Na podstawie art. 4a ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 63, poz. 314, z 1994 r. Nr 1, poz. 3, Nr 43, poz. 163, Nr 105, poz. 509 i Nr 121, poz. 591, z 1996 r. Nr 5, poz. 34 i Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 96, poz. 590, Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 770 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 50, poz. 310, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1115 i 1118, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1314, z 2001 r. Nr 85, poz. 924, Nr 103, poz. 1129, Nr 111, poz. 1193 i 1194 i Nr 126, poz. 1383 oraz z 2002 r. Nr 4, poz. 33 i 34) zarządza się, co następuje:

§ 2.Standardy nauczania, o których mowa w § 1, stanowią załączniki nr 1-69 [1] do rozporządzenia.

§ 3.1. Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych realizowanych w systemie studiów wieczorowych nie może być niższa niż 80%, a w systemie studiów zaocznych niższa niż 60% łącznej liczby godzin zajęć wskazanej w standardach nauczania dla poszczególnych kierunków studiów, przy zachowaniu wszystkich treści programowych standardów nauczania dla studiów dziennych.

2. Liczba godzin zajęć dydaktycznych przewidziana w standardach nauczania na realizację wymienionych w tych standardach przedmiotów w przypadku realizowania tych studiów w systemie wieczorowym lub zaocznym jest taka sama jak w przypadku realizowania ich w systemie dziennym.

§ 3a.Jeżeli w ramach kierunku studiów jest prowadzona specjalizacja nauczycielska, uwzględnia się także wymogi określone w standardach kształcenia nauczycieli, zgodnie z odrębnymi przepisami.

§ 4.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 18 kwietnia 2002 r. (poz. 1004)

Załącznik nr 1

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

analityka medyczna

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku analityka medyczna trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi nie mniej niż 2.500, w tym 2.250 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku analityka medyczna otrzymuje tytuł zawodowy licencjata. Powinien znać zasady prawidłowej pracy w laboratorium medycznym i być przygotowany do:

- prawidłowego pobierania materiału biologicznego potencjalnie zakaźnego, jego transportu i przechowywania oraz przygotowania do badań,

- wykonywania badań laboratoryjnych i uzyskiwania wiarygodnych wyników,

- kontroli jakości wyników tych badań,

- prawidłowego prowadzenia dokumentacji tych badań,

- przydatności diagnostycznej wykonywanych badań laboratoryjnych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 285

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 705

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 960

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE 300

Razem: 2.250

IV. PRAKTYKI

1. Praktyczna nauka zawodu w postaci zajęć w laboratorium diagnostycznym w wymiarze 180 godzin.

2. Dwie jednomiesięczne praktyki wakacyjne po pierwszym oraz po drugim roku studiów w pracowniach: analityki ogólnej, chemii klinicznej, hematologii laboratoryjnej, mikrobiologii, parazytologii, serologii grup krwi.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH ORAZ MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 285

1. Etyka zawodowa 15

2. Języki obce 120

3. Przedmioty humanistyczne (do wyboru) 45

4. Organizacja ochrony zdrowia 15

5. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 705

w tym:

Biologiczne: 345

1. Anatomia 60

2. Biochemia 75

3. Biofizyka 45

4. Biologia z genetyką 45

5. Fizjologia 60

6. Histologia 60

Chemiczne: 270

1. Analiza instrumentalna 60

2. Chemia analityczna 45

3. Chemia fizyczna 60

4. Chemia ogólna 45

5. Chemia organiczna 60

Informatyczne: 90

1. Statystyka medyczna 45

2. Informatyka 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 960

1. Biochemia kliniczna 60

2. Biologia molekularna 30

3. Chemia kliniczna 90

4. Diagnostyka izotopowa 30

5. Diagnostyka laboratoryjna 60

6. Genetyka medyczna 30

7. Hematologia laboratoryjna 75

8. Immunologia i immunopatologia 75

9. Medycyna ratunkowa 30

10. Mikrobiologia i wirusologia 90

11. Ogólna analityka kliniczna i technika pobierania materiału 60

12. Organizacja laboratorium 15

13. Parazytologia 30

14. Patofizjologia 60

15. Patomorfologia 60

16. Propedeutyka medycyny 90

17. Serologia grup krwi 30

18. Toksykologia 45

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE 300

Do wyboru w zależności od specjalności i specjalizacji.

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Etyka zawodowa

Kształtowanie wrażliwości nieodzownej do etycznego rozstrzygania dylematów moralnych związanych z wykonywaniem zawodu pracownika medycyny laboratoryjnej.

2. Języki obce

Opanowanie języka obcego w ramach czterech podstawowych sprawności językowych - mówienia, rozumienia, czytania i pisania.

3. Przedmioty humanistyczne

Zapoznanie z przedmiotem i problematyką socjologii i socjologii medycyny oraz wybranymi aspektami patologii życia społecznego. Zapoznanie z zasadami komunikowania społecznego w laboratoriach medycznych.

4. Organizacja ochrony zdrowia

Struktury organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej. Prawne podstawy ochrony zdrowia w Polsce. System ubezpieczeń zdrowotnych i rejestr usług medycznych.

5. Wychowanie fizyczne

Gimnastyka ogólnorozwojowa i korekcyjna. Gry zespołowe.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

Biologiczne:

1. Anatomia

Budowa ciała ludzkiego w zakresie ułatwiającym zrozumienie budowy i funkcji poszczególnych tkanek i narządów omawianych na histologii, fizjologii i patofizjologii.

2. Biochemia

Przemiany chemiczne zachodzące w żywych organizmach w warunkach fizjologicznych i główne szlaki metaboliczne oraz ich regulacja. Charakterystyka biomolekuł, bioenergetyka. Informacja genetyczna.

3. Biofizyka

Zjawiska i prawa fizyczne wyjaśniające przebieg procesów zachodzących w organizmach. Podstawowe wiadomości na temat biofizyki komórek, tkanek i układów.

4. Biologia z genetyką

Poglądy na powstawanie życia i mechanizmy ewolucji, ekologii z uwzględnieniem ochrony środowiska jako szeroko rozumianej profilaktyki oraz genetyki.

5. Fizjologia

Podstawy funkcjonowania komórki, podstawowych narządów, integracyjne funkcjonowanie organizmu człowieka, fizjologia stosowana z elementami diagnostyki czynnościowej.

6. Histologia

Podstawowa wiedza z zakresu struktury i funkcji komórki oraz mechanizmów regulujących jej aktywność biologiczną. Budowa histologiczna i czynność najważniejszych tkanek i narządów. Wiedza i umiejętność praktyczna w zakresie podstawowych technik histologicznych.

Chemiczne:

1. Analiza instrumentalna

Podstawy fizykochemiczne i zastosowania instrumentalnych metod analitycznych w medycynie laboratoryjnej: techniki absorpcyjne, emisyjne, absorpcyjno-emisyjne, elektroanalityczne, chromatograficzne i inne. Statystyczne opracowanie wyników pomiarów.

2. Chemia analityczna

Analiza jakościowa kationów i anionów. Analiza ilościowa wagowa i objętościowa, alkacymetria, redoksymetria, argentometria, kompleksometria.

3. Chemia fizyczna

Podstawy termodynamiki chemicznej, kinetyki, elektrochemii, fizykochemii układów rozproszonych oraz zjawisk powierzchniowych. Podstawy chemii jądrowej.

4. Chemia ogólna

Właściwości pierwiastków, układ okresowy. Podstawowe grupy związków nieorganicznych. Wiązania chemiczne, reakcje chemiczne. Zasady obliczeń chemicznych.

5. Chemia organiczna

Podstawowe grupy związków organicznych. Przegląd poszczególnych grup związków organicznych. Związki organiczne wykazujące aktywność fizjologiczną lub farmakologiczną. Podstawy analizy związków organicznych.

Informatyczne:

1. Statystyka medyczna

Wprowadzenie do rachunku prawdopodobieństwa. Podstawowe wiadomości i pojęcia statystyki. Testowanie hipotez statystycznych, poziom istotności, weryfikacja hipotez statystycznych.

2. Informatyka

Terminologia informatyczna, zasady posługiwania się komputerem PC. Programy komputerowe: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, graficzna prezentacja wyników, statystyczne opracowanie wyników badań, Internet.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Biochemia kliniczna

Zaburzenia metabolizmu jako przyczyna lub następstwo chorób lub zespołów chorobowych. Wpływ zaburzeń metabolizmu w poszczególnych narządach na funkcjonowanie innych narządów i całego organizmu. Enzymy i metabolity, które są wykorzystywane do oceny zaburzeń najważniejszych szlaków metabolicznych i procesów patologicznych.

2. Biologia molekularna

Podstawowe techniki badawcze w biologii kwasów nukleinowych. Metody analizy białek niezbędne w biologii molekularnej. Przykłady praktycznego zastosowania metod biologii molekularnej w diagnostyce medycznej, w tym Polymerase Chain Reaction (PCR).

3. Chemia kliniczna

Metody fizykochemiczne stosowane do oznaczeń enzymów, węglowodanów, lipidów, hormonów i elektrolitów w płynach biologicznych. Chemiczne markery w diagnostyce i monitorowaniu przebiegu chorób. Interpretacja wyników tych badań. Ocena wiarygodności tych badań.

4. Diagnostyka izotopowa

Zasady pracy w pracowniach radioizotopowych. Aparatura do detekcji promieniowania radioizotopowego. Elementy radiobiologii i ochrony radiologicznej. Analityczne metody radioizotopowe in vitro oraz in vivo.

5. Diagnostyka laboratoryjna

Patogeneza najważniejszych zaburzeń narządowych i układowych człowieka. Zestawy badań laboratoryjnych niezbędnych dla rozpoznawania i monitorowania zaburzeń wydolności narządów i najczęściej występujących chorób. Interpretacja wyników tych badań. Rola badań laboratoryjnych w profilaktyce.

6. Genetyka medyczna

Podstawowe techniki badawcze w genetyce medycznej. Określenie podstawowych grup chorych i rodzin wysokiego ryzyka wymagających rutynowej diagnostyki genetycznej.

7. Hematologia laboratoryjna

Manualne i zautomatyzowane oznaczanie morfologii krwi. Technika przygotowania preparatów cytologicznych krwi i szpiku, barwienie cytochemiczne i cytoenzymatyczne. Ocena i interpretacja preparatów cytologicznych krwi obwodowej. Podstawowe badania laboratoryjne układu hemostazy.

8. Immunologia i immunopatologia

Budowa i funkcja układu immunologicznego. Podstawowe typy reakcji immunologicznych. Budowa przeciwciał, reakcja antygen-przeciwciało i zastosowanie tych reakcji w diagnostyce laboratoryjnej. Podstawy immunologii transplantacyjnej. Choroby autoimmunologiczne.

9. Medycyna ratunkowa

Zapoznanie z organizacją medycyny ratunkowej w Polsce i na świecie. Etyka i psychologia w postępowaniu ratowniczym. Zasady i procedury pierwszej pomocy. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Umiejętność współdziałania ze służbami ratowniczymi.

10. Mikrobiologia i wirusologia

Przygotowanie do pracy w laboratorium bakteriologicznym. Patomechanizmy podstawowych chorób wywołanych przez bakterie i wirusy. Umiejętności praktyczne pobierania i transportu materiału biologicznego do bakteriologicznych badań diagnostycznych. Podstawy interpretacji wyników tych badań.

11. Ogólna analityka kliniczna i technika pobierania materiału

Rodzaje materiału biologicznego i zasady jego pobierania, transportu i przechowywania. Techniki badania i znaczenie diagnostyczne badania moczu. Diagnostyka różnicowa płynów z jam ciała. Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, stawowego. Badanie kału, nasienia. Próby czynnościowe nerek.

Nabycie praktycznych umiejętności pobierania, przechowywania i transportu materiału biologicznego przeznaczonego do badań.

12. Organizacja laboratorium

Organizacja laboratorium medycznego na różnych poziomach opieki zdrowotnej.

13. Parazytologia

Etiologia, drogi przenoszenia i metody wykrywania ważniejszych i często występujących chorób pasożytniczych u człowieka. Prawidłowe pobieranie i przechowywanie materiału do badań.

14. Patofizjologia

Zaburzenia mechanizmów adaptacyjnych w poszczególnych układach i narządach. Powstawanie i rozwój najczęściej występujących chorób wątroby, nerek, układu oddechowego, krążenia, pokarmowego i dokrewnego. Zaburzenia wodno-elektrolitowe oraz równowagi kwasowo-zasadowej.

15. Patomorfologia

Zmiany makro- i mikroskopowe komórek, tkanek, narządów w przebiegu chorób. Podstawowe badania cytodiagnostyczne stosowane w patomorfologii. Nowoczesne techniki badawcze stosowane w patomorfologii.

16. Propedeutyka medycyny

Organizacja pracy w podstawowych oddziałach szpitalnych: interna, pediatria, chirurgia, położnictwo i neonatologia, intensywna terapia. Ogólne zasady postępowania lekarskiego. Udział badań laboratoryjnych w procesach rozpoznawania, monitorowania terapii, rokowania oraz profilaktyki. Zrozumienie istotnej roli współpracy między laboratorium i oddziałem szpitalnym.

17. Serologia grup krwi

Przeciwciała układów grupowych i alloprzeciwciała odpornościowe. Powikłania poprzetoczeniowe. Serologiczne konflikty matczyno-płodowe. Metody wykrywania przeciwciał typu zimnego i ciepłego. Organizacja pracowni serologicznej.

18. Toksykologia

Mechanizmy działania najczęściej występujących trucizn. Sposoby wykrywania trucizn i ich metabolitów w materiale biologicznym. Narkotyki i ich metabolity. Zasady postępowania w zatruciach.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALISTYCZNE

Listę przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych oraz treści programowe tych przedmiotów określają jednostki prowadzące kierunek studiów, uwzględniając wymagania danej specjalizacji.

VII. ZALECENIA

1. Stosunek liczby godzin ćwiczeń do liczby godzin wykładów powinien wynosić średnio 3:1.

2. Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć przedmioty przygotowujące do wykonywania zawodu, w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych, przez przedmioty specjalnościowe - przedmioty pogłębiające wykształcenie kierunkowe w określonych zakresach wiedzy.

Załącznik nr 1a

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

archeologia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku archeologia trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2700, w tym 900 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwenci kierunku archeologia uzyskują w trakcie studiów gruntowną i wszechstronną wiedzę w zakresie poszczególnych specjalności archeologii i jej nauk pomocniczych. Są przygotowani do pracy w placówkach naukowych, muzealnych i konserwatorskich, otrzymując jednocześnie ogólne wykształcenie humanistyczne.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Ćwiczenia i praktyki terenowe lub muzealne odpowiednie dla danej specjalności w wymiarze minimum 6 tygodni, z tym że dla specjalności archeologia powszechna - w wymiarze minimum 16 tygodni.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty humanistyczne

W zależności od zainteresowania studenta i wybranej przez niego specjalności możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z historii, filozofii, antropologii kulturowej, logiki itp.

2. Język obcy nowożytny

Czynne opanowanie jednego języka nowożytnego w piśmie i mowie.

3. Język obcy starożytny

W zależności od wybranej specjalności opanowanie jednego języka starożytnego.

4. Wychowanie fizyczne lub inny przedmiot typu sportowo-rekreacyjnego

Uczestnictwo w zajęciach ruchowych: ogólnorozwojowych, korekcyjnych, rehabilitacyjnych, rekreacyjnych, turystycznych, sportowych (do wyboru przez studenta lub zgodnie ze wskazaniami lekarskimi).

B. PRZEMIOTY PODSTAWOWE

1. Przedmioty propedeutyczne archeologii

Przedmioty propedeutyczne archeologii zawierają: podstawowe informacje dotyczące wstępu do archeologii, jej historii, miejsca archeologii w naukach humanistycznych, metodyki i metodologii badań, techniki prac archeologicznych, omówienie podstawowych nauk pomocniczych.

2. Zarys głównych działów archeologii

Zarys głównych działów archeologii obejmuje zapoznanie studentów z podstawową problematyką archeologii: prahistorycznej, protohistorycznej, średniowiecza i czasów nowożytnych oraz archeologii śródziemnomorskiej, w tym archeologii Grecji, Rzymu, Egiptu i Bliskiego Wschodu.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

Archeologia poszczególnych rejonów i okresów

Blok zajęć obejmujący wykłady (w wymiarze co najmniej 60 godzin), ćwiczenia (w wymiarze co najmniej 60 godzin), konwersatoria, proseminaria i seminaria, których celem jest pogłębienie i ugruntowanie wiedzy dotyczącej archeologii poszczególnych epok i stref kulturowych. Blok tworzą zajęcia o charakterze szczegółowym obejmujące najważniejsze zagadnienia w archeologii epoki kamienia, brązu, żelaza, średniowiecza, czasów nowożytnych, cywilizacji starożytnych europejskich i pozaeuropejskich oraz archeologii podwodnej i konserwatorstwa archeologicznego, w zależności od kierunków badawczych realizowanych w poszczególnych jednostkach uniwersyteckich. W ramach tego cyklu wprowadzane są najważniejsze problemy badawcze, metodyczne, metodologiczne i interpretacyjne oraz najnowsze osiągnięcia naukowe. Studenci mają możliwość dokonania wyboru przedmiotów głównych i uzupełniających w zależności od realizowanych tematów prac magisterskich i obieranej specjalności.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku archeologia trwają 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2200, w tym 1020 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwenci studiów zawodowych (otrzymują tytuł licencjata) powinni posiadać podstawową wiedzę i umiejętności z zakresu archeologii, w tym zwłaszcza znajomość technik wykopaliskowych i dokumentacyjnych, metodyki i organizacji badań terenowych, ogólnych procesów kulturowych od pradziejów po czasy nowożytne. Powinni także charakteryzować się sprawnością aktywnego poszukiwania i interpretowania informacji, umiejętnością przyswajania wiedzy w oparciu o tradycyjne metody i nośniki informatyczne, jak i przekaźniki informatyczne oraz przede wszystkim analizę wszelkich przekazów wizualnych. Nabyte umiejętności powinny umożliwić absolwentom podjęcie pracy w muzealnictwie, służbach konserwatorskich lub w wyspecjalizowanych firmach nastawionych na ratownicze badania wykopaliskowe. Zasób wiedzy powinien być wystarczający do ewentualnej kontynuacji studiów na poziomie magisterskim.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Praktyka terenowa należy do jednych z ważniejszych elementów kształcenia adeptów archeologii. Obejmuje ona ćwiczenia terenowe (wykopaliska, badania powierzchniowe, objazdy) w łącznym wymiarze 15 tygodni, tj. 450 godzin.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Język obcy nowożytny

Czynne opanowanie jednego języka nowożytnego w mowie i piśmie.

2. Filozofia lub inny przedmiot ogólnohumanistyczny

W zależności od wybranej specjalności lub zainteresowań możliwość uzyskania szerokiego zakresu wiedzy z historii, filozofii, antropologii kulturowej, logiki itp.

3. Język obcy starożytny

Opanowanie (w zależności od obranej specjalności) jednego języka starożytnego.

4. Wychowanie fizyczne lub inny przedmiot typu sportowo-rekreacyjnego

Uczestnictwo w zajęciach ruchowych: ogólnorozwojowych, korekcyjnych, rehabilitacyjnych, rekreacyjnych, sportowych (do wyboru lub zgodnie ze wskazaniami lekarskimi).

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Nauki o środowisku

Podstawy wiedzy ogólonogeograficznej i przyrodniczej w zakresie środowiska naturalnego i jego zmian w przeszłości (elementy geomorfologii, gleboznawstwa, kartografii, paleobotaniki itp.).

2. Nauki o człowieku

Podstawy wiedzy o zróżnicowaniu gatunku Homo, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia i metod badań materiałów kostnych.

3. Techniki zdobywania i przetwarzania informacji

Wykorzystanie nowoczesnych metod w wyszukiwaniu, gromadzeniu i przetwarzaniu informacji źródłowych, w tym zwłaszcza bazy danych i metody statystyczne stosowane w archeologii.

4. Przedmioty propedeutyczne archeologii

Przedmioty propedeutyczne archeologii zawierają podstawowe informacje dotyczące wstępu do archeologii oraz metody, metodyki i techniki wykopaliskowej.

5. Muzealnictwo, konserwatorstwo i popularyzacja archeologii

Podstawy wiedzy i umiejętności niezbędnych dla wszechstronnego wykształcenia archeologicznego i przyszłej pracy zawodowej (od zagadnień formalnoprawnych do marketingu i edukacji archeologicznej).

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Archeologia prahistoryczna poszczególnych okresów i rejonów

Blok różnorodnych zajęć, których celem jest przyswojenie wiedzy dotyczącej archeologii poszczególnych epok prahistorycznych i stref kulturowych.

2. Archeologia historyczna wybranych rejonów i okresów

Blok zajęć, których celem jest uzyskanie wiedzy z zakresu archeologii wczesnego i późnego średniowiecza oraz czasów nowożytnych, ze szczególnym uwzględnieniem ich specyfiki.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Listę przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych oraz ich treści programowe ustalają uczelnie, uwzględniając określone dla danej specjalizacji wymagania.

VII. ZALECENIA

1. Zajęcia prowadzone w bloku przedmiotów kierunkowych powinny obejmować jak najszerszy i jak najwcześniejszy kontakt studenta z materiałami wykopaliskowymi (zabytkami). Należy prowadzić ścisłą kontrolę zgodności przebiegu odbywanych przez studenta ćwiczeń terenowych z obowiązującym programem studiów oraz przestrzegać zasady wykorzystywania wszystkich (tradycyjnych jak i nowoczesnych) nośników informacji.

2. Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć przedmioty przygotowujące do wykonywania zawodu - w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych; przez przedmioty specjalnościowe - przedmioty pogłębiające wykształcenie kierunkowe w określonych zakresach wiedzy.

Załącznik nr 1b

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

architektura i urbanistyka

STUDIA MAGISTERSKIE

l. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku architektura i urbanistyka trwają minimum 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć w czasie studiów wynosi około 3 700, w tym 2 670 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich kierunku architektura i urbanistyka otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta.

Wykształcony architekt powinien być światłym humanistą i utalentowanym twórcą, świadomym swojej społecznej odpowiedzialności, zdolnym do samodzielnego projektowania architektoniczno-budowlanego i urbanistycznego.

Szczególnie powinien wykazywać odpowiednie umiejętności i wiedzę w dziedzinach:

- kształtowania środowiska człowieka zgodnie z jego potrzebami użytkowymi, psychicznymi i biologicznymi,

- tworzenia projektów spełniających wymagania estetyczne, technologiczne i techniczne,

- historii i teorii architektury, urbanistyki, pokrewnych sztuk, nauk humanistycznych i socjologii,

- sztuk pięknych, które wpływają na jakość architektury,

- planowania regionalnego i kształtowania urbanistycznego,

- rozumienia wielostronnych wzajemnych relacji, jakie mogą zachodzić pomiędzy ludźmi, ich potrzebami, budynkami i przestrzenią otaczającą,

- rozumienia roli zawodu architekta w społeczeństwie oraz zasad etyki zawodowej,

- metod pozyskiwania informacji i opracowywania koncepcji projektu,

- rozumienia problemów konstrukcyjnych, budowlanych i inżynierskich, związanych z projektowaniem obiektów budowlanych,

- rozwiązywania problemów z dziedziny fizyki budowlanej oraz funkcjonalnych i technologicznych w celu zapewnienia wewnątrz budynków odpowiedniego do potrzeb komfortu użytkowania oraz ochrony przed zewnętrznymi warunkami atmosferycznymi,

- znajomości przepisów techniczno-budowlanych oraz ekonomiki realizacji i użytkowania budynków,

- zasad organizacji procesu budowlanego i procedur oraz integracji projektowania architektonicznego i urbanistycznego w procesie inwestycyjnym.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW l MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Zaleca się, aby student w czasie studiów odbył 2 praktyki wakacyjne i jedną praktykę przeddyplomową:

- praktyka budowlana - 2 tygodnie,

- praktyka inwentaryzacyjna architektoniczna i urbanistyczna - 2 tygodnie,

- praktyka przeddyplomowa związana tematycznie z profilem dyplomowania - 2 tygodnie.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH l MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Język obcy

Doskonalenie, jako kontynuacja, znajomości języka obcego ze szczególnym uwzględnieniem terminologii dotyczącej architektury i urbanistyki. Opanowanie drugiego języka obcego na poziomie co najmniej podstawowym w zakresie komunikacji ogólnej i zawodowej.

2. Przedmiot do wyboru (w szczególności humanistyczny, przyrodniczy)

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z dziedziny niezwiązanej bezpośrednio z kierunkiem studiów.

3. Wychowanie fizyczne

Zajęcia w specjalistycznych grupach sportowych w zależności od poziomu sprawności fizycznej i indywidualnych zainteresowań studentów.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Nauki ścisłe

Matematyka. Analiza matematyczna: funkcje, pochodne, całki. Geometria analityczna: rachunek wektorowy, skalarny i mieszany Równanie prostej i płaszczyzny. Krzywe stożkowe. Powierzchnie obrotowe, walcowe i stożkowe.

Geometria wykreślna. Metody odwzorowania i restytucji elementów przestrzeni. Geometryczne kształtowanie form architektonicznych z zastosowaniem wielościanów, brył i powierzchni. Wybrane zagadnienia inżynierskie związane z ukształtowaniem terenu. Perspektywa i aksonometria w konstruowaniu wizualizacji obiektów architektonicznych w kontekście przygotowania do świadomego użytkowania programów komputerowych.

Mechanika budowli. Zasady kształtowania struktur i ustrojów budowlanych, ich zastosowania, podstawowe zależności pomiędzy warunkami ich pracy a proporcjami przekrojów w różnych rozwiązaniach materiałowych.

- zasady tworzenia schematów statycznych analizowanych konstrukcji,

- zasady modelowania i łączenia rożnych obciążeń konstrukcji,

- sposób przekazywania obciążeń z elementu na element, aż do fundamentu,

- rodzaje naprężeń występujących w elementach oraz sposoby ich obliczania,

- metody wyznaczania wielkości mechanicznych niezbędnych do projektowania.

Fizyka budowli. Zagadnienia współczesnej fizyki budowli, ochrona termiczna i akustyczna, mikroklimat pomieszczeń, technologia obiektów energooszczędnych i proekologicznych. Prawidłowa widoczność i akustyka w obiektach użyteczności publicznej.

2. Nauki ekonomiczne i prawne

Ekonomika procesu inwestycyjnego. Podstawowe pojęcia i zasady ekonomii w organizacji warsztatu architekta, projektowaniu i realizacji inwestycji. Metody i techniki przeprowadzania rachunku opłacalności inwestycji, ocena okresu zwrotu nakładów i skutków podejmowania decyzji.

Zarządzanie. Podstawy zarządzania firmą: podejmowanie decyzji kierowniczych, struktury organizacyjne, planowanie strategiczne i taktyczne, biznesplan, style i techniki kierowania, zatrudnianie i zarządzanie zasobami ludzkimi, elementy prawa w kierowaniu firmą.

Prawodawstwo. Aktualny stan prawny w dziedzinie działalności architektoniczno-budowlanej i urbanistycznej, z uwzględnieniem zagadnień dotyczących planowania przestrzennego. Aktualne prawo o zagospodarowaniu przestrzennym i prawo budowlane wraz z innymi obowiązującymi aktami prawnymi dotyczącymi tej dziedziny.

3. Nauki humanistyczne

Filozofia. Pogłębienie świadomości antropologicznej przez przekazanie podstaw współczesnej refleksji filozoficznej na temat egzystencji ludzkiej i związków zachodzących między nią a formami i kształtem środowiska architektonicznego.

Etyka zawodu architekta. Poszerzenie wiadomości z zakresu ogólnej etyki normatywnej o specyfikę zawodu architekta, w powiązaniu z praktyką życia zawodowego i warsztatu architekta.

Estetyka. Rozwijanie wrażliwości estetycznej przez rozszerzenie zakresu refleksji nad sztuką i zaznajomienie z podstawowymi kategoriami estetycznymi.

Historia kultury i sztuki. Dopełnienie problematyki historii i teorii architektury o wybrane zagadnienia sztuki od społeczeństw pierwotnych do współczesnych. Wprowadzenie terminologii i zagadnień relacji między historią sztuki a historią architektury.

4. Nauka o człowieku i środowisku

Ergonomia. Zasady projektowania w aspekcie wymiarów fizycznych i fizjologii użytkownika jako jednostki. Wymiarowanie przestrzeni i elementów wyposażenia, oświetlenie, barwa, mikroklimat wnętrz i inne.

Socjologia mieszkalnictwa i miasta. Koncepcje wyjaśniające związki między przestrzenią a życiem społecznym, psychologiczne uwarunkowania zachowań jednostek i zbiorowości; społeczne problemy mieszkalnictwa - zbiorowości terytorialne i sąsiedztwo; miasto jako system społeczno-przestrzenny, typy i procesy przeobrażeń struktury społeczno-przestrzennej miasta; miasto w świadomości społecznej.

Psychologia percepcji. Czynniki warunkujące poprawność spostrzegania zarówno od strony fizjologicznej, jak i społecznej. Przegląd praw i zasad, a także przyczyn błędnego odbioru otaczającego świata, jak i percepcji samego siebie.

Ekologia i ochrona środowiska. Proekologiczna polityka gospodarki przestrzennej, działania mające na celu zrównoważony rozwój środowiska przyrodniczego, kulturowego i społecznego - planowanie zintegrowane. Stan środowiska w Polsce: ochrona powietrza, wód i polityka gospodarki wodnej, ochrona gleb i krajobrazu, ochrona przed hałasem, gospodarka odpadami przemysłowymi i komunalnymi. Klimat miejski - systemy zieleni miejskiej. Transport a ekologia. Obszary zdegradowane i chronione w Polsce.

Geologia i dendrologia. Zagadnienia dotyczące klasyfikacji gruntów, w szczególności ze względu na posadowienie budynków, warunki wpływające na głębokość posadowienia, wody gruntowe.

Charakterystyka roślin drzewiastych i zielnych, możliwości ich zastosowania w komponowaniu przestrzeni, ich walory dekoracyjne, morfologia roślin, ich właściwości biologiczne i wymagania siedliskowe.

5. Plastyka

Rysunek, malarstwo i rzeźba. Podstawy rysunku odręcznego z natury lub wyobraźni. Zjawiska świetlne i barwne, faktura powierzchni materiałów, struktury geometryczne, detale architektoniczne, przekształcanie dwuwymiarowych koncepcji architektonicznych i założeń urbanistycznych w różnorodne prezentacje przestrzenne. Studia plenerowe zieleni i krajobrazu, wnętrz i zespołów architektonicznych i urbanistycznych. Ćwiczenia kompozycyjne z rzeźby.

6. Techniki komputerowe w projektowaniu

Podstawy pracy w programach CAD. Rysunek płaski, posługiwanie się warstwami i blokami, przygotowanie dokumentacji na bazie rysunków płaskich, drukowanie dokumentacji. Modelowanie przestrzenne 3D: narzędzia do modelowania 3D, modelowanie powierzchniowe i bryłowe, generowanie ujęć perspektywicznych. Podstawy wizualizacji projektów. Przygotowanie dokumentacji technicznej. Podstawy renderingu, efekty specjalne, animacje. Podstawowe informacje o Internecie.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Historia i teoria architektury i urbanistyki

Historia architektury powszechnej. Całokształt dziejów architektury powszechnej na tle przemian kulturowych, warunków geograficznych, społeczno-gospodarczych i politycznych.

Historia architektury polskiej. Całokształt dziejów architektury polskiej na tle przemian kulturowych, warunków geograficznych, społeczno-gospodarczych i politycznych.

Historia urbanistyki. Całokształt historii urbanistyki na tle przemian kulturowych, warunków geograficznych, społeczno-gospodarczych i politycznych. Rola i udział twórcy i mecenasa w działaniach związanych z powstaniem założenia urbanistycznego, będącego wynikiem potrzeb indywidualnych lub społecznych oraz rezultatem istniejących w epoce środków technicznych.

Konserwacja zabytków i rewaloryzacja. Zagadnienia ochrony obiektów zabytkowych, ich konserwacji oraz przystosowania do współczesnych wymagań i potrzeb funkcjonalnych. Zagadnienia rewaloryzacji historycznych zespołów urbanistycznych.

Architektura współczesna. Podstawowe kierunki rozwoju myśli architektonicznej XX w., wyrobienie umiejętności stosowania kryteriów oceny dzieła architektonicznego z punktu widzenia lokalizacji, uwarunkowań kulturowych, użyteczności, konstrukcji i piękna. Zależność architektury w szczególności od prądów estetycznych, poglądów filozoficznych, dostępnych technologii.

Teoria architektury. Kształtowanie przestrzeni architektonicznej jako relacji człowieka do jej cech. Podstawowe problemy projektowania architektonicznego w zakresie głównych dziedzin projektowania: mieszkalnictwa jednorodzinnego i wielorodzinnego, użyteczności publicznej i usług, miejsc pracy i produkcji, wypoczynku i rekreacji.

Teoria urbanistyki i ruralistyki. Elementy kompozycji urbanistycznej, podstawy i teoria projektowania urbanistycznego oraz zasady kształtowania zespołów urbanistycznych o różnym stopniu złożoności, aż do problematyki planowania przestrzennego. Współczesne trendy występujące w rozwiązaniach urbanistycznych i planowaniu przestrzennym.

Planowanie regionalne. Podstawowe problemy planowania regionalnego i zagospodarowania przestrzennego: regionalizacja, kształtowanie i realizacja polityki przestrzennej państwa, planowanie przestrzenne w Polsce i innych krajach.

2. Nauki inżynierskie

Budownictwo ogólne i materiałoznawstwo. Zagadnienia techniczne związane z projektowaniem i realizacją obiektów budowlanych różnej skali i różnym przeznaczeniu, łącznie z ich bezpośrednim otoczeniem. Ustroje budowlane, elementy robót wykończeniowych wewnętrznych i zewnętrznych, materiałoznawstwo. Odwzorowania graficzne elementów budowlanych, przygotowanie dokumentacji architektoniczno-budowlanej. Nowoczesne technologie ogólnobudowlane dotyczące w szczególności: ścian i stropów, systemów elewacyjnych, materiałów wykończeniowych, systemów oświetleniowych. Rodzaje i możliwości zastosowania najnowszych materiałów, w tym w szczególności szkła konstrukcyjnego.

Konstrukcje budowlane

Konstrukcje drewniane i murowe. Drewno jako materiał konstrukcyjny. Podstawy wymiarowania i konstruowania elementów z drewna i materiałów drewnopochodnych. Projektowanie tradycyjnych konstrukcji drewnianych. Współczesne przykłady zastosowań konstrukcji z drewna. Konstrukcje murowe z elementów ceramicznych i betonów lekkich, fundamenty i mury oporowe, podstawy obliczania murów, współczesne przykłady zastosowań konstrukcji murowych.

Konstrukcje żelbetowe. Cechy betonu i stali i istota ich współdziałania. Wymiarowanie i konstruowanie żelbetowych belek, słupów i płyt jednokierunkowo i krzyżowo zbrojonych. Zasady kształtowania konstrukcji żelbetowych: płytowo-żebrowych i gęstożebrowych stropów, schodów, ław i stóp fundamentowych. Konstrukcje wykonywane na miejscu przeznaczenia i prefabrykowane. Budynki o ścianowym i szkieletowym ustroju nośnym, stropodachy i dachy żelbetowe.

Konstrukcje metalowe. Charakterystyka konstrukcji stalowych - tendencje rozwojowe. Stale konstrukcyjne budowlane. Metoda stanów granicznych. Pręty rozciągane, ściskane oraz zginane. Ustroje statycznie niewyznaczalne - przeguby plastyczne. Połączenia w konstrukcjach stalowych.

Belki z kształtowników walcowanych na gorąco i blachownice. Słupy osiowo-ściskane jednolite i złożone. Belki kratowe. Hale jednonawowe i wielonawowe. Konstrukcje nośne płaskie i przestrzenne. Przestrzenne przekrycia prętowe o dużych rozpiętościach: ruszty siatkowe, siatkowe sklepienia łukowe, kopuły żebrowe i siatkowe. Wiszące przekrycia cięgnowe.

Instalacje budowlane. Techniczne wyposażenie nowoczesnych budynków o różnym przeznaczeniu w podstawowe instalacje sanitarne, ich wpływ na architekturę obiektu i zagospodarowanie działki.

Infrastruktura techniczna miasta

Podstawy projektowania sieci energetycznych, gazowych, ciepłowniczych, wodociągowych i kanalizacyjnych oraz urządzeń do usuwania odpadów. Zasady współpracy urbanistów z projektantami systemów technicznego uzbrojenia współczesnych miast i osiedli.

Komunikacja. Zasady projektowania układów drogowo-ulicznych w miastach, klasyfikacja techniczno-funkcjonalna ulic i ich przekroje, węzły drogowe, systemy obsługi parkingowej i formy parkingów, garaże, systemy transportowe i ich wpływ na rozwój przestrzenny miast.

Proces inwestycyjny. Podstawy organizacji, technologii i kosztorysowania przedsięwzięć inwestycyjnych, struktury procesu. Przystosowanie krajowego rynku budowlanego do współpracy z Unią Europejską.

3. Projektowanie architektoniczne

Elementy projektowania. Podstawy teorii kształtowania przestrzeni architektonicznej jako relacji człowieka do jej cech; tworzenie nowej wartości przestrzeni o określonych cechach; ćwiczenia z zakresu kompozycji oraz projektowania prostych form architektonicznych. Ćwiczenie umiejętności i biegłości manualnej w zakresie technik przedstawiania rozwiązań architektonicznych.

Zasady projektowania w aspekcie wymiarów fizycznych i fizjologii człowieka jako jednostki, z zastosowaniem pełnej integracji formy - funkcji - konstrukcji. Wymiarowanie przestrzeni i elementów wyposażenia, oświetlenie, barwa, mikroklimat wnętrz i inne.

Mieszkalnictwo, usługi, biura, produkcja i technologia, widownie, duże przekrycia, rekreacja.

Zagadnienia projektowania form i kompozycji architektonicznej o narastającym stopniu złożoności, tak w zakresie programu, jak i budowy, oraz kompozycji formy architektonicznej przy wykorzystaniu wiedzy z równolegle realizowanego programu budownictwa i konstrukcji budowlanych. nabytej wiedzy humanistycznej, planistycznej i ekonomicznej. Zadania projektowe dotyczyć powinny określonego miejsca i odnosić się do jego różnorakich uwarunkowań: od fizycznych po kulturowe.

Wnętrza. Projektowanie wnętrz użyteczności publicznej o prostej funkcji i bogatych możliwościach kształtowania przestrzeni: wymagania użytkowników, relacja do przestrzeni zewnętrznej, światło, kolor, faktura, detal.

Modernizacja i konserwacja. Opracowania projektowo-adaptacyjne obiektów architektury lub zespołów urbanistycznych, przystosowanie ich do współczesnych potrzeb.

4. Projektowanie urbanistyczne, planowanie regionalne i ruralistyka

Elementy urbanistyczne. Podstawy kompozycji i kształtowania przestrzeni miejskiej oraz otwartego krajobrazu. Szkicowa prezentacja rozwiązań projektowych.

Osadnictwo wiejskie. Struktura osadnictwa wiejskiego, projekt przekształceń istniejących układów ruralistycznych dostosowujących je do wymagań gospodarki rynkowej w oparciu o studia funkcjonalno-przestrzenne i krajobrazowe wsi.

Zespoły mieszkaniowe, zespoły śródmiejskie, struktura miasta. Projektowanie układów w narastającym stopniu złożoności programu i czynników kompozycji - od małych zespołów mieszkaniowych poprzez wybrane obszary śródmiejskie, fragmenty miast do wizji rozwojowej miasta i jego struktury.

Opracowanie różnych form prezentacji projektów urbanistycznych i planistycznych.

Studia i plany zagospodarowania przestrzennego. Podstawowe opracowania planistyczne do skali lokalnej (plany miejscowe i inne) zgodne z obowiązującymi aktualnie regulacjami prawnymi i służące im studia.

Architektura krajobrazu i terenów zielonych. Kształtowanie krajobrazu: ukształtowanie terenu, funkcje i rodzaje systemów roślinnych, woda, niematerialne aspekty krajobrazu, ogród przydomowy, wnętrza w zabudowie wielorodzinnej, fragment parku o programie rekreacyjnym.

VII. ZALECENIA

1. Projektowanie powinno być prowadzone w grupach nie większych niż 15 studentów na jedną osobę prowadzącą zajęcia.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji w FEANI dotyczące wymiaru godzin:

- 10% przedmioty kształcenia ogólnego,

- 35% przedmioty kształcenia podstawowego,

- 55% przedmioty kształcenia technicznego.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku architektura i urbanistyka trwają minimum 4 lata (8 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2 900, w tym 2 130 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwentowi studiów zawodowych kierunku architektura i urbanistyka zostaje nadany tytuł zawodowy inżyniera architekta. Powinien on być przygotowany do pełnienia pomocniczych, ewentualnie współautorskich i autorskich działań twórczych w zakresie projektowania i realizacji budynków. Powinna go cechować wysoka etyka i kultura, świadomość społecznej odpowiedzialności, rzetelna wiedza i zasób odpowiednich umiejętności, szczególnie w dziedzinach:

- kształtowania środowiska człowieka zgodnie z jego potrzebami użytkowymi, psychicznymi i biologicznymi,

- tworzenia projektów spełniających wymagania estetyczne, technologiczne i techniczne,

- historii i teorii architektury, urbanistyki, pokrewnych sztuk, nauk humanistycznych i socjologii,

- sztuk pięknych, które wpływają na jakość architektury,

- planowania regionalnego i kształtowania urbanistycznego,

- rozumienia wielostronnych wzajemnych relacji, jakie mogą zachodzić pomiędzy ludźmi, ich potrzebami, budynkami i przestrzenią otaczającą,

- rozumienia roli zawodu architekta w społeczeństwie oraz zasad etyki zawodowej,

- metod pozyskiwania informacji i opracowywania koncepcji projektu,

- rozumienia problemów konstrukcyjnych, budowlanych i inżynierskich, związanych z projektowaniem obiektów budowlanych,

- rozwiązywania problemów z dziedziny fizyki budowlanej oraz funkcjonalnych i technologicznych w celu zapewnienia wewnątrz budynków odpowiedniego do potrzeb komfortu użytkowania oraz ochrony przed zewnętrznymi warunkami atmosferycznymi,

- znajomości przepisów techniczno-budowlanych oraz ekonomiki realizacji i użytkowania budynków,

- zasad organizacji procesu budowlanego i procedur oraz integracji projektowania architektonicznego i urbanistycznego w procesie inwestycyjnym.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW l MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Zaleca się, aby student odbył w czasie studiów 2 praktyki wakacyjne i jedną praktykę przeddyplomową:

- praktyka budowlana - 2 tygodnie,

- praktyka inwentaryzacyjna architektoniczna i urbanistyczna - 2 tygodnie,

- praktyka przeddyplomowa związana tematycznie z profilem dyplomowania - 2 tygodnie.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH l MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Język obcy

Doskonalenie, jako kontynuacja, znajomości języka obcego na poziomie zaawansowanym i średnio zaawansowanym, ze szczególnym uwzględnieniem terminologii dotyczącej architektury i urbanistyki.

2. Przedmiot do wyboru (w szczególności: humanistyczny, przyrodniczy)

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z dziedziny niezwiązanej bezpośrednio z kierunkiem studiów.

3. Wychowanie fizyczne

Zajęcia w specjalistycznych grupach sportowych w zależności od poziomu sprawności fizycznej i indywidualnych zainteresowań studentów.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Nauki ścisłe

Matematyka. Analiza matematyczna: funkcje, pochodne, całki. Geometria analityczna: rachunek wektorowy, skalarny i mieszany. Równanie prostej i płaszczyzny. Krzywe stożkowe. Powierzchnie obrotowe, walcowe i stożkowe.

Geometria wykreślna. Metody odwzorowania i restytucji elementów przestrzeni. Geometryczne kształtowanie form architektonicznych z zastosowaniem wielościanów, brył i powierzchni. Wybrane zagadnienia inżynierskie związane z ukształtowaniem terenu. Perspektywa i aksonometria w konstruowaniu wizualizacji obiektów architektonicznych w kontekście przygotowania do świadomego użytkowania programów komputerowych.

Mechanika budowli. Zasady kształtowania struktur i ustrojów budowlanych, ich zastosowania, podstawowe zależności pomiędzy warunkami ich pracy a proporcjami przekrojów w różnych rozwiązaniach materiałowych:

- zasady tworzenia schematów statycznych analizowanych konstrukcji,

- zasady modelowania i łączenia różnych obciążeń konstrukcji,

- sposób przekazywania obciążeń z elementu na element, aż do fundamentu,

- rodzaje naprężeń występujących w elementach oraz sposoby ich obliczania,

- metody wyznaczania wielkości mechanicznych niezbędnych do projektowania.

Fizyka budowli. Zagadnienia współczesnej fizyki budowli, ochrona cieplna, akustyczna, mikroklimat pomieszczeń, technologia obiektów energooszczędnych i proekologicznych.

2. Nauki ekonomiczne i prawne

Ekonomika procesu inwestycyjnego. Podstawowe pojęcia i zasady ekonomiczne w organizacji warsztatu architekta w projektowaniu i realizacji inwestycji. Metody i techniki przeprowadzania rachunku opłacalności inwestycji, ocena okresu zwrotu nakładów i skutków podejmowania decyzji.

Zarządzanie. Podstawy zarządzania firmą: podejmowanie decyzji kierowniczych, struktury organizacyjne, planowanie strategiczne i taktyczne, biznesplan, style i techniki kierowania, zatrudnianie i zarządzanie zasobami ludzkimi, elementy prawa w kierowaniu firmą.

Prawodawstwo. Aktualny stan prawny w dziedzinie działalności architektoniczno-budowlanej i urbanistycznej, z uwzględnieniem zagadnień dotyczących planowania przestrzennego. Aktualne prawo o zagospodarowaniu przestrzennym i prawo budowlane wraz z innymi obowiązującymi aktami prawnymi dotyczącymi tej dziedziny.

3. Nauki humanistyczne

Etyka zawodu architekta. Elementy ogólnej etyki normatywnej w specyfice zawodu architekta, w powiązaniu z praktyką życia zawodowego i warsztatu architekta.

Historia kultury i sztuki. Wybrane zagadnienia historii kultury i sztuki od społeczeństw pierwotnych do współczesnych. Wprowadzenie terminologii i zagadnień relacji między historią sztuki a historią architektury.

4. Nauka o człowieku i środowisku

Socjologia mieszkalnictwa i miasta. Związki między przestrzenią a życiem społecznym, psychologiczne uwarunkowania zachowań jednostek i zbiorowości. Społeczne problemy mieszkalnictwa zbiorowości terytorialnych i sąsiedztwo. Procesy przeobrażeń struktury społeczno-przestrzennej miasta.

Ekologia i ochrona środowiska. Proekologiczna polityka gospodarki przestrzennej, działania mające na celu zrównoważony rozwój środowiska przyrodniczego, kulturowego i społecznego. Ochrona powietrza, wód i polityka gospodarki wodnej, ochrona gleb i krajobrazu, ochrona przed hałasem, gospodarka odpadami przemysłowymi i komunalnymi. Systemy zieleni miejskiej. Transport a ekologia. Obszary zdegradowane i chronione w Polsce.

5. Plastyka

Rysunek i techniki artystyczne, malarstwo i rzeźba. Podstawy rysunku odręcznego z natury lub wyobraźni. Zjawiska świetlne i barwne, faktura powierzchni materiałów, struktury geometryczne, detale architektoniczne, przekształcanie dwuwymiarowych koncepcji architektonicznych i założeń urbanistycznych w różnorodne prezentacje przestrzenne. Elementy kompozycyjne w rzeźbie.

6. Informatyka

Podstawy pracy w programach CAD. Rysunek płaski, posługiwanie się warstwami i blokami. Opracowanie dokumentacji na bazie rysunków płaskich, drukowanie dokumentacji. Elementy modelowania przestrzennego 3D. Generowanie ujęć perspektywicznych. Podstawy wizualizacji projektów. Przygotowanie dokumentacji technicznej. Podstawowe informacje o Internecie.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Historia i teoria architektury i urbanistyki

Historia architektury powszechnej. Dzieje architektury powszechnej na tle przemian kulturowych, warunków geograficznych, społeczno-gospodarczych i politycznych.

Historia architektury polskiej. Historia architektury polskiej na tle przemian kulturowych, warunków geograficznych, społeczno-gospodarczych i politycznych zachodzących w Polsce.

Historia urbanistyki. Historia urbanistyki na tle zmiennych uwarunkowań kulturowych, warunków geograficznych, społeczno-gospodarczych i politycznych. Założenia urbanistyczne jako wynik potrzeb indywidualnych i społecznych oraz rezultat istniejących w epoce środków technicznych.

Konserwacja zabytków i rewaloryzacja. Zagadnienia ochrony obiektów zabytkowych, ich konserwacji oraz przystosowania do współczesnych wymagań i potrzeb funkcjonalnych. Zagadnienia rewaloryzacji historycznych zespołów urbanistycznych.

Architektura współczesna. Podstawowe kierunki rozwoju myśli architektonicznej XX w., wyrobienie umiejętności stosowania kryteriów oceny dzieła architektonicznego z punktu widzenia lokalizacji, uwarunkowań kulturowych, użyteczności, konstrukcji i piękna. Zależność architektury od prądów estetycznych, poglądów filozoficznych i dostępnych technologii.

Teoria architektury. Podstawowe problemy projektowania architektonicznego w zakresie głównych dziedzin projektowania: mieszkalnictwa jednorodzinnego i wielorodzinnego, użyteczności publicznej i usług, miejsc pracy i produkcji, wypoczynku i rekreacji.

Teoria urbanistyki i ruralistyki. Elementy kompozycji urbanistycznej, podstawy i teoria projektowania urbanistycznego oraz zasady kształtowania zespołów urbanistycznych o różnym stopniu złożoności. Współczesne trendy występujące w rozwiązaniach urbanistycznych i planowaniu przestrzennym.

2. Nauki inżynierskie

Budownictwo ogólne i materiałoznawstwo. Zagadnienia techniczne związane z projektowaniem i realizacją obiektów budowlanych różnej skali i różnym przeznaczeniu, łącznie z ich bezpośrednim otoczeniem. Ustroje budowlane, elementy robót wykończeniowych wewnętrznych i zewnętrznych, materiałoznawstwo. Odwzorowania graficzne elementów budowlanych, przygotowanie dokumentacji architektoniczno-budowlanej. Nowoczesne technologie ogólnobudowlane dotyczące w szczególności: ścian i stropów, systemów elewacyjnych, materiałów wykończeniowych, systemów oświetleniowych. Rodzaje i możliwości zastosowania najnowszych materiałów, w tym w szczególności szkła konstrukcyjnego.

Konstrukcje budowlane

Konstrukcje drewniane i murowe. Drewno jako materiał konstrukcyjny. Podstawy wymiarowania i konstruowania elementów z drewna i materiałów drewnopochodnych. Projektowanie tradycyjnych konstrukcji drewnianych. Współczesne przykłady zastosowań konstrukcji z drewna. Konstrukcje murowe z elementów ceramicznych i betonów lekkich, fundamenty i mury oporowe, podstawy obliczania murów, współczesne przykłady zastosowań konstrukcji murowych.

Konstrukcje żelbetowe. Cechy betonu i stali i istota ich współdziałania. Wymiarowanie i konstruowanie żelbetowych belek, słupów i płyt jednokierunkowo i krzyżowo zbrojonych. Zasady kształtowania konstrukcji żelbetowych: płytowo-żebrowych i gęstożebrowych stropów, schodów, ław i stóp fundamentowych. Konstrukcje wykonywane na miejscu przeznaczenia i prefabrykowane. Budynki o ścianowym i szkieletowym ustroju nośnym, stropodachy i dachy żelbetowe.

Konstrukcje metalowe. Charakterystyka konstrukcji stalowych - tendencje rozwojowe. Stale konstrukcyjne budowlane. Metoda stanów granicznych. Pręty rozciągane, ściskane oraz zginane. Ustroje statycznie niewyznaczalne - przeguby plastyczne. Połączenia w konstrukcjach stalowych.

Belki z kształtowników walcowanych na gorąco i blachownice. Słupy osiowo-ściskane jednolite i złożone. Belki kratowe. Hale jednonawowe i wielonawowe. Konstrukcje nośne płaskie i przestrzenne. Przestrzenne przekrycia prętowe o dużych rozpiętościach: ruszty siatkowe, siatkowe sklepienia łukowe, kopuły żebrowe i siatkowe. Wiszące przekrycia cięgnowe.

Instalacje budowlane. Techniczne wyposażenie nowoczesnych budynków o różnym przeznaczeniu w podstawowe instalacje sanitarne, ich wpływ na architekturę obiektu i zagospodarowanie działki.

Infrastruktura techniczna miasta

Podstawy projektowania sieci energetycznych, gazowych, ciepłowniczych, wodociągowych i kanalizacyjnych oraz urządzeń do usuwania odpadów. Zasady współpracy urbanistów z projektantami systemów technicznego uzbrojenia współczesnych miast i osiedli.

Komunikacja. Zasady projektowania układów drogowo-ulicznych w miastach, klasyfikacja techniczno-funkcjonalna ulic i ich przekroje, węzły drogowe, systemy obsługi parkingowej i formy parkingów, garaże, systemy transportowe i ich wpływ na rozwój przestrzenny miast.

Proces inwestycyjny. Podstawy organizacji, technologii i kosztorysowania przedsięwzięć inwestycyjnych, struktury procesu. Przystosowanie krajowego rynku budowlanego do współpracy z Unią Europejską.

3. Projektowanie architektoniczne

Elementy projektowania. Kształtowanie przestrzeni architektonicznej jako relacji człowieka do jej cech. Tworzenie nowej wartości przestrzeni o określonych cechach. Projektowanie prostych form architektonicznych. Ćwiczenie umiejętności i biegłości manualnej w zakresie technik przedstawiania rozwiązań architektonicznych. Zasady projektowania w aspekcie wymiarów fizycznych i fizjologii człowieka z zastosowaniem pełnej integracji formy - funkcji - konstrukcji. Wymiarowanie przestrzeni i elementów wyposażenia. Oświetlenie, barwa, mikroklimat wnętrz i inne.

Mieszkalnictwo, usługi, miejsca pracy, rekreacja. Zagadnienia projektowania form i kompozycji architektonicznej o narastającym stopniu złożoności tak w zakresie programu, jak i budowy przy wykorzystaniu wiedzy z równolegle realizowanego programu budownictwa i konstrukcji budowlanych, nabytej wiedzy humanistycznej, planistycznej i ekonomicznej. Zadania projektowe dotyczyć powinny określonego miejsca i odnosić się do jego różnorakich uwarunkowań, od fizycznych po kulturowe.

Wnętrza. Projektowanie wnętrz użyteczności publicznej o prostej funkcji i bogatych możliwościach kształtowania przestrzeni, w szczególności: wymagania użytkowników, relacja do przestrzeni zewnętrznej, światło, kolor, faktura, detal.

Modernizacja i konserwacja. Opracowania projektowo-adaptacyjne obiektów architektury lub zespołów urbanistycznych, przystosowanie ich do współczesnych potrzeb.

4. Projektowanie urbanistyczne i ruralistyka

Elementy urbanistyczne. Podstawy kompozycji i kształtowania przestrzeni miejskiej oraz otwartego krajobrazu. Szkicowa prezentacja rozwiązań projektowych.

Osadnictwo wiejskie. Struktura osadnictwa wiejskiego, przekształcanie istniejących układów ruralistycznych zgodnie z wymaganiami gospodarki rynkowej w oparciu o studia funkcjonalno-przestrzenne i krajobrazowe wsi.

Zespoły mieszkaniowe, zespoły śródmiejskie, struktura miasta. Projektowanie układów w narastającym stopniu złożoności programu i czynników kompozycji - od małych zespołów mieszkaniowych poprzez wybrane obszary śródmiejskie, fragmenty miast do wizji rozwojowej miasta i jego struktury.

Opracowanie różnych form prezentacji projektów urbanistycznych i planistycznych.

Studia i plany zagospodarowania przestrzennego. Podstawowe opracowania planistyczne w skali lokalnej (plany miejscowe i inne) zgodne z obowiązującymi aktualnie regulacjami prawnymi i służące im studia.

Architektura krajobrazu i terenów zielonych. Kształtowanie krajobrazu: ukształtowanie terenu, funkcje i rodzaje systemów roślinnych, woda, mała architektura. Ogród przydomowy, wnętrza w zabudowie wielorodzinnej, fragment parku rekreacyjnego.

VII. ZALECENIA

1. Projektowanie powinno być prowadzone w grupach nie większych niż 15 studentów na jedną osobę prowadzącą zajęcia.

2. Zajęcia seminaryjne i inne ćwiczenia powinny być prowadzone w grupach liczących nie więcej niż 30 studentów.

3. Przy ustalaniu szczegółowego planu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji w FEANI dotyczące wymiaru godzin:

- 10% przedmioty kształcenia ogólnego,

- 35% przedmioty kształcenia podstawowego,

- 55% przedmioty kształcenia technicznego.

Załącznik nr 2

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

architektura krajobrazu

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku architektura krajobrazu trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.400, w tym 1.730 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku architektura krajobrazu otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Absolwent kierunku architektura krajobrazu powinien posiadać niezbędną wiedzę i umiejętności dające podstawę do wykonywania opracowań badawczych, projektowych i realizacji w zakresie:

- kształtowania krajobrazu w skali planów regionalnych, w tym parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów prawnie chronionych,

- kształtowania krajobrazu w skali planów miejscowych, z uwzględnieniem historycznych układów urbanistycznych i ruralistycznych,

- kształtowania parków i ogrodów z uwzględnieniem założeń zabytkowych,

- komponowania krajobrazu miejskiego i otwartego, w tym także w otoczeniu budowli inżynierskich.

Absolwent kierunku architektura krajobrazu powinien być przygotowany do współpracy z przedstawicielami innych dyscyplin wpływających na treść i formę krajobrazu. Przygotowanie do pełnienia samodzielnych funkcji, z posiadaniem stosownych uprawnień, wymagać będzie spełnienia dodatkowych warunków.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 435

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 915

Razem: 1.730

IV. PRAKTYKI

Praktyki obejmują zagadnienia: urządzenia terenu, pielęgnowania szaty roślinnej, budownictwa ogrodowego, rekultywacji terenów zdegradowanych, konserwacji obiektów zabytkowych. Praktyki powinny być organizowane w zakładach doświadczalnych uczelni i w firmach projektowo-wykonawczych w wymiarze przynajmniej 300 godzin.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

1. Język obcy 120

2. Przedmioty humanistyczne i ekonomiczne 120

3. Informatyka 80

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 435

1. Botanika i fizjologia roślin 60

2. Ekologia 30

3. Fizjografia 75

4. Gleboznawstwo 30

5. Podstawy geodezji i kartografii 45

6. Rysunek i rzeźba 120

7. Inżynieria środowiska 45

8. Ochrona środowiska przyrodniczego 30

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 915

1. Szata roślinna 210

2. Materiałoznawstwo 60

3. Budownictwo 60

4. Historia architektury i sztuki ogrodowej 60

5. Teoria i zasady projektowania 60

6. Projektowanie 210

7. Planowanie przestrzenne 45

8. Konserwacja i rewaloryzacja 45

9. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu 120

10. Ochrona i rekultywacja krajobrazu 45

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty humanistyczne i ekonomiczne

W zależności od zainteresowania studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy w szczególności z: historii, filozofii, prawa, kultury języka polskiego, antropologii, etnografii, wiedzy o polityce, socjologii, psychologii, etyki, estetyki. W zakresie ekonomii do wyboru: prawo, podstawy makroekonomii i mikroekonomii, ekonomika.

2. Informatyka

Repetytorium z matematyki i geometrii jako przygotowanie do komputerowego wspomagania projektowania, podstawowe pojęcia informatyki, systemy operacyjne, operacje na zbiorach, tworzenie i obsługa baz danych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Botanika i fizjologia roślin

Struktura i funkcje komórki, funkcjonalne układy tkankowe i zasady ich działania, budowa i funkcja korzenia i pędu, anatomia rozwojowa kwiatu, owocu i nasion, warunki wzrostu i rozwoju roślin, ekofizjologiczne aspekty współdziałania organizmów roślinnych.

2. Ekologia

Ekologia populacji i biocenoz. Funkcjonowanie i typy ekosystemów. Krajobraz jako układ ekologiczny. Biomy. Funkcjonowanie biosfery.

3. Fizjografia

Budowa geologiczna, rzeźba terenu, hydrologia, klimat, szata roślinna, przekształcenia antropogeniczne krajobrazu. Źródła i systemy informacji przyrodniczych i ich wykorzystanie. Fotointerpretacja. Uwarunkowania przyrodnicze a decyzje projektowe.

4. Gleboznawstwo

Podstawowe minerały, skały glebotwórcze. Systematyka gleb. Właściwości chemiczne i fizyczne gleb. Zasobność i przydatność rolnicza gleb. Procesy degradacji i skażenia gleby substancjami toksycznymi.

5. Podstawy geodezji i kartografii

Metody pomiarów sytuacyjnych, wysokościowych i sytuacyjno-wysokościowych na potrzeby architektury krajobrazu. Pomiary realizacyjne, sprzęt geodezyjny. Podstawy kartografii, fotogrametrii, teledetekcji. Systemy informacji geograficznej.

6. Rysunek i rzeźba

Rozwijanie zmysłu analitycznej i syntetycznej obserwacji krajobrazu, kształtowanie wyobraźni przestrzennej, rejestracja graficzna krajobrazu i jego symulacje, interpretacja graficzna i modelowa projektów. Rysunek i malarstwo pejzażowe.

7. Inżynieria środowiska

Typy budowli hydrotechnicznych, budowli ziemnych, dróg, kolei i mostów, oczyszczalni i składowisk odpadów, zakładów uzdatniania wody. Inwestycje proekologiczne.

8. Ochrona środowiska przyrodniczego

Źródła zagrożenia elementów ekosystemów i sposoby ich ochrony, pojęcie zrównoważonego rozwoju i narzędzia jego realizacji. Społeczne, ekonomiczne i prawne instrumenty ochrony środowiska.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Szata roślinna

Szata roślinna Polski w ujęciu fitosocjologicznym i kulturowym. Roślinność jako element oceny wartości użytkowej siedlisk. Zbiorowiska zastępcze w architekturze krajobrazu. Rozpoznawanie cech morfologicznych drzew i krzewów oraz roślin zielnych. Podstawy rozmnażania roślin.

2. Materiałoznawstwo

Podstawowe materiały budowlane i ich charakterystyka, wytrzymałość materiałów, normy techniczne, technologia łączenia różnych materiałów.

3. Budownictwo

Elementy statyki budowli, zasady obliczeń statycznych, technologia i zasady robót budowlanych i instalacyjnych, zasady organizacji budowy i obmiaru robót budowlanych.

4. Historia architektury i sztuki ogrodowej

Ogólna historia sztuki ze szczególnym uwzględnieniem architektury, urbanistyki i sztuki ogrodowej. Pojęcie dzieła sztuki, charakterystyka stylów, dokumentowanie dzieł sztuki.

5. Teoria i zasady projektowania

Analiza współczesnych teorii kształtowania przestrzeni, elementy i zasady kompozycji, ergonomia, przyrodnicze i kulturowe podstawy projektowania, metody projektowania, dokumentacja projektowa, etyka w pracy projektanta.

6. Projektowanie

Projektowanie architektoniczne. Projektowanie parków, ogrodów i innych obszarów z uwzględnieniem obiektów prawnie chronionych. Kształtowanie krajobrazu z uwzględnieniem otoczenia budowli inżynieryjnych. Dokumentacja techniczna, procedury jej zatwierdzenia i zasady kosztorysowania.

7. Planowanie przestrzenne

Pojęcia ogólne i podstawowe informacje o planowaniu przestrzennym, system planowania przestrzennego, powiązania planowania przestrzennego z planowaniem krajobrazu.

8. Konserwacja i rewaloryzacja

Teorie konserwacji zabytków, w tym ogrodów i krajobrazów historycznych. Metody badawcze, techniki konserwatorskie, strefy ochrony, studia i projekty konserwatorskie, organizacja służb konserwatorskich.

9. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu

Urządzanie i pielęgnowanie parków, ogrodów i innych obszarów (rzeźba terenu, wody, szata roślinna, drogi i place, architektura ogrodowa). Organizacja i harmonogram budowy.

10. Ochrona i rekultywacja krajobrazu

Podstawy ochrony krajobrazu. Zasady wyznaczania obszarów prawnie chronionych. Pielęgnowanie i rekultywacja krajobrazu.

VII. ZALECENIA

Pozostała liczba godzin powinna stanowić uzupełnienie przedmiotów stosownie do decyzji wydziałów, z tym że przedmioty podstawowe i kierunkowe stanowią nie mniej niż 50% ogólnego wymiaru godzin.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku architektura krajobrazu trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.700, w tym 1.230 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych kierunku architektura krajobrazu otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Powinien posiadać wiedzę i umiejętności niezbędne do: wykonywania prac inwentaryzacyjnych terenowych obiektów krajobrazowych, pełnienia funkcji pomocniczych w strukturach administracji samorządowej, wykonywania czynności technicznych w zespołach projektowych architektury krajobrazu (prac kreślarskich, wizualizacji komputerowych), wykonywania prostych prac projektowych w zakresie urządzania ogródków przydomowych, niewielkich terenów zieleni w obszarach urbanistycznych i wiejskich (z wyłączeniem zespołów zabytkowych, ogrodów zabytkowych i otoczenia kubatur zabytkowych) oraz elementów małej architektury w niezabytkowych zespołach urbanistycznych i wiejskich, a także obsługi technicznej w strukturach administracyjnych parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów krajobrazu prawnie chronionych. Absolwent powinien posiadać umiejętności tradycyjnego i komputerowego dokumentowania i projektowania elementów krajobrazu oraz być przygotowany do współpracy z osobami mającymi wpływ na treści, funkcje i formy krajobrazu. Powinien również posiadać wiedzę w zakresie ekonomicznych i prawnych uwarunkowań gospodarowania krajobrazem oraz tworzenia i funkcjonowania obiektów krajobrazowych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 255

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 360

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 615

Razem: 1.230

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać 12 tygodni praktyki zawodowej.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 255

1. Przedmiot humanistyczny, ekonomiczny lub prawny 45

2. Elementy informatyki 30

3. Język obcy 120

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 360

1. Botanika i fizjologia roślin 60

2. Ekologia 30

3. Fizjografia 60

4. Gleboznawstwo 30

5. Podstawy geodezji i kartografii 45

6. Rysunek odręczny 90

7. Inżynieria i ochrona środowiska 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 615

1. Szata roślinna 180

2. Materiałoznawstwo 45

3. Grafika inżynierska 45

4. Budownictwo i konstrukcje 45

5. Historia architektury i sztuki ogrodowej 30

6. Teoria i zasady projektowania 30

7. Projektowanie zintegrowane 180

8. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu 60

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot humanistyczny, ekonomiczny lub prawny

Filozofia, etyka, historia, etnografia, socjologia, prawo, ekonomia, politologia, ochrona własności intelektualnej lub inny do wyboru.

2. Elementy informatyki

Podstawowe pojęcia informatyki - systemy operacyjne, operacje na zbiorach, tworzenie i obsługa baz danych. Przygotowanie do komputerowego projektowania elementów architektury krajobrazu.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Botanika i fizjologia roślin

Budowa, struktura i funkcje komórki, korzenia i pędu. Anatomia rozwoju kwiatu, owocu i nasion. Funkcjonalne układy tkankowe i zasady ich działania. Warunki wzrostu i rozwoju roślin. Ekofizjologiczne aspekty współdziałania organizmów roślinnych.

2. Ekologia

Ekologia populacji i biocenoz. Funkcjonowanie i typy ekosystemów. Krajobraz jako układ ekologiczny. Biomy. Funkcjonowanie biosfery.

3. Fizjografia

Budowa geologiczna, rzeźba, hydrologia, klimat i szata roślinna terenu. Przekształcenia antropogeniczne krajobrazu. Źródła i systemy informacji przyrodniczych i ich wykorzystanie. Fotointerpretacja. Uwarunkowania przyrodnicze a decyzje projektowe.

4. Gleboznawstwo

Podstawowe minerały, skały glebotwórcze. Systematyka gleb. Właściwości chemiczne i fizyczne gleb. Degradacja gleb. Drogi skażania gleb substancjami toksycznymi.

5. Podstawy geodezji i kartografii

Metody pomiarów sytuacyjnych, wysokościowych i sytuacyjno-wysokościowych dla potrzeb architektury krajobrazu. Pomiary realizacyjne, sprzęt geodezyjny. Podstawy kartografii, fotogrametrii i teledetekcji. Systemy informacji geograficznej.

6. Rysunek odręczny

Podstawowe zasady rysunku odręcznego. Kształtowanie analitycznych i syntetycznych umiejętności obserwacji krajobrazu. Kształtowanie wyobraźni przestrzennej i umiejętności rejestracji graficznej krajobrazu. Symulacje, interpretacja graficzna i modelowanie elementów krajobrazu. Rysunek i malarstwo pejzażowe.

7. Inżynieria i ochrona środowiska

Podstawowe typy ziemnych budowli hydrotechnicznych: dróg, kolei, mostów, składowisk odpadów oraz zakładów uzdatniania wody. Wpływ czynników antropogenicznych na ekosystemy. Inwestycje proekologiczne. Społeczne, ekonomiczne i prawne aspekty ochrony środowiska. Zasady organizacji i funkcjonowania parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów krajobrazu prawnie chronionych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Szata roślinna

Szata roślinna Polski w ujęciu fitosocjologicznym i kulturowym. Roślinność jako element oceny wartości użytkowej siedlisk. Zbiorowiska zastępcze w architekturze krajobrazu. Rozpoznawanie cech morfologicznych drzew i krzewów oraz roślin zielnych. Podstawy rozmnażania roślin.

2. Materiałoznawstwo

Podstawowe materiały budowlane - szczególnie wytwarzane w oparciu o najnowsze technologie. Materiały stosowane w kompozycjach ogrodowych i tworzeniu terenów zieleni - charakterystyka, wytrzymałość, normy techniczne. Technologie łączenia różnych materiałów. Cechy estetyczne materiałów budowlanych.

3. Grafika inżynierska

Geometryczne podstawy rysunku technicznego. Aksonometria jako podstawowa forma tworzenia rysunków poglądowych (szkicowanie odręczne). Główne formy zapisu graficznego zalecane przez normy: rzutowanie, przekroje rysunkowe, wymiarowanie. Techniki komputerowe CAD jako narzędzie wspomagające opracowanie graficzne projektów krajobrazowych.

4. Budownictwo i konstrukcje

Elementy statyki budowli. Zasady obliczeń statycznych. Podstawowe systemy konstrukcyjne małych kubatur z uwzględnieniem specyfiki materiałowej. Zasady robót ziemnych i inżynierskich w obiektach ogrodowych. Zasady organizacji budowy i obmiaru robót budowlanych.

5. Historia architektury i sztuki ogrodowej

Historia komponowania krajobrazów z uwzględnieniem architektury, urbanistyki i sztuki ogrodowej. Pojęcie dzieła sztuki. Charakterystyka stylów historycznych. Dokumentowanie dzieł krajobrazowych, ogrodowych i urbanistycznych.

6. Teoria i zasady projektowania

Współczesne tendencje w projektowaniu krajobrazu. Zasady i elementy kompozycji -organiczność, ergonomia. Metodologia projektowania. Dokumentacje projektowe. Etyka zawodu architekta krajobrazu. Uwarunkowania wynikające z projektowania urbanistycznego, planowania przestrzennego i projektowania regionalnego.

7. Projektowanie zintegrowane

Projektowanie małej architektury i architektury ogrodowej. Projektowanie ogrodów i terenów zieleni. Kontekst przestrzenny, kompozycyjny, funkcjonalny i krajobrazowy małej architektury, ogrodów i terenów zieleni. Dokumentacja techniczna - procedury jej zatwierdzania i zasady kosztorysowania.

8. Urządzanie i pielęgnowanie krajobrazu

Przyrodnicze i kulturowe podstawy projektowania krajobrazu. Urządzanie i pielęgnowanie ogrodów, parków i innych obszarów zieleni, a także obszarów publicznych i prywatnych miast i wsi (rzeźby terenu, skarp, zbiorników wody, szaty roślinnej, dróg i placów, architektury ogrodowej). Kształtowanie porealizacyjne ogrodów.

VII. ZALECENIA

Liczba godzin zajęć praktycznych (ćwiczeń projektowych) przedmiotów grup B i C powinna być nie mniejsza niż 50%.

Przy ustalaniu szczegółowych planów i programów studiów należy uwzględnić kryteria FEANI, zgodnie z którymi przedmioty kształcenia ogólnego powinny stanowić około 10%, przedmioty podstawowe - 35%, a techniczne - około 55% ogólnej liczby godzin.

Załącznik nr 3

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

astronomia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku astronomia trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3600, w tym 1960 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Studia magisterskie na kierunku astronomia zapewniają przygotowanie do pracy w naukowych ośrodkach astronomicznych oraz - po spełnieniu dodatkowych wymogów - przygotowanie dydaktyczne dla podjęcia pracy w szkolnictwie jako nauczyciele przedmiotu fizyka z astronomią, a także do prowadzenia pracy popularyzatorskiej np. w planetariach. Ważnym elementem studiów jest dobre opanowanie podstaw informatyki.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Studentów obowiązuje czterotygodniowa praktyka obserwacyjna w jednej z naukowych placówek astronomicznych.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Analiza matematyczna

Zbiory, relacje odwzorowania, funkcje. Otoczenia, ciągłość i granica funkcji jednej zmiennej rzeczywistej. Ciągi oraz szeregi liczbowe i funkcyjne. Zbieżność jednostajna. Rachunek różniczkowy i całkowy jednej zmiennej rzeczywistej. Rozwijanie funkcji w szereg potęgowy. Równania różniczkowe zwyczajne. Analiza funkcji wielu zmiennych. Całki wielokrotne. Formy różniczkowe. Całkowanie form różniczkowych. Elementy analizy wektorowej i tensorowej. Uogólnienie pojęcia całki. Szeregi i całki Fouriera.

2. Algebra liniowa z geometrią

Struktury algebraiczne. Grupy, pierścienie, ciała. Ciało liczb zespolonych. Przestrzenie liniowe (wektorowe) rzeczywiste i zespolone. Odwzorcowania liniowe, macierze, wyznaczniki, układy liniowych równań algebraicznych. Formy liniowe, biliniowe, kwadratowe, hermitowskie. Przestrzenie unitarne. Wartości i wektory własne operatorów (macierzy) hermitowskich i unitarnych.

3. Matematyczne metody fizyki

Podstawy teorii funkcji zmiennej zespolonej. Szereg Laurenta, residua, punkty osobliwe. Funkcje specjalne, wielomiany ortogonalne. Funkcje Greena i zagadnienia brzegowe. Elementy teorii grup.

4. Podstawy fizyki

- Mechanika klasyczna i relatywistyczna

Kinematyka punktu materialnego i bryły sztywnej. Układy inercjalne i nieinercjalne.

Zasady dynamiki Newtona, prawa zachowania, ruch w polu sił centralnych. Grawitacja i zagadnienie dwóch ciał. Ruchy planet. Dynamika bryły sztywnej.

Momenty bezwładności. Elementy opisu odkształceń i napięć w sprężystym ośrodku rozciągłym, prawo Hooke'a, drgania i fale w ośrodkach sprężystych. Elementy akustyki. Podstawy szczególnej teorii względności.

- Termodynamika z elementami fizyki statystycznej

Zjawiska termodynamiczne, przejścia fazowe, przewodnictwo cieplne, dyfuzja, osmoza. Równowaga termodynamiczna, procesy odwracalne i nieodwracalne. Pojęcie temperatury, energii wewnętrznej, entropii. Zasady termodynamiki. Elementy statystycznego opisu układu termodynamicznego. Interpretacja statystyczna zasad termodynamiki i przejść fazowych, fluktuacje statystyczne.

- Elektrodynamika i optyka

Elektrostatyka, prądy stałe, magnetostatyka. Prądy zmienne, efekty indukcyjne. Pole elektromagnetyczne zmienne w czasie. Prawa Maxwella. Pole elektryczne i magnetyczne w materii. Drgania obwodów elektrycznych i fale elektromagnetyczne. Podstawy optyki falowej, własności optyczne materiałów, dwójłomność, optyka kryształów. Optyka geometryczna jako granica optyki falowej. Podstawowe przyrządy optyczne. Interferometria, fotometria i spektrometria.

- Budowa materii

Promienie Roentgena, promieniotwórczość, hipoteza kwantów - fakty doświadczalne. Podstawy mechaniki falowej. Pół-jakościowe informacje o spinie, zakazie Paulliego, strukturze atomów wieloelektronowych. Wstępne wiadomości o jądrach atomowych, cząstkach elementarnych, statystykach kwantowych. Informacje o własnościach gazu elektronowego i mikroskopowych modelach ciał makroskopowych.

5. Laboratorium fizyczne i pracownia fizyczna

I pracownia fizyczna. Proste zagadnienia i metody pomiarowe z zakresu fizyki klasycznej z zastosowaniem prostych technik elektronicznych i metod komputerowej analizy eksperymentu (dyskusja niepewności pomiarowych).

6. Fizyka teoretyczna

- Mechanika klasyczna

Czasoprzestrzeń Galileusza i czasoprzestrzeń Minkowskiego w szczególnej teorii względności. Kinematyka i dynamika punktów materialnych i brył sztywnych. Więzy, zasada d'Alamberta, równania Lagrange'a. Zasady wariacyjne i prawa zachowania. Twierdzenie E. Noether. Przestrzeń fazowa i równania Hamiltona. Niezmienniki przekształceń kanonicznych i całki ruchu. Stabilność trajektorii fazowych i elementy teorii chaosu. Elementy dynamiki relatywistycznej. Elementy dynamiki sprężystych ośrodków rozciągłych.

- Mechanika kwantowa

Pojęcia podstawowe i interpretacja statystyczna. Relacje nieoznaczoności. Analiza pomiarów. Ewolucja czasowa układu kwantowego i stany stacjonarne. Opis operatorowy. Układy zupełne obserwabli i ich wspólnych funkcji własnych. Kwantowa teoria momentu pędu orbitalnego i spinowego. Oscylator i atom wodoropodobny. Uogólnienie relatywistyczne. Równanie Diraca. Sprzężenie ładunkowe i antycząstki. Elementy metody zaburzeń. Przejścia kwantowe, reguły wyboru. Oddziaływania układu kwantowego z polem elektromagnetycznym. Absorpcja i emisja promieniowania elektromagnetycznego. Elementy teorii rozproszeń. Przybliżenie Borna. Fermiony i bozony. Elementy teorii atomów wieloelektronowych i cząsteczek. Zasada superpozycji.

- Elektrodynamika

Równania Maxwella. Potencjały elektromagnetyczne (cechowanie). Wybrane zagadnienia elektro- i magnetostatyki. Fale elektromagnetyczne. Kowariantne (czterowymiarowe) sformułowanie elektrodynamiki. Elementy klasycznej teorii promieniowania elektromagnetycznego. Efekty relatywistyczne.

- Fizyka statystyczna

Podstawowe pojęcia i zasady termodynamiki fenomenologicznej. Klasyczna mechanika statystyczna. Elementy kwantowej mechaniki statystycznej. Przykłady zastosowań klasycznej i kwantowej mechaniki statystycznej w termodynamice i fizyce fazy skondensowanej. Elementy termodynamiki nierównowagowej.

7. Informatyka i techniki obliczeniowe

Przegląd metod informatycznych w fizyce, programowanie, wiadomości użytkowe o komputerach, wybrane zagadnienia gotowego oprogramowania użytkowego.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Astronomia ogólna i sferyczna

Zjawiska na sferze niebieskiej. Czas. Ziemia jako planeta i jej najbliższe otoczenie. Fizyka planet i ich księżyców. Dynamika układu planetarnego. Instrumenty astronomiczne. Wyznaczanie podstawowych parametrów ciał niebieskich (odległość, masa, temperatura, jasność, moc promieniowania). Budowa i podstawowe charakterystyki najbardziej typowych obiektów astrofizycznych (Słońce, gwiazdy i ich gromady, materia międzygwiazdowa. Galaktyka, galaktyki). Ewolucja materii we Wszechświecie. Podstawy kosmologii.

2. Metody obserwacji astronomicznych

Teleskopy optyczne, radioteleskopy, teleskopy do odbioru promieniowania UV, IR, X oraz γ Odbiorniki promieniowania w różnych zakresach EM. Detektory cząstek kosmicznych, neutrin i fal grawitacyjnych. Obserwacje pozaatmosferyczne. Fotometria i systemy fotometryczne. Spektroskopia i klasyfikacja widmowa. Polarymetria.

3. Fizyka gwiazd i materii rozproszonej

Oddziaływanie promieniowania materii. Transport promieniowania. Modele atmosfer gwiazdowych. Widma gwiazd, ich powstawanie i interpretacja. Diagram Hertzsprunga-Russella. Modele budowy wewnętrznej gwiazd. Gwiazdy zmienne. Właściwości gwiazd. Astrofizyka wysokich energii.

4. Fizyka układów gwiazdowych

Metody statystyczne badań układów gwiazdowych. Kinematyka i dynamika gwiazd w Galaktyce. Właściwości gromad gwiazd. Podsystemy i populacje gwiazd. Budowa Galaktyki.

5. Mechanika nieba

Prawa Keplera. Zagadnienie dwóch ciał - wyznaczenie orbit (problem prosty i odwrotny). Ograniczony problem trzech ciał. Problem n ciał. Perturbacje. Ruch sztucznych satelitów Ziemi i sond kosmicznych.

6. Astronomia pozagalaktyczna i kosmologia

Klasyfikacja morfologiczna galaktyk. Aktywne jądra galaktyk. Grupy i gromady galaktyk, statystyczny opis rozmieszczenia materii we Wszechświecie. Obserwacyjne podstawy kosmologii. Modele kosmologiczne i ich testowanie. Model gorącego Wszechświata.

7. Praktyka astronomiczna

VII. ZALECENIA

1. Wymagane minimalne umiejętności z zakresu matematyki: znajomość podstawowych pojęć i twierdzeń matematycznych, precyzyjne dowodzenie wybranych twierdzeń, obliczanie pochodnych oraz całek, rozwiązywanie prostych równań różniczkowych zwyczajnych z uwzględnieniem warunków początkowych, rozwiązywanie układów liniowych równań algebraicznych w powiązaniu z ich operatorową (względnie macierzową) interpretacją, rozwiązywanie niektórych równań różniczkowych cząstkowych.

2. Wymagane minimalne umiejętności z zakresu fizyki: określanie podstawowych wielkości fizycznych od strony pomiarowej (sposoby mierzenia, jednostki) i matematycznej (dokładne określenie odpowiedniego „obiektu matematycznego”), ogólne i matematycznie poprawne formułowanie podstawowych praw wraz z ich fizyczną interpretacją, wyciąganie wniosków odnośnie przebiegu szczegółowych zjawisk, umiejętność rozwiązywania zadań rachunkowych w zakresie podanych haseł programowych, orientacja w stosowanych w fizyce metodach: indukcyjnej i hipotetyczno-dedukcyjnej wraz ze zrozumieniem konieczności stosowania modeli i upraszczających założeń oraz granic ich stosowalności.

Załącznik nr 4

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

automatyka i robotyka

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku automatyka i robotyka trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3800, w tym 1790 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku automatyka i robotyka jest przygotowany do rozwiązania złożonych, interdyscyplinarnych problemów z dziedziny szeroko pojętej automatyzacji i robotyki. W czasie studiów uzyskuje wiedzę potrzebną do twórczego działania w zakresie analizy metod projektowania i konstrukcji układów automatyki, sterowania mikroprocesorowego urządzeń przemysłowych oraz sterowania i oprogramowania robotów i zautomatyzowanych centrów obróbczych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać od 8 do 12 tygodni praktyki, w tym praktykę kierunkową i dyplomową.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Algebra, logika, matematyka dyskretna, analiza, równania różniczkowe, metody probabilistyczne, metody numeryczne.

2. Fizyka

Fizyka ogólna, elektrodynamika, elementy mechaniki kwantowej, optyki i teorii względności.

3. Informatyka

Użytkowanie i programowanie komputerów, struktury i bazy danych, specjalizowane pakiety użytkowe, urządzenia systemów informatyki.

4. Podstawy teorii sygnałów, systemów i sterowania

Reprezentacja i przetwarzanie sygnałów, podstawy transmisji sygnałów, układy dynamiczne i sposoby ich opisu, stabilność układów dynamicznych, podstawy regulacji automatycznej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Mechanika

Podstawy mechaniki analitycznej, modele i elementy układów mechanicznych, elementy mechaniki precyzyjnej.

2. Elektronika i elektrotechnika

Podstawy miernictwa, teoria obwodów, cyfrowe układy elektroniczne, technika mikroprocesowa, napędy elektryczne.

3. Teoria sterowania i regulacja automatyczna

Modele układów dynamicznych, analiza układów dynamicznych, kryteria stabilności, sterowalność i obserwowalność układów dynamicznych, stabilność i sterowanie stabilizujące, projektowanie serwomechanizmów, projektowanie układów regulacji, podstawy sterowania optymalnego.

4. Podstawy robotyki

Roboty i manipulatory; opis i budowa, kinematyka manipulatorów, modele dynamiki, napędy manipulatorów. Podstawy sterowania i programowania robotów, przykładowe zastosowania robotów.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia indywidualne (projekty, laboratoria, ćwiczenia itp.) powinny stanowić łącznie około 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w Europejskiej Federacji Narodowych Stowarzyszeń Inżynierskich FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10%, przedmioty podstawowe około 35% i przedmioty kierunkowe około 55%).

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku automatyka i robotyka trwają co najmniej 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2600, w tym 1200 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku automatyka i robotyka (otrzymuje tytuł inżyniera) powinien być przygotowany do podjęcia pracy związanej z projektowaniem, uruchamianiem i eksploatacją systemów automatyki w różnych zastosowaniach przemysłowych i pozaprzemysłowych. Powinien także być przygotowany do pracy przy instalowaniu i obsłudze zautomatyzowanych stanowisk produkcyjnych, w szczególności stanowisk wyposażonych w roboty przemysłowe. Powinien posiadać umiejętności korzystania ze sprzętu komputerowego, programowania zarówno komputerów uniwersalnych, jak i sterowników cyfrowych oraz łączenia ich z różnorodnymi urządzeniami zewnętrznymi. Inżynier automatyk powinien posiadać wiedzę z zakresu algorytmów regulacji automatycznej oraz innych algorytmów obliczeniowych i decyzyjnych. Nabyte umiejętności powinny stworzyć możliwości podejmowania pracy praktycznie we wszystkich rodzajach przemysłu, w tym w przemyśle spożywczym, przetwórstwie chemicznym, przemyśle mechanicznym i wielu innych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać minimum 6 tygodni praktyki w zakładzie przemysłowym lub w zakładzie świadczącym specjalistyczne usługi.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Algebra (w tym teoria macierzy), podstawy matematyki dyskretnej, analiza matematyczna, równania różniczkowe, podstawy rachunku prawdopodobieństwa, metody numeryczne (w tym rozwiązywanie układów równań liniowych i nieliniowych).

2. Fizyka i fizyczne podstawy chemii

Fizyka ogólna (w tym optyka), elementy szczególnej teorii względności, fizyczne podstawy chemii.

3. Informatyka

Użytkowanie i programowanie komputerów, struktury i bazy danych, specjalizowane pakiety użytkowe, urządzenia systemów informatyki. Ogólna struktura i zasady działania systemów komputerowych, sieci komputerowe.

4. Podstawy mechaniki

Podstawy mechaniki analitycznej, modele i elementy układów mechanicznych.

5. Podstawy teorii sygnałów i systemów

Reprezentacja i przetwarzanie sygnałów, podstawy transmisji sygnałów, systemy dynamiczne.

6. Grafika inżynierska

Elementy geometrii wykreślnej, podstawy projektowania wspomaganego komputerem.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Elektronika i elektrotechnika

Podstawy miernictwa, teoria obwodów, podstawy techniki cyfrowej i mikroprocesorowej, napędy elektryczne.

2. Podstawy automatyki i regulacji automatycznej

Modele układów dynamicznych, transmitancja, analiza układów dynamicznych i ich własności (stabilność, sterowalność, obserwowalność, kryteria algebraiczne), stabilizacja systemu i sprzężenie zwrotne, zadania sterowania, projektowanie serwomechanizmów, projektowanie układów regulacji przemysłowej, systemy automatyki (w tym sterowniki przemysłowe).

3. Podstawy robotyki

Roboty i manipulatory: opis i budowa, kinematyka i dynamika manipulatorów, napędy. Podstawy sterowania i programowania robotów.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia praktyczne (ćwiczenia, laboratoria, projekty) powinny stanowić nie mniej niż 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty nietechniczne - kształcenia ogólnego ok. 10%, przedmioty podstawowe ok. 35%, przedmioty techniczne - kierunkowe ok. 55%).

Załącznik nr 5

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

informacja naukowa i bibliotekoznawstwo

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2500, w tym 1215 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo powinien posiadać niezbędną wiedzę ogólnohumanistyczną i przygotowanie zawodowe. Wiedza i umiejętności nabyte w trakcie studiów powinny przygotowywać do pracy we wszystkich typach bibliotek w zakresie szeroko pojętej informacji bibliotecznej, księgarskiej, naukowej i wydawniczej oraz do pracy naukowej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKA

Obowiązkowa praktyka biblioteczna w wymiarze co najmniej 40 dni roboczych.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszej wiedzy z zakresu historii, podstaw ochrony własności intelektualnej, przedmiotu przyrodniczego lub innego przedmiotu niezwiązanego bezpośrednio z kierunkiem studiów.

2. Historia filozofii

Przegląd zagadnień filozoficznych w perspektywie historycznej, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ontologicznej i epistemologicznej.

3. Historia i teoria kultury

Etapy rozwoju ogólnoludzkiej cywilizacji. Rozwój kultury od antycznej do nowożytnej: okresy rozwoju, ogólne cechy, prądy, style i paradygmaty. Analiza wybranych zjawisk kultury XX wieku.

4. Język obcy

Opanowanie w mowie i piśmie jednego języka obcego.

5. Wychowanie fizyczne

Uczestnictwo w zajęciach ruchowych, zgodnie z wyborem studenta lub wskazaniami lekarskimi.

B. i C. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE l KIERUNKOWE

1. Literatura polska i powszechna

Pojęcie literatury, jej istota i funkcja. Periodyzacja dziejów literatury. Konteksty literatury. Kryteria wartościowania utworów. Literatura w książce, czasopiśmie, filmie i telewizji. Przegląd najważniejszych zjawisk w literaturze polskiej i światowej.

2. Naukoznawstwo

Teoria i metodologia nauki. Psychologia nauki. Socjologia nauki. Organizacja nauki. Naukometria i prognozy rozwoju. Historia nauki.

3. Komunikacja społeczna

Teorie i modele komunikacji społecznej. Społeczne systemy komunikacji. Czynniki sytuacyjne w procesach komunikacji społecznej. Komunikacja masowa, komunikacja społeczna a „cywilizacja informatyczna”. Komunikacja społeczna w warunkach transformacji cywilizacyjnych.

4. Historia książki

Dzieje książki, jej formy, treści i funkcje, przemiany w jej wytwarzaniu, rozpowszechnianiu i użytkowaniu.

5. Teoria i metodologia nauki o książce, bibliotece i informacji

Prezentacja nauki o książce, bibliotece i informacji obejmująca objaśnienia terminologiczne, charakterystykę przedmiotu każdej z dyscyplin, jej zakresu, struktury, metod badawczych i źródeł.

6. Zagadnienia wydawnicze i księgarskie

Ogólna charakterystyka współczesnego ruchu wydawniczego w Polsce i na świecie. Typy wydawnictw. Struktura organizacyjna wydawnictwa. Typologia książki. Typografia. Korekta. Poligrafia. Dystrybucja i reklama. Podstawowe pojęcia związane z problematyką księgarską. Formy działalności księgarskiej. Organizacja współczesnego księgarstwa w Polsce i na świecie. Badania rynku. Międzynarodowe targi książki.

7. Czytelnictwo

Czytelnik i czytelnictwo jako przedmiot badań różnych nauk. Książka wobec innych środków masowego przekazu. Czytelnictwo jako zjawisko społeczne. Kultura czytelnicza i jej wyznaczniki. Praca z czytelnikiem. Rola książki i czytelnictwa w pedagogice społecznej. Historia badań nad czytelnictwem.

8. Bibliotekarstwo

Wyjaśnienia terminologiczne. Kategorie bibliotek i ich zadania. Prawo. Zawód bibliotekarza. Ogólne zasady działalności bibliotecznej. Teoria, historia i praktyka klasyfikacji piśmiennictwa. Konserwacja i przechowywanie zbiorów. Biblioteczna służba informacyjna. Kierunki rozwoju współczesnego bibliotekarstwa.

9. Technologia i informacja

Ogólna charakterystyka technologii informacyjnej wykorzystywanej w bibliotekach i centrach informacyjnych. Rodzaje, budowa i zasady działania komputerów. Oprogramowanie.

10. Bibliografia i inne źródła informacji

Podstawowe terminy i pojęcia bibliografii. Kierunki rozwoju bibliografii w przeszłości w Polsce i w świecie. Organizacja i tendencje rozwojowe bibliografii współczesnej. Typologia i podstawowy zasób spisów bibliograficznych i pokrewnych źródeł informacyjnych polskich i obcych, zasady heurystyki bibliograficznej. Zasady i techniki sporządzania spisów bibliograficznych. Formatowanie opisu bibliograficznego. Analiza formatu MARC.

11. Nauka o informacji

Rodowody nauki o informacji a zdolność postrzegania i badania fenomenu informacji społecznej: humanistyczny, matematyczno-cybernetyczny, przyrodniczy. Budowanie pomostów między różnymi nurtami nauki o informacji. Prakseologiczna „nauka o informacji naukowej” - informatologia w ujęciu Marii Dembowskiej. Główne ośrodki i kierunki badań informacyjnych w Polsce. Źródła i narzędzia informacji naukowej. Organizacja systemów rozpowszechniania informacji. Użytkownicy informacji i ich potrzeby.

VII. ZALECENIA

Ze względu na to, iż większość absolwentów podejmuje pracę w bibliotekach publicznych, zalecane jest wprowadzanie do programów studiów zajęć z zakresu psychologii, pedagogiki i socjologii.

Załącznik nr 6

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

biologia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku biologia trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3600, w tym 1365 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku studiów biologia powinien posiadać:

- znajomość podstawowych dyscyplin biologicznych opartą na szerokiej podstawie nauk ścisłych,

- biegłość w odpowiedniej specjalności dającą przygotowanie do pracy naukowej,

- umiejętność nauczania w szkołach objętych systemem oświaty (po odbyciu odpowiedniego kształcenia nauczycielskiego podczas studiów lub po studiach).

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien zawierać odpowiednie dla danej specjalności praktyki laboratoryjne i terenowe.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. i C. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE I KIERUNKOWE

1. Matematyka i statystyka

Podstawy analizy matematycznej. Statystyka elementarna. Rachunek prawdopodobieństwa. Podstawowe rozkłady spotykane w przyrodzie. Testowanie hipotez. Analiza wariancji. Analiza trendów i korelacje.

2. Fizyka z elementami biofizyki

Podstawowe oddziaływania w przyrodzie. Elementy budowy materii. Dualizm falowo-korpuskularny. Rodzaje promieniowania elektromagnetycznego. Spektroskopia i spektrofotometryczne metody badawcze. Zjawiska fluorescencji i fluorymetria. Elementy optyki. Mikroskopia optyczna i elektronowa. Hydrodynamika, zjawiska lepkości. Wymiana ciepła, kalorymetria bezpośrednia i pośrednia. Podstawowe pojęcia i zasady termodynamiki (te hasła mogą być alternatywnie umieszczone w programie chemii fizycznej). Elementy termodynamiki procesów nierównowagowych. Sprzężenia termodynamiczne, w tym przykłady ich występowania w żywych organizmach. Elektryczność. Metody pomiaru wielkości elektrycznych, w tym potencjałów elektrycznych w żywych organizmach. Promieniowanie jonizujące i jego oddziaływania z materią.

3. Podstawowe zastosowania komputerów

Podstawowe wiadomości o systemach DOS i Windows. Posługiwanie się edytorem tekstów (na obecnym etapie np. Word 6.0). Podstawowe funkcje arkusza kalkulacyjnego (obecnie Excel 5.0). INTERNET, wyszukiwanie informacji w INTERNECIE. Posługiwanie się pocztą elektroniczną.

Studenci, którzy wykażą się posiadaniem umiejętności wymienionych w programie, mogą być zwolnieni z zajęć z tego przedmiotu.

4. Chemia

- Chemia nieorganiczna

Budowa powłok elektronowych w atomach. Wiązania chemiczne: kowalencyjne, jonowe, wodorowe. Potencjał jonizacji, elektroujemność, powinowactwo elektronowe. Pierwiastki grup głównych i najważniejsze ich związki. Ogólna charakterystyka pierwiastków przejściowych, ze szczególnym uwzględnieniem pierwiastków czynnych biologicznie. Analiza jakościowa: reakcje charakterystyczne wybranych kationów i anionów. Niektóre metody analizy ilościowej: alkacymetria, redoksymetria, kompleksometria, spektrofotometria.

- Chemia fizyczna

Termodynamika chemiczna. I i II zasada termodynamiki (te hasła mogą być alternatywnie umieszczone w programie fizyki), funkcje termodynamiczne i ich znaczenie; entropia, entalpia, entalpia swobodna, potencjał chemiczny. Termodynamiczny opis zjawisk dyfuzji, osmozy, przemian fazowych. Dysocjacja elektrolityczna, teorie kwasów, iloczyn jonowy wody, pH, iloczyn rozpuszczalności, roztwory buforowe, zjawiska elektrokinetyczne, elektroforeza, punkt izojonowy i punkt izoelektryczny. Reakcje utleniania-redukcji, ich rola w procesach biologicznych. Kataliza: mechanizmy katalizy, w tym elementy katalizy enzymetrycznej.

- Chemia organiczna

Budowa, klasyfikacja, nazewnictwo i reaktywność związków organicznych należących do najważniejszych grup. Szeregi homologiczne. Grupy funkcyjne. Struktura związków organicznych, izomeria i stereoizomeria. Pojęcie konfiguracji i konformacji. Mechanizmy reakcji: podstawienia elektrofilowego i nukleofilowego, addycji i eliminacji. Związki alifatyczne; wiązania pojedyncze i wielokrotne; dieny, polieny. Polimery naturalne i syntetyczne. Związki aromatyczne. Związki heterocykliczne. Lipidy-tłuszcze, woski, mydła. Węglowodany: budowa, klasyfikacja i nazewnictwo. Aminokwasy, peptydy i polipeptydy. Zasady purynowe i pirymidynowe, nukleozydy i nukleotydy, polinukleotydy. Biologicznie czynne aminy.

5. Biochemia

Struktura, funkcje i mechanizmy biosyntezy białek. Właściwości aminokwasów, modyfikacje białek. Mechanizmy zmian konformacyjnych w białkach, zmiany allosteryczne. Zależności między strukturą a funkcjami białek. Metody badania białek. Sposoby lokalizacji białek w komórce. Enzymy i koenzymy, ich związek z witaminami. Mechanizmy działania enzymów. Podstawy kinetyki reakcji enzymatycznych. Regulacja i kontrola reakcji enzymatycznych i aktywności enzymatycznej. RNA jako niebiałkowe enzymy. Budowa i właściwości różnych form RNA i DNA, ich znaczenie w funkcjonowaniu komórki. Organizacja DNA od nukleosomu do chromosomu metafazowego. Kontrola ekspresji genu. Analiza, konstrukcja i klonowanie DNA. Podstawowe techniki biologii molekularnej. Struktura i funkcja tłuszczów. Metabolizm kwasów tłuszczowych. Budowa i właściwości błon biologicznych. Tworzenie i przechowywanie energii. Integracja metabolizmu. Główne etapy regulacji podstawowych szlaków metabolicznych (glikoza, cykl kwasów trójkarboksylowych, cykl pentozofosforanowy, cykl mocznikowy). Hormonalna regulacja metabolizmu.

6. Biologia komórki

Metody stosowane w biologii komórki. Budowa i regulacja funkcji jądra. Błony komórkowe: budowa, przedziały wewnątrzkomórkowe, transport. Organelle cytoplazmatyczne (siateczka, struktury Golgiego, peroksysomy i glioksysomy, centriole, wici i rzęski): biogeneza i funkcja. Endo- i egzocytoza. Powierzchnie komórek i kontakty międzykomórkowe. Zewnętrzne osłony komórek. Receptory błonowe i cytoplazmatyczne. Mitochondria i plastydy: zakres ich autonomii genetycznej. Cykl komórkowy. Mitoza. Mejoza. Starzenie i śmierć komórki: apoptoza.

7. Botanika

Specyfika budowy komórki roślinnej. Zróżnicowanie tkankowe roślin w rozwoju ewolucyjnym. Formy organizacji ciała roślin i ich ewolucja: powstawanie organizmów i tkanek, budowa morfologiczna i anatomiczna organów roślinnych, zróżnicowanie biegunowe, umiejscowienie wzrostu, modyfikacja i przystosowanie organów. Cykle rozwojowe roślin. Ewolucja przemiany pokoleń. Rozmnażanie roślin: wegetatywne, bezpłciowe i płciowe oraz ich biologiczne znaczenie. Zarys ewolucji świata roślinnego. Elementy paleobotaniki. Zasady systematyki roślin i dokładniejsze omówienie wybranych grup roślin.

8. Zoologia

Zoologia jako dział biologii: zarys historii zoologii, dziedziny zoologii. Zasady systematyki i taksonomii zwierząt. Sposoby rozmnażania zwierząt. Jednokomórkowce, przegląd typów w ujęciu filogenetycznym, środowiska życia, pochodzenie, ewolucja. Wielokomórkowce: rozwój osobniczy, morfologia funkcjonalna (tkanki, narządy, układy), postacie ciała, symetrie, poziomy organizacji dwuwarstwowej, trójwarstwowej, elementy embriologii. Kręgowce: pochodzenie i główne kierunki ewolucji. Przegląd gromad kręgowców w ujęciu filogenetycznym.

9. Anatomia człowieka

Ogólna charakterystyka układów i narządów ciała ludzkiego. Układ motoryczny człowieka: morfologia i budowa szkieletu, układ topograficzny mięśni. Budowa anatomiczna układów: oddechowego, pokarmowego i moczopłciowego.

10. Mikrobiologia

Miejsce drobnoustrojów w otaczającym świecie. Morfologia i aktywność biochemiczna drobnoustrojów. Wzajemne stosunki między mikroflorą a innymi organizmami. Skutki aktywności drobnoustrojów w obiegu pierwiastków biogennych. Pierwotne środowiska bytowania drobnoustrojów - gleba i wody oraz wody jako środowisko wtórne. Skutki ekologiczne zanieczyszczenia środowiska produktami działalności człowieka. Wykorzystanie procesów mikrobiologicznych w oczyszczaniu środowisk. Zastosowanie mikroorganizmów w przemysłowych procesach produkcyjnych. Korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania nowoczesnej biotechnologii. Drobnoustroje chorobotwórcze w środowisku człowieka. Zjawisko infekcji, choroby zakaźne i profilaktyka.

11. Ekologia

Ekologia jako dziedzina nauk przyrodniczych. Związki z innymi naukami. Aktualne kierunki rozwoju ekologii. Poziomy organizacji systemów ekologicznych. Organizmy a środowisko. Bioenergetyka organizmów. Tolerancja. Adaptacje. Nisza ekologiczna. Populacje, rozrodczość, śmiertelność, migracje. Struktura populacji (wiekowa, płciowa, przestrzenna, socjalna). Strategie życia. Typy interakcji między różnymi gatunkami. Zależności konkurencyjne i eksploatacyjne. Biocenozy i ekosystemy. Struktura troficzna. Cykle biogeochemiczne. Produktywność. Sukcesja ekologiczna.

12. Fizjologia roślin

Zadania fizjologii roślin i podstawowe metody badań. Gospodarka wodna komórki i rośliny. Pobieranie i transport wody i soli mineralnych. Odżywianie mineralne. Pierwiastki niezbędne i ich znaczenie. Fotosynteza. Rośliny C-3 i C-4, rośliny kwasowe (CAM). Fotooddychanie. Oddychanie. Glikoza. Cykl Krebsa. Alternatywna droga oddechowa. Metabolizm azotowy roślin. Biologiczne wiązanie azotu atmosferycznego. Odżywianie azotowe roślin. Wzrost: regulacja przez światło i fitohormony. Rozwój roślin. Cykl rozwojowy rośliny. Kiełkowanie nasion. Wzrost wegetatywny. Fitochrom i fotomorfogeneza. Kontrola kwitnienia. Fotoperiodyzm. Wrenalizacja. Ruchy roślin. Ruchy autonomiczne, bodźcowe. Reakcja roślin na czynniki stresowe.

13. Fizjologia zwierząt

Integracja funkcjonalna organizmu zwierzęcego. Rozwój ewolucyjny hierarchicznego systemu sterowania organizmem. Podstawowe zasady i różnice funkcjonowania układu nerwowego i hormonalnego. Ośrodkowy układ nerwowy. Struktura i funkcja kory mózgowej. Odruchy bezwarunkowe i warunkowe. Mechanizm nerwowy i hormonalny stresu. Receptory (zmysły). Zasady funkcjonowania receptorów. Mechanizmy przekształcania informacji w receptorach na sygnał nerwowy. Efektory (mięśnie). Mięśnie szkieletowe, gładkie i sercowy. Porównanie zależności pomiędzy potencjałem czynnościowym a skurczem w poszczególnych typach mięśni. Odżywianie. Trawienie węglowodanów, lipidów i białek. Regulacja nerwowa i hormonalna trawienia i wchłaniania. Funkcje wątroby i trzustki. Oddychanie. Oddychanie jako wymiana gazowa w skrzelach, płucach i tchawkach. Płyny ustrojowe. Krążenie. Rola krwi w organizmie. Zasady hemodynamiki. Regulacja nerwowa i hormonalna. Transport tlenu i dwutlenku węgla. Wydalanie. Gospodarka wodno-mineralna, regulacyjna czynność nerek, homeostaza składu mineralnego płynów ustrojowych. Termogeneza i termoregulacja; stałocieplność i zmiennocieplność, ośrodki regulacyjne.

14. Genetyka

Podstawowe pojęcia genetyki, segregacja mendlowska. Geny a cechy, dziedziczenie cech ilościowych. Lokalizacja genów w chromosomach, dziedziczenie cech sprzężonych z płcią. Rekombinacje u bakterii: pojęcie cistronu. Transkrypcja, translacja, kod genetyczny. Struktura genomu u organizmów eukariotycznych. Mutageneza. Molekularne mechanizmy mutacji. Transpozony i mechanizmy transpozycji. Działanie czynników mutagenicznych. Reperacje i rekombinacje DNA. Regulacja funkcji genów u bakterii i wirusów. Regulacja ekspresji genów u organizmów eukariotycznych. Genetyczne podstawy różnicowania się komórek i tkanek. Genetyka rozwoju organizmów wielokomórkowych. Dziedziczenie pozajądrowe. Inżynieria genetyczna i komórkowa. Podstawy genetyki populacji. Choroby genetyczne człowieka i możliwości ich leczenia. Przyczyny powstawania chorób nowotworowych.

15. Immunologia

Odporność nieswoista: nieswoiste mechanizmy odporności humoralnej (komplement, lizozym), nieswoiste mechanizmy odporności komórkowej (makro- i mikrofagi). Odporność swoista: budowa przeciwciał, mechanizmy powstawania przeciwciał. Zdolność zapamiętywania jako cecha systemu immunologicznego.

16. Ewolucjonizm

Geneza teorii ewolucji. Zmienność dziedziczna a niedziedziczna. Zmienność skokowa a ciągła. Odziedziczalność. Rekombinacje. Sprzężenia. Supergeny. Czynniki zaburzające segregację mejotyczną. Podstawy genetyki populacji: populacja mendlowska, prawo Hard'ego i Weinberga. Dryf genetyczny. Presja mutacyjna. Dobór naturalny. Polimorfizm genetyczny. Teoria neutralności i teoria selekcyjna. Rola rozmnażania płciowego w ewolucji. Systemy kojarzeń. Pojęcie gatunku. Mechanizmy izolacji rozrodczej. Rodzaje specjacji. Ewolucja ponadgatunkowa. Ograniczenia ewolucji. Radiacja przystosowawcza. Niektóre prawidłowości ewolucji: szybkość przebiegu, nieodwracalność, wymieranie form. Aromorfozy i idioadaptacje. Ewolucja na poziomie molekularnym. Homologia białek i kwasów nukleinowych. Zegar molekularny. Powstawanie i ewolucja genów w filogenezie.

17. Ochrona środowiska

Środowisko przyrodnicze: podstawowe elementy i zależności w ekosystemach. Człowiek i środowisko, skutki działalności człowieka. Degradacja środowiska (globalna, regionalna, lokalna). Zanieczyszczenia gleby, wód powierzchniowych i podziemnych oraz atmosfery. Charakterystyka sytuacji ekologicznej w Polsce. Strategia ekorozwoju i polityka ekologiczna Polski. Etyka i filozofia ekologiczna.

VII. ZALECENIA

Treści programowe chemii mogą być wykładane w formie trzech przedmiotów: chemia nieorganiczna, chemia fizyczna i chemia organiczna, bądź w formie dwóch przedmiotów: chemia ogólna oraz chemia organiczna.

Załącznik nr 7

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

biotechnologia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku biotechnologia trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.400, w tym 1.580 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku biotechnologia otrzymuje tytuł zawodowy magistra lub magistra inżyniera.

Absolwent kierunku biotechnologia powinien być przygotowany praktycznie i teoretycznie do stosowania konkretnych technik biotechnologicznych umożliwiających: selekcję i ukierunkowaną modyfikację mikroorganizmów i komórek organizmów wyższych, prowadzenie procesów biosyntezy i biotransformacji, izolację i oczyszczanie bioproduktów oraz ich analitykę i diagnostykę. Powinien znać biotechnologie stosowane w przemyśle, ochronie zdrowia i ochronie środowiska, posiadać zdolność projektowania bioprocesów i bioproduktów i być przygotowanym do pracy w wybranej branży przemysłu, ochronie środowiska lub laboratoriach kontrolnych i badawczych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 840

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 360

Razem: 1.580

IV. PRAKTYKI

Obowiązkowa praktyka zawodowa - 4 tygodnie po IV roku studiów.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 380

1. Język obcy 120

2. Przedmioty humanistyczne 120

3. Informatyka 80

4. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 840

1. Matematyka 120

2. Fizyka i biofizyka 90

3. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna 150

4. Inżynieria bioprocesowa 60

5. Ochrona środowiska 45

6. Biochemia 90

7. Biotechnologia 90

8. Biologia molekularna 60

9. Biologia komórki 45

10. Genetyka ogólna 30

11. Mikrobiologia ogólna 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 360

1. Enzymologia 45

2. Mikrobiologia przemysłowa 60

3. Inżynieria genetyczna 90

4. Kultury tkankowe i komórkowe roślin i zwierząt 60

5. Metody biotechnologiczne w ochronie środowiska 60

6. Ekonomika produkcji 45

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty humanistyczne

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z historii filozofii, historii powszechnej, kultury języka polskiego, antropologii, wiedzy o polityce, socjologii, psychologii, etyki, nauki o kulturze, ekonomii (w tym: prawa, podstaw makroekonomii i mikroekonomii, podstaw nauki o rynku, zasad prowadzenia działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej i intelektualnej).

2. Informatyka

Budowa i zasada działania maszyn cyfrowych. Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Operacje na zbiorach. Podstawowe programy użytkowe, w tym edytory tekstów. Tworzenie i obsługa baz danych. Programowanie w języku Pascal. Podstawowe zagadnienia obliczeń numerycznych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Liczby zespolone. Algebra wektorów. Macierze i równania liniowe. Ciągi i szeregi. Granica i ciągłość funkcji. Rachunek różniczkowy funkcji jednej i wielu zmiennych. Równania różniczkowe zwyczajne. Rachunek całkowy. Funkcje analityczne. Przekształcenie Laplace'a. Równania różniczkowe cząstkowe. Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki.

2. Fizyka i biofizyka

Dynamika punktu materialnego. Zasady zachowania. Dynamika układu punktów materialnych. Fale i zjawiska falowe. Kinetyczna teoria gazów. Podstawy termodynamiki fenomenologicznej. Pole elektryczne. Elektryczne właściwości materii. Pole magnetyczne. Klasyczna teoria pola elektromagnetycznego. Elementy mechaniki kwantowej. Jądro atomowe i cząstki elementarne. Fizyczne podstawy procesów biologicznych, a w szczególności wytwarzania i magazynowania energii, odbioru, kodowania i przekazywania informacji w układzie nerwowym, transportu masy w roślinach i zwierzętach, sterowania i homeostazy w organizmie. Zjawiska stochastyczne na poziomie molekularnym. Wpływ wybranych czynników fizycznych na organizm i środowisko. Zastosowanie metod fizycznych do badania organizmów i procesów biologicznych.

3. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna

Pierwiastki chemiczne. Układ okresowy pierwiastków. Wiązania jonowe, kowalencyjne i koordynacyjne. Reakcje chemiczne. Dysocjacja jonowa i reakcje kwas-zasada. Pojęcie i pomiar pH. Roztwory buforowe. Elementy chemii analitycznej: analiza kationów i anionów, ilościowa analiza objętościowa. Metody instrumentalne w analizie chemicznej.

Najważniejsze grupy związków organicznych: węglowodory alifatyczne i aromatyczne, alkohole, związki karbonylowe i karboksylowe, aminy, aminokwasy, połączenia halogenoorganiczne. Makrocząsteczki występujące w materii ożywionej: tłuszcze, cukry, kwasy nukleinowe. Podstawowe reakcje związków organicznych. Budowa i struktura związków organicznych - wpływ na właściwości połączeń. Termodynamika fenomenologiczna. Funkcje i parametry stanu. Procesy odwracalne i nieodwracalne, samorzutne i wymuszone. Pierwsza, druga i trzecia zasada termodynamiki. Termochemia. Równowaga chemiczna. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Właściwości faz gazowych, ciekłych i stałych. Termodynamika roztworów - funkcje mieszania, aktywność. Przemiany fazowe. Równowagi fazowe. Kinetyka chemiczna. Kataliza. Zjawiska sorpcji. Koloidy. Zjawisko osmozy. Elektrochemia - procesy samorzutne (ogniwa) i wymuszone (elektroliza), typy elektrod, polaryzacja. Przewodnictwo elektrolitów. Oddziaływania promieniowania z materią - podstawy spektroskopii, fotochemii i radiochemii. Oddziaływanie międzycząsteczkowe - wiązania wodorowe i ich znaczenie w przyrodzie.

Podstawowe techniki laboratoryjne (syntezy, destylacji, ekstrakcji i krystalizacji) i analityczne (spektroskopowe, elektrochemiczne, chromatograficzne i kalorymetryczne).

4. Inżynieria bioprocesowa

Podstawy inżynierii bioreaktorów. Bilansowanie przemian biochemicznych - bilans elementarny, stopnie redukcji, przemiana podstawowa. Podstawy kinetyki reakcji enzymatycznych. Modele wzrostu populacji mikroorganizmów. Bilansowanie bioreaktorów. Bioreaktory idealne i nieidealne. Makro- i mikromieszanie. Podstawowe typy hodowli wgłębnej. Bioreaktory enzymatyczne. Bioreaktory z unieruchomionym materiałem biologicznym. Obliczanie i projektowanie bioreaktorów. Metody przygotowania surowców (up-stream processing). Separacja biomasy i dezintegracja komórek. Metody membranowe - dializa, elektrodializa, ultrafiltracja, diafiltracja, osmoza odwrotna. Metody elektrokinetyczne. Metody sorpcyjne. Precypitacja. Destylacja próżniowa i cienkowarstwowa. Suszenie materiałów biologicznych. Dobór metod oczyszczania i rozdziału bioproduktów.

5. Ochrona środowiska

Krążenie materii w przyrodzie. Cyrkulacja atmosfery. Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w atmosferze. Obieg wody w przyrodzie. Antropogeniczne zagrożenia wód powierzchniowych i podziemnych. Składniki gleb i ich przemiany. Degradacja i ochrona gleb. Główne przyczyny zmian środowiska wywołane działalnością człowieka. Zanieczyszczenia wywołane przez produkcję rolną i hodowlaną. Główne rodzaje zanieczyszczeń wytwarzanych przez energetykę, przemysł ciężki, rolno-spożywczy, papierniczy i inne. Odpady komunalne, problemy ich składowania i utylizacji. Systemy monitoringu zanieczyszczeń środowiska. Międzynarodowe konwencje dotyczące ochrony środowiska. Główne przepisy prawne i organizacja ochrony środowiska w Polsce.

6. Biochemia

Współzależności pomiędzy strukturami składników komórki i ich funkcjami, zwłaszcza białek i kwasów nukleinowych, formy i przepływ energii. Enzymy i koenzymy. Kataliza enzymatyczna i jej regulacja. Budowa błon biologicznych i transport metabolitów. Utlenianie biologiczne oraz główne szlaki metaboliczne sacharydów, lipidów i związków azotowych. Fotosynteza i inne procesy anaboliczne. Organizacja komórkowa procesów metabolicznych oraz ich powiązania funkcjonalne i strukturalne.

7. Biotechnologia

Kształtowanie procesu biotechnologicznego. Selekcja i doskonalenie szczepów mikroorganizmów. Przechowywanie szczepów, namnażanie materiału posiewowego. Typy hodowli. Dobór procesów jednostkowych. Zasady technologiczne. Przegląd podstawowych technologii biochemicznych. Produkcja biomasy mikroorganizmów. Fermentacja etanolowa. Produkcja kwasów organicznych. Produkcja aminokwasów. Preparaty enzymatyczne. Biotechnologie farmaceutyczne - antybiotyki, surowice, szczepionki. Biotransformacje. Hydrobiometalurgia.

8. Biologia molekularna

Rodzaje sekwencji występujących w DNA (eksony, introny powtarzalne i ruchome). Budowa i działanie genów prokariotycznych i eukariotycznych. Mechanizmy rekombinacji genetycznej. Mutageneza i naprawa DNA. Organizacja i znaczenie pozachromosomalnego DNA u eukariontów i prokariontów. Regulacja replikacji DNA u różnych organizmów. Zróżnicowanie budowy i funkcji RNA, regulacja transkrypcji i translacji. Podstawowe metody badania DNA i RNA (izolacja i oczyszczanie, rozdział elektroforetyczny, sekwencjonowanie). Terapia genowa.

9. Biologia komórki

Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej. Budowa błon plazmatycznych i transport przez błony. Połączenia międzykomórkowe. Wewnętrzny system błon komórki eukariotycznej, składniki cytoszkieletu.

Wewnątrzkomórkowa lokalizacja procesów metabolicznych: mitochondria, chloroplasty. Jądro komórkowe i organizacja materiału genetycznego. Mitoza i mejoza. Ściana komórkowa. Techniki badawcze w biologii komórki. Dopuszczalne jest przesunięcie niektórych treści programowych przedmiotu "Biologia molekularna" do przedmiotu "Biologia komórki" i odwrotnie.

10. Genetyka ogólna

Ogólne, wspólne dla wszystkich organizmów zasady przekazywania informacji genetycznej (genetyka klasyczna). Źródła zmienności genetycznej. Zjawiska genetyczne w hodowli roślin i zwierząt. Genetyka populacji roślin i zwierząt. Techniki stosowane w genetyce i hodowli roślin.

11. Mikrobiologia ogólna

Podstawowa charakterystyka drobnoustrojów (wirusy, bakterie, promieniowce, grzyby). Zarys fizjologii i systematyki mikroorganizmów. Problemy związane z udziałem drobnoustrojów w krążeniu pierwiastków w przyrodzie. Wzajemne stosunki między drobnoustrojami w biocenozie oraz mikroorganizmami a organizmami wyższymi. Występowanie drobnoustrojów w środowiskach naturalnych (gleba, woda, powietrze). Wybrane aspekty wykorzystania drobnoustrojów w praktyce. Bakterie, grzyby i wirusy chorobotwórcze zwierząt. Wybrane zagadnienia z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej. Naturalna flora przeżuwaczy i trzody chlewnej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Enzymologia

Struktura i funkcja enzymów. Kinetyka i chemiczne mechanizmy reakcji enzymatycznych. Badanie enzymów w preparatach biologicznych, ich ekstrakcja i oczyszczanie, zastosowania w medycynie, przemyśle oraz biotechnologii.

2. Mikrobiologia przemysłowa

Mikroorganizmy o znaczeniu przemysłowym. Dobór i ulepszanie mikroorganizmów. Przechowywanie i kultury starterowe. Typy hodowli drobnoustrojów. Sterowanie metabolizmem. Fermentacje beztlenowe. Biosynteza związków biologicznie czynnych. Hodowla mikroorganizmów zrekombinowanych. Komórki unieruchomione.

3. Inżynieria genetyczna

Enzymy i klonowanie genu. Konstrukcja i analiza rekombinowanego DNA. Analiza i klonowanie eukariotycznego genomowego DNA. Przygotowanie sond DNA i RNA. Detekcja i analiza produktów ekspresji sklonowanych genów. Amplifikacja DNA techniką PCR. Sekwencjonowanie DNA.

4. Kultury tkankowe i komórkowe roślin i zwierząt

Kultury stałe i suspensyjne. Wpływ składników pożywki i światła na wzrost i różnicowanie roślin. Mikrorozmnażanie przez pędy boczne. Produkcja in vitro sadzonek roślin. Tkanki odróżnicowane.

5. Metody biotechnologiczne w ochronie środowiska

Procesy biotechnologiczne w ochronie środowiska, oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów przy użyciu drobnoustrojów immobilizowanych. Usuwanie biogenów ze ścieków na drodze hodowli glonów i mikrofitów. Odzysk białka ze ścieków na cele paszowe. Kompostowanie odpadów przemysłowych i bytowych oraz śmieci. Mikrobiologiczne ługowanie minerałów - odzysk metali. Bioremediacja gruntów i gleb. Zastosowanie filtrów biologicznych do usuwania zanieczyszczeń powietrza. Procesy biotechnologiczne w uzdatnianiu wody do picia. Biotechnologia odsiarczania węgla i ropy naftowej.

6. Ekonomika produkcji

Zarządzanie jednostkami gospodarczymi. Formy organizacyjno-prawne (rodzaje spółek), podstawowe zasady działania, organizacja wewnętrzna jednostek. Majątek trwały. Pojęcie kosztów własnych i ich struktura. Ocena ekonomiczna wyników działalności, podatek dochodowy. Zarządzanie finansami firmy.

VII. ZALECENIA

Programy studiów w uczelniach technicznych i rolniczych powinny spełnić zalecenia FEANI: 10% godzin - przedmioty kształcenia ogólnego, 35% - przedmioty podstawowe, 55% - przedmioty kierunkowe.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe dla kierunku biotechnologia trwają nie mniej niż 3 lata (6 semestrów), gdy kończą się uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, lub nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów), gdy absolwent otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi odpowiednio: nie mniej niż 2.200 lub nie mniej niż 2.500. Liczba godzin określona w standardach nauczania wynosi 1.230 (na studiach prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego licencjata) lub 1.170 (na studiach prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera).

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku biotechnologia otrzymuje tytuł zawodowy licencjata lub inżyniera.

Absolwent studiów zawodowych kierunku biotechnologia powinien być przygotowany do pracy w zakresie prowadzenia i nadzoru procesów biotechnologicznych w przemyśle, ochronie zdrowia i ochronie środowiska. Powinien posiadać wiedzę umożliwiającą podejmowanie zadań technicznych i organizacyjnych oraz pracy w laboratoriach kontrolnych i diagnostycznych. Absolwent studiów kończących się uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera powinien posiadać ponadto wiedzę i umiejętności techniczne w zakresie projektowania prostych procesów biotechnologicznych. Absolwent powinien też być przygotowany do podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Formę, zakres i wymiar praktyk określa uczelnia, uwzględniając wymagania w tym zakresie organu nadającego uprawnienia zawodowe związane z odpowiednią specjalizacją.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Przedmioty humanistyczne, ekonomiczne lub inne, w zależności od zainteresowań studenta.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Elementy teorii zbiorów i logiki matematycznej. Analiza wektorowa. Liczby zespolone. Ciągi i szeregi liczbowe. Algebra liniowa. Rachunek różniczkowy funkcji jednej i wielu zmiennych. Rachunek całkowy. Równania różniczkowe zwyczajne. Elementy rachunku prawdopodobieństwa i statystyki. Ponadto w przypadku studiów inżynierskich przekształcenie Laplace'a, równania różniczkowe cząstkowe.

2. Informatyka

Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Podstawowe programy użytkowe. Bazy danych. Podstawowe zagadnienia obliczeń numerycznych.

3. Fizyka i biofizyka

Zasady zachowania. Dynamika układu punktów materialnych. Fale i zjawiska falowe. Kinetyczna teoria gazów. Podstawy termodynamiki. Pole elektryczne i magnetyczne. Elementy mechaniki kwantowej. Jądro atomowe i cząstki elementarne. Podstawowe procesy fizyczne a procesy biologiczne, w szczególności - wytwarzanie i magazynowanie energii, przekazywanie informacji, transport masy.

4. Chemia ogólna, organiczna i fizyczna

Układ okresowy pierwiastków. Wiązania jonowe, kowalencyjne i koordynacyjne. Reakcje chemiczne. Dysocjacja jonowa i reakcje kwas-zasada. Pojęcie i pomiar pH. Roztwory buforowe. Elementy chemii analitycznej. Metody instrumentalne w analizie chemicznej. Najważniejsze grupy związków organicznych: węglowodory alifatyczne i aromatyczne, alkohole, związki karbonylowe i karboksylowe, aminy, aminokwasy, połączenia halogenoorganiczne. Makrocząsteczki występujące w materii ożywionej: tłuszcze, cukry, kwasy nukleinowe. Podstawowe reakcje związków organicznych. Oddziaływania międzycząsteczkowe - wiązania wodorowe i ich znaczenie w przyrodzie. Termodynamika fenomenologiczna. Procesy odwracalne i nieodwracalne, samorzutne i wymuszone. Pierwsza, druga i trzecia zasada termodynamiki. Termochemia. Równowaga chemiczna. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Właściwości faz gazowych, ciekłych i stałych. Termodynamika roztworów. Przemiany fazowe. Równowagi fazowe. Kinetyka chemiczna. Kataliza. Zjawisko sorpcji. Koloidy. Zjawisko osmozy. Elektrochemia - procesy samorzutne (ogniwa) i wymuszone (elektroliza). Przewodnictwo elektrolitów. Oddziaływanie promieniowania z materią - podstawy spektroskopii, fotochemii i radiochemii. Podstawowe techniki laboratoryjne (syntezy, destylacji, ekstrakcji i krystalizacji).

5. Biochemia

Funkcje białek i kwasów nukleinowych. Elementy enzymologii. Budowa błon biologicznych i transport metabolitów. Główne szlaki metaboliczne. Fotosynteza i inne szlaki anaboliczne. Organizacja komórkowa procesów metabolicznych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Biologia molekularna i inżynieria genetyczna

Ogólne zasady przekazywania informacji genetycznej. Rodzaje sekwencji występujących w DNA. Budowa i działanie genów. Mechanizmy rekombinacji genetycznej. Mutageneza i naprawa DNA. Regulacja replikacji DNA. Budowa i funkcje RNA, regulacja transkrypcji i translacji. Podstawowe metody badania DNA i RNA. Klonowanie genu. Sondy DNA i RNA.

2. Inżynieria bioprocesowa

Etapy procesu biotechnologicznego (przygotowanie surowców, przemiana biologiczna, rozdzielanie i oczyszczanie produktów). Bilansowanie przemian biochemicznych. Podstawy inżynierii bioreaktorów. Rodzaje bioreaktorów (enzymatyczne, komórkowe, tkankowe). Kinetyka reakcji enzymatycznych. Bioreaktory enzymatyczne (ze swobodnymi i unieruchomionymi enzymami). Modele wzrostu populacji mikroorganizmów. Rodzaje hodowli (stała, suspensyjna). Bilansowanie bioreaktorów. Bioreaktory idealne i nieidealne. Mieszanie w bioreaktorach, rozkład czasu przebywania. Przenoszenie masy w bioreaktorach. Bioreaktory z unieruchomionym materiałem biologicznym - dyfuzja zewnętrzna i wewnętrzna, wpływ zjawisk przenoszenia masy na przebieg przemiany w bioreaktorze. Metody przygotowania surowców. Metody sterylizacji. Metody rozdzielania i oczyszczania produktów. Separacja biomasy i dezintegracja komórek. Metody membranowe - dializa, elektrodializa, ultrafiltracja, osmoza odwrotna. Metody elektrokinetyczne. Metody sorpcyjne. Precypitacja. Destylacja próżniowa i cienkowarstwowa. Suszenie materiału biologicznego. Dobór metod oczyszczania i rozdziału bioproduktów.

Ponadto w przypadku studiów inżynierskich: podstawowe zagadnienia dotyczące procesów przenoszenia pędu, ciepła i masy, zasady projektowania bioreaktorów, technologie przygotowania surowców oraz rozdzielania i oczyszczania produktów procesu biotechnologicznego.

3. Mikrobiologia

Charakterystyka podstawowych drobnoustrojów (wirusów, bakterii, promieniowców i grzybów). Zarys systematyki i fizjologii mikroorganizmów. Udział drobnoustrojów w krążeniu pierwiastków w przyrodzie. Wzajemne relacje między drobnoustrojami w biocenozie a mikroorganizmami i organizmami wyższymi. Występowanie drobnoustrojów w środowisku naturalnym (glebie, wodzie, powietrzu). Wybrane aspekty dotyczące wykorzystania drobnoustrojów w praktyce. Bakterie, grzyby i wirusy chorobotwórcze w organizmach zwierząt. Wybrane zagadnienia z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej. Naturalna flora przeżuwaczy i trzody chlewnej.

4. Biologia komórki

Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej. Budowa błon plazmatycznych i transport przez błony. Połączenia międzykomórkowe. Wewnętrzny system błon komórki eukariotycznej, składniki cytoszkieletu. Wewnątrzkomórkowa lokalizacja procesów metabolicznych: mitochondria, chloroplasty. Jądro komórkowe i organizacja materiału genetycznego. Mitoza i mejoza. Ściana komórkowa. Techniki badawcze w biologii komórki.

5. Biotechnologia

Projektowanie i kontrola procesu biotechnologicznego. Selekcja i doskonalenie szczepów mikroorganizmów, przechowywanie szczepów, namnażanie materiału posiewowego. Typy hodowli. Dobór procesów jednostkowych. Zasady technologiczne. Przegląd podstawowych technologii biochemicznych. Produkcja biomasy mikroorganizmów. Fermentacja etanolowa. Produkcja kwasów organicznych. Produkcja aminokwasów. Preparaty enzymatyczne. Biotechnologia w przemyśle farmaceutycznym - wytwarzanie antybiotyków, surowic, szczepionek. Biotransformacje. Hydrobiometalurgia.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Listę oraz treści programowe przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych ustalają uczelnie.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia indywidualne (w tym: projektowe, laboratoryjne, audytoryjne) powinny stanowić około 40% ogólnej liczby godzin.

2. W przypadku studiów o profilu technicznym, których absolwenci uzyskują tytuł zawodowy inżyniera, program studiów powinien uwzględniać kryteria FEANI, zgodnie z którymi przedmioty kształcenia ogólnego stanowią około 10%, przedmioty podstawowe - około 35%, a przedmioty techniczne - około 55% ogólnej liczby godzin.

3. Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć te, które przygotowują do wykonywania zawodu - w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych - natomiast specjalnościowe to te, które poszerzają wiedzę w zakresie obranej specjalności.

Załącznik nr 8

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

budownictwo

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku budownictwo trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.600, w tym 1.920 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku budownictwo otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Studia magisterskie na kierunku budownictwo powinny zapewnić wykształcenie specjalistów, którzy w oparciu o nabytą wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne uzyskają podstawę do twórczej pracy w zakresie projektowania obiektów budowlanych i konstrukcji inżynierskich, realizacji obiektów budowlanych i konstrukcji inżynierskich, nadzorowania procesów budowlanych i zarządzania nimi, z zastosowaniem techniki komputerowej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 330

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 675

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 915

Razem: 1.920

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać minimum 8 tygodni praktyki, w tym praktykę kierunkową i dyplomową.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 330

1. Przedmiot do wyboru 120

2. Języki obce 120

3. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 675

1. Matematyka 240

2. Fizyka 90

3. Chemia 45

4. Geometria wykreślna 45

5. Geodezja 75

6. Rysunek techniczny 45

7. Podstawy informatyki 45

8. Geologia 45

9. Mechanika ogólna 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 915

1. Materiały budowlane 90

2. Wytrzymałość materiałów 90

3. Mechanika budowli 90

4. Budownictwo ogólne 90

5. Mechanika gruntów i fundamentowanie 90

6. Konstrukcje betonowe 90

7. Konstrukcje metalowe 90

8. Technologia i organizacja budowy 90

9. Metody komputerowe 60

10. Hydraulika i hydrologia 45

11. Budownictwo komunikacyjne 90

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Do wyboru z zakresu nauk humanistycznych, ekonomicznych i prawnych, w szczególności: psychologia, socjologia, ekonomika, prawo budowlane - w zależności od zainteresowań studentów.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Analiza matematyczna: funkcje, pochodne, całki. Równania różniczkowe. Geometria analityczna. Rachunek wektorowy. Równanie prostej i płaszczyzny. Krzywe stożkowe. Powierzchnie obrotowe, walcowe i stożkowe. Rachunek prawdopodobieństwa. Statystyka. Metody numeryczne, probabilistyka, teoria niezawodności.

2. Fizyka

Zasady kinematyki. Zasady dynamiki. Siły bezwładności. Drgania harmoniczne, tłumione, drgania wymuszone, rezonans mechaniczny. Akustyka. Kinetyczno-molekularna teoria gazów. Przewodnictwo cieplne. Izolacyjność termiczna. Procesy konwekcji w gazach i cieczach. Ciśnienie hydrostatyczne. Elementy hydrodynamiki płynów. Widmo fal elektromagnetycznych. Promieniowanie cieplne. Promieniotwórczość.

3. Chemia

Związki chemiczne występujące w materiałach budowlanych. Hydroliza i hydratacja. Stężenia roztworów. Dysocjacja elektrolityczna, pH. Podstawowe pojęcia z krystalochemii. Procesy fizykochemiczne przebiegające w czasie produkcji i wiązania. Spoiwa budowlane. Karbonatyzacja. Korozja stali i betonu. Wykorzystanie odpadów przemysłowych w budownictwie. Dodatki hydrauliczne i pucolanowe. Ochrona konstrukcji metalowych.

4. Geometria wykreślna

Metody odwzorowania i restytucji elementów przestrzeni. Zastosowanie wielościanów, brył i powierzchni w konstruowaniu obiektów budowlanych. Geometria przekryć budowlanych. Wybrane zagadnienia inżynierskie związane z ukształtowaniem terenu. Aksonometria jako rysunek poglądowy w formie szkicu odręcznego.

5. Geodezja

Pomiary inwentaryzacyjne obiektów budowlanych przy zastosowaniu tradycyjnych i współczesnych instrumentów geodezyjnych. Pomiary geodezyjne terenu. Dokumentacja geodezyjna. Prawo geodezyjne. Elementy fotogrametrii, teledetekcji i Global Position System (GPS).

6. Rysunek techniczny

Rysunek architektoniczno-budowlany i konstrukcyjny na bazie podstaw rysunku technicznego. Zastosowanie programów komputerowego wspomagania projektowania (Computer Add Design) w opracowaniu graficznym przygotowanych szkicowo tematów.

7. Geologia

Budowa Ziemi, procesy geologiczne, podstawowe pojęcia z mineralogii i petrografii ze szczególnym uwzględnieniem elementów najbardziej istotnych z punktu widzenia inżynierów budownictwa. Zagadnienia tektoniki. Czytanie map geologicznych, przekroje geologiczne na podstawie map geologicznych. Rozpoznawanie minerałów i skał.

8. Mechanika ogólna

Modele ciał w mechanice. Siła i jej położenie jako wektory. Pewniki mechaniki klasycznej w odniesieniu do statyki. Układy sił, wypadkowa. Moment siły. Równowaga jako szczególny przypadek ruchu ciała sztywnego. Warunki równowagi ciała sztywnego. Stopnie swobody układu materialnego. Modele więzów i ich oddziaływanie. Siły czynne i bierne. Układy statycznie wyznaczalne. Przeguby w układach prętowych. Redukcja wewnętrzna w układach prętowych. Sita osiowa, poprzeczna i moment zginający w belkach prostych i ramach. Metody wykreślne statyki. Kratownice płaskie. Analityczne i wykreślne sposoby wyznaczania sił w prętach. Zjawisko tarcia. Prawa tarcia suchego. Zagadnienia dotyczące tarcia w zastosowaniach inżynierskich.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Materiały budowlane

Właściwości fizyczne i mechaniczne materiałów budowlanych. Kamień. Ceramika budowlana. Szkło budowlane. Drewno. Spoiwa. Kleje. Lepiszcza bitumiczne. Materiały do izolacji cieplnych i dźwiękowych. Tworzywa sztuczne. Farby, emalie, lakiery, cementy. Betony.

2. Wytrzymałość materiałów

Problem brzegowy liniowej teorii sprężystości. Proste zagadnienia wytrzymałości: jednoosiowy stan naprężeń, skręcanie, zginanie czyste i z udziałem sił poprzecznych, belka na podłożu Winklera. Złożone zagadnienia wytrzymałości: zginanie ukośne, ściskanie mimośrodkowe. Energia sprężysta. Hipotezy wytrzymałościowe. Zginanie z udziałem dużych sił osiowych. Stateczność pręta prostego. Nośność graniczna przekrojów pręta. Elementy mechaniki prętów cienkościennych.

3. Mechanika budowli

Układy prętowe statycznie wyznaczalne: siły przekrojowe, linie wpływu. Zasada prac wirtualnych. Zasada wzajemności prac. Analiza statycznie niewyznaczalnych układów prętowych, metoda sił. Metoda przemieszczeń w zastosowaniu do ram. Pojęcie stateczności ustroju konstrukcyjnego. Teoria II rzędu - wyznaczanie obciążeń krytycznych. Elementy dynamiki budowli: schemat dynamiczny, drgania harmoniczne swobodne i wymuszone.

4. Budownictwo ogólne

Elementy budowli. Obciążenia. Mury. Ściany. Budynki. Stateczność i sztywność. Przewody wentylacyjne i spalinowe. Przegrody budowlane. Ochrona przeciwpożarowa. Izolacje cieplne, wilgotnościowe i akustyczne. Schody. Stropy. Dachy. Stolarka budowlana. Odwodnienie. Dylatacje. Normatywy techniczne.

5. Mechanika gruntów i fundamentowanie

Właściwości fizykochemiczne gruntów i wód gruntowych. Dobór i stateczność fundamentów. Fundamentowanie bezpośrednie. Drenaż. Pale. Pale dużych średnic. Ścianki szczelne. Studnie. Kesony. Mury oporowe. Geotekstylia. Wzmacnianie gruntów. Zagęszczanie. Stabilizacja.

6. Konstrukcje betonowe

Zasady wymiarowania. Zginanie, ścinanie, skręcanie, ściskanie, rozciąganie. Elementy zespolone. Zasady konstruowania zbrojenia. Belki. Płyty. Słupy. Ramy. Fundamenty. Budynki szkieletowe. Hale. Ścianki oporowe. Tarcze. Silosy i bunkry. Zbiorniki. Kopuły i powłoki.

7. Konstrukcje metalowe

Materiały i wyroby hutnicze. Nośność i wymiarowanie. Połączenia. Słupy. Belki pełnościenne walcowane i złożone. Dachy. Stropy. Hale. Zbiorniki. Maszty. Budynki wysokie. Wieże. Estakady suwnicowe. Konstrukcje zespolone stal-beton. Ochrona antykorozyjna.

8. Technologia i organizacja budowy

Podstawy technologii robót budowlanych. Technologia transportu i robót ładunkowych. Technologia robót ziemnych. Technologia robót betonowych. Montaż konstrukcji budowlanych. Technologia robót wykończeniowych. Podstawy ekonomiki, normowania i kosztorysowania. Podstawy organizacji budownictwa.

9. Metody komputerowe

Modelowanie matematyczne: sformułowanie lokalne i globalne (wariacyjne). Klasyfikacja metod. Metoda różnic skończonych. Metoda elementów skończonych. Metoda elementów brzegowych. Programowanie liniowe, metody i modele analizy zagadnień optymalizacji. Symulacja cyfrowa.

10. Hydraulika i hydrologia

Ciśnienie hydrostatyczne. Wypór. Ruch cieczy. Przepływ pod ciśnieniem. Ruch w korytach otwartych. Spiętrzenia. Światło mostów i przepustów. Ruch wód gruntowych. Rowy i studnie. Odwadnianie wykopów. Filtracja. Bilans wodny. Pomiary hydrometryczne. Stany i przepływ w rzekach.

11. Budownictwo komunikacyjne

Charakterystyka transportu lądowego. Elementy kształtowania dróg kołowych. Nawierzchnia drogowa. Elementy inżynierii ruchu. Podstawy organizacji przewozów kolejowych. Elementy drogi kolejowej. Nawierzchnia kolejowa. Stacje kolejowe. Utrzymanie i modernizacja linii kolejowych. Komunikacyjne obiekty budowlane: mosty, wiadukty, estakady, przepusty, tunele.

VII. ZALECENIA

1. W całym okresie studiów zajęcia praktyczne (laboratoria, ćwiczenia, projekty) powinny stanowić łącznie nie mniej niż 40 % ogólnej liczby godzin studiów.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10%, przedmioty podstawowe około 35% i przedmioty kierunkowe około 55%).

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku budownictwo trwają nie mniej niż 7 semestrów (3,5 roku). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych w czasie studiów wynosi nie mniej niż 2.500 godzin, w tym 1.545 godzin określonych w standardach.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku budownictwo otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera.

Absolwent powinien być przygotowany do:

- kierowania realizacją prac w zakresie wykonawstwa, remontów i użytkowania obiektów budowlanych i konstrukcji inżynierskich,

- projektowania prostych obiektów budowlanych i konstrukcji inżynierskich,

- racjonalnego działania na rzecz spełnienia oczekiwań społecznych w zakresie budownictwa i jego powiązań z ochroną środowiska,

- pełnienia pomocniczych, ewentualnie współautorskich działań twórczych w zakresie projektowania bardziej skomplikowanych obiektów,

- przestrzegania i uwzględniania zasad fizyki budowli i stosowanych technologii,

- respektowania obowiązujących przepisów budowlanych i zasad organizacji przemysłu budowlanego, procedur realizacji budynków.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 525

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 780

Razem: 1.545

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać praktyki w wymiarze określonym w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz. U. Nr 96, poz. 590, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1314, z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 111, poz. 1194, z 2002 r. Nr 4, poz. 33 i Nr 150, poz. 1239 oraz z 2003 r. Nr 65, poz. 595 i Nr 137, poz. 1304).

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 240

1. Przedmiot do wyboru 60

2. Język obcy 120

3. Wychowanie fizyczne 60

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 525

1. Matematyka 165

2. Fizyka 60

3. Chemia 45

4. Geometria i grafika inżynierska 90

5. Geodezja 60

6. Podstawy informatyki 30

7. Geologia 30

8. Mechanika ogólna 45

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 780

1. Materiały budowlane 75

2. Wytrzymałość materiałów 75

3. Mechanika budowli 90

4. Mechanika gruntów i fundamentowanie 60

5. Budownictwo ogólne 90

6. Konstrukcje żelbetowe 90

7. Konstrukcje metalowe 75

8. Technologia, ekonomika i organizacja budowy 90

9. Instalacje budowlane 45

10. Budownictwo komunikacyjne 90

VI. TREŚCI PROGRAMOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

Do wyboru: prawo budowlane, ekonomika, psychologia, socjologia lub inne z zakresu humanistycznych, ekonomicznych lub prawnych.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Analiza matematyczna: funkcje, pochodne, całki. Równania różniczkowe. Geometria analityczna. Rachunek wektorowy. Równanie prostej i płaszczyzny. Krzywe stożkowe. Powierzchnie obrotowe, walcowe i stożkowe. Rachunek prawdopodobieństwa. Statystyka.

2. Fizyka

Zasady kinematyki. Zasady dynamiki. Siły bezwładności. Drgania harmoniczne, tłumione, drgania wymuszone, rezonans mechaniczny. Akustyka. Kinetyczno-molekularna teoria gazów. Przewodnictwo cieplne. Izolacyjność termiczna. Procesy konwekcji w gazach i cieczach. Ciśnienie hydrostatyczne. Elementy hydrodynamiki płynów. Widmo fal elektromagnetycznych. Promieniowanie cieplne. Promieniotwórczość.

3. Chemia

Związki chemiczne występujące w materiałach budowlanych. Hydroliza i hydratacja. Stężenia roztworów. Dysocjacja elektrolityczna, pH. Podstawowe pojęcia z krystalochemii. Procesy fizykochemiczne przebiegające w czasie produkcji i wiązania. Spoiwa budowlane. Karbonatyzacja. Korozja stali i betonu. Wykorzystanie odpadów przemysłowych w budownictwie. Dodatki hydrauliczne i pucolanowe. Ochrona konstrukcji metalowych.

4. Geometria i grafika inżynierska

Metody odwzorowania i restytucji elementów przestrzeni. Zastosowanie wielościanów, brył i powierzchni w konstruowaniu obiektów budowlanych. Geometria przekryć budowlanych. Wybrane zagadnienia inżynierskie związane z ukształtowaniem terenu. Aksonometria jako rysunek poglądowy w formie szkicu odręcznego. Rysunek architektoniczno-budowlany i konstrukcyjny na bazie podstaw rysunku technicznego. Zastosowanie programów CAD w opracowaniu graficznym przygotowanych szkicowo tematów.

5. Geodezja

Pomiary inwentaryzacyjne obiektów budowlanych przy zastosowaniu tradycyjnych i współczesnych instrumentów geodezyjnych. Pomiary geodezyjne terenu. Dokumentacja geodezyjna. Prawo geodezyjne. Elementy fotogrametrii, teledetekcji i Global Position System (GPS).

6. Podstawy informatyki

Podstawowe pojęcia teorii informacji. Systemy komputerowe. Systemy operacyjne. Edytory tekstów. Bazy danych. Arkusze kalkulacyjne. Prezentacje wyników. Sieci komputerowe. Zasady pracy w Internecie.

7. Geologia

Budowa Ziemi, procesy geologiczne, podstawowe pojęcia z mineralogii i petrografii, ze szczególnym uwzględnieniem elementów najbardziej istotnych dla inżynierów budownictwa. Zagadnienia tektoniki. Czytanie map geologicznych, przekroje geologiczne na podstawie map geologicznych. Rozpoznawanie minerałów i skał.

8. Mechanika ogólna

Modele ciał w mechanice. Siła i jej położenie jako wektory. Pewniki mechaniki klasycznej w odniesieniu do statyki. Układy sił, wypadkowa. Moment siły. Równowaga jako szczególny przypadek ruchu ciała sztywnego. Warunki równowagi ciała sztywnego. Stopnie swobody układu materialnego. Modele więzów i ich oddziaływanie. Siły czynne i bierne. Układy statycznie wyznaczalne. Przeguby w układach prętowych. Redukcja wewnętrzna w układach prętowych. Siła osiowa, poprzeczna i moment zginający w belkach prostych i ramach. Metody wykreślne statyki. Kratownice płaskie. Analityczne i wykreślne sposoby wyznaczania sił w prętach. Zjawisko tarcia. Prawa tarcia suchego. Zagadnienia dotyczące tarcia w zastosowaniach inżynierskich.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Materiały budowlane

Własności fizyczne i mechaniczne materiałów budowlanych. Kamień. Ceramika budowlana. Spoiwa mineralno-powietrzne. Kleje. Lepiszcza bitumiczne. Materiały do izolacji przeciwwodnych, cieplnych i dźwiękowych. Tworzywa sztuczne i wyroby z nich. Farby, emulsje, lakiery. Cementy. Betony: składniki, właściwości, technologia. Wyroby z betonów zwykłych i lekkich. Drewno.

2. Wytrzymałość materiałów

Proste zagadnienia wytrzymałości: rozciąganie, ściskanie, skręcanie, zginanie czyste i z udziałem sił poprzecznych. Siły przekrojowe i linie ugięcia belek. Zginanie ukośne, ściskanie mimośrodowe. Belka na podłożu Winklera. Energia sprężysta, hipotezy wytrzymałościowe. Zginanie z udziałem dużych sił osiowych, stateczność pręta prostego. Nośność graniczna przekrojów pręta. Elementy mechaniki prętów cienkościennych.

3. Mechanika budowli

Układy prętowe statycznie wyznaczalne: siły przekrojowe, linie wpływu. Zasada prac wirtualnych. Analiza statycznie niewyznaczalnych układów prętowych. Metoda sił. Metoda przemieszczeń w zastosowaniu do ram. Pojęcie stateczności ustroju konstrukcyjnego. Teoria II rzędu - wyznaczanie obciążeń krytycznych. Elementy dynamiki budowli: modele obliczeniowe, drgania harmoniczne własne, swobodne i wymuszone.

4. Mechanika gruntów i fundamentowanie

Własności fizykochemiczne i mechaniczne gruntów budowlanych. Woda gruntowa. Kształtowanie fundamentów budowli. Filtracja. Fundamentowanie budowli bezpośrednie i pośrednie. Odwodnienie budowli. Ścianki szczelne. Konstrukcje oporowe. Konstrukcje geotechniczne. Geotekstylia. Wzmacnianie gruntów. Wzmacnianie fundamentów.

5. Budownictwo ogólne

Elementy budowli. Obciążenia. Mury. Ściany. Budynki. Stateczność i sztywność. Przegrody budowlane. Ochrona przeciwpożarowa. Izolacje cieplne, wilgotnościowe i akustyczne. Schody. Stropy. Dachy. Stolarka budowlana. Odwodnienie. Dylatacje. Konstrukcje drewniane. Utrzymanie i remonty.

6. Konstrukcje żelbetowe

Zasady wymiarowania. Zginanie, ścinanie, ściskanie, rozciąganie. Zarysowania i ugięcia. Zasady konstruowania zbrojenia. Belki. Płyty. Słupy. Ramy. Fundamenty. Budynki szkieletowe i hale. Ścianki oporowe. Zbiorniki. Silosy. Podstawy konstrukcji sprężonych. Podstawy budownictwa przemysłowego.

7. Konstrukcje metalowe

Materiały i wyroby hutnicze. Nośność i wymiarowanie. Połączenia. Słupy. Belki pełnościenne walcowane i złożone. Dachy. Stropy. Hale. Zbiorniki. Estakady suwnicowe. Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Ochrona antykorozyjna i przeciwpożarowa.

8. Technologia, ekonomika i organizacja budowy

Podstawy technologii robót budowlanych. Technologia transportu i robót ładunkowych. Technologia robót ziemnych. Technologia robót betonowych. Prefabrykacja. Montaż konstrukcji budowlanych. Technologia robót wykończeniowych. Podstawy ekonomiki, normowania i kosztorysowania. Podstawy organizacji budownictwa.

9. Instalacje budowlane

Instalacje elektryczne w budynku i na placu budowy. Instalacje alarmowe i sygnalizacyjne. Instalacje ogrzewcze, rozdział energii, systemy sterowania ogrzewaniem. Instalacje wodne w budynku, przyłączenia do wodociągu, ujęcia własne. Instalacje gazowe. Instalacje wentylacyjne. Instalacje hydrauliczne, odprowadzenie ścieków.

10. Budownictwo komunikacyjne

Charakterystyka transportu lądowego. Elementy kształtowania dróg kołowych. Nawierzchnia drogowa. Systemy transportu. Przepusty. Komunikacja zbiorowa. Elementy inżynierii ruchu. Podstawy organizacji przewozów kolejowych. Elementy drogi kolejowej. Nawierzchnia kolejowa. Utrzymanie i modernizacja linii kolejowych. Komunikacyjne obiekty budowlane: mosty, wiadukty, estakady, przepusty, tunele.

VII. ZALECENIA

Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10 %, przedmioty podstawowe około 35 % i przedmioty kierunkowe około 55 %).

Załącznik nr 9

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

chemia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku chemia trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3500, w tym 1860 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku studiów chemia powinien posiadać:

- wiedzę w zakresie podstawowych zagadnień chemii opartą na szerokich podstawach matematyki i nauk przyrodniczych,

- biegłość w wybranej specjalności umożliwiającej podjęcie pracy w przemyśle, jednostkach badawczych (uczelniach), oraz innych - niekoniecznie związanych z chemią,

- umiejętność nauczania w szkołach objętych systemem oświaty (po uzupełnieniu wykształcenia o blok przedmiotów kształcenia nauczycielskiego).

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien obejmować (w zależności od specjalności i specyfiki uczelni) praktyki przemysłowe, laboratoryjne bądź pedagogiczne.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Ciągi i szeregi liczbowe, szeregi potęgowe i trygonometryczne. Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej (funkcje elementarne, ciągłość i granica funkcji, pochodna funkcji i jej zastosowania). Rachunek całkowy funkcji jednej zmiennej (całka oznaczona i nieoznaczona, podstawowe metody obliczania całek, zastosowania całek oznaczonych). Liczby zespolone. Algebra liniowa (macierze i podstawowe pojęcia z nimi związane, układy równań, wyznaczniki, wartości i wektory własne). Funkcje wielu zmiennych (ciągłość i granica funkcji, pochodne cząstkowe, pochodna i jej zastosowania, ekstrema funkcji). Całki podwójne i potrójne. Równania różniczkowe (podstawowe typy równań całkowalnych elementarnie, równania liniowe wyższych rzędów, układy równań liniowych o stałych współczynnikach). Elementy geometrii analitycznej i przestrzennej. Podstawy teorii grup. Szeregi Fouriera. Elementy rachunku prawdopodobieństwa.

2. Fizyka

Obszar zainteresowań i metody badawcze fizyki. Mechanika punktów materialnych i dynamika bryły sztywnej. Zasady zachowania energii, pędu i momentu pędu. Oddziaływanie grawitacyjne. Sprężyste własności materii. Drgania i fale w ośrodkach sprężystych. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Podstawy teorii pola elektromagnetycznego. Fale elektromagnetyczne. Oddziaływanie pola z materią. Elektryczne i magnetyczne właściwości materii. Podstawy mechaniki kwantowej. Budowa atomu i cząsteczki. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Elementy fizyki jądrowej.

3. Informatyka

Podstawy obsługi komputerów osobistych. Systemy operacyjne, polecenia systemowe, obsługa plików i katalogów, atrybuty plikowe, polecenia konfiguracyjne, podstawy przetwarzania wsadowego, standardowe strumienie informacji, filtry, polecenia zewnętrzne i wewnętrzne, otoczenie procesora poleceń, uruchamianie programów, zarządzanie pamięcią i konfiguracja komputera. Rozwiązywanie problemów w oparciu o maszyny cyfrowe, języki programowania, kompilatory, zintegrowane środowisko programisty, tworzenie, kompilacja i uruchamianie programów. Struktura programu, słowa kluczowe, identyfikatory, typy danych i ich opis, instrukcje, funkcje i procedury, moduły. Kodowanie algorytmów, stabilność numeryczna algorytmów, elementy metod numerycznych. Obsługa programów użytkowych wykorzystywanych w chemii.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Chemia analityczna i analiza instrumentalna

- Chemia analityczna

Oznaczalność i wykrywalność pierwiastków. Metody oddzielania stosowane podczas analizy (ekstrakcja, wymiana jonowa, chromatografia, metody oparte na strącaniu). Podstawy analizy jakościowej: identyfikacja i rozdzielanie wybranych jonów w roztworach. Podstawy analizy ilościowej: metody oparte na przeniesieniu protonów (alkacymetria), elektronów (nadmanganometria, chromianometria, bromianometria, jodometria), jonów i cząsteczek (kompleksometria) oraz wykorzystujące równowagi w układach niejednorodnych (analiza wagowa, miareczkowanie strąceniowe). Wskaźniki w reakcjach kwasowo-zasadowych, redoksowych, kompleksowania, strącania. Przygotowanie prób do analiz (pobieranie, rozpuszczanie, mineralizacja). Standaryzacja metod analitycznych. Opracowanie statystyczne wyników analizy chemicznej.

- Analiza instrumentalna

Opis i klasyfikacja metod instrumentalnych. Metodologia: kalibracja, interferencja, selektywność, dokładność, precyzja. Metody spektroskopowe. Widma absorpcyjne i emisyjne, prawa absorpcji. Zastosowania analityczne spektroskopii: elektronowej absorpcyjnej i emisyjnej, oscylacyjnej, Ramana, rezonansu jądrowego i elektronowego, promieniowania rentgenowskiego, absorpcji atomowej oraz spektrometrii mas. Metody elektrochemiczne: woltamperometria, potencjometria, oscylometria, kulometria oraz konduktometria. Polarografia stało- i zmiennoprądowa. Zastosowanie elektrod jonoselektywnych. Chromatografia gazowa i cieczowa. Analiza jakościowa i ilościowa w oparciu o chromatografię gazową i wysoko sprawną chromatografię cieczową. Chromatografia jonowa. Chromatografia w warunkach nadkrytycznych. Sprzężenie metod chromatograficznych ze spektroskopowymi.

2. Chemia fizyczna, teoretyczna i krystalografia

- Chemia fizyczna

Właściwości podstawowych stanów skupienia materii: gazów, cieczy, ciał stałych. Podstawowe pojęcia termodynamiki chemicznej: układ, otoczenie, procesy odwracalne i nieodwracalne, funkcje stanu (energia, entalpia, entropia, energia swobodna, entalpia swobodna, potencjał chemiczny) oraz związki pomiędzy nimi, parametry stanu, praca i ciepło. I i II zasada termodynamiki. Fenomenologiczna i molekularna interpretacja energii i entropii. Termodynamika procesów chemicznych: doświadczalne i teoretyczne metody określania zmian energetycznych i entropowych. Termodynamiczne kryteria równowagi chemicznej, stałe równowagi, wpływ temperatury i ciśnienia na stan równowagi. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych: bodźce, przepływy termodynamiczne, źródło entropii, stany stacjonarne a stan równowagi układu. Opis otaczającego nas świata na gruncie termodynamiki. Termodynamika procesu mieszania: roztwory doskonałe, rzeczywiste i nieskończenie rozcieńczone. Równowagi fazowe w układach jedno- i wieloskładnikowych: reguła faz, diagramy fazowe, procesy parowania, destylacji, rektyfikacji, krystalizacji i ekstrakcji. Fizykochemiczny opis procesu adsorpcji na powierzchni cieczy i faz stałych, izotermy adsorpcji. Zjawisko osmozy. Termodynamika procesów nieodwracalnych a kinetyka chemiczna. Pojęcie rzędu, cząsteczkowości, stałej szybkości i energii aktywnej reakcji. Procesy chemiczne proste i złożone (przeciwne, współbieżne, następcze). Teoria zderzeń oraz stanu przejściowego. Kataliza homo- i heterogeniczna. Autokataliza. Kataliza w przyrodzie ożywionej. Fenomenologiczny i teoretyczny opis właściwości roztworów elektrolitów, przewodnictwo. Termodynamika i kinetyka procesów elektrochemicznych: samorzutnych (ogniwa) i wymuszonych (elektroliza). Siła elektromotoryczna i związki tejże z wielkościami charakteryzującymi procesy elektrodowe. Podstawowe elektrody. Potencjał elektrod - zależność od stężenia i temperatury. Konwersja i akumulacja energii elektrycznej. Korozja. Układy koloidalne: budowa, właściwości optyczne i elektryczne. Podstawy teoretyczne spektroskopii molekularnej: elektronowej (fotoelektronowej), oscylacyjnej, Ramana, rotacyjnej, magnetycznego rezonansu jądrowego i elektronowego, rezonansu spinowego oraz spektrometrii mas. Elektryczne i magnetyczne właściwości cząsteczek. Elementy fotochemii, sonochemii i radiochemii.

- Chemia teoretyczna

Podstawy chemii kwantowej. Zasada de Broglie'a, zasada nieoznaczności Heisenberga. Równania Schrödingera zależne i niezależne od czasu.

Przybliżenie jednoelektronowe. Metoda Hartee-Focka. Przybliżenie Borna-Oppenheimera, metoda LCAO MO. Wiązanie chemiczne, hybrydyzacja. Zastosowania teorii grup. Podstawy spektroskopii molekularnej. Metody obliczeniowe chemii kwantowej: półempiryczne i ab initio. Korelacja elektronowa. Metody wychodzące poza przybliżenie jednoelektronowe. Podstawy termodynamiki statystycznej. Entropia a prawdopodobieństwo, teoria przemian chemicznych. Oddziaływania międzycząsteczkowe: van der Waalsa (dyspersyjne) i elektrono-donorowo-akceptorowe, wiązania wodorowe. Elementy mechaniki i dynamiki molekularnej.

- Krystalografia

Pojęcie kryształu jako fazy uporządkowanej. Komórki elementarne. Elementy krystalografii geometrycznej. Teoria sieciowa budowy kryształów, symetria punktowa, symetria sieci, grupy przestrzenne. Etapy procesu krystalizacji. Krystalografia strukturalna. Metody dyfrakcyjne (prawo Bragga), badania struktury (rentgenografia, elektronografia, neutronografia).

Krystalochemia. Klasyfikacja struktur krystalicznych ze względu na oddziaływania (metaliczne, jonowe, kowalencyjne, dyspersyjne, tworzące wiązania wodorowe), elementy krystalochemii makromolekuł. Krystalofizyka. Pojęcie własności fizycznej i jej opis tensorowy, grupy graniczne.

3. Chemia ogólna i nieorganiczna

- Chemia ogólna

Budowa atomu. Struktura elektronowa atomu wieloelektronowego. Właściwości okresowe pierwiastków wieloelektronowych. Wiązania chemiczne i oddziaływania międzycząsteczkowe. Stechiometria. Reakcje chemiczne. Fazy: gazowa, ciekła i stała oraz ich elementarne właściwości. Efekty energetyczne i entropowe reakcji chemicznych. Równowaga i kinetyka chemiczna. Oddziaływanie typu kwas-zasada. Równowagi jonowe. Reakcje chemiczne z przeniesieniem elektronu. Elementy elektrochemii.

- Chemia nieorganiczna

Klasyfikacja związków nieorganicznych. Wiązania chemiczne a struktura cząsteczek. Reaktywność związków nieorganicznych. Przegląd podstawowych grup pierwiastków: wodór, litowce, berylowce, borowce, węglowce, azotowce, tlenowce, fluorowce, helowce. Związki metaloorganiczne pierwiastków bloku sip. Pierwiastki przejściowe. Budowa i właściwości związków metali przejściowych. Związki kompleksowe i ich reaktywność. Pierwiastki bloku d. Związki metaloorganiczne pierwiastków bloku d. Pierwiastki bloku f. Elementy chemii bionieorganicznej.

4. Chemia organiczna i makromolekuł

- Chemia organiczna

Struktura a wiązanie chemiczne. Hybrydyzacja, rezonans, elektroujemność i polaryzacja wiązań. Rozpad homolityczny i heterolityczny wiązania chemicznego. Diagramy energetyczne reakcji, pojęcie stanu przejściowego i produktu przejściowego. Nazewnictwo IUPAC. Reguły określenia izomerii E/Z, nomenklatura R/S dla związków chiralnych. Alkany, alkeny i alkiny. Reaktywność. Addycja do wiązań wielokrotnych. Struktura karbokationów i ich trwałość. Wolnorodnikowa i jonowa polimeryzacja. Skoniugowane dieny, rezonans. Addycja elektrofilowa do alkinów. Związki aromatyczne. Kryterium aromatyczności. Rezonans. Substytucja elektrofilowa. Izomeria wielopodstawionych związków aromatycznych. Reaktywność, wpływ skierowujący podstawnika. Nukleofilowe podstawienie związków aromatycznych. Benzyn. Halogenowanie w łańcuchu bocznym: kation, anion i rodnik benzylowy. Policykliczne węglowodory aromatyczne. Stereochemia. Centra stereogeniczne (chiralne). Enancjomery, diastereoizomery, związki mezo, mieszaniny racemiczne i ich rozdział. Analiza konformacyjna cykloheksanu. Halogenki alkilowe. Substytucja nukleofilowa S_N1 i S_N2. Reakcje eliminacyjne E1 i E2 - mechanizm, i stereochemia. Alkohole, fenole, etery i epoksydy. Reaktywność: reakcje z halogenkami alkilowymi, halogenkami fosforu, dehydratacja, reakcje z metalami, utlenianie, acylowanie. Synteza eterów, tioli i siarczków. Aminy: zasadowość i nukleofilowość. Synteza i reakcje amin: alkilowanie, degradacja soli aminowych, acylowanie. Związki diazoniowe - wykorzystanie w syntezie organicznej. Aldehydy i ketony. Monosacharydy, disacharydy, polisacharydy. Aminokwasy i peptydy: wiązanie peptydowe, struktura dipolarna, punkt izoelektryczny. Struktura i właściwości grupy karbonylowej. Addycja nukleofilowa wody, alkoholi, amin i związków Grignarda do grupy karbonylowej. Reakcja Wittiga. Kwasy karboksylowe i ich pochodne. Kwasowość. Synteza kwasów karboksylowych, reakcje estryfikacji. Tworzenie halogenków kwasowych, amidów bezwodników. Alkilowanie i acylowanie enoli i jonów enolanowych. Wykorzystanie acetylooctanu i malonianu dietylu w syntezie organicznej. Reakcje kondensacji: kondensacja aldolowa, Claisena, Michaela i podobne. Enaminy i ich wykorzystanie w syntezie. Przegrupowania karbokationów. Związki heterocykliczne. Reakcje z odczynnikami elektrofilowymi i nukleofilowymi - utlenianie i redukcja. Właściwości kwasowo-zasadowe związków organicznych. Spektroskopia UV-VIS, IR, Ramana i NMR - narzędzie do określania struktury. Zastosowania spektrometrii mas w chemii organicznej. Synteza organiczna. Koncepcja retrosyntezy. Pojęcie syntonu. Przemiany grup funkcyjnych. Koncepcja grup blokujących.

- Chemia makromolekuł

Pojęcie makromolekuły i polimeru. Główne metody syntezy makromolekuł. Polimeryzacja i polikondensacja. Procesy polimeryzacji łańcuchowej. Reakcje elementarne: inicjowanie, propagacja, terminacja i transfer. Polimeryzacja rodnikowa i jonowa. Ważniejsze klasy polimerów: polimery karbołańcuchowe, heterołańcuchowe, poliolefiny, polimery winylowe, poliestry i poliamidy. Elementy chemii supramolekuł. Biomakromolekuły; polipeptydy, kwasy nukleinowe, kwasy tejchojowe, polisacharydy oraz ich elementy strukturalne. Ważniejsze metody syntezy polipeptydów, polinukleotydów i polisacharydów. Synteza na fazie stałej.

Metody zautomatyzowane. Metoda PCR w syntezie DNA. Struktura pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowa biomolekuł. Helisy lewo- i prawoskrętne. Podwójna helisa DNA, wyższe struktury białek. Kolagen.

5. Technologia chemiczna

Technologia chemiczna - obszar zainteresowań oraz związki z innymi naukami przyrodniczymi i technicznymi. Fizykochemiczne podstawy procesów technologicznych. Zasady technologiczne. Operacje i procesy jednostkowe: transport ciepła, transport masy (gazów, płynów, ciał stałych). Rozdzielanie układów zdyspergowanych, rektyfikacja, krystalizacja, ekstrakcja. Rozdzielanie w oparciu o zjawisko osmozy i odwróconej osmozy. Baza surowcowa przemysłu chemicznego. Zachowawczy i destrukcyjny przerób ropy naftowej, technologia związków siarki i azotu. Kataliza i katalizatory. Technologie nowych materiałów.

Problemy ochrony środowiska przyrodniczego: zagospodarowanie i utylizacja odpadów stałych oraz ścieków. Charakterystyka światowego i polskiego przemysłu chemicznego.

VII. ZALECENIA

Przynajmniej 60% zajęć powinno być realizowanych w formie ćwiczeń rachunkowych i laboratoryjnych.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku chemia trwają 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2200, w tym 1605 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwenci (otrzymują tytuł licencjata) powinni posiadać podstawową wiedzę z zakresu chemii oraz dziedzin pokrewnych, pogłębioną w wybranej specjalizacji: analitycznej, biochemicznej, ekologicznej, farmaceutycznej, informatycznej, medycznej, nauczycielskiej, technologicznej itp. Nabyte umiejętności powinny umożliwić absolwentom podjęcie pracy w przemyśle, laboratoriach, placówkach służby zdrowia, administracji, a także innych instytucjach - niekoniecznie spokrewnionych z chemią. Mogą też oni podejmować pracę w szkolnictwie po spełnieniu wymagań określonych odrębnymi przepisami.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW ORAZ MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Formę, zakres i czas trwania praktyki określa uczelnia, uwzględniając wymagania w tym zakresie organu przyznającego uprawnienie zawodowe związane z ukończeniem określonej specjalizacji.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Ciągi i szeregi liczbowe: szeregi potęgowe i trygonometryczne. Funkcje elementarne: ciągłość i granica funkcji, ekstrema. Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej: pochodna funkcji i jej zastosowania. Rachunek całkowy funkcji jednej zmiennej: metody obliczania całek, zastosowania. Liczby zespolone. Algebra liniowa: macierze, układy równań, wyznaczniki, wartości i wektory własne. Funkcje wielu zmiennych. Całki podwójne i potrójne. Podstawy teorii równań różniczkowych. Elementy geometrii analitycznej. Elementy geometrii przestrzennej. Podstawy teorii grup. Szeregi Fouriera. Elementy rachunku prawdopodobieństwa.

2. Fizyka

Podstawy mechaniki klasycznej i termodynamiki fenomenologicznej. Elementy hydromechaniki. Grawitacja. Drgania i fale w ośrodkach sprężystych. Elektryczne i magnetyczne właściwości materii. Fale elektromagnetyczne. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Elementy optyki falowej i geometrycznej. Elementy akustyki, hałas. Podstawy mechaniki kwantowej. Budowa atomu i cząsteczki. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Elementy fizyki jądrowej. Promieniowanie kosmiczne.

3. Informatyka

Funkcjonowanie komputera i urządzeń peryferyjnych. Obsługa komputerów osobistych. Systemy jednego i wielu użytkowników. Systemy operacyjne. Lokalne sieci komputerowe. Poczta elektroniczna. Internet. Programy użytkowe: edytory tekstów, programy do przygotowywania prezentacji, proste pakiety obliczeniowe i statystyczne. Programy obliczeniowe stosowane w chemii. Bazy danych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Chemia ogólna i nieorganiczna

- Chemia ogólna

Budowa atomu. Struktura elektronowa atomu wieloelektronowego. Układ okresowy, właściwości okresowe pierwiastków wieloelektronowych. Rodzaje wiązań chemicznych. Typy reakcji chemicznych. Faza gazowa, ciekła i stała - ich podstawowe właściwości. Roztwory. Efekty energetyczne i entropowe reakcji chemicznych. Równowaga. Pojęcie kwasu i zasady. Równowagi kwasowo-zasadowe i jonowe w roztworach. Elementy kinetyki chemicznej. Podstawy elektrochemii.

- Chemia nieorganiczna

Budowa i właściwości pierwiastków grup podstawowych: litowców (w tym wodoru), berylowców, borowców, węglowców, azotowców, tlenowców, fluorowców i helowców. Pierwiastki przejściowe (bloku d i f) - budowa i właściwości. Przemiany jądrowe, szeregi promieniotwórcze. Klasyfikacja, właściwości i reaktywność związków nieorganicznych. Woda - struktura, właściwości, znaczenie w przyrodzie. Związki jonowe - budowa, właściwości, energia sieciowa. Połączenia koordynacyjne - budowa, właściwości, trwałość, reaktywność. Związki metaloorganiczne pierwiastków bloku s, p i d - otrzymywanie, budowa, właściwości, reaktywność, zastosowania.

2. Chemia analityczna i analiza instrumentalna

- Chemia analityczna

Oznaczalność i wykrywalność pierwiastków. Podstawowe metody oddzielania pierwiastków: strącanie, ekstrakcja, wymiana jonowa, chromatografia. Pobieranie i przygotowywanie prób do analiz. Podstawy analizy jakościowej - rozdzielanie i identyfikacja wybranych jonów w roztworach. Podstawy analizy ilościowej: analiza grawimetryczna i wolumetryczna. Opracowanie statystyczne wyników. Ocena wiarygodności i standaryzacja metod analitycznych.

- Analiza instrumentalna

Opis i klasyfikacja metod analizy instrumentalnej. Oznaczalność i wykrywalność substancji. Czułość, selektywność i specyficzność metod analitycznych. Precyzja i dokładność pomiaru. Efekty interferencyjne. Kalibracja. Metody analizy instrumentalnej: spektrometryczne, elektrochemiczne, chromatograficzne, radiometryczne oraz termometryczne. Metody spektrometryczne sprzężone z chromatograficznymi. Elementy analizy specjacyjnej, wieloskładnikowej, lokalnej i strukturalnej.

3. Chemia fizyczna, teoretyczna i krystalografia

- Chemia fizyczna

Podstawowe pojęcia termodynamiki chemicznej. Związki pomiędzy wielkościami termodynamicznymi. Fenomenologiczna i molekularna interpretacja energii i entropii. Zasady termodynamiki. Termochemia. Roztwory: cząstkowe wielkości molowe, potencjał chemiczny. Termodynamiczne kryteria równowagi, stała równowagi. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Równowagi fazowe w układach jedno- i wieloskładnikowych, diagramy fazowe. Procesy destylacji, rektyfikacji, krystalizacji i ekstrakcji. Zjawiska powierzchniowe, związki powierzchniowo czynne. Zjawisko osmozy. Podstawowe pojęcia kinetyki chemicznej. Kinetyka procesów prostych i złożonych. Teoria zderzeń i kompleksu aktywnego. Kataliza homo- i heterogeniczna, autokataliza. Właściwości roztworów elektrolitów, przewodność. Ogniwa elektrochemiczne i układy do elektrolizy. Rodzaje elektrod, potencjał elektrody, termodynamika i kinetyka procesów elektrodowych. Konwersja i akumulacja energii elektrycznej. Korozja. Układy koloidalne. Elektryczne i magnetyczne właściwości substancji. Podstawy spektroskopii: elektronowej, oscylacyjnej, Ramana, magnetycznego rezonansu jądrowego oraz spektrometrii mas.

- Chemia teoretyczna

Wprowadzenie do mechaniki kwantowej. Równanie Schrödingera niezależne i zależne od czasu. Zastosowanie mechaniki kwantowej w chemii: przybliżenie jednoelektronowe, metoda orbitali molekularnych. Wiązania chemiczne, hybrydyzacja. Metody obliczeniowe chemii kwantowej: półempiryczne, ab initio i oparte na teorii funkcjonału gęstości elektronowej. Termodynamika statystyczna - zastosowanie w opisie zachowania zbiorów cząsteczek. Określanie charakterystyk energetycznych i entropowych substancji i procesów chemicznych na gruncie teorii. Oddziaływania międzycząsteczkowe: dyspersyjne, elektrono-donorowo-akceptorowe, wiązania wodorowe. Elementy mechaniki i dynamiki molekularnej.

- Krystalografia

Pojęcie kryształu jako fazy uporządkowanej. Elementy krystalografii geometrycznej. Teoria sieciowa budowy kryształów, symetria punktowa, symetria sieci, grupy przestrzenne. Krystalografia strukturalna. Metody dyfrakcyjne i badania struktury: rentgenografia, elektronografia, neutronografia. Krystalochemia: klasyfikacja struktur pod kątem oddziaływań międzycząsteczkowych. Elementy krystalochemii makromolekuł.

4. Chemia organiczna i makrocząsteczek

- Chemia organiczna

Hybrydyzacja pierwiastków i typy wiązań występujących w połączeniach organicznych. Podstawowe grupy połączeń organicznych: alkany, alkeny, alkiny, dieny, związki halogenoorganiczne i aromatyczne. Elementy analizy konformacyjnej. Nazewnictwo IUPAC. Elektroujemność i polaryzowalność związków organicznych. Przemiany połączeń organicznych. Karbokationy, karboaniony, karbeny i wolne rodniki - budowa i właściwości. Izomeria geometryczna i strukturalna. Addycja do wiązań wielokrotnych. Addycja elektrofilowa do alkenów. Substytucja elektrofilowa i nukleofilowa w układach aromatycznych - wpływ skierowujący podstawników. Izomeria wielopodstawionych związków aromatycznych. Substytucja nukleofilowa S_N1 i S_N2. Reakcje eliminacji E1 i E2. Reakcje przegrupowania, izomeryzacji, dehydratacji, utleniania i redukcji. Stereochemia. Chiralność - reguły nazewnictwa R/S. Enancjomery, diastereoizomery, związki mezo. Synteza, budowa, własności i zastosowania: węglowodorów alifatycznych i aromatycznych, alkoholi, fenoli, eterów, kwasów karboksylowych, estrów, amin, azotowych i tlenowych zasad organicznych, związków heterocyklicznych. Właściwości kwasowo-zasadowe związków organicznych. Monosacharydy, disacharydy i polisacharydy oraz aminokwasy i peptydy - synteza, budowa, właściwości. Połączenia diazoniowe, barwniki. Elementy racjonalnej syntezy organicznej. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, dioksyny, związki halogenoorganiczne - budowa, właściwości, toksyczność. Zastosowania spektroskopii elektronowej, oscylacyjnej i Ramana, magnetycznego rezonansu jądrowego oraz spektroskopii mas w chemii organicznej.

- Chemia makromolekuł

Pojęcie makromolekuły i polimeru. Metody syntezy makromolekuł. Ważniejsze klasy polimerów, polimery karbołańcuchowe, heterołańcuchowe i winylowe, poliolefiny, poliestry i poliamidy. Elementy chemii supramolekuł. Biomakromolekuły: polipeptydy, polisacharydy i kwasy nukleinowe - struktura (pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowa) oraz podstawowe funkcje biologiczne.

5. Technologia chemiczna

Fizykochemiczne podstawy operacji technologicznych. Zasady technologiczne. Operacje i procesy jednostkowe. Kataliza i katalizatory w technologii. Modelowanie procesów dla potrzeb technologii. Reaktory chemiczne. Odczytywanie schematów technologicznych. Podstawowe surowce przemysłu chemicznego - możliwości wykorzystania. Przegląd ważniejszych technologii chemicznych. Technologie nowych materiałów. Elementy biotechnologii - biologiczne oczyszczalnie ścieków, odnawialne źródła energii. Zagospodarowanie oraz utylizacja stałych odpadów przemysłowych oraz ścieków. Technologie bezodpadowe - recykling.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Wykaz przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych oraz ich treści programowe ustalają uczelnie, uwzględniając określone dla danej specjalizacji wymagania.

VII. ZALECENIA

1. Przynajmniej 60% zajęć wymienionych w grupach przedmiotów B, C i D powinno być realizowanych jako ćwiczenie rachunkowe bądź laboratoryjne.

2. Pod nazwą przedmioty specjalizacyjne rozumie się te, które przygotowują do wykonywania zawodu (w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych), natomiast przedmioty specjalnościowe to te, które pogłębiają wykształcenie kierunkowe.

Załącznik nr 10

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

dziennikarstwo i komunikacja społeczna

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3600, w tym 1740 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Studia magisterskie na kierunku: dziennikarstwo i komunikacja społeczna mają na celu wszechstronne przygotowanie studenta do zawodu dziennikarza, a także do wykonywania różnych zawodów związanych nie tylko z prasą, radiem i telewizją, lecz także z szeroko pojętą dziedziną komunikacji społecznej - w stosunkach publicznych, reklamie, promocji, instytucjach prowadzących edukację medialną.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Studentów obowiązuje czterotygodniowa praktyka zawodowa w redakcji prasowej, radiowej lub telewizyjnej.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Filozofia

Zarys historii filozofii (główne kierunki, ich przedstawiciele oraz ich związki z życiem i sposobem myślenia współczesnego człowieka). Główne nurty filozofii współczesnej, jej rola w indywidualnym rozwoju i wyrażaniu własnej tożsamości współczesnego człowieka.

2. Socjologia

Podstawowe pojęcia socjologiczne oraz mechanizmy rządzące zbiorowościami ludzkimi. Przegląd najważniejszych historycznych szkół socjologicznych. Główne kierunki i nurty w socjologii współczesnej. (Celem zajęć jest dostarczanie słuchaczom aparatu pojęciowego i narzędzi do samodzielnej analizy i refleksji nad rozwojem społecznym i bieżącymi przemianami we współczesnym społeczeństwie).

3. Logika z semiotyką

Podstawy logiki pragmatycznej oraz podstawowe pojęcia semiologiczne (język, znak, kod itp.). Po ukończeniu kursu słuchacze powinni być zdolni do samodzielnej logicznej i semiotycznej analizy teksów własnych oraz do krytycznej lektury i analizy tekstów cudzych pod kątem ich spójności i sensowności.

4. Psychologia społeczna

Podstawowe kategorie psychologii społecznej i jej główne nurty, mechanizmy i wzorce ludzkich zachowań, zagadnienia konformizmu, agresji, stereotypów pozytywnych i negatywnych relacji międzyludzkich. Analiza zjawisk społecznych w mikro- i makroskali.

5. Podstawy ekonomii

Podstawy współczesnych teorii ekonomicznych wraz ze wskazaniem możliwości wykorzystania poznanych narzędzi teoretycznych do analizy rzeczywistości gospodarczej. Podstawowe pojęcia ekonomiczne, teoria firmy i teoria konsumenta, inflacja i bezrobocie. Polityka makroekonomiczna, rachunki makroekonomiczne, rola państwa w gospodarce, dobra publiczne. Rola informacji w procesach gospodarczych. Analiza polityki gospodarczej w Polsce po 1989 r.

6. Podstawy politologii

Najważniejsze systemy polityczne we współczesnym świecie, teoria i praktyka ich funkcjonowania, ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnień, jak: zasady ustrojowe, systemy partyjne, organizacje społeczne, współczesne doktryny polityczne.

7. Główne nurty w literaturze światowej i polskiej XX wieku

Najwartościowsze oraz najbardziej kontrowersyjne zjawiska w literaturze światowej i polskiej XX wieku, prezentacja kierunków i prądów w literaturze oraz prezentacja osobowości pisarskich i wybranych utworów, które dały najpełniejszy obraz przemian duchowych i społecznych w XX wieku. Dobór treści zajęć powinien eksponować te kierunki i zjawiska, które mogą stanowić inspirujący kontekst dla dziennikarza (literatura jako przekaz i informacja, prawda obiektywna dzieła, wielcy pisarze - dziennikarze, wpływ mediów na literaturę i odwrotnie, obraz mediów w literaturze).

8. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta, możliwość uzyskania dodatkowej wiedzy z nauk o kulturze, nauk przyrodniczych, nauk ścisłych lub z zakresu innych przedmiotów niezwiązanych bezpośrednio z kierunkiem studiów.

9. Język obcy I - angielski - obowiązkowo

Zajęcia prowadzące do umiejętności biegłego posługiwania się językiem angielskim w mowie i w piśmie.

10. Język obcy II - francuski, niemiecki, rosyjski lub włoski - do wyboru

Zajęcia prowadzące do wyrobienia znajomości wybranego języka obcego w stopniu umożliwiającym lekturę prasy zagranicznej i wykonywanie podstawowych zadań dziennikarskich w tym języku.

11. Wychowanie fizyczne

Zajęcia ruchowe: ogólnorozwojowe, sportowe, turystyczne lub rehabilitacyjne (do wyboru przez studenta lub zgodnie ze wskazaniami lekarskimi).

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Wstęp do nauki o komunikowaniu

Podstawy wiedzy o procesie komunikowania masowego, jego elementach, fazach, najważniejszych uwarunkowaniach oraz roli komunikowania masowego wśród różnych rodzajów porozumiewania się ludzi, ze szczegółowym omówieniem hipotez i teorii wyjaśniających efekty odbioru środków masowego przekazu, z uwzględnieniem czynników warunkujących skuteczność mediów (cechy nadawcy, kanału, odbiorcy). Najnowsze i historyczne teorie, orientacje i kierunki badań nad komunikowaniem masowym.

Status nauki o komunikowaniu masowym, ze wskazaniem na jej multidyscyplinarność, metody i techniki badawcze, główne ośrodki, instytucje i czasopisma zajmujące się problematyką komunikowania masowego.

2. Społeczne i kulturowe oddziaływanie mediów

Poglądy na temat roli środków masowego przekazu w społeczeństwie informacyjnym i kulturze postmodernistycznej. Najnowsze badania i hipotezy wyjaśniające oddziaływanie mediów na płaszczyźnie socjologicznej, psychologicznej i kulturowej, w tym m.in. badania nad oddziaływaniem scen przemocy i gwałtu na młodych odbiorców, recepcją treści informacji politycznych, reakcjami wobec scen erotycznych, kształtowaniem postaw wobec instytucji społecznych, religijnych, sprawowaniem kontroli społecznej poprzez definiowanie zjawisk dewiacyjnych.

3. Metody badań medioznawczych

Metody analizy organizacji, metody analiz zawartości, metody badań audytoryjnych oraz badań sondażowych i opinii publicznej. Szczególny nacisk powinien być położony na znajomość metod analiz statystycznych i programów komputerowych stosowanych do badań medioznawczych.

4. Międzynarodowe stosunki polityczne i gospodarcze

Analiza współczesnych zjawisk na arenie międzynarodowej, ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnień, jak: procesy integracyjne, geneza i przebieg najważniejszych konfliktów, rola organizacji międzynarodowych, miejsce Polski we współczesnej polityce światowej. Sposób analizy powinien ukazywać słuchaczom możliwości wykorzystania wiedzy o międzynarodowych stosunkach politycznych w pracy dziennikarza. Część zajęć dotycząca stosunków gospodarczych powinna obejmować analizę zjawisk zachodzących we współczesnym międzynarodowym życiu gospodarczym, z uwzględnieniem takich zagadnień, jak przepływ kapitału, system ceł, międzynarodowe organizacje gospodarcze, współpraca gospodarcza.

5. Polski system polityczny

Podstawowe zasady polskiego systemu politycznego (Konstytucja, funkcjonowanie organów władzy publicznej, system partyjny, organizacje społeczne). Rola mediów w polityce.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Historia prasy i mediów w Polsce i na świecie

Najważniejsze etapy rozwoju prasy na świecie, na tle ogólnych warunków poszczególnych epok, ze szczególnym naciskiem na zmiany społeczne i polityczne oraz liberalną koncepcję prasy i zasadę wolności wypowiedzi. Najwybitniejsi dziennikarze różnych epok, najwybitniejsze tytuły i najważniejsze, historyczne teksty dziennikarskie. Historia prasy i mediów w Polsce, procesy, które miały na nie wpływ, przegląd głównych tytułów ukazujących się w danej epoce na tle panujących w tej epoce koncepcji ideologicznych, najwybitniejsi dziennikarze polscy i najważniejsze polskie historyczne teksty prasowe. Rola i wpływ prasy na społeczeństwo polskie, zmiany technologiczne i zmiany w zawodzie dziennikarskim. Funkcjonowanie cenzury na ziemiach polskich w różnych okresach historycznych.

2. Współczesne media na świecie i w Polsce, wraz z lektoratem prasy krajowej i zagranicznej

Systemy komunikowania masowego w wybranych krajach różnych regionów świata, rynek prasowy, radiowo-telewizyjny, normy prawne określające funkcjonowanie środków masowego przekazu oraz instytucje samoregulacji (rady prasowe, organizacje dziennikarskie, kodeksy etyczne) w poszczególnych krajach. Pogłębiające się procesy koncentracji, komercjalizacji i globalizacji (w produkcji i dystrybucji) w sferze mediów. Problemy ujednolicenia systemu prawnego w sferze komunikowania masowego oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w krajach UE. Współczesny rynek mediów w Polsce, system prasowy w strukturze społecznej, trasformacja systemu mediów, formy własności prasy w Polsce, czytelnictwo i odbiór. Poszczególne grupy mediów na polskim rynku prasowym (np. prasa społeczno-polityczna, kulturalna, bulwarowa, religijna, sportowa, ekologiczna itp.), rynek radiofonii i telewizji w Polsce, zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, media publiczne i komercyjne - konkurencja i koegzystencja.

Część lektoratowa zajęć powinna obejmować stałą, systematyczną lekturę i analizę publikacji w wybranych tytułach prasy krajowej i zagranicznej, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki tytułów na tle systemu medialnego danego kraju (celem jest wykształcenie u słuchaczy nawyku regularnej, krytycznej lektury prasy krajowej i zagranicznej).

3. Stylistyka i kultura języka

Zajęcia doskonalące sprawność językową i adekwatność stylistyczną tekstu medialnego. W części teoretycznej zajęć studenci powinni zapoznać się z typami błędów ortograficznych i ortofonicznych, zasadami interpunkcji, stylami funkcjonalnymi, środkami stylistycznymi w mediach, jak i zjawiskami językowymi szczególnie często sprawiającymi trudności użytkownikom języka polskiego. Część praktyczna powinna dotyczyć analizy poprawnościowej i stylistycznej tekstów obcych, jak i cudzych, uczyć podstaw adiustacji i korekty. Należy położyć nacisk na zjawiska szczególnie niepokojące w aspekcie kulturo- i językotwórczej roli mediów, takie jak: zapożyczenia językowe, mody językowe, neologizmy, profesjonalizmy, kolokwializmy czy wulgaryzmy.

4. Retoryka dziennikarska

Komunikowanie jako perswazja, językowe środki perswazyjne, techniki przekonywania według retoryki klasycznej, współczesne techniki perswazyjne, chwyty retoryczne. Konstrukcja tekstu według zaleceń współczesnej retoryki. Retoryka w polityce i w reklamie. Kryteria poprawności językowej z punktu widzenia skuteczności oddziaływania. Kształcenie umiejętności skutecznego wypowiadania się w mowie i w piśmie, redagowania tekstów własnych i oceny tekstów cudzych.

5. Gatunki dziennikarskie

Definicje, typologia i historia rodzajów oraz gatunków dziennikarskich (z uwzględnieniem różnych stanowisk badawczych), wskazanie przydatności tej wiedzy w praktyce. Wyznaczniki prasowości i medialności, swoistość języka mediów, prawda i asertoryczność w dziele dziennikarskim, specyfika gatunków radiowych i telewizyjnych na tle gatunków prasowych. Ćwiczenia praktyczne stanowiące rozwinięcie wykładu, a prowadzone przez aktywnych dziennikarzy, powinny uczyć warsztatu dziennikarskiego poprzez analizę tekstów, dyskusję, tworzenie i wzajemną ocenę różnych form gatunkowych.

6. Seminaria warsztatowe - wstęp do dziennikarstwa prasowego, radiowego, telewizyjnego

Seminarium o charakterze praktycznym - pierwszy kontakt słuchaczy z zawodem dziennikarza prasowego, radiowego, telewizyjnego, przygotowujący do praktyki redakcyjnej. Należy położyć nacisk na wyrabianie umiejętności reporterskich: oddzielenie faktów od komentarza jako podstawową cechę nowoczesnego dziennikarstwa, zbieranie materiału, weryfikację zebranych materiałów, pisanie krótkich form, nawiązywanie współpracy z redakcjami. Słuchacze powinni otrzymać też informacje o podstawach techniki radiowej i telewizyjnej.

7. Fotografia w prasie

Zajęcia praktyczne z zakresu umiejętności wykonywania zdjęć na bieżące potrzeby redakcji prasowej, odróżniania dobrej od złej fotografii, analizy relacji między fotografią a tekstem. Podstawy wiedzy o nowoczesnej technice fotograficznej i jej zastosowaniu w redakcji.

8. Agencje prasowe i praca z serwisem informacyjnym

Zajęcia przygotowujące do pracy w agencjach informacyjnych i działach informacyjnych redakcji, z uwzględnieniem problemów takich, jak: szybkość przekazu, specyfika języka i konstrukcji krótkich form informacyjnych, budowa i wewnętrzna dynamika serwisu informacyjnego, miejsce agencji informacyjnej w systemie mediów.

9. Źródła informacji dla dziennikarza

Zajęcia przygotowujące do korzystania z podstawowych źródeł informacji dla dziennikarza, takich jak: obserwacja, wywiad, dokumenty. Szczególny nacisk należy położyć na umiejętność weryfikacji faktów na podstawie różnych źródeł, etyczne problemy występujące w fazie zbierania materiałów.

10. Media lokalne i środowiskowe

Wstępne przygotowanie słuchaczy do pracy w mediach lokalnych i sublokalnych: kryteria lokalności, typy mediów lokalnych, zmiany w ofercie mediów lokalnych po 1988 r., adekwatność oferty mediów lokalnych do potrzeb odbiorców, problemy prasy lokalnej i sublokalnej w wielkim mieście i w gminie, radio lokalne i uwarunkowania jego działania, szanse telewizji lokalnej w walce o widza. Organizacja mediów lokalnych - podstawy ekonomiczne, organizacja pracy redakcji, kolportaż, akwizycja reklam, tematyka, sposoby przyciągania odbiorców. Systemy mediów lokalnych w Polsce i na świecie.

11. Prawo prasowe i etyka dziennikarska, prawo radiofonii i telewizji, prawo autorskie

Ogólne założenia prawa prasowego, prawa o radiofonii i telewizji, prawa autorskiego obowiązującego w Polsce oraz związane z ich funkcjonowaniem dylematy etyczne. Prawne określenie podstawowych pojęć związanych z mediami (dziennikarz, redaktor, prasa, materiał prasowy itp.), historia prawa prasowego w Polsce, wolność prasy, jej ograniczenia przewidziane w ustawodawstwie, rejestracja, organizacja działalności wydawniczej i dziennikarskiej, prawo do informacji, krytyka prasowa, tajemnica dziennikarska, sprostowania, komunikaty, ogłoszenia, odpowiedzialność dziennikarza w prawie cywilnym, karnym i prasowym, sytuacja prawna dziennikarza i jego dzieła.

12. Reklama we współczesnym społeczeństwie informacyjnym

Struktura i pragmatyka funkcjonowania agencji reklamowej, planowanie kampanii reklamowej, język i obraz w reklamie, badania efektywności reklamy, społeczny wpływ reklamy. Reklama we współczesnych teoriach kultury, reklama a sztuka, reklama a media. Etyczne zagadnienia reklamy. Miejsce reklamy, perspektywy na przyszłość, podstawowe prawne uwarunkowania funkcjonowania reklamy w Polsce, w globalnym systemie mediów.

Reklama jako zjawisko o wielkim wpływie społecznym, wykraczającym znacznie poza proste uwarunkowania rynkowe.

13. Kształtowanie opinii publicznej

Zarządzanie informacją w sferze publicznej, działanie państwowych służb informacyjnych (rzecznik rządu), organów samorządowych oraz instytucji komercyjnych w zakresie kształtowania wizerunku instytucji, a zarazem powiadamiania społeczeństwa i wybranych grup społecznych o podejmowanych inicjatywach przy znajomości szczegółowych procedur systemu zarządzania MBO, znajomości regulacji prawnych oraz zasad etycznych kierujących współczesnymi działaniami w sferze masowej informacji publicznej.

14. Komputer w pracy dziennikarza

Ćwiczenia praktyczne z zakresu trzech podstawowych zagadnień: komputerowe redagowanie tekstów, skład komputerowy oraz zastosowanie Internetu w pracy dziennikarza. Zapoznanie ze specyfiką głównych edytorów tekstu, opanowanie (powtórzenie) zasad obsługi co najmniej dwóch z nich (ze szczególnym uwzględnieniem optymalizacji i automatyzacji wprowadzenia tekstu, korzystania ze słowników, korektorów, kreatorów), zapoznanie z głównymi pojęciami typografii komputerowej (wyrównywania tekstu, style i kroje czcionki), kształtowaniem akapitu i struktury tekstu (rozdziały, przypisy, tytuły, żywe paginy), nauka adiustacji tekstu obcego i własnego za pomocą edytora.

Słuchacze powinni uzyskać umiejętność wykorzystywania dokumentów i innych tekstów zawartych w Internecie jako źródła informacji, pomocnego przy pisaniu pogłębionych tekstów publicystycznych, wyszukiwania potrzebnych materiałów w Internecie, pisania tekstów opartych na materiałach dostępnych w sieci, przygotowywania i publikowania własnych tekstów w Internecie.

15. Praca dziennikarza w języku obcym, język do wyboru

Praktyczne ćwiczenia w przygotowywaniu materiałów dziennikarskich i wykonywaniu podstawowych zadań dziennikarskich w języku obcym.

16. Seminarium magisterskie

Metodologiczna i merytoryczna pomoc dla studentów w przygotowaniu pracy magisterskiej.

VII. ZALECENIA

1. Do ukończenia studiów konieczne jest zdanie dwóch egzaminów z języka obcego, w tym jednego egzaminu w stopniu wyższym (na poziomie egzaminu międzynarodowego przewidzianego dla danego języka).

2. Program studiów powinien obejmować podstawy ogólnej wiedzy humanistycznej i ekonomicznej, wiedzę o środkach masowego komunikowania i dziedzinie komunikacji społecznej, a także zajęcia przygotowujące do zawodu dziennikarza, redaktora, specjalisty od reklamy i promocji, specjalisty od stosunków publicznych oraz od badań nad mediami i komunikacją społeczną.

Załącznik nr 11

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3300, w tym 2040 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent powinien posiadać kwalifikacje artysty-muzyka i nauczyciela w zakresie szeroko pojętej artystycznej edukacji i animacji muzycznej oraz prowadzenia zespołów muzycznych, a także muzyczną wiedzę teoretyczną i praktyczną odpowiednią - w zależności od ukończonych specjalności - do prowadzenia:

- zawodowych zespołów wokalnych, instrumentalnych i wokalno-instrumentalnych,

- zespołów muzyki kościelnej,

- zespołów muzyki dawnej,

- zespołów w amatorskim ruchu muzycznym,

- zespołów muzyki jazzowej,

- zespołów folklorystycznych,

- działalności naukowej i dydaktycznej w szkołach wyższych i zakładach kształcenia nauczycieli prowadzących kierunek „edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej” i ewentualnie inne kierunki muzyczne,

- zajęć dydaktycznych w szkolnictwie muzycznym,

- zajęć dydaktycznych w zakresie edukacji artystycznej szkolnej,

- działalności muzycznej w instytucjach kultury i w mediach (film, TV, radio),

- działalności w prowadzeniu i obsłudze festiwali, konkursów i imprez muzycznych oraz animacji kultury muzycznej w społeczeństwie.

Absolwenci będą posiadać określoną programem studiów wiedzę i umiejętności muzyczne i pedagogiczne, wzbogacone zasobem ogólnej wiedzy humanistycznej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Studenta obowiązuje minimum 150 godzin praktyki pedagogicznej. W ramach praktyk pedagogicznych należy uwzględnić także praktyki w zakresie metodyk kierunkowych:

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty do wyboru (np. filozofia, historia kultury, estetyka, logika, etyka, przedmiot przyrodniczy - do wyboru przez studenta) stanowią niezbędny składnik kształcenia pełnej osobowości przyszłego artysty i pedagoga i jego wrażliwości aksjologicznej poprzez przyswojenie pojęć, teorii, koncepcji. Treści obejmują epoki historyczne od starożytności po współczesność, wskazują możliwości rozstrzygnięć dylematów egzystencjalnych, sytuują sztukę w szerokim kontekście kulturowym.

2. Język obcy

Czynne opanowanie jednego języka nowożytnego w mowie i piśmie, w zakresie pozwalającym na swobodną konwersację oraz możliwość posługiwania się fachową literaturą, a także na nawiązywanie kontaktów artystycznych i edukacyjnych, dubbing muzyczny, obsługę imprez muzycznych za granicą itp.

3. Podstawy języka łacińskiego

Opanowanie podstaw gramatycznych i leksykalnych, pozwalające na przekazywanie treści muzycznych utworów o tekstach łacińskich i włoskich, muzyki sakralnej i świeckiej. Fonetyka języka łacińskiego.

4. Wiedza z zakresu sztuk plastycznych

Przyswojenie wiedzy o głównych kierunkach artystycznych poszczególnych epok historycznych. Analiza dzieł plastycznych. Współczesne kierunki w malarstwie, grafice i rzeźbie. Plakat artystyczny i fotografia artystyczna. Metody przybliżania różnych form sztuki plastycznej w powiązaniu z percepcją dzieł muzycznych danej epoki.

5. Podstawy informatyki

Podstawy obsługi komputerów osobistych. Polecenia systemowe, obsługa plików i katalogów, polecenia konfiguracyjne, uruchomienie i obsługa programów. Zastosowanie w praktyce edukacyjnej.

6. Wychowanie fizyczne

Zajęcia ruchowe kondycyjne, korekcyjne, rehabilitacyjne i zastosowanie ich w praktyce edukacyjnej. Sport i turystyka.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Fortepian

Dalsze rozwijanie u studentów środków pianistycznych służących do posługiwania się instrumentem w przyszłej pracy artystycznej i pedagogicznej przez opanowywanie zróżnicowanego stylistycznie i technicznie repertuaru. Rozwijanie umiejętności gry a vista w zróżnicowanych tempach i o różnym stopniu trudności pianistycznych. Praktyka akompaniamentu i gry zespołowej w zespołach kameralnych.

2. Harmonia klasyczna i podstawy harmonii współczesnej

Rozwijanie umiejętności praktycznego zastosowania nabytej wiedzy: pisemna i instrumentalna realizacja zadań harmonicznych w aspekcie estetycznym. Nabycie umiejętności doboru środków umożliwiających osiągnięcie zamierzonego przebiegu napięć harmonicznych i ekspresji oraz określonego kształtu formalnego. Ćwiczenia w zakresie modulacji. Kształcenie umiejętności układania zadań harmonicznych odpowiednio dla realizacji założonego problemu.

3. Historia stylów muzycznych i technik kompozytorskich

Kształcenie sprawności w rozpoznawaniu form, gatunków, stylów, epok historycznych, zwłaszcza utworów z okresów o przełomowym znaczeniu w historii muzyki. Poznawanie wielkich form oratoryjnych i operowych w powiązaniu z historią wykonawstwa muzycznego. Omówienie najważniejszych technik kompozytorskich w przebiegu historycznym i ich ewolucji ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć polskiej awangardy po II wojnie światowej.

4. Analiza dzieła muzycznego

Analiza struktury i cech określających styl dzieła muzycznego, reprezentatywnego dla danej epoki, z uwzględnieniem historycznego procesu rozwojowego. Zaprezentowanie warsztatu analitycznego i wskazanie dróg interpretacji dzieła muzycznego. Analiza czołowych dzieł oratoryjnych i symfonicznych polskich kompozytorów współczesnych.

5. Kształcenie słuchu

Dalsze rozwijanie umiejętności analizowania i klasyfikacji postrzeganych zjawisk dźwiękowych. Dyktanda 3- i 4-głosowe w różnych barwach instrumentalnych. Ćwiczenia refleksu i pamięci muzycznej. Rozwijanie słyszenia polifonicznego i harmonicznego. Czytanie nut głosem w starych kluczach, czytanie pionowe.

6. Psychologia z psychologią muzyki

Zarys psychologii w zakresie wymagań określonych dla kierunków kształcących nauczycieli. Psychologia uzdolnień muzycznych. Psychologiczne uwarunkowania twórczości, percepcji i wykonawstwa muzyki. Psychologia sukcesu indywidualnego i zbiorowego. Metody pokonywania stresu.

7. Pedagogika z pedagogiką muzyczną

Zarys pedagogiki w zakresie wymagań określonych dla kierunków kształcących nauczycieli. Rys historyczny i nowe koncepcje pedagogiczne. Teoria i organizacja kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem uwarunkowań kształcenia indywidualnego w dydaktyce muzycznej. Praktyka korzystania w procesie edukacji muzycznej ze środków technicznych. Media w nauczaniu muzyki.

8. Metodyka i teoria edukacji muzycznej

Tradycje i współczesne założenia, formy i metody edukacji muzycznej w Polsce i na świecie. Metody Z. Kodaly'a, C. Orffa, E. Dalcroze'a. Przygotowanie studentów do pracy w szkołach ogólnokształcących, muzycznych i zakładach kształcenia nauczycieli. Kształcenie umiejętności doskonalenia otaczającej rzeczywistości w zakresie kultury muzycznej, z podkreśleniem integracyjnej roli muzyki w życiu społecznym. Praktyczne formy edukacji muzycznej (śpiew, gra zespołowa, zajęcia muzyczno-ruchowe, elementy tańca modern, tworzenie muzyki itp.).

9. Metodyka prowadzenia audycji muzycznych

Metody. Literatura, obsługa sprzętu, metody socjotechniki, układanie programów (ćwiczenia).

10. Metodyka śpiewu zbiorowego

Nabywanie umiejętności kształtowania techniki wokalnej, stopliwości brzmienia i barwy w zespole chóralnym oraz umiejętności nauczania emisji głosu. Emisja głosu dziecięcego i chłopięcego. Umiejętność rozwiązywania problemów wokalnych w małym zespole wokalnym.

11. Metodyka zasad muzyki i nauki o muzyce

Omówienie kolejności wprowadzania pojęć i terminów muzycznych. Metody i formy przekazywania wiedzy o skalach, kluczach, systemie dur-moll, instrumentach muzycznych, zjawiskach akustyki muzycznej.

12. Metodyka kształcenia słuchu

Zdobycie umiejętności potrzebnych do nauczania przedmiotu w szkołach muzycznych i w zakładach kształcenia nauczycieli. Optymalne metody. Umiejętności doboru ćwiczeń dla określonego celu dydaktycznego. Aktualne tendencje w kształceniu słuchu.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Czytanie partytur

Czytanie zróżnicowanych fakturalnie partytur chóralnych i instrumentalnych i wyrobienie nawyku realizacji na fortepianie partytur różnych stylów i epok. Przyswojenie umiejętności biegłego czytania w kluczach i transponowania oraz czytania partytur współczesnej awangardy muzycznej. Czytanie w notacji menzuralnej.

2. Dyrygowanie

Przyswojenie zasad techniki manualnej (schematy metryczne proste i złożone: 1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 12 oraz nieregularne, np. 5, 7, 11) i dyrygenckiej (dyrygowanie w różnych rodzajach artykulacji, dynamiki, ekspresji, tempa). Kształtowanie umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów techniczno-interpretacyjnych i techniki opanowywania partytur. Transpozycje w partyturze orkiestrowej. Różnice techniki dyrygenckiej w pracy z chórem i orkiestrą. Prowadzenie utworów wokalno-instrumentalnych. Opracowywanie wybranych pozycji polskiej i światowej literatury, z uwzględnieniem różnych stylów muzycznych i obsad wykonawczych.

3. Zespoły wokalne i instrumentalne dla praktyk dyrygenckich studentów

Stworzenie możliwości sprawdzenia nabytych środków techniki dyrygenckiej i samodzielnej realizacji repertuaru. Przedmiot stanowi praktyczny warsztat wybranych problemów z zakresu emisji zbiorowej, metodyki prowadzenia chóru, instrumentacji.

4. Specjalistyczna literatura muzyczna z ćwiczeniami

Usystematyzowanie praktycznej znajomości wcześniej poznanej literatury muzycznej. Nabywanie umiejętności rozróżniania gatunków wokalnej i instrumentalnej muzyki dawnej - średniowiecza, renesansu i baroku. Liturgiczne formy muzyki sakralnej różnych wyznań. Gospels jako odmiana chorału protestanckiego. Przyswojenie systematyki współczesnej muzyki rozrywkowej (rozróżnienie: jazz, rock, beat, rap etc. i cech gatunków). Literatura chóralna romantyczna i współczesna.

5. Emisja głosu indywidualna z metodyką nauczania

Zdobycie wiedzy o oddechu śpiewaczym, procesie fonacji, przyswojenie właściwego sposobu wydobywania dźwięku, umiejętności używania rezonatorów głosowych i stosowania rejestrów. Opracowanie pewnej liczby solowych utworów wokalnych i w małym zespole. Podstawy indywidualnego nauczania śpiewu.

6. Improwizacja instrumentalna (fortepian, organy)

Kształcenie umiejętności harmonizowania zadanej melodii oraz improwizacji na zadany temat w różnych konwencjach stylistycznych. Wyrobienie swobodnej realizacji funkcji akompaniatorskich i wertykalnego słyszenia. Gra liturgiczna. Transpozycje akompaniamentów zadanych i a vista. Technika basso continuo.

7. Propedeutyka kompozycji i aranżacji

Podstawy nauki kompozycji. Skomponowanie utworu chóralnego i na dowolny zespół instrumentalny. Aranżacja utworów wokalnych na zespoły instrumentalne o różnym składzie i na zespół fletów prostych.

8. Instrumentacja

Zapoznanie się z problemami technicznymi różnych instrumentów i zastosowanie nabytej wiedzy we własnej instrumentacji. Dostosowywanie środków instrumentacji do możliwości i potrzeb wykonawczych.

9. Kontrapunkt

Przyswajanie wiedzy w zakresie swobodnej i ścisłej imitacji, potrzebnej do przeprowadzania analizy i interpretacji utworów polifonicznych z zespołami muzycznymi. Ćwiczenia w poszczególnych gatunkach kontrapunktowych. Rozwijanie „ścisłego” typu myślenia muzycznego przez naukę tworzenia fugi (wokalnej i instrumentalnej).

10. Praktyka chorału gregoriańskiego

Paleografia i semiologia chorału. Metody interpretacji rytmicznej chorału gregoriańskiego. Praktyka wykonawcza akcentualnych i koncentualnych form chorału. Warsztat manualny w prowadzeniu scholi.

11. Zespół chóralny lub orkiestra

Rozwijanie umiejętności śpiewu a vista w wielogłosie. Opanowywanie przez studenta głównych pozycji repertuaru instrumentalnego muzyki europejskiej.

Rozwijanie i doskonalenie praktycznych umiejętności w pracy w zróżnicowanych składach instrumentalnych i wokalnych pod kierunkiem dyrygenta. Przyswojenie pewnej liczby partii instrumentalnych w utworach wokalno-instrumentalnych i instrumentalnych oraz partii chóralnych w dziełach oratoryjnych.

12. Drugi instrument

Opanowanie podstaw gry (lub kontynuacja) na wybranym, innym niż fortepian instrumencie, jak: gitara, akordeon, flet i in. Przyswojenie techniki gry i podstawowej literatury instrumentu.

13. Instrumenty szkolne

Zapoznanie z instrumentarium Orffa i z obsługą keyboardu.

Flet prosty - podstawy gry indywidualnej i zespołowej.

14. Ekspresja muzyczno-ruchowa

Zastosowanie struktur metrorytmicznych i muzyczno-ruchowych w rozwijaniu wrażliwości agogicznej i ekspresji przestrzenno-ruchowej studenta. Inspiracja do tworzenia własnych kompozycji przestrzennych w powiązaniu z zasadami estetyki i precyzji metrorytmicznej ruchu w celu wykorzystania nabytych umiejętności w pracy z zespołami dla rozwijania ich muzykalności.

15. Zarys etnomuzykologii

Zarys historii polskiego folkloru muzycznego. Cechy polskiej muzyki ludowej. Klasyfikacja pieśni ludowych. Folklor dziecięcy. Instrumenty i kapele ludowe. Regionalne zróżnicowanie folkloru muzycznego. Muzyka ludowa a muzyka narodowa. Muzyka ludowa we współczesnym społeczeństwie - folklor widowiskowy, rodzaje zespołów folklorystycznych. Podstawowe zagadnienia związane z etnomuzyką kultur pozaeuropejskich. Słuchowa analiza materiałów muzycznych.

16. Interpretacja tekstu literackiego z dykcją

Analiza wybranych dzieł poezji i prozy pod względem leksykalnym, stylu, możliwości interpretacyjnych. Ćwiczenia z mikrofonem. Adaptacja tekstów literackich do programów artystyczno-edukacyjnych.

17. Seminarium prelekcji i krytyki muzycznej

Zasady konstrukcji wystąpienia publicznego. Zasady krytycznego opracowania tekstu muzycznego. Nauka obiektywnych kryteriów oceny. Krytyczna analiza wykonań różnych gatunków muzyki. Ćwiczenia w recenzowaniu różnych interpretacji dzieła muzycznego.

18. Promocja i marketing dóbr kultury

Techniki sondażu społecznego. Zasady planowania kampanii reklamowej. Sponsoring muzyczny. Nauka o fundacjach. Media jako środek upowszechniania muzyki. Techniki przeprowadzania i udzielania wywiadu.

19. Komunikacja społeczna i organizacja imprez

Zapoznanie z technikami kształtowania opinii publicznej. Optymalne metody organizowania pozytywnego image'u zespołu, solisty, instytucji artystycznej. Zasady organizacji przedsięwzięć artystycznych. Prawo autorskie. Terminologia i korespondencja handlowa. Technika organizowania konkursów, quizów itp.

20. Integracja sztuk

Związki literatury z muzyką. Możliwość różnych środków ekspresji artystycznej, szukania podobieństw i różnic w użyciu środków wyrazowych muzyki, plastyki i sztuki literackiej. Teatr dziecięcy i jego środki inscenizacyjne (muzyka, słowo, scenografia, taniec).

VII. ZALECENIA

1. Kandydaci na studia powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami muzycznymi w zakresie odpowiadającym średniej szkole muzycznej.

2. Uczelnia w ramach potrzeb i możliwości kadrowych prowadzi wybrane specjalności i specjalizacje.

3. Zaleca się studiowanie jednocześnie na dwóch specjalnościach lub na specjalności i specjalizacji.

4. Egzamin dyplomowy opracowany pod opieką promotora składa się z:

- teoretycznej pracy magisterskiej pisemnej,

- artystycznego egzaminu magisterskiego - koncertu zespołów muzycznych lub/i twórczego zastosowania metod edukacyjnych w postaci artystycznego pokazu publicznego.

5. Następujące przedmioty podstawowe i kierunkowe mogą być prowadzone zbiorowo lub w grupach do 10 osób:

- Harmonia klasyczna i podstawy harmonii współczesnej,

- Historia stylów muzycznych i technik kompozytorskich,

- Analiza dzieła muzycznego,

- Kształcenie słuchu,

- Zespoły wokalne i instrumentalne dla praktyk dyrygenckich studentów,

- Specjalistyczna literatura muzyczna z ćwiczeniami,

- Kontrapunkt,

- Praktyka chorału gregoriańskiego,

- Zespół chóralny lub orkiestra,

- Instrumenty szkolne,

- Ekspresja muzyczno-ruchowa.

- Zarys etnomuzykologii,

- Interpretacja tekstu literackiego z dykcją,

- Seminarium prelekcji i krytyki muzycznej,

- Promocja i marketing dóbr kultury,

- Komunikacja społeczna i organizacja imprez,

- Integracja sztuk.

Pozostałe przedmioty powinny być prowadzone w trybie indywidualnym.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej trwają trzy lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2500, w tym 1740 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent (otrzymuje tytuł licencjata) powinien posiadać kwalifikacje muzyka nauczyciela w zakresie edukacji i animacji muzycznej, kwalifikacje do prowadzenia zespołów muzycznych, a także muzyczną wiedzę teoretyczną i praktyczną odpowiednią do prowadzenia:

- zajęć dydaktycznych w zakresie szkolnej edukacji artystycznej na poziomie nauczania przedszkolnego i szkolnego do gimnazjum włącznie,

- zajęć umuzykalniających w placówkach pozaszkolnych,

- zespołów wokalnych oraz instrumentalnych i instrumentalno-wokalnych w amatorskim ruchu muzycznym,

- działalności muzycznej w instytucjach kultury,

- imprez muzycznych,

- animacji kultury muzycznej w społeczeństwie.

Absolwenci będą posiadać określoną programem studiów licencjackich wiedzę i umiejętności muzyczne i pedagogiczne oraz zasób ogólnej wiedzy humanistycznej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

150 godzin praktyk pedagogicznych.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Język obcy

Czynne opanowanie jednego języka obcego nowożytnego w mowie i piśmie, pozwalające na korzystanie z fachowej literatury zagranicznej i nawiązywanie kontaktów międzyludzkich.

2. Podstawy informatyki

Podstawy obsługi komputerów osobistych. Obsługa platformy systemowej. Podstawowe aplikacje narzędziowe. Edytory tekstowe. Arkusze kalkulacyjne. Aplikacje sieci wewnętrznych i rozległych (Intranet/Internet).

3. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z filozofii, estetyki, etyki, historii kultury, przedmiotu przyrodniczego itp.

4. Wiedza o sztuce

Poszerzenie podstawowej wiedzy studenta z zakresu farmy i treści w dziele sztuki, jej analizy oraz interpretacji na podstawie wybranych okresów, stylów i kierunków w sztuce. Wskazanie podobieństw i różnic formalnych w dziełach sztuk plastycznych i muzycznych.

5. Wychowanie fizyczne

Zajęcia ruchowe, kondycyjne, korekcyjne, rehabilitacyjne. Sport i turystyka.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE I KIERUNKOWE

1. Dyrygowanie z czytaniem partytur

Opracowanie prawidłowych ruchów dyrygenckich oraz schematów taktowania (metrum 2, 3, 6, 1). Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów techniczno-interpretacyjnych i techniki opanowania partytur. Realizacja różnych układów partytur ze szczególnym uwzględnieniem utworów na chóry dziecięce. Wybrane problemy wykonawcze muzyki różnych stylów. Czytanie i granie z partytur.

2. Instrument główny

Opanowanie programu obejmującego różnorodne formy i gatunki muzyczne, dostosowanego do możliwości wykonawczych studenta.

Kształcenie umiejętności szybkiego i bezbłędnego odczytywania tekstu nutowego.

3. Drugi instrument

Opanowanie przynajmniej podstawowych umiejętności gry na wybranym instrumencie lub fortepianie, jeśli nie jest nim instrument główny.

4. Elementy akompaniamentu i improwizacji fortepianowej

Praktyczne opanowanie schematów harmonicznych. Rodzaje faktur fortepianowych. Umiejętność odczytywania i interpretowania funkcji harmonicznych z zapisu symbolicznego. Zasady tworzenia melodii i jej wariacyjne przekształcenia. Konstrukcja linii basowej. Wybrane skale muzyczne jako podstawa totalnej improwizacji.

5. Instrumenty szkolne

Opanowanie podstawowych umiejętności gry na flecie podłużnym oraz instrumentarium Orffa.

6. Emisja głosu z dykcją

Ćwiczenia ortofoniczne (wymowa głosek, sylab, ćwiczenia dykcyjne). Przyswojenie umiejętności posługiwania się postawionym głosem co najmniej w obrębie średnicy skali. Prawidłowe oddychanie. Zachowanie prawidłowej postawy w czasie śpiewu. Opanowanie miękkiego sposobu wysyłania dźwięku oraz zasadniczych rodzajów artykulacji muzycznej. Przyswojenie podstawowych wiadomości teoretycznych związanych z procesem kształcenia głosu, a głosu dziecka w szczególności. Higiena głosu. Sposoby rozwiązywania problemów emisyjnych w śpiewie zbiorowym.

7. Zasady muzyki z instrumentoznawstwem

Dźwięk i jego cechy. Podstawowe elementy muzyczne: melodia, rytm, metrum, tempo. Notacja muzyczna. Skala, gama, tonacja. Interwały, konsonanse i dysonanse, rozwiązywanie dysonansów. Diatonika, chromatyka, enharmonia. Budowa akordów. Agogika. Dynamika. Artykulacja i frazowanie. Inne skale poza systemem dur-moll. Dzieło muzyczne i jego elementy. Budowa, możliwości techniczne, barwa instrumentów muzycznych.

8. Kształcenie słuchu

Rozwijanie wrodzonych predyspozycji słuchowych (słuch wysokościowy, harmoniczny, poczucie rytmu, wyobraźnia muzyczna, pamięć muzyczna), umiejętności realizacji ćwiczeń rytmicznych i melodycznych, kształcenie koncentracji. Skale, gamy, interwały, analiza słuchowa, śpiewanie i zapis. Ćwiczenia melodyczne jedno- i wielogłosowe (określenie, zapis, śpiewanie a vista, granie z pamięci), metrorytmiczne, harmoniczne (analiza słuchowa i zapis zjawisk harmonicznych pojedynczych w kontekstach funkcyjnych, śpiewanie pionów akordowych z zapisu nutowego).

9. Harmonia z ćwiczeniami

Akordy - ich układ, postać, pozycja. Łączenie trójdźwięków w triady. Harmonizowanie melodii w różnych odmianach trybu major i minor. Rodzaje kadencji. Dominanta septymowa i nonowa. Trójdźwięki poboczne. Czterodźwięki i pięciodźwięki na wszystkich stopniach. Progresja niemodulująca i modulująca. Modulacja diatoniczna, chromatyczna. Opanowanie umiejętności harmonizowania melodii.

10. Historia muzyki

Podstawowe fakty z dziedziny historii muzyki w powiązaniu z historią powszechną, historią kultury oraz dziełami reprezentatywnymi dla różnych epok i stylów. Miejsce muzyki polskiej na tle muzyki innych narodów.

11. Literatura muzyczna z analizą dzieła muzycznego

Zapoznanie z kanonem dzieł muzycznych wszystkich epok. Charakterystyka stylów i form na tle innych dziedzin sztuki. Analiza wybranych dzieł czołowych kompozytorów, kształcenie umiejętności pojmowania zjawisk muzycznych w ich powiązaniu oraz dostrzegania wzajemnych związków przyczynowych i genetycznych. Przekazanie podstawowych wiadomości z zakresu właściwości różnych typów ukształtowań formalnych.

12. Aktywizujące formy kontaktu z muzyką

Formy ekspresji artystycznej dziecka jako podstawa stymulacji rozumienia i emocjonalnego przeżywania muzyki artystycznej. Inscenizacje ruchowe, teatralizujące, ruch parataneczny, rysunek, malarstwo, opowiadanie, opis słowny, gra na instrumentach dziecięcych.

13. Szkolne zespoły instrumentalne z metodyką

Przygotowanie do prowadzenia zespołów instrumentalnych o różnym składzie, mogących funkcjonować na terenie szkoły. Ćwiczenia praktyczne z zespołem instrumentalnym grupy studentów. Propozycje interpretacji utworów, form pracy oraz wykorzystanie własnych aranżacji utworów.

14. Zespół wokalny z metodyką

Praktyczne i metodyczne przygotowanie do prowadzenia zespołów wokalnych w szkołach i placówkach pozaszkolnych. Rozwijanie i utrwalanie umiejętności dyrygenckich. Praktyczne wdrażanie zasad emisji zbiorowej. Samodzielne przygotowanie utworów wokalnych z uwzględnieniem doboru środków wyrazu artystycznego.

15. Propedeutyka instrumentacji i aranżacji

Praktyczne wprowadzenie w zagadnienia zamiany środków wykonawczych w procesie opracowywania utworów muzycznych. Tworzenie partytur na zespoły szkolne (instrumentarium Orffa i inne składy mieszane), klasyczne składy kameralne (zespoły instrumentów smyczkowych, dętych, składy mieszane), zespoły o profilu estradowym.

16. Rytmika i ekspresja ruchowa

Realizacja ruchowa wartości i tematów rytmicznych, łańcuchy realizacji, uzupełnienia rytmiczne, przekształcenia metryczne tematów rytmicznych, polirytmia i polimetria, kanony rytmiczne. Ćwiczenia ruchowe: inhibicja i incytacja, ćwiczenia odzwierciedlające przebiegi dynamiczne, agogiczne, artykulacyjne, linie melodyczne, frazowanie i inne elementy formalne, ćwiczenia koordynacji ruchowej. Ruchowa interpretacja utworów muzycznych.

17. Folklor muzyczny

Zarys historii polskiego folkloru muzycznego. Cechy polskiej muzyki ludowej. Klasyfikacja pieśni ludowych. Folklor dziecięcy. Instrumenty i kapele ludowe. Regionalne zróżnicowanie folkloru muzycznego. Muzyka ludowa a muzyka narodowa.

18. Integracja sztuk

Techniki malarskie, rysunkowe i przestrzenne wykorzystywane w ramach zajęć dydaktycznych w nauczaniu muzyki w połączeniu z elementami wiedzy o sztuce. Związki literatury z muzyką, ich genetyczne aspekty i genologiczne konsekwencje. Tworzywo muzyki, plastyki i sztuki literackiej (wspólnota, bliskość i pokrewieństwo). Wskazanie możliwości wykorzystania różnych środków ekspresji artystycznej w kontaktach z muzyką, plastyką i literaturą w rozumieniu formy artystycznej, szukania podobieństw i różnic w ekspresyjności użytych środków wyrazu, terminologii oraz wykorzystania ich w konkretnych działaniach dydaktycznych.

Rozpoznawanie właściwości muzyczno-wokalnych poezji lirycznej z kanonu lektur szkolnych. Muzyczność tekstów literackich jako rodzaj związków sztuki słowa z muzyką. Teatralne środki inscenizacyjne (scenografia, muzyka, choreografia). Teatr dziecięcy i teatr dla dzieci. Teatr inspirowany zabawą dziecięcą. Interpretacja wiersza i prozy z elementami zadań aktorskich.

19. Promocja i marketing dóbr kultury

Techniki sondażu społecznego. Zasady planowania kampanii reklamowych. Sponsoring muzyczny. Informacja o fundacjach. Media jako środek upowszechniania muzyki. Techniki przeprowadzania i udzielania wywiadu.

20. Metodyka nauczania muzyki

Wybrana problematyka z historii wychowania muzycznego, systemy i koncepcje wychowania muzycznego. Organizacja procesu kształcenia, zasady nauczania, ocena osiągnięć muzycznych. Formy aktywności muzycznej. Podstawy tworzenia programów autorskich.

21. Muzyka w nauczaniu zintegrowanym

Istota koncepcji nauczania zintegrowanego. Muzyczna aktywność dziecka na tle innych przedmiotów. Zajęcia umuzykalniające w przedszkolu.

22. Muzyka w nauczaniu blokowym

Ścieżki edukacyjne a muzyka. Integracja treści muzycznych, plastycznych i literackich, ekspresja muzyczna i plastyczna, rozwijanie wyobraźni i umiejętności muzyczno-plastycznych. Wybór, adaptacja i opracowanie programów nauczania.

23. Pedagogika z pedagogiką muzyczną

Zarys pedagogiki w zakresie wymagań dla kierunków kształcących nauczycieli. Rys historyczny i nowe koncepcje pedagogiczne. Teoria i organizacja kształcenia i wychowania, także w zakresie dydaktyki muzycznej. Kompetencje nauczyciela w obliczu przemian szkoły.

24. Psychologia z psychologią muzyki

Zarys psychologii w zakresie wymagań dla kierunków kształcących nauczycieli. Elementy psychologii muzyki ze szczególnym uwzględnieniem psychologii twórczości. Mechanizmy psychiczne leżące u podstaw nauczania blokowego.

VII. ZALECENIA

1. Kandydaci na studia powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami muzycznymi określonymi przez uczelnię w warunkach przyjęć na studia.

2. Egzamin dyplomowy składa się z:

- pisemnej pracy dyplomowej,

- publicznego występu muzycznego lub pokazu artystyczno-edukacyjnego (przygotowanego pod opieką promotora).

Załącznik nr 12

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3800, w tym 2425 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych powinien posiadać kwalifikacje artysty sztuk pięknych i nauczyciela, być świadomym i aktywnym uczestnikiem współczesnej kultury, łączącym pogłębioną ogólnohumanistyczną wiedzę z własnym doświadczeniem artystycznym. Świadome i aktywne uczestniczenie absolwenta w obecnych realiach kulturowych uwarunkowane jest wykształceniem następujących umiejętności:

- refleksyjny (poznawczy i krytyczny) stosunek do różnorodnych przejawów i form współczesnej kultury,

- umiejętność stymulowania i kierowania kreacyjną aktywnością innych,

- własna, aktywna działalność twórcza w dziedzinie sztuk plastycznych („czystych” i użytkowych),

- umiejętność wielokierunkowej promocji sztuki i efektywnego funkcjonowania na rynku sztuki.

Powyższe predyspozycje i aktywność pozwalają absolwentowi kierunku edukacja artystyczna być czynnym artystą oraz podjąć pracę w charakterze:

- nauczyciela w zakresie edukacji artystycznej w szkołach ogólnokształcących;

- pedagoga-artysty w dającym średnie wykształcenie szkolnictwie artystycznym;

- animatora działań twórczych w placówkach pozaszkolnych (muzeach, ośrodkach kultury, ogniskach plastycznych itp.);

- promotora twórczości plastycznej na rynku sztuki (w galeriach, muzeach, aukcjach, czasopismach specjalistycznych);

- krytyka sztuki.

Absolwenci powinni posiadać określoną programem studiów wiedzę i umiejętności artystyczne i pedagogiczne, wzbogacone dużym zasobem ogólnej wiedzy humanistycznej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

1. Praktyki pedagogiczne w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach lub w muzeach bądź innych ośrodkach upowszechniających sztuki plastyczne - minimum 150 godzin.

2. Warsztaty i plenery malarskie w wymiarze minimum 100 godzin.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru, np. historia kultury, estetyka, etyka, dzieje myśli chrześcijańskiej, przedmiot przyrodniczy - do wyboru przez studenta.

Formowanie ogólnohumanistycznej świadomości intelektualnej służącej konkretyzacji postaw i umiejętności rozróżnień w wartościowaniu zjawisk. Pogłębienie wrażliwości etycznej.

2. Filozofia z logiką

Poznanie historycznego zarysu europejskiej myśli filozoficznej, szczegółowej charakterystyki wybranych głównych idei filozoficznych XX w. Wykształcenie podstawowych umiejętności myślenia logicznego.

3. Język obcy

Biegłe opanowanie jednego języka obcego nowożytnego (w mowie i w piśmie) umożliwiające korzystanie z literatury fachowej i nawiązywanie kontaktów międzyludzkich.

4. Wykład monograficzny: wybrane zagadnienia z zakresu literatury, teatru i filmu. Przygotowanie do samodzielnej analizy dzieł literatury, teatru i filmu w oparciu o wykłady literaturoznawców, teatrologów i teoretyków filmu. Kanwą dokonywanych analiz jest myśl filozoficzna (jej wybrane zagadnienia).

5. Informatyka

Przyswojenie podstaw wiedzy o systemie komputerowym i jego działaniu. Poznanie kodu binarnego, asemblera i języków programowania, a także algorytmu, struktury programu, struktury pamięci komputera - logicznej i fizycznej, jej rodzajów i wykorzystania (pamięć stała, dyski). Opanowanie zasad rządzących siecią i praca w sieci, a także kształcenie sprawności obsługi i wykorzystania aplikacji systemowych. Rozpoznawanie zagrożeń systemu i zapobieganie im.

6. Edytory obrazu

Poznanie podstawowej wiedzy z zakresu: grafiki bitowej i wektorowej - sposobów tworzenia i przetwarzania obrazu w zakresie koloru, struktury i kompozycji dwu- i trójwymiarowej. Poszukiwanie środków ekspresji właściwych warsztatowi komputerowemu. Łączenie obrazów wektorowych i bitowych. Kształcenie umiejętności zapisu i wykorzystania plików graficznych w różnych formach prezentacji: druk, prezentacje ekranowe strony www.

7. Wiedza z zakresu kultury muzycznej

Zdobycie elementarnej wiedzy z historii muzyki (wraz ze słuchaniem muzyki), a w szczególności dziejów polskiej muzyki, polskiej muzyki ludowej, podstawowych wiadomości z nauki o muzyce, elementów estetyki muzyki.

8. Integracja sztuk z elementami metodyki

Poznanie możliwości integracji różnych dziedzin sztuki oraz twórczości w zakresie innych dziedzin, np. techniki (wzornictwo podstawowe), i kształcenie umiejętności organizowania działań praktycznych (warsztaty).

9. Wychowanie fizyczne

Utrzymanie i podnoszenie sprawności fizycznej studentów i pogłębianie potrzeb różnych form czynnej rekreacji.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Historia idei i doktryn estetycznych

Nabycie wiedzy związanej z ideami kulturotwórczymi, doktrynami estetycznymi mającymi bezpośredni związek ze sztuką. Kształcenie umiejętności gromadzenia i porównywania wszelkich przejawów myśli mających wpływ na twórczą działalność ludzką. Treści kształcenia stanowiące uzupełnienie historii sztuki powinny podkreślać łączność teoretycznej refleksji i artystycznej praxis. Szczególne uwzględnienie refleksji aksjonormatywnej w zamierzeniach poznawczych powinno odsłonić obszar samoświadomości estetycznej twórców i odbiorców sztuki. Rozpoznawanie teoretycznych założeń, mających wpływ na aktywność twórczą.

2. Historia sztuki

Kształcenie umiejętności analizy utworów artystycznych w ścisłym powiązaniu z historią i doktrynami historycznymi. Śledzenie ciągłości problematycznej i zmian wynikających z uwarunkowań historycznych, socjologicznych, psychologicznych i filozoficznych. Przedmiot obejmuje ewolucję całokształtu działań twórczych od pierwszych przejawów aktywności artystycznej w kulturach prehistorycznych do sztuki współczesnej. Założenia metodologiczne wykładu określające charakter zajęć i sposób uporządkowania materiału zmierzają w stronę pokazania wielorakich uwikłań wytworu artystycznego w konteksty kulturowe. Tak ujęta historia sztuki, dzieł, stylów, środowisk twórczych pozwala wszechstronniej zrozumieć fenomen twórczości artystycznej i jej wytwory w historycznym ciągu. Wytwory interpretowane są nie tylko jako luźne zespoły faktów, ale jako „teksty kultury” w naturalnym powiązaniu z wielorakimi zjawiskami pozaartystycznymi motywującymi sens i istotę dzieł sztuki.

3. Współczesna krytyka artystyczna

Przyswajanie i pogłębianie wiedzy o uwarunkowaniach i kryteriach oceny twórczości artystycznej. Wykłady różnych krytyków sztuki przedstawiających swój światopogląd i warsztat pracy. Kształcenie i doskonalenie krytycznej analizy twórczości artystycznej w zakresie sztuk pięknych i użytkowych.

4. Socjologia sztuki

Rozpoznawanie fenomenu sztuki od strony szerokich ram społecznego jej funkcjonowania. Problematyka społecznych obiegów sztuki (wysokiego i niskiego) oraz ich interferencji, społecznych lokalizacji i wytwarzania wartości sztuki. Komunikacyjny charakter sztuki. Perspektywa ta oznacza rozumienie sztuki jako dziedziny kultury symbolicznej, tj. takiej, która zachowuje semiotyczny i aksjologiczny charakter.

5. Problemy formy i wyobraźni artystycznej - teoria dzieła i zamysłu twórczego

Ukazywanie i analiza relacji pomiędzy wyobraźnią rozumianą jako cecha twórczości indywidualnej bądź zbiorowej a dziełem sztuki, w tym sztuki użytkowej i wzornictwa przemysłowego - będącym zespołem zróżnicowanych form podlegających ustawicznym przemianom. Kształcenie umiejętności odczytywania formy jako wyrazu dążeń stanowiących przesłanie znaczeniowe.

6. Marketing sztuki

Poznanie metod i strategii promocji twórczości plastycznej. Zasady organizacji imprez artystycznych - wystaw, konkursów, plenerów, festiwali, aukcji itp. Prawa autorskie. Przygotowanie wystąpień publicznych, konferencji, seminariów.

7. Pedagogika

Zarys pedagogiki w zakresie wymagań określonych dla kierunków kształcących nauczycieli. Poznanie historii myśli pedagogicznej ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku oraz podstawowych pojęć z zakresu dydaktyki ogólnej ze szczególnym uwzględnieniem metod i strategii realizacji treści edukacyjnych.

8. Psychologia

Zarys psychologii w zakresie wymagań określonych dla kierunków kształcących nauczycieli. Nabycie wiedzy o podstawowych pojęciach psychologii. Główne koncepcje człowieka (teoria poznawcza, psychoanalityczna, neopsychoanalityczna, behawioralna). Problematyka psychologicznej teorii wychowania. Czynniki rozwoju człowieka. Przebieg głównych obszarów rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży. Wpływ dziedziczności i środowiska na rozwój twórczy.

Rozpoznanie sztuki i zjawiska twórczości z punktu widzenia szkół i teorii psychologicznych (psychologia postaci, psychoanaliza, psychologia humanistyczna). Problematyka osobowości twórczej, uzdolnień plastycznych, procesu twórczego oraz typologii postaw artystycznych i ocen estetycznych.

9. Metodyka edukacji plastycznej

Nabycie wiedzy i doświadczeń z zakresu: grafo-percepcyjnych możliwości adresatów działań pedagogicznych, ich uzdolnień kierunkowych, kryzysów twórczych, przeszłych i współczesnych koncepcji edukacji artystycznej, doświadczeń warsztatowych w zakresie: umiejętności konstruowania autorskich programów edukacyjnych oraz samodzielnego projektowania i realizowania procesu edukacji artystycznej w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych.

10. Metody upowszechniania kultury plastycznej

Pogłębianie wiedzy o różnych formach i strategiach upowszechniania sztuki w muzeach, galeriach, domach kultury, ogniskach plastycznych itp., a także poprzez wytwory przemysłowe i udział wzornictwa w tworzeniu ich postaci wizualnej i użytkowej. Zapoznanie z upowszechniającą i promocyjną działalnością mediów.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Malarstwo .

Kształcenie umiejętności budowy obrazu w oparciu o uznane wartości formalne, dostosowywane do indywidualnych możliwości i postaw studentów. Rozpoznawanie cech koloru, zasady tworzenia koloru, funkcje kontrastów, rola koloru w kompozycji obrazu. Praktyczne opanowanie podstawowych technik malarskich. Kształcenie umiejętności dokonywania właściwych wyborów i hierarchizacji środków, dzięki którym dochodzi do powstania obrazu. Śledzenie i analizowanie związków istniejących pomiędzy szeroko rozumianymi problemami treściowymi a środkami wyrazowymi umożliwiającymi powstanie obiektu artystycznego. Stymulowanie samodzielnych decyzji twórczych. Dogłębne poznanie techniki malarskiej, w której następuje realizacja dyplomu.

2. Grafika

Proces kształcenia w zakresie grafiki warsztatowej służy opanowaniu umiejętności posługiwania się warsztatem graficznym do celów artystycznych. Wiedzę i umiejętności zdobywa się poprzez praktyczne poznanie różnego rodzaju technik graficznych (druku wypukłego, wklęsłodruku i druku płaskiego) oraz ich specyfiki. Kształcenie zmierza do nabycia umiejętności doboru środków i władania nimi w sposób umożliwiający wyrażenie idei, myśli, problemu artystycznego. Doświadczenie artystyczne i wiedza o warsztacie graficznym oraz stwarzane sytuacje kreacyjne służą kształtowaniu osobowości twórczej studenta i przenikają się wzajemnie w całym procesie kształcenia.

3. Rzeźba, kształtowanie przestrzeni

Kształcenie umiejętności posługiwania się formą w uwarunkowaniach przestrzennych. W oparciu o studium natury na pierwszych latach, a później jej interpretację na latach starszych, doskonalenie umiejętności w posługiwaniu się językiem formy przestrzennej. Poznanie zagadnienia kontrastu, rytmu, zwartości i rozczłonkowania bryły oraz ażuru.

Praktyczne opanowanie różnych technik rzeźbiarskich (kamień, drewno, ceramika, narzut, techniki nietypowe) oraz doświadczenie różnych form rzeźbiarskich (płaskorzeźba, rzeźba pełna, integracja rzeźby z otoczeniem). Poszerzenie rzeźbiarskich doświadczeń artystycznych oraz inspirowanie samodzielnych decyzji twórczych.

4. Rysunek

Poznawanie i doskonalenie zasad i uzależnień istniejących pomiędzy postrzeganiem, intencją a prowadzeniem narzędzia przez rysującego. W początkowym etapie kształcenia obowiązuje studium modela z elementami anatomii i perspektywy. Kształcenie postrzegania i umiejętności interpretowania natury. Rozpoznawanie cech jakościowych kreski, zagadnień walorowych, przestrzennych, fakturalnych i światłocieniowych. Praktyczne opanowanie różnych technik rysunkowych. Pogłębienie zagadnień warsztatowych, a także kształtowanie umiejętności świadomego dysponowania szeroko rozumianymi wyrazowymi właściwościami rysunku.

5. Projektowanie graficzne

Poznanie i opanowanie podstawowych zasad projektowania graficznego oraz komunikatu medialnego. Przygotowanie studenta do kompleksowych rozwiązań typu: opracowanie identyfikacji wizualnej (od znaku firmowego, poprzez druki reklamowe, do przestrzennych rozwiązań reklamowych i wystawienniczych). Przedmiot obejmuje projektowanie w zakresie grafiki edytorskiej oraz elementy graficznej prezentacji i projektowania obiektów użytkowych z uwzględnieniem problematyki komunikacji medialnej związanej z funkcją wyrazową, informacyjną, symboliczną czy też mimetyczną.

6. Struktury wizualne i mechanizmy percepcji wzrokowej

Kształcenie zdolności analizy prostych struktur budujących obiekty artystyczne. Analiza świadomości wzrokowej - jej fizjologicznych i psychologicznych podstaw. Poznanie niezbędnej w działalności twórczej wiedzy o mechanizmach percepcji wzrokowej.

7. Fotografia

Zdobycie wiedzy i doświadczeń w zakresie:

- technologii powstawania obrazu na nośnikach srebrowych,

- organizowania planu zdjęciowego z uwzględnieniem różnych sposobów i rodzajów oświetlenia, umiejętności konstruowania małej zabudowy scenograficznej studia fotograficznego, ubioru i makijażu do potrzeb zdjęć.

Kształcenie umiejętności i sprawności właściwych fotografii kreacyjnej i użytkowej.

8. Działania multimedialne

Teoretyczne i praktyczne poznanie podstawowych technik rejestracji i przetwarzania obrazu, przekazywania informacji audialnej i wizualnej (film, video, telewizja, radio, grafika i animacja komputerowa) w kreacji artystycznej.

9. Kształtowanie otoczenia

Poznanie podstawowej problematyki kształtowania przestrzeni za pomocą środków plastycznych, plastycznej organizacji szeroko rozumianego środowiska indywidualnego i społecznego funkcjonowania ludzi. Kształcenie świadomości ekologicznej.

10. Magisterska pracownia artystyczna

Doskonalenie dyspozycji do samodzielnej pracy twórczej, w której wyrażony zostaje osobisty stosunek do podjętego tematu.

VII. ZALECENIA

1. Kandydaci na studia powinni posiadać przygotowanie artystyczne i teoretyczne umożliwiające przyjęcie na studia określone w warunkach przyjęć.

2. W czasie 5-letnich studiów magisterskich łączna liczba godzin przedmiotów kształcenia artystycznego powinna wynosić ok. 2000.

3. Za magisterską pracownię artystyczną można uznać dowolną pracownię, w której student realizuje swój program artystyczny, i w której studiował co najmniej 4 semestry (w tym przez 2 semestry dyplomowe).

4. W ramach godzin pozostających do dyspozycji uczelni mogą być realizowane indywidualne programy studiów łączące różne pracownie artystyczne.

5. Studentów obowiązuje udział w różnych formach życia kulturalnego.

6. Liczebność grup w pracowniach artystycznych powinna wynosić od 8 do 12 osób.

7. Egzamin magisterski jest dwuczłonowy. Składa się z obrony:

- pisemnej pracy magisterskiej,

- artystycznego egzaminu magisterskiego (prezentacji prac artystycznych zrealizowanych w pracowni magisterskiej na V roku studiów pod opieką promotora).

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych trwają 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2700, w tym 1740 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent (otrzymuje tytuł licencjata) powinien posiadać kwalifikacje nauczyciela i artystyczne w zakresie sztuk plastycznych, być świadomym i aktywnym uczestnikiem współczesnej kultury i sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem sztuk plastycznych. Wiedza i doświadczenie artystyczne umożliwią mu efektywne funkcjonowanie w różnorodnych sytuacjach edukacyjnych, w szkole i placówkach pozaszkolnych.

W szczególności absolwent może podjąć pracę w charakterze:

- nauczyciela w zakresie edukacji artystycznej w szkołach podstawowych i gimnazjach,

- animatora działań twórczych w placówkach pozaszkolnych (muzeach, domach kultury, ogniskach plastycznych itp.),

- promotora twórczości plastycznej na rynku sztuki (w galeriach, muzeach, aukcjach).

Absolwenci będą posiadać określoną programem studiów wiedzę i umiejętności artystyczne, pedagogiczne, oraz zasób ogólnej wiedzy humanistycznej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

1. Praktyki pedagogiczne w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach lub w muzeach bądź innych ośrodkach upowszechniających sztuki plastyczne - minimum 150 godzin.

2. Warsztaty i plenery malarskie w wymiarze minimum 100 godzin.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru (np. historia kultury, estetyka, etyka, dzieje myśli chrześcijańskiej, przedmiot przyrodniczy - do wyboru przez studenta)

Formowanie ogólnohumanistycznej świadomości intelektualnej służącej konkretyzacji postaw i umiejętności rozróżnień w wartościowaniu zjawisk. Pogłębienie wrażliwości etycznej.

2. Filozofia z logiką

Poznanie historycznego zarysu europejskiej myśli filozoficznej, szczegółowej charakterystyki wybranych, głównych idei filozoficznych XX w. Wykształcenie podstawowych umiejętności myślenia logicznego.

3. Język obcy

Biegłe opanowanie jednego języka obcego nowożytnego (w mowie i w piśmie) umożliwiające korzystanie z literatury fachowej i nawiązywanie kontaktów międzyludzkich.

4. Informatyka

Przyswojenie podstaw wiedzy o systemie komputerowym i jego działaniu. Poznanie kodu binarnego, asemblera i języków programowania, a także algorytmu, struktury programu, struktury pamięci komputera - logicznej i fizycznej, jej rodzajów i wykorzystania (pamięć stała, dyski). Opanowanie zasad rządzących siecią i praca w sieci, a także kształcenie sprawności obsługi i wykorzystania aplikacji systemowych. Rozpoznawanie zagrożeń systemu i zapobieganie im.

5. Edytory obrazu

Poznanie podstawowej wiedzy z zakresu: grafiki bitowej i wektorowej - sposobów tworzenia i przetwarzania obrazu w zakresie koloru, struktury i kompozycji. Poszukiwanie środków ekspresji właściwych warsztatowi komputerowemu. Łączenie obrazów wektorowych i bitowych. Kształcenie umiejętności zapisu i wykorzystania plików graficznych w różnych formach prezentacji: druk, prezentacje ekranowe strony www.

6. Wiedza z zakresu kultury muzycznej

Zdobycie elementarnej wiedzy z historii muzyki (wraz ze słuchaniem muzyki), a w szczególności dziejów polskiej muzyki, polskiej muzyki ludowej, podstawowych wiadomości z nauki o muzyce, elementów estetyki muzyki.

7. Integracja sztuk z elementami metodyki

Poznanie możliwości integracji różnych dziedzin sztuki i kształcenie umiejętności organizowania działań praktycznych (warsztaty).

8. Wychowanie fizyczne

Utrzymanie i podnoszenie sprawności fizycznej studentów i pogłębianie potrzeb różnych form czynnej rekreacji.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Historia idei i doktryn estetycznych

Nabycie wiedzy związanej z ideami kulturotwórczymi, doktrynami estetycznymi mającymi bezpośredni związek ze sztuką. Kształcenie umiejętności gromadzenia i porównywania wszelkich przejawów myśli mających wpływ na twórczą działalność ludzką. Treści kształcenia stanowiące uzupełnienie historii sztuki powinny podkreślać łączność teoretycznej refleksji i artystycznej praxis. Szczególne uwzględnienie refleksji aksjonormatywnej w zamierzeniach poznawczych powinno odsłonić obszar samoświadomości estetycznej i ideowej twórców i odbiorców sztuki. Rozpoznawanie teoretycznych założeń, mających wpływ na aktywność twórczą.

2. Historia sztuki

Kształcenie umiejętności analizy utworów artystycznych w ścisłym powiązaniu z historią i doktrynami estetycznymi. Śledzenie ciągłości problematycznej i zmian wynikających z uwarunkowań historycznych, socjologicznych, psychologicznych i filozoficznych. Przedmiot obejmuje ewolucję całokształtu działań twórczych od pierwszych przejawów aktywności artystycznej w kulturach prehistorycznych do sztuki współczesnej. Założenia metodologiczne wykładu określające charakter zajęć i sposób uporządkowania materiału zmierzają w stronę pokazania wielorakich uwikłań wytworu artystycznego w konteksty kulturowe. Tak ujęta historia sztuki, dzieł, stylów, środowisk twórczych pozwala wszechstronniej zrozumieć fenomen twórczości artystycznej i jej wytwory w historycznym ciągu. Wytwory są interpretowane nie tylko jako luźne zespoły faktów, ale jako „teksty kultury” w naturalnym powiązaniu z wielorakimi zjawiskami pozaartystycznymi motywującymi sens i istotę dzieł sztuki.

3. Socjologia sztuki

Rozpoznawanie fenomenu sztuki od strony szerokich ram społecznego jej funkcjonowania. Problematyka społecznych obiegów sztuki (wysokiego i niskiego) oraz ich interferencji, społecznych lokalizacji i wytwarzania wartości sztuki. Komunikacyjny charakter sztuki. Perspektywa ta oznacza rozumienie sztuki jako dziedziny kultury symbolicznej, tj. takiej, która zachowuje swój semiotyczny i aksjologiczny charakter.

4. Problemy formy i wyobraźni artystycznej - teoria dzieła i zamysłu twórczego

Ukazywanie i analiza relacji pomiędzy wyobraźnią rozumianą jako cecha twórczości indywidualnej bądź zbiorowej a dziełem sztuki, będącym zespołem zróżnicowanych form podlegających ustawicznym przemianom. Kształcenie umiejętności odczytywania formy jako wyrazu dążeń stanowiących przesłanie znaczeniowe.

5. Marketing sztuki

Organizacja imprez artystycznych - wystaw, plenerów, festiwali, aukcji itp. Prawo autorskie. Promocja dzieł plastycznych.

6. Pedagogika

Zarys pedagogiki w zakresie wymagań określonych dla kierunków kształcących nauczycieli. Poznanie historii myśli pedagogicznej ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku oraz podstawowych pojęć z zakresu dydaktyki ogólnej ze szczególnym uwzględnieniem metod i strategii realizacji treści edukacyjnych.

7. Psychologia

Zarys psychologii w zakresie wymagań określonych dla kierunków kształcących nauczycieli. Nabycie wiedzy o podstawowych pojęciach psychologii. Główne koncepcje człowieka (teoria poznawcza, psychoanalityczna, neopsychoanalityczna, behawioralna). Problematyka psychologicznej teorii wychowania. Czynniki rozwoju człowieka. Przebieg głównych obszarów rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży. Wpływ dziedziczności i środowiska na rozwój twórczy.

Rozpoznanie sztuki i zjawiska twórczości z punktu widzenia różnych szkół i teorii psychologicznych (psychologia postaci, psychoanaliza, psychologia humanistyczna). Problematyka osobowości twórczej, uzdolnień plastycznych, procesu twórczego oraz typologii postaw artystycznych i ocen estetycznych.

Metodyka edukacji plastycznej

Nabycie wiedzy i doświadczeń z zakresu:

- grafo-percepcyjnych możliwości adresatów działań pedagogicznych, ich uzdolnień kierunkowych, kryzysów twórczych,

- przeszłych i współczesnych koncepcji edukacji artystycznej,

- projektowania lekcji szkolnej i jej realizacji,

- projektowania i realizacji różnych form edukacji artystycznej w placówkach pozaszkolnych.

9. Metody upowszechniania kultury plastycznej

Pogłębianie wiedzy o różnorakich formach i strategiach upowszechniania sztuki w muzeach, galeriach, domach kultury, ogniskach plastycznych itp. Zapoznanie z upowszechniającą i promocyjną działalnością mediów.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Malarstwo

Kształcenie umiejętności budowy obrazu w oparciu o uznane wartości formalne, dostosowywane do indywidualnych możliwości i postaw studentów. Rozpoznawanie cech koloru, zasady tworzenia koloru, funkcje kontrastów, rola koloru w kompozycji obrazu. Praktyczne opanowanie podstawowych technik malarskich. Kształcenie umiejętności dokonywania właściwych wyborów i hierarchizacji środków, dzięki którym dochodzi do powstania obrazu.

2. Grafika

Proces kształcenia w zakresie grafiki warsztatowej służy opanowaniu umiejętności posługiwania się warsztatem graficznym do celów artystycznych. Wiedzę i umiejętności zdobywa się poprzez praktyczne poznanie różnego rodzaju technik graficznych (druku wypukłego, wklęsłodruku i druku płaskiego) oraz ich specyfiki. Kształcenie zmierza do nabycia umiejętności doboru środków i władania nimi w sposób umożliwiający wyrażenie idei, myśli, problemu artystycznego.

3. Rzeźba, kształtowanie przestrzeni

Kształcenie umiejętności posługiwania się formą w uwarunkowaniach przestrzennych. W oparciu o studium natury na pierwszych latach, a później jej interpretację na latach starszych, doskonalenie umiejętności w posługiwaniu się językiem formy przestrzennej. Poznanie zagadnienia kontrastu, rytmu, zwartości i rozczłonkowania bryły oraz ażuru. Praktyczne opanowanie różnych technik rzeźbiarskich (kamień, drewno, ceramika, narzut, techniki nietypowe) oraz doświadczenie różnych form rzeźbiarskich (płaskorzeźba, rzeźba pełna, integracja rzeźby z otoczeniem).

4. Rysunek

Poznawanie i doskonalenie zasad i uzależnień istniejących pomiędzy postrzeganiem, intencją a prowadzeniem narzędzia przez rysującego. W początkowym etapie kształcenia obowiązuje studium modela z elementami anatomii i perspektywy. Kształcenie postrzegania i umiejętności interpretowania natury. Rozpoznawanie cech jakościowych kreski, zagadnień walorowych, przestrzennych, fakturalnych i światłocieniowych. Praktyczne opanowanie różnych technik rysunkowych.

5. Projektowanie graficzne

Rozpoznanie podstawowych zasad projektowania graficznego oraz elementów komunikatu medialnego. Przygotowanie do kompleksowych rozwiązań typu: opracowanie identyfikacji wizualnej, począwszy od prostego znaku firmowego, przez druki reklamowe, do przestrzennych rozwiązań wystawienniczych.

6. Struktury wizualne i mechanizmy percepcji wzrokowej

Kształcenie zdolności analizy prostych i przestrzennie złożonych struktur budujących obiekty artystyczne. Poznanie świadomości wzrokowej - jej fizjologicznych i psychologicznych podstaw.

7. Fotografia

Zdobycie wiedzy i doświadczeń w zakresie:

- technologii powstawania obrazu na nośnikach srebrowych,

- organizowania planu zdjęciowego z uwzględnieniem: różnych sposobów i rodzajów oświetlenia, umiejętności konstruowania małej zabudowy scenograficznej studia fotograficznego, ubioru i makijażu do potrzeb zdjęć.

Kształcenie umiejętności i sprawności właściwych fotografii kreacyjnej i użytkowej.

8. Działania multimedialne

Teoretyczne i praktyczne poznanie podstawowych technik rejestracji i przetwarzania obrazu, przekazywania informacji audialnej i wizualnej (film, wideo, telewizja, radio, grafika i animacja komputerowa) w kreacji artystycznej.

9. Kształtowanie otoczenia

Poznanie podstawowej problematyki kształtowania przestrzeni za pomocą środków plastycznych, plastycznej organizacji szeroko rozumianego środowiska indywidualnego i społecznego funkcjonowania ludzi. Kształcenie świadomości ekologicznej.

10. Licencjacka pracownia artystyczna

Dyplom artystyczny stanowią prace wykonane w trakcie III roku studiów w wybranej pracowni, świadczące o nabytych umiejętnościach wyrażania językiem form właściwych poszczególnym dyscyplinom artystycznym.

VII. ZALECENIA

1. Kandydaci na studia powinni posiadać przygotowanie artystyczne i teoretyczne umożliwiające przyjęcie na studia określone w warunkach przyjęć.

2. Za licencjacką pracownię artystyczną można uznać dowolną pracownię, w której student realizuje swój program artystyczny i w której studiował co najmniej 2 semestry.

3. W ramach godzin pozostających do dyspozycji uczelni mogą być realizowane indywidualne programy studiów łączące różne pracownie artystyczne.

4. Studentów obowiązuje udział w różnych formach życia kulturalnego.

5. Liczebność grup w pracowniach artystycznych powinna wynosić od 8 do 12 studentów.

6. Egzamin dyplomowy na studiach licencjackich jest dwuczłonowy. Składa się z obrony:

- pisemnej pracy dyplomowej (licencjackiej),

- artystycznego egzaminu licencjackiego (prezentacji prac artystycznych zrealizowanych na III roku studiów).

Załącznik nr 13

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

ekonomia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku ekonomia trwają co najmniej 4,5 roku (9 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3000, w tym 1380 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Studenci zdobywają gruntowną i wszechstronną wiedzę w zakresie teorii ekonomii i nauk społecznych. Absolwenci są przygotowani do pracy we wszystkich instytucjach i organizacjach gospodarczych na stanowiskach kierowniczych oraz w administracji centralnej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Mikroekonomia

Rynek. Gospodarstwo domowe. Teoria zachowania się konsumenta. Teoria produkcji. Konkurencja doskonała i monopol. Równowaga przedsiębiorstwa. Oligopol. Alternatywne teorie przedsiębiorstwa. Rynki czynników produkcji. Równowaga konkurencyjna i elementy teorii dobrobytu.

2. Makroekonomia

Gospodarka narodowa. Globalne: popyt i podaż. Równowaga makroekonomiczna. Produkt społeczny, dochód narodowy. Budżet państwa, deficyt i dług publiczny. Pieniądz i system bankowy. Rynek pieniądza. Makroekonomia keynesowska a makroekonomia klasyczna. Cykl koniunkturalny. Inflacja, bezrobocie. Gospodarka otwarta. Równowaga zewnętrzna. Polityka budżetowa oraz monetarna. Polityka stabilizacyjna i model IS-LM. Wzrost gospodarczy.

3. Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Międzynarodowe przepływy gospodarcze, teorie handlu międzynarodowego oraz międzynarodowych przepływów kapitału i migracji siły roboczej. Mechanizm rozliczeń międzynarodowych i międzynarodowa równowaga płatnicza. Zagraniczna polityka ekonomiczna. Koncepcje Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego.

4. Matematyka

Funkcje jednej, dwóch oraz wielu zmiennych i ich zastosowania ekonomiczne (rachunek marginalny, ekstrema). Elementy rachunku całkowego. Wprowadzenie do równań różniczkowych i różnicowych - z zastosowaniami w ekonomii. Rachunek wektorów i macierzy. Układy równań i nierówności liniowych - przykłady ekonomiczne.

5. Statystyka

Dane i podstawowe normy statystyczne. Zmienna losowa, podstawowe rozkłady zmiennych losowych. Rozkłady z prób. Przedziały ufności. Testowanie hipotez statystycznych. Statystyczna miara współzależności zjawisk. Analiza dynamiki zjawisk. Techniki losowania prób. Projektowanie eksperymentów statystycznych.

6. Ekonometria

Opisowe modele ekonometryczne. Estymatory, estymacja punktowa i przedziałowa.

Regresja. Prognozowanie na podstawie modeli jedno- i wielorównaniowych. Ekonometryczna analiza popytu, produkcji i kosztów. Podstawy badań operacyjnych: programy liniowe, typowe zadania optymalizacyjne, algorytmy rozwiązywania, podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka i niepewności.

7. Informatyka

Sprzęt komputerowy. Oprogramowanie (podstawowe, narzędziowe i użytkowe). Systemy operacyjne. Edytory tekstów. Arkusz kalkulacyjny. Wykorzystanie pakietów statystycznych. Tworzenie i obsługa baz danych.

8. Rachunkowość

Regulacje prawne i standardy międzynarodowe rachunkowości. Zasady i techniki rachunkowości. Operacje gospodarcze i ich wpływ na bilans. Bilansowanie majątku, zobowiązań i kapitału własnego. Wycena składników majątkowych. Rachunek wyników. Rachunek przepływów kapitału. Analiza efektywności ekonomicznej i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

9. Finanse i bankowość

Struktura kapitału a wartość firmy. Finansowe zarządzanie kapitałem obrotowym. Ryzyko w operacjach gospodarczych. Ocena efektywności inwestycji. Dywersyfikacja inwestycji - teoria portfolio. Rynki finansowe.

Papiery wartościowe. Wycena wartości akcji, obligacji i opcji. Rynki i kursy walutowe. Ryzyko w finansach międzynarodowych. Instytucje finansowe. Stopa procentowa. Banki komercyjne. Bank centralny. Polityka pieniężna. Zakres i funkcje finansów publicznych. Budżet.

10. Podstawy zarządzania

Organizacja - cele i mierniki efektywności. Strategie zarządzania organizacjami. Planowanie strategiczne. Struktury organizacyjne. Procedury organizacyjne.

Kierowanie ludźmi. Polityka kadrowa. Style kierowania. Kultura organizacyjna. Reorganizacja. Zarządzanie zmianami.

11. Prawo

Podmioty i instytucje gospodarcze. Struktura prawna gospodarki. Uwarunkowania prawne prowadzenia działalności gospodarczej. Rola i rodzaje umów w obrocie gospodarczym. Spółka prawa handlowego. Czynności handlowe (sprzedaż, agencja, komis, skład, spedycja). Prawo wekslowe i czekowe. Ochrona własności przemysłowej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Historia myśli ekonomicznej

Przedklasyczna myśl ekonomiczna. Ekonomia klasyczna. Szkoła historyczna i instytucjonalizm amerykański. Neoinstytucjonalizm. Myśl socjalistyczna. Socjalizm utopijny. Teorie marginalistyczne (szkoła neoklasyczna, austriacka i matematyczna). Keynesizm. Koncepcje liberalne: monetaryzm, nowa ekonomia klasyczna, szkoła neoaustriacka, teoria public choice. Neo- i postkeynesizm. Keynesizm lat 90.

2. Ekonomia matematyczna

Matematyczna teoria popytu. Funkcja popytu. Teoria produkcji. Modele matematyczne przedsiębiorstwa. Modele rynku. Modele równowagi ogólnej. Równowaga ogólna a optimum Pareto. Proste modele wzrostu gospodarczego. Modele cyklu koniunkturalnego. Modele typu input-output.

3. Polityka ekonomiczna

Polityka budżetowa, pieniężna, kursu walutowego. Instrumenty stabilizacyjne. Polityka pobudzania, antycykliczna i antyinflacyjna. Rola państwa i polityki ekonomicznej w okresie transformacji ustrojowej.

4. Polityka społeczna

Pojęcie polityki społecznej. Zabezpieczenie na starość, na wypadek choroby, inwalidztwa. Polityka zatrudnienia i bezrobocie. Oświata i kultura. Opieka społeczna. Uwarunkowania ekonomiczne i skutki polityki społecznej. Zjawiska patologii społecznej. Polityka społeczna w okresie transformacji ustrojowej.

5. Metody oceny projektów gospodarczych

Wybór i ocena przedsięwzięć gospodarczych jako instrumentu zarządzania i polityki gospodarczej. Techniki rachunkowe mierzenia efektywności przedsięwzięć. Analiza finansowa. Analiza społecznych kosztów i korzyści. Zniekształcenia cenowe i ceny kalkulacyjne (shadow prices) dóbr handlowych i niehandlowych. Kalkulacyjne: kurs walutowy i płaca robocza. Społeczna stopa dyskontowa. Wagi podziału dochodu. Koszt zasobów krajowych. Efektywna stopa protekcji.

6. Prognozowanie i symulacje

Narzędzia, metody i techniki komputerowego opracowania prognoz prostych, wariantowych, opartych na modelach tendencji rozwojowej, przyczynowo-skutkowych, wielorównaniowych, ekonometrycznych i nieekonometrycznych. W trakcie zajęć słuchacze zostają zaznajomieni co najmniej z jednym pakietem programów komputerowych, za pomocą którego będą mogli przeprowadzić analizę ilościową wybranych przez siebie zjawisk gospodarczych oraz dokonać prognoz.

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku ekonomia trwają co najmniej 3 lata (6 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2200, w tym 1815 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku ekonomia (otrzymuje tytuł licencjata) zna informatykę i ma rozległą wiedzę ekonomiczną. Jest wyspecjalizowany w określonej - szczególnej dziedzinie zastosowań ekonomii. Jest przygotowany do pracy w instytucjach i organizacjach gospodarczych oraz administracji gospodarczej na stanowiskach szczebla operacyjnego.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKA

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Mikroekonomia

Rynek. Gospodarstwo domowe. Teoria zachowania się konsumenta. Teoria produkcji. Konkurencja doskonała i monopol. Równowaga przedsiębiorstwa. Oligopol. Alternatywne teorie przedsiębiorstwa. Równowaga konkurencyjna i elementy teorii dobrobytu. Rynki czynników produkcji.

2. Makroekonomia

Gospodarka narodowa. Globalne: popyt i podaż. Równowaga makroekonomiczna. Produkt społeczny, dochód narodowy. Budżet państwa, deficyt i dług publiczny. Pieniądz i system bankowy. Rynek pieniądza, makroekonomia keynesowska a makroekonomia klasyczna, cykl koniunkturalny, inflacja, bezrobocie. Gospodarka otwarta. Równowaga zewnętrzna. Polityka budżetowa oraz monetarna. Polityka stabilizacyjna i model IS-LM. Wzrost gospodarczy.

3. Matematyka

Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej. Funkcje wielu zmiennych - pochodne częściowe, warstwice, ekstrema funkcji zmiennych - zastosowanie ekonomiczne. Całka nieoznaczona, oznaczona, niewłaściwa. Rachunek macierzy, układy równań liniowych, wyznaczniki.

4. Statystyka

Dane i podstawowe normy statystyczne. Zmienna losowa. Podstawowe rozkłady zmiennych losowych. Rozkłady z prób. Przedziały ufności. Testowanie hipotez statystycznych.

5. Ekonometria

Opisowe modele ekonometryczne. Estymatory, estymacja punktowa i przedziałowa. Regresja. Prognozowanie na podstawie modeli jedno-i wielorównaniowych. Programowanie liniowe.

6. Informatyka

Sprzęt komputerowy. Systemy operacyjne. Edytory tekstu. Arkusze kalkulacyjne. Internet.

7. Podstawy zarządzania

Organizacja - cele i mierniki efektywności. Strategie zarządzania organizacjami. Planowanie strategiczne. Struktury organizacyjne. Procedury organizacyjne. Kierowanie ludźmi. Polityka kadrowa. Style kierowania. Kultura organizacyjna. Zarządzanie zmianami.

8. Prawo

Podmioty i instytucje gospodarcze. Struktura prawna gospodarki. Uwarunkowania prawne prowadzenia działalności gospodarczej. Rola i rodzaje umów w obrocie gospodarczym. Spółka prawa handlowego. Czynności handlowe (sprzedaż, agencja, komis, skład, spedycja). Prawo wekslowe i czekowe. Ochrona własności przemysłowej.

9. Finanse i bankowość

Struktura kapitału a wartość firmy. Finansowe zarządzanie kapitałem obrotowym. Ryzyko w operacjach gospodarczych. Papiery wartościowe. Instytucje finansowe. Stopa procentowa. Polityka pieniężna. Zakres i funkcje finansów publicznych. Budżet.

10. Rachunkowość

Zasady i techniki rachunkowości. Operacje gospodarcze i ich wpływ na bilans. Bilansowanie majątku, zobowiązań i kapitału własnego.

11. Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Międzynarodowy podział pracy i system gospodarki światowej. Teoria handlu międzynarodowego i korzyści międzynarodowej. Ceny w handlu, międzynarodowy system walutowy. Bilans płatniczy i międzynarodowa równowaga płatnicza. Polityka handlowa. Integracja gospodarcza. Problemy globalne w gospodarce światowej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Polityka społeczna

Pojęcie polityki społecznej. Zabezpieczenie na starość, na wypadek choroby, inwalidztwa. Polityka zatrudnienia i bezrobocie. Oświata i kultura. Opieka społeczna. Uwarunkowania ekonomiczne i skutki polityki społecznej. Zjawiska patologii społecznej.

2. Metody wyceny projektów gospodarczych

Cykl życia przedsięwzięcia gospodarczego. Podstawowe rodzaje metod i narzędzi oceny przedsięwzięć gospodarczych. Budowa i zawartość „feasibility study”. Miejsce i rola analizy finansowej. Główne elementy oceny finansowej przedsięwzięć gospodarczych. Metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Analiza progu rentowności, wrażliwości i prawdopodobieństwa. Ocena ekonomiczna przedsięwzięć gospodarczych. Metody oceny sytuacji przedsiębiorstwa.

3. Polityka gospodarcza

Polityka budżetowa, pieniężna, kursu walutowego. Polityka pobudzenia, antycykliczna, antyinflacyjna. Rola państwa i polityki gospodarczej w okresie transformacji ustrojowej.

4. Historia myśli ekonomicznej

Przedklasyczna myśl ekonomiczna, ekonomia klasyczna. Szkoła historyczna i instytucjonalizm amerykański. Neoinstytucjonalizm. Socjalizm. Szkoła neoklasyczna, szkoła neoaustriacka, teoria public choice.

5. Ekonomia matematyczna

Matematyczna teoria popytu. Funkcja popytu. Teoria produkcji. Równowaga ogólna a optimum Pareto.

6. Prognozowanie i symulacje

Narzędzia, metody i techniki komputerowego opracowania prognoz prostych, wariantowych, opartych na modelach tendencji rozwojowej, przyczynowo-skutkowych, wielorównaniowych i nieekonometrycznych. Pełne zaznajomienie co najmniej z jednym pakietem programów komputerowych służącym do analizy zjawisk gospodarczych i prognozowania.

7. Finanse publiczne

Pojęcie i zakres finansów publicznych. Rola finansów publicznych we współczesnej gospodarce rynkowej. Budżet a Skarb Państwa. Gospodarka pozabudżetowa. Wydatki publiczne a polityka gospodarcza i społeczna państwa. Dochody publiczne, systematyka. System podatkowy. Deficyt budżetowy i dług publiczny. Budżety samorządowe. Źródła finansowania zadań lokalnych.

D. PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE I SPECJALNOŚCIOWE

Listę przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych oraz treści programowe tych przedmiotów określają rady wydziałów, uwzględniając wymagania dla danej specjalizacji.

VII. ZALECENIA

Zawodowy charakter studiów powinien znaleźć swoje odzwierciedlenie między innymi:

1) w praktyce zawodowej,

2) w grupie przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych ustalanych przez uczelnie.

Przez przedmioty specjalizacyjne należy rozumieć przedmioty przygotowujące do wykonywania zawodu (w szczególności do uzyskania uprawnień zawodowych), przez przedmioty specjalnościowe - przedmioty pogłębiające wykształcenie kierunkowe w określonych zakresach wiedzy.

Przebieg praktyki oraz sposób ujęcia przedmiotów specjalizacyjnych i specjalnościowych powinien być uzależniony od specyfiki uczelni i określonego przez nią profilu absolwenta.

Załącznik nr 14

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

elektronika i telekomunikacja

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku elektronika i telekomunikacja trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3800, w tym 1455 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwenci powinni posiadać niezbędną wiedzę i umiejętności w zakresie projektowania, realizacji i eksploatacji analogowych i cyfrowych układów, urządzeń oraz systemów elektronicznych i telekomunikacyjnych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Absolwenci powinni również znać zasady organizacji i ekonomiki produkcji oraz zarządzania.

Studia magisterskie na kierunku elektronika i telekomunikacja zapewniają przygotowanie absolwentów do prowadzenia działalności inżynierskiej i naukowej w dziedzinie elektroniki i telekomunikacji.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Algebra, analiza matematyczna, funkcje zespolone, analiza wektorowa, rachunek prawdopodobieństwa, statystyka matematyczna.

2. Fizyka

Metody badawcze fizyki, mechanika klasyczna i relatywistyczna, mechanika kwantowa, elektrodynamika, optyka, fizyka statystyczna, fizyka ciała stałego.

3. Metrologia i technika eksperymentu

Podstawy metrologii, pomiary elektryczne, systemy pomiarowe, przetwarzanie i odtwarzanie sygnałów pomiarowych.

4. Informatyka

Architektury komputerów i sieci komputerowych. Systemy operacyjne. Podstawy programowania strukturalnego i obiektowego.

5. Zastosowania komputerów

Podstawy użytkowania komputerów (edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne), bazy danych, systemy CAD, symulacja.

6. Metodyka projektowania i technika realizacji

Struktura i elementy procesu projektowania, modelowanie, optymalizacja w projektowaniu, CAD.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Technika analogowa

Teoria obwodów liniowych i nieliniowych, podstawowe pojęcia i metody, analiza czasowa i częstotliwościowa.

2. Technika cyfrowa

Teoria układów logicznych, układy od bramki logicznej do cyfrowych układów VLSI.

3. Przyrządy półprzewodnikowe

Fizyczne podstawy działania przyrządów pp, złącze p-n, diody pp, tranzystory bipolarne i polowe, monolityczne układy scalone, pamięci pp, przyrządy optoelektroniczne, sensory i mikrosystemy.

4. Układy elektroniczne

Układy scalone analogowe i cyfrowe, układy mikrofalowe i optoelektroniczne, projektowanie układów na zamówienie.

5. Podstawy i algorytmy przetwarzania sygnałów

Teoria sygnałów, teoria informacji, estymacji i detekcji, podstawowe algorytmy przetwarzania, przetwarzanie analogowe i cyfrowe.

6. Teoria pola elektromagnetycznego

Równania Maxwella, propagacja fal elektromagnetycznych w różnych ośrodkach, zależności energetyczne, pole elektromagnetyczne w układach ruchomych.

7. Sieci telekomunikacyjne

Systemy i sieci teletransmisyjne: systemy komutacyjne, sieci z integracją technik i usług, sieci inteligentne, sieci teleinformatyczne, systemy bezprzewodowe.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia praktyczne (ćwiczenia, laboratoria, projekty itp.) powinny stanowić łącznie nie mniej niż 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10%, przedmioty podstawowe około 35%, przedmioty kierunkowe około 55%).

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku elektronika i telekomunikacja trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2500, w tym 1170 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku elektronika i telekomunikacja (otrzymuje tytuł inżyniera) posiada odpowiednie przygotowanie do prowadzenia szeroko rozumianej działalności inżynierskiej w dziedzinie elektroniki i telekomunikacji, zarówno w sferze produkcji, jak i różnego rodzaju usług. Powinien też posiadać niezbędną wiedzę i umiejętności w zakresie projektowania, wytwarzania i eksploatacji analogowych i cyfrowych układów, urządzeń oraz systemów elektronicznych i telekomunikacyjnych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii i narzędzi komputerowych. Będzie więc mógł znaleźć zatrudnienie w firmach produkujących sprzęt elektroniczny i telekomunikacyjny, u operatorów sieci telekomunikacyjnych i teleinformatycznych, a także w różnego rodzaju firmach przy eksploatacji nowoczesnych urządzeń i systemów zarówno elektronicznych, jak i telekomunikacyjnych.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać co najmniej 8 tygodni praktyki w zakładzie przemysłowym lub w zakładzie świadczącym specjalistyczne usługi.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Algebra, analiza matematyczna, funkcje zmiennej zespolonej, rachunek wektorowy, rachunek prawdopodobieństwa, statystyka matematyczna.

2. Fizyka

Metody badawcze fizyki, mechanika klasyczna i relatywistyczna, mechanika kwantowa, elektrodynamika, optyka, fizyka statystyczna, fizyka ciała stałego.

3. Informatyka

Architektura mikrokomputera, oprogramowanie podstawowe i pomocnicze, system operacyjny, język programowania, struktura programu, składnia, operatory, typy danych, tablice, pliki, biblioteki funkcji.

4. Metrologia

Podstawy metrologii, pomiary elektryczne, wzorcowe, przetworniki pomiarowe, przetwarzanie A/C i C/A, błędy pomiarów, systemy pomiarowe.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Przyrządy półprzewodnikowe

Fizyczne podstawy działania przyrządów półprzewodnikowych, złącze p-n, diody półprzewodnikowe, tranzystory bipolarne i polowe, monolityczne układy scalone, przyrządy optoelektroniczne, sensory.

2. Podstawy telekomunikacji

Funkcje współczesnej telekomunikacji, proces telekomunikacyjny, kanały telekomunikacyjne, charakterystyka sieci i systemów telekomunikacyjnych, problemy optymalizacji i normalizacji systemów, zasady integracji technik i usług - sieci zintegrowane.

3. Układy elektroniczne

Wzmacniacze - analiza w aspekcie czasu i częstotliwości, sprzężenie zwrotne w układach elektronicznych, filtry aktywne, mnożniki, zasilacze, generatory, układy modulacji i demodulacji, szumy w układach elektronicznych, układy mikrofalowe.

4. Technika analogowa

Obwody liniowe inercyjne niezmienne w czasie, metody analizy w stanach: ustalonym i nieustalonym, przekształcenie Laplace'a, sprzężenie zwrotne, obwody nieliniowe, obwody o stałych rozłożonych.

5. Technika cyfrowa

Teoria układów logicznych, realizacje techniczne podstawowych układów logicznych kombinacyjnych i sekwencyjnych, pamięci, programowalne układy logiczne, układy arytmetyczne, narzędzia i metody diagnostyki układów cyfrowych.

6. Podstawy i algorytmy przetwarzania sygnałów

Teoria sygnałów losowych, teoria informacji, podstawy estymacji i detekcji, podstawowe algorytmy przetwarzania sygnałów, przetwarzanie analogowe i cyfrowe.

7. Systemy i sieci telekomunikacyjne

Systemy i sieci teletransmisyjne, systemy komutacyjne, sieci z integracją technik i usług, sieci inteligentne, sieci teleinformatyczne, trakty światłowodowe, systemy bezprzewodowe.

8. Zastosowania komputerów

Wspomaganie projektowania, obliczenia inżynierskie i eksperyment numeryczny, komputerowe systemy pomiarowe, grafika, baza danych, sieć komputerowa.

9. Systemy operacyjne

Wprowadzenie w środowisko UNIX i MS DOS, systemy czasu rzeczywistego, systemy rozproszone.

10. Konstrukcje mechaniczne w aparaturze elektronicznej i telekomunikacyjnej

Podstawy rysunku technicznego, zasady projektowania podzespołów mechanicznych w aparaturze elektronicznej, podstawowe materiały konstrukcyjne i technologie ich przetwarzania.

11. Eksploatacja systemów elektronicznych i telekomunikacyjnych

Cele i zadania procesu eksploatacji, strategia eksploatacji, miary oceny stanów ruchowych i sprawności, pomiary i diagnostyka systemów, zarządzanie siecią telekomunikacyjną, uszkodzenia i metody ich wykrywania, wymagania stawiane urządzeniom testującym.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia praktyczne (ćwiczenia, laboratoria, projekty itp.) powinny stanowić łącznie nie mniej niż 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10%, przedmioty podstawowe około 35%, przedmioty kierunkowe około 55%).

Załącznik nr 15

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

elektrotechnika

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku elektrotechnika trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 3.700, w tym 2.010 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich na kierunku elektrotechnika otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Absolwent kierunku elektrotechnika powinien być przygotowany do rozwiązywania złożonych problemów w dziedzinie szeroko pojętej elektrotechniki z zastosowaniami nowoczesnej techniki komputerowej. Studia magisterskie na kierunku elektrotechnika zapewniają nabycie wiedzy w zakresie: projektowania, konstrukcji, budowy i eksploatacji urządzeń i maszyn elektrycznych, układów i systemów elektroenergetycznych oraz techniki bezpieczeństwa w różnych dziedzinach nowoczesnego przemysłu.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 360

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1.005

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 645

Razem: 2.010

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać minimum 12 tygodni praktyki, w tym praktykę kierunkową i dyplomową.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 360

1. Przedmiot do wyboru 90

2. Języki obce 180

3. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1.005

1. Matematyka 300

2. Fizyka 180

3. Materiałoznawstwo 45

4. Elektrotechnika teoretyczna 300

5. Informatyka 120

6. Graficzny zapis konstrukcji 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 645

1. Podstawy elektroniki i energoelektroniki 105

2. Maszyny i napęd elektryczny 135

3. Teoria sterowania 75

4. Technika wysokich napięć 60

5. Podstawy elektroenergetyki 75

6. Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń elektrycznych 30

7. Podstawy techniki mikroprocesorowej 60

8. Metrologia 105

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta do wyboru przedmioty humanistyczne, ekonomiczne lub prawne.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Indukcja zupełna. Geometria analityczna w R³. Liczby zespolone. Rachunek macierzowy. Ciągi liczbowe. Funkcje wielu zmiennych. Rachunek całkowy. Równania różniczkowe. Funkcje zespolone. Residuum funkcji. Szeregi i przekształcenia Fouriera (widma).

Przekształcenie Laplace'a. Równania różniczkowe cząstkowe pierwszego i drugiego rzędu. Zagadnienia optymalizacyjne. Wybrane metody numeryczne.

2. Fizyka

Miejsce fizyki i jej rola w dzisiejszej nauce i technice. Mechanika punktu materialnego i bryły sztywnej. Zasady Newtona. Kinematyka i dynamika ruchu obrotowego. Praca i energia. Zasady zachowania energii. Hydrodynamika, równanie Bernoulliego. Rozkład Maxwella i Boltzmanna. Zasady termodynamiki. Równania ruchu drgającego i falowego. Szczególna teoria względności. Promieniowanie cieplne. Własności falowe cząstek. Układ okresowy pierwiastków. Zasada działania laserów. Fizyka ciała stałego. Cząstki elementarne. Teorie kosmologiczne.

3. Materiałoznawstwo

Struktura ciał stałych. Budowa kryształów. Stopy i ich własności. Obróbka cieplna materiałów, własności materiałów. Korozja materiałów, przewodnictwo i ich stopy. Materiały oporowe, stykowe, specjalne, termoelektryczne. Spoiwa i luty. Termobimetale. Kriotechnika. Kriorezystywność i nadprzewodnictwo. Struktura półprzewodników. Materiały dia-, para- i ferromagnetyczne. Magnetodielektryki. Ferryty. Rezystywność skośna i powierzchniowa. Trwałość materiałów izolacyjnych. Dielektryki.

4. Elektrotechnika teoretyczna

- Teoria obwodów

Elementy obwodów. Sygnały elektryczne. Impedancja zespolona. Wykresy wektorowe. Obwody rezonansowe. Obwody ze sprzężeniami magnetycznymi. Moc. Prawa Kirchhoffa. Metody analizy obwodów. Twierdzenia Tellegena, Thevanina, Nortona. Obwody trójfazowe. Obwody o wymuszeniach niesinusoidalnych. Stany nieustalone. Grafy przepływu sygnału i schematy blokowe. Czwórniki. Wzmacniacz operacyjny. Filtry częstotliwościowe. Obwody nieliniowe. Obwody magnetyczne. Obwody o parametrach rozłożonych.

- Teoria pola elektromagnetycznego

Prawa i równania opisujące pole. Ładunki elektryczne. Pole elektryczne. Energia pola elektrycznego. Pojemność elektryczna, kondensatory. Pole elektryczne w przewodnikach. Pole magnetyczne, prawa Ampere'a i Biota-Savarta. Energia pola magnetycznego. Indukcyjność własna i wzajemna. Ferromagnetyki. Siły mechaniczne w polu elektrycznym i magnetycznym. Zjawisko indukcji elektromagnetycznej. Pole elektromagnetyczne. Równania Maxwella. Propagacja pola elektromagnetycznego. Fala płaska. Zjawisko naskórkowości, ekrany elektromagnetyczne.

5. Informatyka

Zasada działania komputera. Systemy operacyjne DOS, UNIX. Sieć Internet. Algorytm, program, schemat blokowy. Arytmetyka binarna, języki komputera. Edytory, kompilatory. Pojęcia podstawowe z zakresu systemów operacyjnych. Mikrokomputery serii IBM-PC. Pamięć masowa, nośniki, dyski, dostęp do pamięci, pojęcie pliku, pamięć operacyjna, rodzaje pamięci, komunikacja z urządzeniami zewnętrznymi. Systemy operacyjne WINDOWS, organizacja pamięci, pamięć wirtualna, tryby pracy. System operacyjny Novell.

6. Graficzny zapis konstrukcji

Podstawy graficznego odwzorowania konstrukcji. Rzutowanie równoległe i prostokątne. Przedstawienie konstrukcji w rzucie aksonometrycznym. Zasady rzutowania prostokątnego. Przekroje i przenikanie brył. Przekroje proste i złożone. Przerwania i urwania. Uproszczenia rysunkowe. Zapis układu wymiarów. Połączenia rozłączne i nierozłączne. Systemy grafiki komputerowej. Modelowanie w grafice komputerowej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Podstawy elektroniki i energoelektroniki

Elementy i przyrządy elektroniczne. Teoria sprzężenia zwrotnego. Zasilanie i stabilizacja punktu pracy tranzystorów. Podstawy teorii wzmacniaczy. Podstawy techniki analogowej. Podstawy techniki cyfrowej. Zasilacze i stabilizatory napięć i prądów. Układy tranzystorowo-magnetyczne. Wstęp do energoelektroniki, prostowniki, sterowane i niesterowane, falowniki, sterowniki prądu przemiennego.

2. Maszyny i napęd elektryczny

Podstawowe prawa elektromagnetyzmu w teorii maszyn, elementy konstrukcyjne, materiały. Transformatory. Maszyny prądu stałego. Charakterystyki eksploatacyjne (silnik, prądnica). Maszyny indukcyjne. Model matematyczny, wykres wektorowy.

Bilans mocy, strat i sprawność. Maszyny synchroniczne - budowa i zasada działania. Współpraca z siecią sztywną, regulacja mocy. Silnik synchroniczny. Maszyny specjalne. Napęd elektryczny w procesach przemysłowych.

3. Teoria sterowania

Klasyfikacja układów sterowania. Układy liniowe. Opis w przestrzeni stanu. Modele analogowe. Podstawowe człony dynamiczne. Transmitacja układu zamkniętego. Stabilność. Jakość układów regulacji. Wrażliwość i odporność układów regulacji. Regulatory. Podstawowe elementy nieliniowe. Pierwsza i druga zasada Lapunowa. Liniowe układy impulsowe. Stabilność układów impulsowych. Dokładność statyczna i dynamiczna układów i ich projektowanie.

4. Technika wysokich napięć

Dielektryki i ich własności. Podstawy wyładowań iskrowych w gazach. Wytrzymałość statyczna i udarowa układów z dielektrykiem gazowym. Ulot. Wytrzymałość układów gazowo-ciśnieniowych, układów z dielektrykiem ciekłym i stałym oraz układów złożonych. Wyładowania piorunowe i przepięcia atmosferyczne. Przepięcia wewnętrzne. Ochrona przepięciowa i odgromowa. Koordynacja izolacji. Urządzenia probiercze, aparatura pomiarowa i rejestracyjna. Pomiary.

5. Podstawy elektroenergetyki

Systemy elektroenergetyczne: przegląd systemów światowych, system krajowy. Podsystem wytwarzania: charakterystyka, eksploatacja, sterowanie, rozwój. Rodzaje elektrowni: cieplne, wodne, gazowe, na paliwa ciekłe, atomowe. Odnawialne źródła energii. Generatory MHD. Podsystemy przesyłu i rozdziału. Sieci przesyłowe i rozdzielcze. Budowa linii i stacji. Projektowanie. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa.

6. Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń elektrycznych

Podstawowe przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązki zakładu pracy. Obowiązki pracowników. Organizacja pracy przy urządzeniach elektrycznych. Kwalifikacje i obowiązki pracowników. Bezpieczeństwo pracy przy obsłudze, konserwacji, naprawach, remontach i budowie urządzeń elektrycznych.

Sprzęt ochronny i przeciwpożarowy. Działanie prądu na organizm człowieka. Ochrona przeciwporażeniowa. Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem elektrycznym.

7. Podstawy techniki mikroprocesorowej

Mikroprocesor i mikrokomputer - wyjaśnienie pojęć. Rys historyczny rozwoju mikroprocesorów. Podział mikroprocesorów. Otoczenie mikroprocesora - pamięci i układy wejścia-wyjścia. Tryby adresowania pamięci. Lista rozkazów. Techniki oprogramowania. Mikrokomputery modułowe, charakterystyka typowych modułów. Mikrokomputery dedykowane - zasady doboru i integracji. Środki wspomagające programowanie i uruchomienie. Przykłady zastosowań techniki mikrokomputerowej. Kierunki rozwoju.

8. Metrologia

Podstawowe pojęcia. Jednostki miary. Narzędzia pomiarowe, metody pomiarowe. Rachunek błędów. Przetworniki pomiarowe. Przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe. Systemy pomiarowe. Pomiary wielkości elektrycznych i nieelektrycznych. Rejestracja sygnałów elektrycznych. Badania materiałów elektrotechnicznych, półprzewodników, dielektryków, ferromagnetyków.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów B i C zajęcia indywidualne (w tym: projekty, laboratoria, ćwiczenia) powinny stanowić łącznie około 40 % zajęć.

2. Dla przedmiotów wymienionych w punktach: V.B.2, V.B.4, V.B.5, V.B.6, V.C.1, V.C.2, V.C.5., V.C.7, V.C.8 wymagane jest prowadzenie ćwiczeń laboratoryjnych.

3. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10%, przedmioty podstawowe około 35% i przedmioty kierunkowe około 55 %).

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku elektrotechnika trwają nie mniej niż 7 semestrów (3,5 roku). Łączna liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosi nie mniej niż 2.700, w tym 1.455 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych na kierunku elektrotechnika otrzymuje tytuł inżyniera. Powinien być przygotowany do podjęcia pracy zawodowej szczególnie w zakładach przemysłowych zajmujących się wytwarzaniem, przesyłem i użytkowaniem energii elektrycznej w różnych dziedzinach przemysłu, w tym szczególnie przemysłu elektrotechnicznego. Absolwent powinien ponadto posiadać umiejętność komputerowego wspomagania projektowania w dziedzinie sieci i instalacji elektrycznych, stacji transformatorowo-rozdzielczych oraz zabezpieczeń i ochrony urządzeń elektroenergetycznych. Absolwent jest przygotowany do pracy w zakładach produkcyjnych lub montażowych, a także w jednostkach projektowych i konstrukcyjnych oraz innych jednostkach związanych z budową i eksploatacją elektrowni, sieci przesyłowych, instalacji i stacji elektroenergetycznych. Absolwent posiada umiejętność prowadzenia eksploatacji urządzeń technologicznych zasilanych energią elektryczną, urządzeń łączeniowych, zabezpieczających, sterujących i pomiarowych. Posiada także ogólną wiedzę dotyczącą technologii materiałów elektrotechnicznych, trakcji elektrycznej, a także automatyzacji procesów elektroenergetycznych i technologicznych oraz gospodarki elektroenergetycznej.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 300

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 705

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 450

Razem: 1.455

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać praktyki w wymiarze określonym w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz. U. Nr 96, poz. 590, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1314, z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 111, poz. 1194, z 2002 r. Nr 4, poz. 33 i Nr 150, poz. 1239 oraz z 2003 r. Nr 65, poz. 595 i Nr 137, poz. 1304).

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO 300

1. Przedmioty ekonomiczne 60

2. Przedmioty humanistyczne 30

3. Języki obce 120

4. Wychowanie fizyczne 90

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 705

1. Matematyka 195

2. Fizyka 105

3. Informatyka 120

4. Materiałoznawstwo 45

5. Podstawy elektrotechniki 180

6. Geometria i grafika inżynierska 60

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 450

1. Elektronika i energoelektronika 60

2. Podstawy automatyki i regulacji automatycznej 60

3. Metrologia 75

4. Maszyny elektryczne 60

5. Technika wysokich napięć 30

6. Podstawy elektroenergetyki 30

7. Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń elektrycznych 30

8. Podstawy techniki mikroprocesorowej 45

9. Wprowadzenie do telekomunikacji 30

10. Podstawy mechaniki 30

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty ekonomiczne

W zależności od zainteresowań studenta, w szczególności: mikroekonomia, podstawy zarządzania.

2. Przedmioty humanistyczne

W zależności od zainteresowań studenta, w szczególności: psychologia, socjologia, filozofia, etyka.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Algebra, teoria macierzy, podstawy matematyki dyskretnej, analiza, równania różniczkowe, podstawy rachunku prawdopodobieństwa, metody numeryczne (w tym rozwiązywanie układów równań liniowych i nieliniowych), rachunek operatorowy, elementy statystyki matematycznej.

2. Fizyka

Fizyka ogólna (w tym optyka).

3. Informatyka

Użytkowanie i programowanie komputerów, struktura i bazy danych, specjalistyczne pakiety użytkowe, urządzenia systemów informatyki, ogólna struktura i zasady działania systemów komputerowych, sieci komputerowe.

4. Materiałoznawstwo

Struktura ciał stałych. Budowa kryształów. Stopy i ich własności. Obróbka cieplna materiałów, własności materiałów. Korozja materiałów, przewodnictwo i ich stopy. Materiały oporowe, stykowe, specjalne, termoelektryczne. Spoiwa i luty. Termobimetale. Kriotechnika. Kriorezystywność i nadprzewodnictwo. Struktura półprzewodników. Materiały dia-, para- i ferromagnetyczne. Magnetodielektryki. Ferryty. Rezystywność skośna i powierzchniowa. Trwałość materiałów izolacyjnych. Dielektryki.

5. Podstawy elektrotechniki

Teoria obwodów liniowych i nieliniowych. Obwody elektryczne prądu stałego i zmiennego. Układy trójfazowe. Stany ustalone i nieustalone w obwodach elektrycznych. Podstawowe wielkości elektryczne i własności obwodów elektrycznych. Teoria pola elektromagnetycznego. Metody komputerowe w elektrotechnice.

6. Grafika inżynierska

Podstawy graficznego odwzorowania konstrukcji. Rzutowanie równoległe i prostokątne. Przedstawienie konstrukcji w rzucie aksonometrycznym. Zasady rzutowania prostokątnego. Przekroje i przenikanie brył. Przekroje proste i złożone. Przerwania i urwania. Uproszczenia rysunkowe. Zapis układu wymiarów. Połączenia rozłączne i nierozłączne. Systemy grafiki komputerowej. Modelowanie w grafice komputerowej.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Elektronika i energoelektronika

Elementy i przyrządy elektroniczne. Techniki analogowe i cyfrowe. Podstawowe układy elektroniczne i optoelektroniczne. Wprowadzenie do energoelektroniki, prostowniki, falowniki i sterowniki.

2. Podstawy automatyki i regulacji automatycznej

Modele układów dynamicznych, transmitancja, analiza układów dynamicznych i ich własności (stabilność, sterowalność, obserwowalność, kryteria algebraiczne), stabilizacja systemu i sprzężenie zwrotne, zadania sterowania, projektowanie serwomechanizmów, projektowanie układów regulacji przemysłowej, systemy automatyki (w tym sterowniki przemysłowe). Przykłady zastosowań.

3. Metrologia

Jednostki miary i pojęcia podstawowe. Metody i przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe. Błędy pomiarowe. Układy pomiarowe. Pomiary wielkości elektrycznych i nieelektrycznych. Przetworniki pomiarowe i rejestracja danych pomiarowych.

4. Maszyny elektryczne

Podstawy elektromagnetyzmu. Transformatory. Maszyny synchroniczne i asynchroniczne. Maszyny komutatorowe. Charakterystyki eksploatacyjne maszyn elektrycznych (silnik, prądnica). Mikromaszyny elektryczne. Podstawy napędu elektrycznego.

5. Technika wysokich napięć

Dielektryki i ich własności. Wyładowania iskrowe. Wytrzymałość statyczna i dynamiczna układów z dielektrykami. Wyładowania piorunowe, przepięcia atmosferyczne, przepięcia wewnętrzne. Ochrona przepięciowe i odgromowa. Projektowanie izolacji.

6. Podstawy elektroenergetyki

Systemy elektroenergetyczne. Rodzaje elektrowni. Odnawialne źródła energii. Przesyłanie energii i sieci przesyłowe. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa.

7. Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń elektrycznych

Podstawowe przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązki pracowników i zakładu pracy. Organizacja pracy przy urządzeniach elektrycznych. Sprzęt ochronny. Działanie prądu na organizm człowieka. Pierwsza pomoc przy porażeniu elektrycznym. Ochrona przeciwporażeniowa. Zagrożenia przy obsłudze urządzeń elektrycznych.

8. Podstawy techniki mikroprocesorowej

Mikroprocesor i mikrokomputer - wyjaśnienie pojęć. Rys historyczny rozwoju mikroprocesorów. Podział mikroprocesorów. Otoczenie mikroprocesora - pamięci i układy wejścia-wyjścia. Tryby adresowania pamięci. Lista rozkazów. Techniki oprogramowania. Mikrokomputery modułowe, charakterystyka typowych modułów. Mikrokomputery dedykowane - zasady doboru i integracji. Środki wspomagające programowanie i uruchomienie. Przykłady zastosowań techniki mikrokomputerowej. Kierunki rozwoju.

9. Wprowadzenie do telekomunikacji

Pojęcia podstawowe i sygnały. Problemy i różne techniki przesyłania sygnałów, kodowanie. Systemy i sieci teletransmisyjne. Bezpieczeństwo sieci.

10. Podstawy mechaniki

Podstawy mechaniki analitycznej, modele i elementy układów mechanicznych. Układy elektromechaniczne i mechatroniczne.

VII. ZALECENIA

1. W grupie B i C zajęcia praktyczne (ćwiczenia, laboratoria, projekty) powinny stanowić łącznie nie mniej niż 40 % zajęć.

2. Dla przedmiotów wymienionych w punktach: V.B.2, V.B.3, V.B.5, V.B.6, V.C.1, V.C.3, V.C.4., V.C.6, V.C.8 wymagane jest prowadzenie ćwiczeń laboratoryjnych.

3. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty kształcenia ogólnego około 10 %, przedmioty podstawowe około 35%, przedmioty kierunkowe około 55%).

Załącznik nr 15a

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

energetyka

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku energetyka trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 3700, w tym 1860 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów magisterskich kierunku energetyka otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera. Studia magisterskie na tym kierunku mają zapewnić wykształcenie specjalistów, odpowiadające potrzebom zrównoważonego rozwoju kraju i rosnącej roli problemów związanych z ekologicznym wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii. Wykształcenie to powinno opierać się na gruntownej wiedzy z obszaru techniki cieplnej, elektroenergetyki, informatyki i ekonomii. Absolwenci powinni być przygotowani do twórczej pracy w instytutach naukowych, w przedsiębiorstwach zajmujących się projektowaniem, realizacją inwestycji i eksploatacją w obszarze systemów energetycznych i zakładów związanych z wytwarzaniem, przetwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii, a także w jednostkach samorządu terytorialnego.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać minimum 8 tygodni praktyki.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmioty do wyboru

W zależności od zainteresowań studenta możliwość uzyskania szerszego zakresu wiedzy z dziedziny niezwiązanej bezpośrednio z kierunkiem studiów.

2. Język obcy

Doskonalenie, jako kontynuacja, znajomości języka obcego na poziomie zaawansowanym i średnio zaawansowanym, ze szczególnym uwzględnieniem terminologii energetycznej.

3. Wychowanie fizyczne

Zajęcia w grupach sportowych w zależności od poziomu sprawności fizycznej i indywidualnych zainteresowań studentów.

4. Przedmioty prawnicze i ekonomiczne

Podstawy prawa i ekonomii dotyczące kierunku studiów.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Indukcja zupełna. Geometria analityczna w R3. Liczby zespolone. Rachunek macierzowy. Ciągi liczbowe. Funkcje wielu zmiennych. Rachunek całkowy, całki na liniach i powierzchniach. Równania różniczkowe. Funkcje zespolone. Residuum funkcji. Szeregi i przekształcenie Fouriera (widma). Przekształcenie Laplace'a. Równania różniczkowe cząstkowe pierwszego i drugiego rzędu. Zagadnienia optymalizacyjne. Podstawy probabilistyki. Wybrane metody numeryczne. Poglądowy opis eksperymentu losowego.

2. Fizyka

Mechanika klasyczna, względność ruchu, równania ruchu Newtona, siły zachowawcze i niezachowawcze, energia, zasady zachowania w przyrodzie. Mechanika relatywistyczna, postulaty Einsteina, transformacja Lorenza, pęd i energia relatywistyczna. Fizyka statystyczna: rozkład Maxwella-Bolzmanna, tarcie wewnętrzne, przewodnictwo cieplne i elektryczne, dyfuzja. Fizyka kwantowa: mechanika kwantowa i teoria względności, kwantowy oscylator harmoniczny, kwantowanie momentu pędu, atom wodoru, optyka falowa i kwantowa, fizyka jądrowa. Bezpośrednia konwersja energii słonecznej i paliw na elektryczną.

3. Chemia

Elementy budowy materii. Pierwiastki chemiczne, właściwości. Wiązania chemiczne. Typy związków chemicznych. Wzory strukturalne. Reakcje chemiczne. Elementy statyki i kinetyki chemicznej. Gazy rzeczywiste, ciecze, ciała stałe - właściwości, struktury. Roztwory. Korozja. Wybrane procesy chemii nieorganicznej i organicznej. Procesy spalania i korozji.

4. Podstawy mechaniki i wytrzymałości materiałów

Równowaga sił. Tarcie ślizgowe i toczne. Ruch punktu materialnego i ciała sztywnego. Zasady Newtona. Zmiana pędu, krętu i energii dla punktu i ciała sztywnego. Równania ruchu ciała sztywnego, naprężenia, odkształcenia. Ściskanie i rozciąganie prętów. Zginanie, wytrzymałość złożona. Równania teorii sprężystości. Wytrzymałość płyt kołowo-symetrycznych, rur grubościennych. Stateczność i wytrzymałość powłok osiowo-symetrycznych. Naprężenie termiczne.

5. Podstawy elektrotechniki i elektroniki

Pole elektryczne i magnetyczne. Elektromagnetyzm. Teoria rozwiązywania obwodów elektrycznych. Prąd stały i zmienny, rozwiązywanie liniowych obwodów elektrycznych, obwody magnetyczne, elementy obwodu elektrycznego prądu przemiennego, analiza obwodów zawierających elementy R, L, C. Podstawy teorii czwórników. Obwody wielofazowe. Stany nieustalone w obwodach RC, RL i RLC. Elementy półprzewodnikowe. Podstawowe układy analogowe. Układy cyfrowe, przetworniki A/C i C/A. Elementy techniki mikroprocesorowej. Maszyny prądu stałego: wiadomości ogólne, właściwości ruchowe. Maszyny prądu przemiennego: zasada budowy i działania.

6. Informatyka

Podstawowe pojęcia informatyki. Systemy operacyjne. Algorytm, program, schemat blokowy. Tworzenie i obsługa baz danych, systemy ekspertowe, charakterystyka sieci i systemów telekomunikacyjnych. Zbieranie i przetwarzanie danych. Bazy danych. Programowanie - wybrane języki programowania. Zasady wykorzystywania oprogramowania komercyjnego, techniki multimedialne, grafika, animacja, edytory tekstów. Grafika komputerowa.

7. Podstawy automatyki

Podstawowe pojęcia automatyki, rodzaje układów automatyki. Elementy automatyki, własności elementów liniowych i nieliniowych. Zastosowanie transformat Fouriera, Laplace'a i „Z”. Modele sygnałów i ich charakterystyki. Modelowanie układów w przestrzeni stanów. Transmitancje. Schematy blokowe, przekształcenie schematów blokowych, sprzężenia zwrotne. Elementy podstawowe, regulatory. Stabilność układu. Sterowanie i regulacja. Układy dyskretne. Cyfrowe układy automatyki, schematy logiczne, sterowanie za pomocą elementów logicznych. Sterowalność i obserwowalność. Podstawy identyfikacji.

8. Podstawy konstrukcji maszyn

Podstawowe wiadomości o projektowaniu maszyn. Zasady konstrukcji. Dokładność wymiarowa i zamienność części maszyn. Wytrzymałość zmęczeniowa elementów maszyn. Połączenia spawane. Połączenia i mechanizmy śrubowe. Układy wstępnie napięte. Wybrane połączenia kształtowe. Osie i wały, wyważanie wirników. Łożyskowanie, obliczanie łożysk ślizgowych z tarciem hydrodynamicznym i hydrostatycznym. Łożyska toczne, konstrukcja układu łożysk, obliczanie łożysk tocznych. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie pasowe i łańcuchowe. Przekładnie zębate. Podstawowe parametry geometryczne i wytrzymałościowe kół zębatych walcowych o zębach prostych i skośnych. Projektowanie przekładni zębatych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Geometria i grafika inżynierska

Zasady odwzorowania utworów trójwymiarowych (rzuty Mong'a, aksonometria) z zapisem ich cech geometrycznych. Geometria form inżynierskich z zastosowaniem wielościanów, brył i powierzchni - realizacja tradycyjna i z wykorzystaniem dostępnych programów komputerowych.

2. Materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne

Wielkości charakteryzujące materiały. Materiały konstrukcyjne i ich własności: stopy metali, materiały ceramiczne, tworzywa sztuczne. Smary i oleje - ich własności. Materiały do pokryć powierzchniowych.

3. Maszyny elektryczne

Podstawowe prawa elektromagnetyzmu w teorii maszyn, elementy konstrukcyjne, materiały. Transformatory. Maszyny prądu stałego. Charakterystyki eksploatacyjne (silnik, prądnica). Maszyny indukcyjne. Model matematyczny, wykres wektorowy. Bilans mocy, strat i sprawność. Maszyny synchroniczne - budowa i zasada działania. Współpraca z siecią sztywną, regulacja mocy. Silnik synchroniczny. Maszyny specjalne.

4. Przesyłanie energii elektrycznej i technika zabezpieczeń

Podsystemy przesyłu i rozdziału energii elektrycznej. Sieci przesyłowe i rozdzielcze. Transformatory. Budowa linii i stacji transformatorowych. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa. Izolacje. Przepięcia wewnętrzne i atmosferyczne. Ochrona przepięciowa i odgromowa. Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń elektrycznych.

5. Termodynamika i wymiana ciepła

Własności cieplne substancji. Ciepło, praca i energia wewnętrzna. l zasada termodynamiki dla układów zamkniętych i otwartych. II zasada termodynamiki. Własności płynów. Przemiany gazów doskonałych i rzeczywistych. Przemiany nieodwracalne. Własności i przemiany par, mieszanin i gazów wilgotnych. Praca maksymalna i egzergia. Przejścia fazowe. III zasada termodynamiki. Spalanie. Elementy kinetyki reakcji. Elementy termodynamiki procesów nierównowagowych. Ustalone i nieustalone przewodzenie ciepła dla prostej i złożonej geometrii. Konwekcja swobodna. Skraplanie i wrzenie. Promieniowanie. Złożona wymiana ciepła.

6. Mechanika płynów

Ośrodki ciągłe. Metody opisu stanu i ruchu płynu. Elementy hydrostatyki. Kinematyka płynów. Płyn nielepki i modele płynu lepkiego. Równania ruchu płynu. Podobieństwo dynamiczne przepływów. Elementy hydrauliki. Płyny nieściśliwe i ściśliwe. Ustalone i nieustalone przepływy w przewodach. Przepływy z tarciem i wymianą ciepła i wewnętrznymi źródłami. Dysze, fale uderzeniowe. Przepływ przez palisadę profili. Modele przepływu w maszynach wirnikowych.

7. Technologie i maszyny energetyczne

Formy energii pierwotnej i przetworzonej. Struktura zasobów energii. Silniki i maszyny robocze - podstawowe typy, zasady pracy, zakresy zastosowań. Podstawowe technologie przetwarzania energii pierwotnej na pracę, ciepło i energię elektryczną: silnik spalinowy, technologia parowa, gazowa, gazowo-parowa. Obiegi porównawcze i rzeczywiste. Podstawy obliczeń oraz budowa silników spalinowych, kotłów, turbin, pomp, wymienników ciepła. Perspektywiczne technologie energetyczne.

8. Podstawy metrologii i techniki eksperymentu

Proces poznawczy, pomiar, jego niepewność, procesy badawcze, wielkości mierzalne, układy jednostek miar, systematyzowanie pojęć i definicji. Proces pomiarowy i jego podstawowe zadania, metody, struktura (na przykładach), opracowanie wyniku, ujawnianie błędów, niepewności, procedury statystyczne, regresja, korelacja. Projektowanie i realizowanie badań eksperymentalnych, optymalizacja procesu badawczego, dobór aparatury i realizacja badań.

9. Systemy energetyczne

Wybrane zagadnienia ogólnej teorii systemów. Cechy i struktura dużych systemów energetycznych. Krajowy system energetyczny i jego podsystemy: paliw stałych, paliw ciekłych, gazoenergetyczny, elektroenergetyczny, ciepłoenergetyczny. Wybrane metody modelowania matematycznego systemów energetycznych. Optymalizacja kierunków rozwoju dużych systemów energetycznych. Zagadnienia systemowe energetyki przemysłowej.

10. Gospodarka energetyczna

Rola energii w rozwoju ludzkości. Racjonalizacja użytkowania energii. Bilanse materiałowe i energetyczne. Analiza egzergetyczna procesów cieplnych. Rachunek skumulowanego zużycia energii. Skojarzona gospodarka cieplno-elektryczna. Akumulacja energii. Zasady wykorzystania energii odpadowej.

11. Ochrona środowiska w energetyce

Prognozy energetyczno-ekologiczne. Definicje procesu spalania oraz czystego środowiska naturalnego. Rodzaje zanieczyszczeń oraz ich szkodliwość: SO₂, NO_x, CO, sadza, węglowodory, CO₂. Emisja substancji śladowych. Przepisy i regulacje prawne. Procesy oczyszczania paliw. Pierwotne metody zmniejszania emisji zanieczyszczeń. Metody wtórne zmniejszania emisji SO₂ i NO_x. Odpylanie gazów. Ochrona wód powierzchniowych i gospodarka ściekowa. Zagospodarowanie stałych odpadów paleniskowych. Ochrona przed hałasem. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym.

12. Podstawy eksploatacji

Podstawowe pojęcia eksploatacyjne. Zasady eksploatacji urządzeń. Problemy niezawodności i odnowy. Sterowanie systemem eksploatacji urządzenia i grupy urządzeń (instalacji). Zbieranie i przetwarzanie danych eksploatacyjnych. Modelowanie matematyczne eksploatacji. Systemy diagnostyczne.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów podstawowych i kierunkowych zajęcia indywidualne (projekty, laboratoria, ćwiczenia) powinny stanowić nie mniej niż 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty nietechniczne około 10%, przedmioty podstawowe około 35% i przedmioty techniczne około 55%).

STUDIA ZAWODOWE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia zawodowe na kierunku energetyka trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2600, w tym 1545 określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent studiów zawodowych kierunku energetyka otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Studia na tym kierunku mają zapewnić wykształcenie specjalistów, odpowiadające potrzebom zrównoważonego rozwoju kraju i rosnącej roli problemów związanych z ekologicznym wytwarzaniem, przesyłem i dystrybucją energii. Wykształcenie to powinno być oparte na wiedzy technicznej z obszaru techniki cieplnej, elektroenergetyki, informatyki i ekonomii. Absolwenci powinni być przygotowani do pracy w przedsiębiorstwach zajmujących się głównie eksploatacją w obszarze systemów energetycznych i zakładów związanych z wytwarzaniem, przetwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii, a przede wszystkim jako specjaliści w dziedzinie energetyki w jednostkach samorządu.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Program studiów powinien przewidywać minimum 8 tygodni praktyki.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1. Przedmiot do wyboru

W zależności od zainteresowania studenta: historia, filozofia, język polski, wiedza o polityce, socjologia, psychologia, etyka, nauka o kulturze, podstawy ochrony własności intelektualnej i przemysłowej.

2. Język obcy

Czynne opanowanie jednego języka obcego w mowie i piśmie.

3. Wychowanie fizyczne

Ćwiczenia ogólnorozwojowe, próby sprawności fizycznej, ćwiczenia w zakresie gier zespołowych.

4. Przedmioty przygotowujące do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa energetycznego na rynku

Podstawy prawa, inżynieria finansowa, ekonomia, zarządzanie, marketing.

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Indukcja zupełna. Geometria analityczna w R3. Liczby zespolone. Rachunek macierzowy. Ciągi liczbowe. Funkcje wielu zmiennych. Rachunek całkowy. Równania różniczkowe zwyczajne. Funkcje zespolone. Residuum funkcji. Szereg Fouriera. Wprowadzenie do równania różniczkowych cząstkowych. Podstawy statystyki. Wybrane metody numeryczne.

2. Fizyka

Miejsce fizyki i jej rola w dzisiejszej nauce i technice. Wybrane problemy teorii względności, akustyki, fizyki atomowej i jądrowej - podstawowe zastosowania. Energia promienista. Bezpośrednia konwersja energii słonecznej i paliw na elektryczną.

3. Chemia

Elementy budowy materii. Pierwiastki chemiczne, właściwości. Wiązania chemiczne. Typy związków chemicznych. Wzory strukturalne. Reakcje chemiczne. Elementy statyki i kinetyki chemicznej. Gazy rzeczywiste, ciecze, ciała stałe - właściwości, struktury. Roztwory. Korozja. Wybrane procesy chemii nieorganicznej i organicznej. Procesy spalania i korozji.

4. Mechanika techniczna

Równowaga sił. Tarcie ślizgowe i toczne. Ruch punktu materialnego i ciała sztywnego. Zasady Newtona. Zmiana pędu, krętu i energii dla punktu i ciała sztywnego. Równania ruchu ciała sztywnego, naprężenia, odkształcenia. Ściskanie i rozciąganie prętów. Zginanie, wytrzymałość złożona. Wytrzymałość płyt kołowo-symetrycznych, rur grubościennych. Stateczność i wytrzymałość powłok osiowo-symetrycznych, zbiorniki ciśnieniowe. Naprężenie termiczne.

5. Podstawy elektrotechniki i elektroniki

Pole elektryczne i magnetyczne. Elektromagnetyzm. Teoria rozwiązywania obwodów elektrycznych. Obwody wielofazowe. Stany nieustalone w obwodach RC, RL i RLC. Elementy półprzewodnikowe. Podstawowe układy analogowe. Układy cyfrowe, przetworniki A/C i C/A.

6. Informatyka

Algorytm, program, schemat blokowy. Sieci komputerowe. Zbieranie i przetwarzanie danych. Bazy danych. Zasady wykorzystywania oprogramowania komercyjnego. Grafika komputerowa.

7. Podstawy automatyki

Zastosowanie transformat Laplace'a. Modele sygnałów i ich charakterystyki. Transmitancje. Schematy blokowe. Elementy podstawowe, regulatory. Stabilność. Sterowanie i regulacja. Układy dyskretne. Podstawy identyfikacji.

8. Podstawy konstrukcji maszyn

Podstawowe wiadomości o projektowaniu maszyn. Zasady konstrukcji. Dokładność wymiarowa i zamienność części maszyn. Wytrzymałość zmęczeniowa elementów maszyn. Połączenia spawane. Połączenia i mechanizmy śrubowe. Układy wstępnie napięte. Wybrane połączenia kształtowe. Osie i wały, wyważanie wirników. Łożyskowanie, obliczanie łożysk ślizgowych z tarciem hydrodynamicznym i hydrostatycznym. Łożyska toczne, konstrukcja układu łożysk, obliczanie łożysk tocznych. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie pasowe, linowe i łańcuchowe. Przekładnie zębate. Podstawowe parametry geometryczne i wytrzymałościowe kół zębatych walcowych o zębach prostych i skośnych. Projektowanie przekładni zębatych.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. Geometria i grafika inżynierska

Zasady odwzorowania utworów trójwymiarowych (rzuty Mong'a, aksonometria) z zapisem ich cech geometrycznych. Geometria form inżynierskich z zastosowaniem wielościanów, brył i powierzchni - realizacja tradycyjna i z wykorzystaniem dostępnych programów komputerowych.

Geometryczne kształtowanie form inżynierskich z zastosowaniem wielościanów, brył i powierzchni - tradycyjne i z wykorzystaniem dostępnych programów komputerowych.

2. Materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne

Wielkości charakteryzujące materiały. Materiały konstrukcyjne i ich własności: stopy metali, materiały ceramiczne, tworzywa sztuczne. Smary i oleje - ich własności. Materiały do pokryć powierzchniowych.

3. Maszyny elektryczne

Podstawowe prawa elektromagnetyzmu w teorii maszyn, elementy konstrukcyjne, materiały. Transformatory. Maszyny prądu stałego. Charakterystyki eksploatacyjne (silnik, prądnica). Maszyny indukcyjne. Bilans mocy, strat i sprawność. Maszyny synchroniczne - budowa i zasada działania. Współpraca z siecią sztywną, regulacja mocy. Silnik synchroniczny. Maszyny specjalne.

4. Przesyłanie energii elektrycznej

Podsystemy przesyłu i rozdziału energii elektrycznej. Sieci przesyłowe i rozdzielcze. Transformatory. Budowa linii i stacji transformatorowych. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa. Izolacje. Przepięcia wewnętrzne i atmosferyczne. Ochrona przepięciowa i odgromowa. Bezpieczeństwo użytkowania urządzeń elektrycznych.

5. Termodynamika techniczna

Własności cieplne substancji. Ciepło, praca i energia wewnętrzna. l zasada termodynamiki dla układów zamkniętych i otwartych. II zasada termodynamiki. Własności płynów. Przemiany gazów doskonałych i rzeczywistych. Przemiany nieodwracalne. Własności i przemiany par, mieszanin i gazów wilgotnych. Analiza egzergetyczna. III zasada termodynamiki. Spalanie. Ustalone i nieustalone przewodzenie ciepła dla prostej i złożonej geometrii. Konwekcja swobodna. Skraplanie i wrzenie. Promieniowanie.

6. Mechanika płynów

Ośrodki ciągłe. Metody opisu stanu i ruchu płynu. Elementy hydrostatyki. Kinematyka płynów. Płyn nielepki i modele płynu lepkiego. Równania ruchu płynu. Podobieństwo dynamiczne przepływów. Elementy hydrauliki. Płyny nieściśliwe i ściśliwe. Ustalone przepływy w przewodach. Przepływy z tarciem i wymianą ciepła. Dysze, fale uderzeniowe. Przepływ przez palisadę profili. Modele przepływu w maszynach wirnikowych.

7. Technologie i maszyny energetyczne

Formy energii pierwotnej i przetworzonej. Struktura zasobów energii. Silniki i maszyny robocze - podstawowe typy, zasady pracy, zakresy zastosowań. Podstawowe technologie przetwarzania energii pierwotnej na pracę, ciepło i energię elektryczną: silnik spalinowy, technologia parowa, gazowa, gazowo-parowa. Obiegi porównawcze i rzeczywiste. Budowa silników spalinowych, kotłów, turbin, pomp, wymienników ciepła. Perspektywiczne technologie energetyczne.

8. Miernictwo i systemy pomiarowe

Proces poznawczy, pomiar, jego niepewność, wielkości mierzalne, układy jednostek miar, systematyzowanie pojęć i definicji. Proces pomiarowy i jego podstawowe zadania, metody, struktura (na przykładach), opracowanie wyniku, ujawnianie błędów, niepewności, procedury statystyczne, regresja, korelacja, dobór aparatury i realizacja pomiarów.

9. Gospodarka i systemy energetyczne

Rola energii w rozwoju ludzkości. Racjonalizacja użytkowania energii. Bilanse materiałowe i energetyczne. Krajowy system energetyczny i jego podsystemy: paliw stałych, paliw ciekłych, gazoenergetyczny, elektroenergetyczny, cieplno-energetyczny. Rachunek skumulowanego zużycia energii. Skojarzona gospodarka cieplno-elektryczna. Akumulacja energii. Zasady wykorzystania energii odpadowej.

10. Ochrona środowiska w energetyce

Rodzaje zanieczyszczeń oraz ich szkodliwość: SO₂, NO_x CO, sadza, węglowodory, CO₂. Przepisy i regulacje prawne. Pierwotne metody zmniejszania emisji zanieczyszczeń. Metody wtórne zmniejszania emisji SO₂ i NO₂. Odpylanie gazów. Ochrona wód powierzchniowych i gospodarka ściekowa. Zagospodarowanie stałych odpadów paleniskowych. Ochrona przed hałasem. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym.

11. Eksploatacja w energetyce

Podstawowe pojęcia eksploatacyjne. Zasady eksploatacji urządzeń. Problemy niezawodności i odnowy. Remonty, rozruchy i odstawienia podstawowych maszyn i urządzeń energetycznych. Zbieranie i przetwarzanie danych eksploatacyjnych. Diagnostyka podstawowych rodzajów uszkodzeń.

12. Odnawialne źródła energii

Potencjał i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Podstawowe technologie energetyki odnawialnej: woda, wiatr, biomasa, słońce, geotermia. Lokalne i systemowe układy wytwarzania. Uwarunkowania ekonomiczne wykorzystania energii odnawialnej.

13. Rynek energii

Segmenty rynku energii: paliwa, energia elektryczna, ciepło. Monopol naturalny. Prawo energetyczne. Instytucja regulatora. Specyfika i elementy rynku energii elektrycznej. Giełda energii elektrycznej.

VII. ZALECENIA

1. W grupie przedmiotów podstawowych i technicznych zajęcia indywidualne (projekty, laboratoria, ćwiczenia) powinny stanowić około 40% zajęć.

2. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze kryteria akredytacji kierunku w FEANI (przedmioty nietechniczne około 10%, przedmioty podstawowe około 35% i przedmioty techniczne około 55%).

Załącznik nr 16

Standardy nauczania dla kierunku studiów:

etnologia

STUDIA MAGISTERSKIE

I. WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku etnologia trwają 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba godzin zajęć wynosi około 2500, w tym 1260 godzin określonych w standardach nauczania.

II. SYLWETKA ABSOLWENTA

Etnologia w ogólnym rozumieniu jest nauką zajmującą się opisem, historią i teorią kultury w różnych jej aspektach. W wymiarze opisowym dokumentuje się lub rekonstruuje czasowe i przestrzenne zróżnicowanie kultur w skali globalnej lub regionalnej. W wymiarze teorii dokonuje się modelowego wyjaśnienia lub interpretacji znaczeniowych kultury. Od innych nauk o kulturze odróżnia etnologię jej tradycyjny przedmiot badań: kultury plemienne, ludowe i nieelitarne.

Poprzez studia etnologiczne kształci się absolwenta umiejącego dostrzegać kulturowe podłoże każdej sytuacji społecznej, zdobywającego więc metodologiczne i antropologiczne przygotowanie do refleksji o człowieku i kulturze.

Wykształcenie etnologiczne przygotowuje do pracy w uniwersytetach, Polskiej Akademii Nauk i instytucjach naukowych, w muzeach, skansenach, placówkach kulturalno-oświatowych, w ośrodkach kultury regionalnej i odpowiednich działach administracji oraz wszędzie tam, gdzie potrzebne jest wykształcenie humanistyczne: w centrach badań opinii publicznej, w redakcjach, w reklamie itp.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

IV. PRAKTYKI

Praktyki terenowe i/lub muzealne w wymiarze minimum 2 tygodni.

V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE