Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2005-10-07 do 2011-01-07
Wersja archiwalna od 2005-10-07 do 2011-01-07
archiwalny
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW
z dnia 25 czerwca 2002 r.
w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej
(ostatnia zmiana: Dz.U. z 2005 r., Nr 182, poz. 1528)
Na podstawie art. 11e ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1999 r. Nr 54, poz. 572 i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1103 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 14, poz. 143, Nr 81, poz. 877 i Nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676 i Nr 89, poz. 804) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa rodzaje środków przymusu bezpośredniego, do stosowania których są uprawnieni inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej, szczegółowe warunki i sposoby ich użycia, a także tryb wyposażania inspektorów i pracowników kontroli skarbowej w te środki.
§ 2.[Stosowanie środków przymusu] 1. Środki przymusu bezpośredniego, zwane dalej „środkami przymusu", powinny być stosowane przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej, zwanych dalej „inspektorami i pracownikami", w taki sposób, aby osiągnięcie podporządkowania się poleceniom wydanym na podstawie prawa albo skuteczne odparcie bezpośredniego i bezprawnego zamachu na inspektora lub pracownika powodowało możliwie najmniejszą dolegliwość.
2. Można stosować jednocześnie więcej niż jeden środek przymusu, o których mowa w § 5 ust. 1, jeżeli jest to konieczne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom albo do skutecznego odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na inspektora lub pracownika.
3. Odstępuje się od stosowania środków przymusu, gdy osoba, wobec której użyto tych środków, podporządkowała się wydanym poleceniom.
§ 3.[Zranienie, śmierć lub szkoda na mieniu w następstwie zastosowania środka przymusu] 1. Jeżeli następstwem zastosowania środka przymusu jest zranienie lub innego rodzaju zagrożenie dla życia lub zdrowia człowieka, inspektorzy i pracownicy są obowiązani udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy, a następnie, w razie potrzeby, zapewnić pomoc lekarską.
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, oraz gdy w wyniku zastosowania środka przymusu nastąpiła śmierć człowieka lub szkoda w mieniu, inspektorzy i pracownicy są obowiązani:
1) zabezpieczyć ślady na miejscu zdarzenia i nie dopuścić osób postronnych na to miejsce,
2) ustalić świadków zdarzenia, jeżeli jest to możliwe w zaistniałych okolicznościach,
3) niezwłocznie powiadomić dyżurnego najbliższej jednostki Policji oraz Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.
3. Pomoc lekarską zapewnia się zawsze kobiecie ciężarnej, wobec której użyto środka przymusu.
§ 4.[Notatka o użyciu środka przymusu, obowiązki przełożonego] 1. [1] O każdym przypadku użycia środka przymusu inspektor lub pracownik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić, w formie pisemnej notatki służbowej, bezpośredniego przełożonego.
2. Notatka, o której mowa w ust. 1, powinna zawierać w szczególności:
1) wskazanie stanowiska służbowego oraz imienia i nazwiska inspektora lub pracownika,
2) określenie czasu i miejsca użycia środka przymusu,
3) opis sytuacji poprzedzającej użycie środka przymusu i sposobu postępowania przy użyciu środka przymusu,
4) dane identyfikacyjne osoby, wobec której użyto środka przymusu, oraz określenie skutków użycia środka przymusu i sposobu udzielenia pomocy, w wypadku zranienia człowieka lub powstania innego rodzaju zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego,
5) dane identyfikacyjne ustalonych świadków zdarzenia.
3. [2] Do obowiązków bezpośredniego przełożonego, o którym mowa w ust. 1, należy:
1) zbadanie, czy użycie środka przymusu nastąpiło zgodnie z obowiązującymi przepisami,
2) niezwłoczne powiadomienie prokuratora oraz podjęcie działań mających na celu wdrożenie postępowania dyscyplinarnego, w wypadku stwierdzenia, że użycie środka przymusu było niezgodne z obowiązującymi przepisami,
3) niezwłoczne powiadomienie prokuratora, jeżeli następstwem użycia środka przymusu jest śmierć człowieka.
Rozdział 2
Rodzaje oraz szczegółowe warunki i sposoby użycia środków przymusu
§ 5.[Rodzaje dozwolonych środków przymusu] 1. Inspektorzy i pracownicy są uprawnieni do stosowania następujących rodzajów środków przymusu:
1) siły fizycznej stosowanej w formie chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku,
2) [3] indywidualnych technicznych środków i urządzeń, przeznaczonych do obezwładniania i konwojowania osób, w postaci kajdanek, prowadnic, siatek obezwładniających, pałek służbowych zwykłych, wielofunkcyjnych, teleskopowych, obezwładniających i paralizatorów elektrycznych,
3) indywidualnych chemicznych środków, przeznaczonych do obezwładniania osób, w postaci miotaczy gazu obezwładniającego,
4) technicznych środków i urządzeń, przeznaczonych do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych, w postaci kolczatek drogowych, pojazdów służbowych lub przedmiotów ustawianych jako odpowiednio oznakowane przeszkody oraz urządzeń służących do unieruchamiania kół pojazdów.
2. Wobec kobiet o widocznej ciąży, starców, osób o widocznym kalectwie oraz osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat, można stosować wyłącznie siłę fizyczną w postaci chwytów obezwładniających.
§ 6.[Perswazja słowna, demonstracja możliwości użycia środka przymusu] 1. Jeżeli okoliczności faktyczne to umożliwiają, inspektor lub pracownik jest obowiązany, przed użyciem środka przymusu, podjąć próbę osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom przez stanowczą perswazję słowną lub demonstrację możliwości użycia środka przymusu.
2. Bezpośrednio przed użyciem środka przymusu należy wezwać osobę niepodporządkowującą się wydanym poleceniom do zachowania zgodnego z prawem oraz uprzedzić o zamiarze użycia środka przymusu.
3. Jeżeli w ocenie inspektora lub pracownika zwłoka w użyciu środka przymusu groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego albo szkodą w mieniu, należy odstąpić od podejmowania próby, o której mowa w ust. 1, oraz od czynności określonych w ust. 2.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, inspektorzy lub pracownicy wzywają do zachowania zgodnego z prawem w trakcie stosowania odpowiedniego do sytuacji środka przymusu.
§ 7.[Siła fizyczna] 1. Siłę fizyczną stosuje się w celu obezwładnienia osoby, odparcia czynnej napaści albo doprowadzenia do wykonania polecenia wydanego przez inspektora lub pracownika.
2. Używając siły fizycznej, nie wolno zadawać uderzeń, chyba że inspektor lub pracownik działa w obronie koniecznej albo w celu odparcia zamachu na życie lub zdrowie człowieka albo na mienie.
§ 8.[Kajdanki, prowadnica] 1. Kajdanki można stosować wobec osób tymczasowo aresztowanych lub zatrzymanych, w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi. Kajdanki stosuje się także na polecenie sądu lub prokuratora.
2. Nie stosuje się kajdanek wobec osób w wieku poniżej 17 lat, z wyjątkiem nieletnich w wieku powyżej 16 lat podejrzanych o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu.
3. Kajdanki zakłada się na ręce trzymane z przodu, a osobie zachowującej się agresywnie – z tyłu.
4. Prowadnicę można stosować wobec osób, które nie ukończyły 17 lat, w przypadkach, o których mowa w ust. 1.
5. Jeden z uchwytów prowadnicy jest zakładany na rękę osoby prowadzonej, a drugi uchwyt trzyma się w ręku lub zakłada się na swoją rękę.
§ 9.[Zdjęcie kajdanek i prowadnicy] Kajdanki oraz prowadnicę zdejmuje się niezwłocznie po wprowadzeniu osoby, wobec której je zastosowano, do uniemożliwiających ucieczkę pomieszczeń służbowych jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej lub Policji, do aresztu albo na przesłuchanie przez sąd lub prokuratora, chyba że sąd lub prokurator zarządzi inaczej.
§ 10.[Siatka obezwładniająca] 1. Siatkę obezwładniającą stosuje się wobec osoby, która swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia, jeżeli zastosowanie innych środków przymusu jest niemożliwe albo okazało się nieskuteczne.
2. Siatkę obezwładniającą można stosować także w pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa oraz w celu udaremnienia ucieczki osoby tymczasowo aresztowanej bądź zatrzymanej.
§ 11.[Chemiczne środki obezwładniające] [4] 1. Chemiczne środki obezwładniające można stosować w przypadkach:
1) odpierania czynnej napaści i pokonywania czynnego oporu,
2) pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa,
3) udaremniania ucieczki osoby zatrzymanej,
4) przeciwdziałania niszczeniu mienia.
2. Przy stosowaniu chemicznych środków obezwładniających należy zachować ostrożność, uwzględniając ich właściwości mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia.
§ 12.[Kolczatka drogowa i inne przeszkody umożliwiające zatrzymanie pojazdu mechanicznego] 1. [5] Kolczatka drogowa i inne przeszkody umożliwiające zatrzymanie pojazdu mechanicznego mogą być stosowane, jeżeli osoba prowadząca pojazd nie zatrzymała się pomimo odpowiedniego sygnału umundurowanego inspektora lub pracownika, znajdującego się w pobliżu oznakowanego pojazdu kontroli skarbowej.
2. Kolczatki drogowej nie stosuje się do zatrzymywania pojazdów jednośladowych.
3. Zastosowanie kolczatki drogowej albo innej przeszkody umożliwiającej zatrzymanie pojazdu mechanicznego powinno nastąpić po uprzednim zawiadomieniu dyżurnego najbliższej jednostki Policji.
4. Jeżeli ze względu na okoliczności faktyczne zachodzi potrzeba natychmiastowego zatrzymania pojazdu mechanicznego, a uprzednie porozumienie się z Policją nie jest możliwe, przy stosowaniu środka przymusu określonego w ust. 1 należy:
1) wstrzymać ruch drogowy w obu kierunkach, na odległość nie mniejszą niż sto metrów od kolczatki lub innej przeszkody, przez umieszczenie na drodze w tej odległości odpowiednich znaków ostrzegawczych oraz podawanie przez umundurowanego inspektora, znajdującego się w pobliżu oznakowanego pojazdu służbowego kontroli skarbowej, sygnału zatrzymania w sposób zrozumiały i widoczny dla osoby kierującej zatrzymywanym pojazdem,
2) jak najszybciej powiadomić dyżurnego jednostki Policji właściwej dla miejsca użycia kolczatki albo innej przeszkody.
5. W przypadku blokowania przejazdu oznakowanym pojazdem służbowym kontroli skarbowej można odstąpić od wstrzymania ruchu drogowego.
§ 13.[Unieruchamianie kół pojazdów mechanicznych] 1. Urządzenia służące do unieruchamiania kół pojazdów mechanicznych, zwane dalej „blokadami", mogą być stosowane, w przypadkach gdy:
1) istnieje uzasadnione podejrzenie, że w pojeździe pozostawionym mogą znajdować się towary lub inne przedmioty wprowadzone na polski obszar celny, przewożone przez ten obszar lub przeznaczone do wywozu za granicę w sposób niezgodny z prawem,
2) wobec osób lub towarów albo innych przedmiotów znajdujących się w pojeździe podjęto czynności kontrolne, a ze względu na okoliczności faktyczne zachodzi obawa ucieczki kontrolowanym pojazdem przed zakończeniem tych czynności.
2. Blokada powinna być założona na przednim kole pojazdu mechanicznego po stronie kierującego oraz trwale oznakowana przez umieszczenie na niej w widocznym miejscu:
1) nazwy organu zakładającego blokadę,
2) numeru ewidencyjnego blokady,
3) adresu, gdzie należy zgłosić się w celu jej zdjęcia.
3. Na pojeździe w widocznym miejscu umieszcza się zawiadomienie o założeniu blokady w formie informacji, której wzór stanowi załącznik do rozporządzenia.
§ 13a.[Pałka służbowa] [6] 1. Pałka służbowa może być stosowana w razie:
1) odpierania czynnej napaści,
2) pokonywania czynnego oporu,
3) przeciwdziałania niszczeniu mienia.
2. Nie wolno stosować pałki służbowej zwykłej wobec osób stawiających bierny opór, chyba że zastosowanie siły fizycznej okazało się bezskuteczne.
3. Zabrania się:
1) zadawania uderzeń i pchnięć pałką służbową w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, a także stosowania na te części ciała blokady i zakładania dźwigni,
2) zadawania uderzeń rękojeścią pałki służbowej wielofunkcyjnej,
3) stosowania pałki służbowej wobec osób, w stosunku do których użyto kajdanek, prowadnic i siatek obezwładniających.
4. Wolno zadawać uderzenia i pchnięcia pałką służbową we wszystkie części ciała w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie własne lub innej osoby.
§ 13b.[Paralizator elektryczny] [7] 1. Paralizator elektryczny można stosować w przypadku:
1) odpierania czynnej napaści,
2) pokonywania czynnego oporu,
3) ujęcia osób,
4) przeciwdziałania niszczeniu mienia.
2. Przy stosowaniu środka, o którym mowa w ust. 1, należy zachować ostrożność, uwzględniając jego właściwości mogące stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.
§ 15.[Postępowanie w zakresie wydawania technicznych środków przymusu] W zakresie wydawania technicznych środków przymusu wymienionych w § 5 ust. 1 pkt 2 i 4 stosuje się następujący tryb postępowania:
1) o wydaniu środka przymusu decyduje właściwy organ kontroli skarbowej, pod warunkiem uprzedniego przeszkolenia inspektora lub pracownika i przeprowadzenia z wynikiem pozytywnym sprawdzenia znajomości przepisów dotyczących użycia środków przymusu oraz zasad bezpiecznego obchodzenia się z tymi środkami,
2) przeszkolenie oraz sprawdzenie znajomości przepisów i zasad, o których mowa w pkt 1, przeprowadza organ kontroli skarbowej, zgodnie z programem zatwierdzonym przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej,
3) [9] środki przymusu są wydawane inspektorom i pracownikom na czas określony przez organ kontroli skarbowej, a po upływie tego czasu powinny być niezwłocznie zwrócone do miejsca przechowywania w obiektach jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej, określonego w odrębnych przepisach.
§ 16.[Zwrot środków przymusu] 1. Właściwy organ kontroli skarbowej jest obowiązany niezwłocznie spowodować zwrócenie przez inspektora lub pracownika środków przymusu w następujących przypadkach:
1) rozwiązania stosunku pracy,
2) stwierdzenia nieprzestrzegania obowiązujących zasad przechowywania środków przymusu,
3) podejrzenia użycia środka przymusu w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami.
2. Zwrot środków przymusu, o którym mowa w § 15 pkt 3, nie jest wymagany w przypadkach:
1) wykonywania zadań służbowych wymagających przebywania, po upływie urzędowego czasu pracy, poza obiektami jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej,
2) wydania przez organ kontroli skarbowej stosownego zezwolenia.
§ 17.[Ewidencja w zakresie wydawania i użytkowania środków przymusu] W zakresie wydawania i użytkowania środków przymusu organy kontroli skarbowej są obowiązane prowadzić ewidencję w sposób określony przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.
Rozdział 4
Przepis końcowy
§ 18.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2002 r.
Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 25 czerwca 2002 r. (poz. 845)
WZÓR INFORMACJI O ZAŁOŻENIU BLOKADY UNIERUCHAMIAJĄCEJ KOŁA POJAZDÓW
[1] § 4 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[2] § 4 ust. 3 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[3] § 5 ust. 1 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[4] § 11 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[5] § 12 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[6] § 13a dodany przez § 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[7] § 13b dodany przez § 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[8] § 14 uchylony przez § 1 pkt 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
[9] § 15 pkt 3 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej (Dz.U. Nr 182, poz. 1528). Zmiana weszła w życie 7 października 2005 r.
