Na podstawie art. 90 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. Nr 78, poz. 462, z 1991 r. Nr 94, poz. 422, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1993 r. Nr 12, poz. 52, z 1994 r. Nr 53, poz. 214, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, Nr 34, poz. 163 i Nr 104, poz. 515, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 124, poz. 583, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770, z 1999 r. Nr 110, poz. 1255, z 2001 r. Nr 45, poz. 498, Nr 106, poz. 1149 i Nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa warunki przyznawania funkcjonariuszom Straży Granicznej urlopów wypoczynkowych, płatnych urlopów dodatkowych, płatnych urlopów zdrowotnych, płatnych urlopów okolicznościowych i urlopów bezpłatnych, a także wymiar tych urlopów oraz tryb postępowania w tych sprawach.

§ 2.[Definicje] Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) ustawa – ustawę z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej,

2) przełożony właściwy w sprawach osobowych – Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta ośrodka szkolenia Straży Granicznej i komendanta ośrodka Straży Granicznej,

3) funkcjonariusz – funkcjonariusza Straży Granicznej.

§ 3.[Prawo do urlopu wypoczynkowego] 1. Funkcjonariuszowi, który przed przyjęciem do służby w Straży Granicznej był zatrudniony lub pozostawał w stosunku służbowym, zalicza się okres tego zatrudnienia lub służby do okresu, od którego zależy prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego, według zasad określonych w Kodeksie pracy lub przepisach szczególnych.

2. Funkcjonariuszowi, który przed przyjęciem do służby w Straży Granicznej wykorzystał urlop wypoczynkowy za dany rok, albo otrzymał ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, nie przysługuje urlop wypoczynkowy w roku przyjęcia do służby w Straży Granicznej. Prawo do urlopu powstaje z dniem 1 stycznia następnego roku kalendarzowego.

3. Funkcjonariuszowi, który:

1) przed przyjęciem do służby w Straży Granicznej wykorzystał urlop wypoczynkowy za dany rok w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u dotychczasowego pracodawcy albo otrzymał w takim wymiarze ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop,

2) podejmuje służbę w Straży Granicznej w roku kalendarzowym innym niż rok, w którym ustał jego poprzedni stosunek służbowy lub stosunek pracy

– przysługuje urlop wypoczynkowy w roku przyjęcia do służby w Straży Granicznej w wymiarze proporcjonalnym do okresu służby w Straży Granicznej w danym roku.

4. Przy ustalaniu wymiaru urlopu, o którym mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy, przy czym wymiar tego urlopu liczony łącznie z wymiarem urlopu proporcjonalnego wykorzystanego za dany rok u dotychczasowego pracodawcy nie może przekroczyć 30 dni kalendarzowych, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, z tym że dzień urlopu wykorzystanego w dniach roboczych przed podjęciem służby w Straży Granicznej traktuje się na równi z dniem kalendarzowym urlopu przysługującego funkcjonariuszowi.

5. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, urlopu wypoczynkowego udziela się nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy służby w Straży Granicznej.

§ 4.[Urlop wypoczynkowy funkcjonariusza pełniącego służbę w systemie jednozmianowym i zmianowym] 1. Urlop wypoczynkowy funkcjonariusza pełniącego służbę w systemie jednozmianowym nie może rozpoczynać się ani kończyć w dniu, który zgodnie z rozkładem czasu służby określonym w przepisach odrębnych jest dniem wolnym od służby.

2. Urlop wypoczynkowy funkcjonariusza pełniącego służbę w systemie zmianowym zaczyna się w dniu następnym po służbie lub wykorzystaniu czasu wolnego przysługującego za służbę bezpośrednio poprzedzającą urlop oraz kończy w dniu poprzedzającym kolejną służbę.

§ 5.[Plan urlopów] 1. Urlop wypoczynkowy powinien być udzielany zgodnie z planem urlopów.

2. Plan urlopów ustalają:

1) Komendant Główny Straży Granicznej – dla swoich zastępców, Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, komendantów oddziałów Straży Granicznej, komendantów ośrodków szkolenia Straży Granicznej, komendantów ośrodków Straży Granicznej, kierowników komórek organizacyjnych Komendy Głównej Straży Granicznej oraz innych funkcjonariuszy bezpośrednio podlegających Komendantowi Głównemu Straży Granicznej,

2) kierownicy komórek organizacyjnych Komendy Głównej Straży Granicznej – dla podległych im funkcjonariuszy,

3) Komendant Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci ośrodków szkolenia Straży Granicznej oraz komendanci ośrodków Straży Granicznej – dla swoich zastępców, naczelników wydziałów, komendantów placówek Straży Granicznej, komendantów dywizjonów Straży Granicznej oraz innych funkcjonariuszy bezpośrednio podlegających Komendantowi Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, komendantowi oddziału Straży Granicznej, ośrodka szkolenia Straży Granicznej lub ośrodka Straży Granicznej,

4) komendanci placówek Straży Granicznej i dywizjonów Straży Granicznej, dowódcy pododdziałów, naczelnicy wydziałów i kierownicy samodzielnych sekcji w Biurze Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, oddziałach Straży Granicznej, ośrodkach szkolenia Straży Granicznej i ośrodkach Straży Granicznej, a także kierownicy zakładów i komendanci pododdziałów szkolnych w ośrodkach szkolenia Straży Granicznej – dla podległych im funkcjonariuszy.

3. Plany urlopów ustala się, biorąc pod uwagę wnioski funkcjonariuszy i konieczność zapewnienia normalnego toku służby.

4. Plan urlopów sporządza się do końca roku poprzedzającego rok objęty tym planem. Plan urlopów podaje się do wiadomości funkcjonariuszy w sposób przyjęty w danej jednostce organizacyjnej Straży Granicznej.

§ 6.[Urlop wypoczynkowy a skierowanie na studia lub przeszkolenie] Funkcjonariuszowi skierowanemu do szkoły lub na przeszkolenie albo na studia w kraju lub do akademii lub innych szkół (kursów) za granicą należy udzielić urlopu wypoczynkowego za dany rok kalendarzowy przed tym skierowaniem, jeżeli czas trwania szkolenia uniemożliwiałby udzielenie urlopu w trakcie lub po zakończeniu przeszkolenia w tym roku kalendarzowym lub w ciągu pierwszych 3 miesięcy następnego roku.

§ 7.[Urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub po urlopie rodzicielskim] Funkcjonariuszowi, na jego wniosek, udziela się urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub po urlopie rodzicielskim.

§ 8.[Przesunięcie urlopu na termin późniejszy] 1. Jeżeli funkcjonariusz nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność, a w szczególności z powodu zwolnienia od zajęć służbowych, czasowej niezdolności do służby wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną lub urlopu macierzyńskiego, rozpoczęcie urlopu przesuwa się na termin późniejszy.

2. Urlopu wypoczynkowego w części niewykorzystanej z powodu czasowej niezdolności do służby wskutek choroby w czasie urlopu udziela się funkcjonariuszowi w terminie późniejszym.

3. Udzielenie urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego w całości lub w części z przyczyn, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz z ważnych względów służbowych, a także urlopu, którego termin został przesunięty na wniosek funkcjonariusza, następuje w terminie zgodnym z wnioskiem funkcjonariusza, pod warunkiem że nie zakłóca normalnego toku służby.

4. W sprawach, o których mowa w ust. 3, właściwy jest przełożony uprawniony do ustalenia planu urlopów dla funkcjonariusza.

§ 9.[Odwołanie i wstrzymanie urlopu wypoczynkowego z ważnych względów służbowych] Zgodę na odwołanie funkcjonariusza z urlopu wypoczynkowego z ważnych względów służbowych oraz na wstrzymanie z tego powodu udzielenia urlopu w całości lub w części wyraża przełożony właściwy w sprawach osobowych.

§ 10.[Wykorzystanie urlopu w częściach] Urlop wypoczynkowy może być wykorzystany, na wniosek funkcjonariusza, w częściach, z tym że co najmniej jedna część urlopu obejmuje nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych wliczając do tego okresu również inne dni wolne od służby przypadające w okresie urlopu oraz bezpośrednio przed jego rozpoczęciem lub po jego zakończeniu.

§ 12.[Wymiar płatnego urlopu dodatkowego ze względu na wiek funkcjonariusza] Wymiar corocznego płatnego urlopu dodatkowego ze względu na wiek funkcjonariusza wynosi:

1) 5 dni kalendarzowych – po ukończeniu 40 lat życia,

2) 10 dni kalendarzowych – po ukończeniu 45 lat życia,

3) 15 dni kalendarzowych – po ukończeniu 55 lat życia.

§ 13.[Wymiar płatnego urlopu dodatkowego ze względu na pełnienie służby w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia] 1. Wymiar corocznego płatnego urlopu dodatkowego ze względu na pełnienie służby w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia wynosi:

1) 5 dni kalendarzowych, przy pierwszym stopniu szkodliwości obejmującym służbę wykonywaną:

a) w warunkach narażenia na działanie substancji toksycznych niekumulujących się w organizmie,

b) w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura efektywna powyżej 25°C lub poniżej 10°C,

c) w warunkach narażenia na promieniowanie ultrafioletowe lub podczerwone,

d) w środowisku o względnej wilgotności powietrza przekraczającej 80%, w wodzie lub błocie,

e) w zaciemnionych pomieszczeniach o stale obniżonej w stosunku do normy jasności oświetlenia, w warunkach ciągłego migotania punktów świetlnych aparatury wskaźnikowej lub działania urządzeń projekcyjnych,

f) w pomieszczeniach, w których konieczne jest stałe stosowanie sztucznego oświetlenia,

g) w radiowych obiektach nadawczych i centrach radioodbiorczych, w stacjach radiowych, radiolokacyjnych i radioliniowych,

h) w warunkach ciągłego napięcia i koncentracji przy nagrywaniu i odtwarzaniu zapisów magnetycznych lub cyfrowych w styczności ze zmiennym natężeniem i zakresem fal dźwiękowych, a także przy nasłuchu radiowym;

2) 7 dni kalendarzowych, przy drugim stopniu szkodliwości obejmującym służbę wykonywaną:

a) w warunkach narażenia na działanie substancji toksycznych kumulujących się w organizmie,

b) w warunkach narażenia na obniżone lub podwyższone ciśnienie, wynikające z procesu technologicznego (np. w komorach ciśnieniowych, kesonowych),

c) w pomieszczeniach specjalnych zagłębionych i półzagłębionych, obwałowanych,

d) w warunkach narażenia na hałas (powyżej dopuszczalnych norm),

e) przy montażu, konserwacji i naprawie akumulatorów,

f) przy załadunku, rozładunku, transporcie i magazynowaniu paliwa oraz uzupełnianiu nim sprzętu;

3) 10 dni kalendarzowych, przy trzecim stopniu szkodliwości obejmującym służbę wykonywaną:

a) przy wytwarzaniu (niszczeniu) oraz magazynowaniu i transportowaniu materiałów wybuchowych, łatwo palnych i samozapalnych,

b) przy naprawie urządzeń elektromagnetycznych znajdujących się pod napięciem powyżej 220 V, wykonanych zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy w energetyce,

c) przy rozbudowie, remoncie, konserwacji kanalizacji technicznej oraz naprawie i konserwacji linii kablowych w studzienkach i komorach kablowych,

d) pod ziemią lub wodą,

e) w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące,

f) w warunkach narażenia na pyły lub aerozole rozpuszczalnych soli metali ciężkich,

g) w warunkach narażenia na działanie pól elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości od 0,1 MHz do 300 000 MHz w strefie zagrożenia,

h) polegającą na pełnieniu stałych dyżurów przy obsłudze źródeł promieniowania elektromagnetycznego w zakresie częstotliwości od 0,2 MHz do 300 000 MHz w warunkach zmieniającego się natężenia na granicy strefy zagrożenia i strefy pośredniej,

i) przy przewijaniu kabli oraz remoncie i konserwacji linii kablowych w osłonie ołowiowej;

4) 15 dni kalendarzowych, przy czwartym stopniu szkodliwości obejmującym służbę wykonywaną w warunkach narażenia na działanie czynników rakotwórczych określonych w odrębnych przepisach lub innych czynników podobnie działających, jeśli zostanie to stwierdzone przez jednostkę badawczo-rozwojową prowadzącą badania z zakresu medycyny pracy.

2. Urlop dodatkowy, o którym mowa w ust. 1, przyznaje się funkcjonariuszowi z dniem upływu roku nieprzerwanego pełnienia służby w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

2a. Jeżeli od dnia przyznania funkcjonariuszowi poprzedniego urlopu dodatkowego, o którym mowa w ust. 1, pełnił on nieprzerwanie służbę w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, kolejny urlop dodatkowy przyznaje się na dzień 1 stycznia następnego roku kalendarzowego.

3. Warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz pkt 2 lit. a) i d), uważa się za spełnione, jeżeli w miejscu pełnienia służby są przekroczone najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia określone w odrębnych przepisach, stwierdzone przez laboratoria uprawnione na podstawie Kodeksu pracy do badania i pomiaru czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

4. Służbę wykonywaną w warunkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. g), uważa się za pełnioną w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, jeżeli jest pełniona przez połowę dopuszczalnego czasu przebywania w strefie zagrożenia, natomiast w pozostałych przypadkach wymienionych w ust. 1, jeżeli jest pełniona co najmniej przez połowę obowiązującego czasu służby.

5. Przerwy w pełnieniu służby w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, z powodu choroby, urlopu, zwolnienia od zajęć służbowych czy wynikające z potrzeb służbowych, trwające łącznie nie dłużej niż 90 dni w ciągu roku, są wliczane do okresu, o którym mowa w ust. 2. Urlop dodatkowy, o którym mowa w ust. 1, traktuje się jako równorzędny z pełnieniem służby w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, bez względu na jego wymiar.

6. Funkcjonariuszowi pełniącemu służbę na stanowisku, na którym występują warunki szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia uzasadniające przyznanie urlopu dodatkowego w różnym wymiarze, przyznaje się jeden urlop w wymiarze korzystniejszym.

7. Oceny warunków uciążliwości lub szkodliwości dla zdrowia uprawniających do uzyskania urlopu dodatkowego dokonują komisje powołane przez przełożonych właściwych w sprawach osobowych z udziałem przedstawicieli służby medycyny pracy, służby bhp oraz każdej zakładowej organizacji związkowej funkcjonującej w danej jednostce organizacyjnej Straży Granicznej.

§ 14.[Zbieg uprawnień do urlopu dodatkowego z różnych tytułów] 1. W razie zbiegu uprawnień do urlopu dodatkowego z różnych tytułów funkcjonariuszowi przyznaje się jeden urlop dodatkowy w wymiarze najkorzystniejszym, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie zbiegu uprawnień do urlopu dodatkowego, o którym mowa w § 13 ust. 1, z uprawnieniami do urlopu dodatkowego przysługującego z innego tytułu.

§ 15.[Urlop uzupełniający] Funkcjonariuszowi, który wykorzystał urlop dodatkowy przysługujący za dany rok kalendarzowy, a następnie nabył w ciągu tego roku prawo do urlopu dodatkowego w wyższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający.

§ 16.[Wykorzystanie urlopu dodatkowego w częściach] Urlopy dodatkowe, o których mowa w § 11 i 12, mogą być na wniosek funkcjonariusza wykorzystane w dwóch częściach, z wyjątkiem urlopów dodatkowych, których wymiar wynosi 5 dni.

§ 17.[Urlop dodatkowy a dni wolne od pracy] 1. Do wymiaru urlopu dodatkowego nie wlicza się dni ustawowo wolnych od pracy.

2. Do urlopu dodatkowego stosuje się odpowiednio przepisy § 4–9.

§ 18.[Urlop okolicznościowy a przeniesienie do pełnienia służby w innej miejscowości] 1. Płatnego urlopu okolicznościowego udziela się funkcjonariuszowi przenoszonemu z urzędu do pełnienia służby w innej miejscowości, jeżeli z przeniesieniem wiąże się zmiana jego miejsca zamieszkania.

2. Urlopu okolicznościowego udziela się w wymiarze od 3 do 7 dni kalendarzowych, w zależności od położenia nowego miejsca zamieszkania, warunków rodzinnych i innych okoliczności mających bezpośredni wpływ na warunki przeniesienia. Urlop okolicznościowy może być na wniosek funkcjonariusza wykorzystany w częściach.

§ 19.[Urlop zdrowotny] 1. Funkcjonariuszowi można udzielić płatnego urlopu zdrowotnego w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo 6 miesięcy. Łączny wymiar urlopu w okresie całej służby nie może przekroczyć 18 miesięcy.

2. Urlopu zdrowotnego udziela się na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej podległej ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

3. Funkcjonariusza, o którym mowa w ust. 1, do komisji lekarskiej kieruje przełożony właściwy w sprawach osobowych na wniosek lekarza lub funkcjonariusza.

§ 20.[Urlop bezpłatny] 1. Funkcjonariuszowi na jego wniosek można udzielić urlopu bezpłatnego z ważnych przyczyn, jeżeli nie zakłóci to toku służby, z zastrzeżeniem § 21.

2. Urlopu bezpłatnego, o którym mowa w ust. 1, udziela przełożony właściwy w sprawach osobowych, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Urlopu bezpłatnego w wymiarze powyżej roku udziela Komendant Główny Straży Granicznej.

4. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, przełożony udzielający urlopu może przewidzieć dopuszczalność odwołania funkcjonariusza z urlopu bezpłatnego z ważnych względów służbowych, w każdym czasie, po uprzednim poinformowaniu funkcjonariusza o tym fakcie co najmniej 14 dni przed terminem przewidzianego podjęcia służby.

§ 21.[Pełnienie służby za granicą a urlop bezpłatny] 1. Funkcjonariuszowi, który wyjeżdża za granicę wspólnie z małżonkiem przeniesionym do pełnienia służby (pracy) w przedstawicielstwie dyplomatycznym, misji dyplomatycznej, urzędzie konsularnym lub instytucie polskim, udziela się, na jego wniosek, urlopu bezpłatnego na czas trwania tej służby (pracy).

2. Po odwołaniu małżonka do kraju funkcjonariusz, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany zgłosić się do służby w terminie miesiąca od dnia powrotu z zagranicy; funkcjonariusz ten obejmuje stanowisko służbowe zajmowane przed urlopem lub inne równorzędne.

§ 22.[Skrócenie urlopu wypoczynkowego i dodatkowego] 1. W przypadku korzystania przez funkcjonariusza z urlopu bezpłatnego dłuższego niż jeden miesiąc, urlop wypoczynkowy i urlop dodatkowy ulegają skróceniu o 1/12 za każdy miesiąc urlopu bezpłatnego, nie więcej jednak niż za 12 miesięcy. Jeżeli urlopy za ten rok zostały już wykorzystane, skróceniu ulegają urlopy za następny rok kalendarzowy.

2. W przypadku korzystania przez funkcjonariusza w ciągu roku kalendarzowego z kilku urlopów bezpłatnych urlopy te sumuje się.

3. Przy ustalaniu wymiaru urlopu, o którym mowa w ust. 1, niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

§ 23.[Forma udzielania urlopu] 1. Urlopów, o których mowa w § 19, § 20 ust. 1 i § 21 ust. 1, udziela się w formie rozkazu personalnego.

2. Urlopów, o których mowa w § 18 ust. 1, § 19 i § 21 ust. 1, udziela przełożony właściwy w sprawach osobowych.

§ 24.[Stosowanie rozporządzenia] Przepisy rozporządzenia stosuje się od dnia 16 czerwca 2002 r.

§ 25.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.