Na podstawie art. 95c § 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35, poz. 228, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1995 r. Nr 89, poz. 443, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 83, poz. 931 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 50, poz. 580 i Nr 91, poz. 1010) zarządza się, co następuje:

§ 1.Rozporządzenie określa:

1) szczegółowe warunki i sposób użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach szkolno-wychowawczych,

2) rodzaje placówek opiekuńczo-wychowawczych, w których mogą być stosowane środki przymusu bezpośredniego,

3) szczegółowy sposób sprawowania opieki nad stanem zdrowia fizycznego i psychicznego nieletniego, wobec którego zastosowano środek przymusu bezpośredniego,

4) sposób prowadzenia dokumentacji związanej z zastosowaniem środków przymusu bezpośredniego,

5) sposób kontroli nad decyzjami o zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego.

§ 2.Przez użyte w rozporządzeniu określenia należy rozumieć:

1) ustawa - ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich,

2) zakład - zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich,

3) placówka opiekuńczo-wychowawcza - placówkę resocjalizacyjną i interwencyjną,

4) ośrodek - ośrodek szkolno-wychowawczy,

5) środki przymusu bezpośredniego - środki przymusu bezpośredniego określone w ustawie,

6) dyrektor - dyrektora zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, placówki opiekuńczo-wychowawczej, ośrodka szkolno-wychowawczego.

§ 3.1. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego nie może zmierzać do poniżenia lub upokorzenia nieletniego ani do wyrządzenia szkody w jego zdrowiu.

2. Nieletniego, wobec którego zastosowano środki przymusu bezpośredniego, należy objąć wzmożonym oddziaływaniem psychologiczno-pedagogicznym. Powinno ono zmierzać w szczególności do rozładowania napięcia emocjonalnego i wyeliminowania agresji.

3. Stosowanie środka przymusu bezpośredniego wymaga stałej kontroli.

§ 4.1. Użycie siły fizycznej polega na doraźnym, krótkotrwałym ręcznym obezwładnieniu nieletniego.

2. Siłę fizyczną stosuje się w granicach niezbędnych do pokonania oporu nieletniego lub w razie konieczności stosowania innych środków przymusu bezpośredniego.

3. Siłę fizyczną może stosować, w razie konieczności, jednocześnie więcej niż jeden pracownik zakładu, placówki opiekuńczo-wychowawczej lub ośrodka.

§ 5.1. Umieszczenie w izbie izolacyjnej polega na odosobnieniu nieletniego w pomieszczeniu dźwiękochłonnym, ogrzanym i oświetlonym, którego wyposażenie stanowią przymocowane do podłogi: stół, krzesło i łóżko.

2. Pomieszczenie izby izolacyjnej powinno być urządzone w sposób uniemożliwiający dokonanie przez nieletniego samouszkodzenia.

§ 6.1. Przed umieszczeniem w izbie izolacyjnej należy nieletniemu odebrać przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla życia lub zdrowia nieletniego lub innych osób, a w szczególności przedmioty o ostrych krawędziach, okulary, pas, szelki, sznurowadła, zapałki.

2. Przedmioty osobistego użytku dostarcza się nieletniemu w ilości i na czas niezbędny do utrzymania higieny osobistej oraz spożycia posiłku.

§ 7.1. W izbie izolacyjnej umieszcza się nieletnich pojedynczo.

2. Stan fizyczny i zachowanie nieletniego umieszczonego w izbie izolacyjnej podlega systematycznej kontroli. Kontroli tej dokonuje odpowiednio przeszkolony pracownik, wyznaczony przez dyrektora, nie rzadziej niż co 15 minut.

3. W razie wystąpienia zagrożenia dla życia lub zdrowia nieletniego, pracownik, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym lekarza albo pielęgniarkę oraz dyrektora, jak również podjąć niezbędne działania.

§ 8.1. Użycie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa polega na ograniczeniu swobody ruchów przez częściowe unieruchomienie nieletniego.

2. Pas obezwładniający i kaftan bezpieczeństwa zakłada się w sposób niepowodujący nadmiernego ucisku na jamę brzuszną, klatkę piersiową i kończyny oraz nietamujący obiegu krwi i nieutrudniający oddychania; w razie konieczności udaremnienia samookaleczenia głowy - dopuszcza się założenie kasku ochronnego.

§ 9.Unieruchomienie nieletniego za pomocą pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa może trwać do 2 godzin. Unieruchomienie na następne okresy 2-godzinne może nastąpić po zasięgnięciu przez dyrektora opinii lekarza, poprzedzonej badaniem lekarskim oraz uprzedzeniem nieletniego o możliwości przedłużenia stosowania tych środków.

§ 10.1. Stan fizyczny i psychiczny nieletniego unieruchomionego kontroluje lekarz lub pielęgniarka w obecności pracownika wyznaczonego przez dyrektora, nie rzadziej niż co 15 minut.

2. W czasie kontroli ocenia się prawidłowość unieruchomienia.

3. Osoba kontrolująca, o której mowa w ust. 1, zapewnia krótkotrwałe uwolnienie nieletniego przez pracowników zakładu z pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa, w celu zmiany jego pozycji lub zaspokojenia potrzeb fizjologicznych i higienicznych, nie rzadziej niż co godzinę.

4. W razie wystąpienia zagrożenia dla życia i zdrowia nieletniego pielęgniarka, po udzieleniu niezbędnej pomocy, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym lekarza i dyrektora; jeżeli pomocy udziela lekarz, obowiązek powiadomienia dyrektora spoczywa na lekarzu.

§ 11.W razie zastosowania pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa, nieletniego umieszcza się pojedynczo w osobnym pomieszczeniu.

§ 12.1. Zastosowanie każdego rodzaju środka przymusu bezpośredniego wymaga sporządzenia protokołu. Protokół sporządza niezwłocznie osoba, która podjęta decyzję o zastosowaniu środków przymusu.

2. W protokole zamieszcza się dane dotyczące w szczególności:

1) przyczyny zastosowania środka przymusu bezpośredniego, ze wskazaniem sposobów opanowania sytuacji, o których mowa w art. 95a § 1 ustawy,

2) zachowania nieletniego w trakcie stosowania środka przymusu bezpośredniego i po zastosowaniu tego środka,

3) osób biorących udział lub obecnych przy stosowaniu środka przymusu bezpośredniego,

4) wyników badania lekarskiego.

3. Wzór protokołu stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 13.Dyrektor prowadzi rejestr przypadków użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich, obejmujący datę oraz rodzaj użytych środków.

§ 14.1. Dyrektor powiadamia o zastosowaniu środka przymusu bezpośredniego sędziego sprawującego nadzór nad zakładem, placówką opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodkiem, sąd rodzinny, wykonujący środek poprawczy lub wychowawczy, lub organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni w schronisku - niezwłocznie, nie później niż w ciągu 72 godzin od zastosowania środka przymusu bezpośredniego.

2. Wzór zawiadomienia stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 15.1. Nieletniemu przysługuje prawo złożenia skargi na zastosowanie wobec niego środka przymusu bezpośredniego.

2. W razie złożenia przez nieletniego skargi na zastosowanie środka przymusu bezpośredniego, dyrektor przedstawia ją niezwłocznie, wraz z protokołem, o którym mowa w § 12, sędziemu sprawującemu nadzór nad zakładem, placówką opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodkiem.

§ 16.W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w stosowaniu środka przymusu bezpośredniego lub w dokumentacji przebiegu zdarzenia, sędzia sprawujący nadzór nad zakładem, placówką opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodkiem podejmuje czynności wynikające z nadzoru, o którym mowa w art. 77 ustawy.

§ 17.Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1996 r. w sprawie szczegółowych warunków stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (Dz. U. Nr 154, poz. 746).

§ 18.[1] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 5 czerwca 2001 r. (poz. 680)