Na podstawie art. 6 ust. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 i Nr 160, poz. 1082, z 1998 r. Nr 99, poz. 628, Nr 106, poz. 668, Nr 137, poz. 887, Nr 156, poz. 1019 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 486, Nr 90, poz. 1001, Nr 95, poz. 1101 i Nr 111, poz. 1280 oraz z 2000 r. Nr 48, poz. 550 i Nr 119, poz. 1249) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa szczegółowe zasady orzekania o stopniu niepełnosprawności, tryb postępowania przy orzekaniu i opiniowaniu oraz zakres, skład i sposób działania zespołów orzekających, a także wzór legitymacji dokumentującej niepełnosprawność oraz organy uprawnione do jej wystawiania.

§ 3.[Zdolność do wykonywania zatrudnienia] Zachowanie zdolności do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności oznacza możliwość zatrudnienia osoby niepełnosprawnej na takim stanowisku pracy, które w szczególności:

1) spełnia warunki w zakresie dostępności, funkcjonalności, organizacji i bezpieczeństwa pracy,

2) jest przystosowane i oprzyrządowane odpowiednio do potrzeb wynikających z rodzaju naruszenia sprawności organizmu i stopnia niepełnosprawności,

3) umożliwia prowadzenie rehabilitacji.

§ 4.[Ocena zdolności do wykonywania zatrudnienia] 1. Przy ocenie zdolności do wykonywania zatrudnienia osoby, która nie była dotychczas zatrudniona, bierze się pod uwagę, czy i jakie zatrudnienie mogłaby ona podjąć z uwzględnieniem posiadanego wykształcenia, zawodu, zdolności i umiejętności.

2. Przy ocenie zdolności do wykonywania zatrudnienia osoby w warunkach określonych w § 3 bierze się pod uwagę, czy zdolność ta może być zachowana i realizowana wyłącznie w tych warunkach.

3. W przypadku osoby, która nie pozostaje w zatrudnieniu, określenia jej zdolności do wykonywania zatrudnienia dokonuje się przez ocenę, czy osoba ta - biorąc pod uwagę stopień sprawności organizmu - ma obniżoną zdolność do wykonywania zatrudnienia w porównaniu do zdolności pracowników o podobnych kwalifikacjach i przygotowaniu zawodowym, mających pełną sprawność fizyczną i psychiczną.

§ 5.[Ocena konieczności korzystania ze świadczeń] 1. Przy ocenie konieczności korzystania przez osobę z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji bierze się pod uwagę, czy występuje u niej ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności stosownie do wieku, płci i środowiska, które uniemożliwia osiągnięcie samowystarczalności, samodzielności i niezależności ekonomicznej lub fizycznej.

2. Przy ocenie konieczności korzystania przez osobę z ulg i uprawnień bierze się pod uwagę, czy niepełnosprawność stanowi utrudnienie w jej funkcjonowaniu.

3. Przy ocenie konieczności korzystania przez osobę z rehabilitacji w warsztacie terapii zajęciowej bierze się pod uwagę, czy upośledzenie uniemożliwia aktualnie podjęcie pracy.

§ 7.[Rozpatrzenie wniosku] 1. Wniosek złożony do powiatowego zespołu przewodniczący powiatowego zespołu kieruje do rozpatrzenia na posiedzeniu składu orzekającego oraz ustala termin tego posiedzenia.

2. W posiedzeniu składu orzekającego bierze udział osoba zainteresowana, którą zawiadamia się, za zwrotnym poświadczeniem odbioru, o terminie posiedzenia najpóźniej na 14 dni przed posiedzeniem, z zastrzeżeniem § 8 ust. 3 i § 9 ust. 2.

3. O terminie posiedzenia, o którym mowa w ust. 2, zawiadamia się przedstawiciela ustawowego osoby zainteresowanej.

4. Z posiedzenia sporządza się protokół, który podpisują przewodniczący i członkowie składu orzekającego.

§ 8.[Niestawiennictwo osoby zainteresowanej] 1. W razie niestawiennictwa osoby zainteresowanej na posiedzenie składu orzekającego sprawę pozostawia się bez rozpoznania, chyba że w okresie 30 dni od dnia posiedzenia osoba ta przedstawi informację o okolicznościach uzasadniających niestawiennictwo.

2. W razie usprawiedliwionej nieobecności osoby zainteresowanej przewodniczący powiatowego zespołu wyznacza nowy termin rozpatrzenia sprawy, co najmniej po upływie 30 dni od dnia pierwszego terminu.

3. Jeżeli przyczyną niestawienia się osoby zainteresowanej na posiedzenie składu orzekającego jest stwierdzona zaświadczeniem lekarskim długotrwała lub nie rokująca poprawy choroba uniemożliwiająca osobiste stawiennictwo, orzeczenie lekarza o stanie zdrowia, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, może być sporządzone w miejscu pobytu tej osoby. Przepis § 9 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§ 9.[Orzeczenie o stanie zdrowia] 1. W celu wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przewodniczący składu orzekającego sporządza orzeczenie o stanie zdrowia, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, na podstawie bezpośredniego badania osoby zainteresowanej, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. W przypadku osoby z ciężką, przewlekłą, ograniczającą możliwość poruszania się chorobą lub przebywającej w szpitalu, orzeczenie o stanie zdrowia może być wydane bez bezpośredniego badania tej osoby, jeżeli przewodniczący składu orzekającego uzna posiadaną dokumentację za wystarczającą do wydania orzeczenia.

§ 10.[Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności] 1. Skład orzekający może rozpoznać sprawę i wydać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności bez wzywania osoby zainteresowanej na posiedzenie w przypadkach, o których mowa w § 8 ust. 3 i w § 9 ust. 2. O terminie posiedzenia należy zawiadomić osobę zainteresowaną, informując ją o nieobowiązkowym stawiennictwie.

2. W razie niezgodności ocen co do stopnia niepełnosprawności lub wskazań, o których mowa w art. 6 ust. 6 ustawy, rozstrzygająca jest ocena przewodniczącego składu orzekającego.

3. Członek składu orzekającego w razie odmiennej oceny, o której mowa w ust. 2, zgłasza na piśmie zdanie odrębne wraz z uzasadnieniem. Zgłoszenie zdania odrębnego odnotowuje się w protokole.

4. Orzeczenie składu orzekającego, podpisane przez wszystkich jego członków, przewodniczący ogłasza na posiedzeniu.

5. Powiatowy zespół wydaje orzeczenie o umorzeniu postępowania w razie:

1) zgonu osoby zainteresowanej,

2) wycofania wniosku przez osobę zainteresowaną lub jej przedstawiciela ustawowego albo przedstawiciela instytucji pomocy społecznej.

§ 11.[Treść orzeczenia] 1. Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności zawiera:

1) oznaczenie zespołu, który je wydał,

2) datę wydania orzeczenia,

3) podstawę prawną,

4) nazwisko i imię osoby zainteresowanej,

5) datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu,

6) numer PESEL,

7) zaliczenie lub odmowę zaliczenia do stopnia niepełnosprawności,

8) przyczynę niepełnosprawności,

9) stwierdzenie, czy stopień niepełnosprawności orzeczono na stałe lub na czas określony,

10) datę lub okres zaistnienia niepełnosprawności,

11) datę lub okres zaistnienia ustalonego stopnia niepełnosprawności,

12) okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności,

13) wskazania określone przez skład orzekający stosownie do art. 6 ust. 6 ustawy,

14) uzasadnienie,

15) pouczenie o przysługującym odwołaniu,

16) podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz podpisy członków tego składu.

2. Uzasadnienie orzeczenia o odmowie zaliczenia do stopnia niepełnosprawności powinno zawierać w szczególności wskazanie faktów, które skład orzekający uznał za istotne w sprawie, dokumentów, na których się oparł, zaliczając do stopnia niepełnosprawności, lub przyczyn, z powodu których odmówił zaliczenia do stopnia niepełnosprawności. W przypadku wydania orzeczenia uwzględniającego w całości żądanie osoby zainteresowanej, skład orzekający może odstąpić od uzasadnienia.

3. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności doręcza się na piśmie osobie zainteresowanej oraz przedstawicielowi ustawowemu w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia na posiedzeniu składu orzekającego.

§ 12.[Ponowne ustalenie stopnia niepełnosprawności] 1. W przypadku posiadania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego na czas określony, ponowne ustalenie stopnia niepełnosprawności wymaga złożenia wniosku wraz z zaświadczeniem lekarskim, o których mowa w § 6 ust. 2 i 3.

2. W przypadku posiadania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego na stałe, ponowne ustalenie stopnia niepełnosprawności może nastąpić na podstawie zmian w stanie zdrowia osoby zainteresowanej w stosunku do stanu zdrowia będącego podstawą wydania posiadanego orzeczenia.

3. Jeżeli załączona dokumentacja medyczna oraz bezpośrednie badanie przez przewodniczącego składu orzekającego nie wskazuje na pogorszenie stanu zdrowia osoby zainteresowanej, będącego podstawą orzeczenia wydanego na stałe, skład orzekający wydaje orzeczenie o odmowie ustalenia stopnia niepełnosprawności.

§ 13.[Rozpatrzenie odwołania] 1. Osoba zainteresowana lub jej przedstawiciel ustawowy albo przedstawiciel instytucji pomocy społecznej może wnieść, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia, odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności, zwanego dalej „wojewódzkim zespołem”, za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał orzeczenie.

2. Powiatowy zespół, który wydał orzeczenie, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy do wojewódzkiego zespołu w terminie 14 dni od dnia otrzymania odwołania, jeżeli w tym terminie nie wydał nowego orzeczenia.

3. Jeżeli powiatowy zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, wydaje orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone orzeczenie.

§ 14.[Tryb postępowania przed wojewódzkim zespołem] Tryb postępowania przy orzekaniu o stopniu niepełnosprawności przed powiatowym zespołem stosuje się odpowiednio do postępowania przed wojewódzkim zespołem.

§ 16.[Wniosek o wydanie opinii] 1. Wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej, zwanego dalej „wnioskodawcą”, o wydanie opinii, o której mowa w § 15, powinien zawierać:

1) imię i nazwisko osoby ubiegającej się o zasiłek stały, datę i miejsce jej urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu oraz numer PESEL,

2) imię i nazwisko oraz datę i miejsce urodzenia dziecka,

3) sformułowane wątpliwości, o których mowa w art. 27 ust. 2b ustawy o pomocy społecznej,

4) pieczątkę i podpis wnioskodawcy.

2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć:

1) dokumenty zebrane, zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej, w sprawie o przyznanie zasiłku stałego, uzasadniające zgłoszone wątpliwości,

2) dokumenty medyczne umożliwiające dokonanie oceny stanu zdrowia dziecka, złożone w zamkniętej kopercie przez osobę ubiegającą się o przyznanie zasiłku stałego.

§ 17.[Skierowanie do domu pomocy społecznej] 1. Powiatowy zespół, wydając opinię, o której mowa w art. 6 ust. 6a pkt 2 ustawy, dotyczącą spełniania warunków uzasadniających skierowanie do domu pomocy społecznej, bierze pod uwagę:

1) czy osoba ubiegająca się o skierowanie do domu pomocy społecznej, zwana dalej „osobą”, w szczególności:

a) jest leżąca,

b) ma znacznie ograniczone możliwości poruszania się, przyjmowania pokarmów oraz wykonywania innych czynności fizjologicznych,

c) wymaga częstych zabiegów pielęgnacyjnych, leczniczno-rehabilitacyjnych i wizyt lekarskich w domu i poza domem,

d) ma znacznie ograniczone możliwości samodzielnego zaspokajania codziennych potrzeb życiowych, takich jak: przygotowanie posiłku, przyjmowanie pokarmu, przyjmowanie leków, sprzątanie, pranie,

e) ma znacznie ograniczone możliwości samodzielnego wykonywania czynności w zakresie higieny osobistej,

f) przejawia znaczne zaburzenia sfery emocjonalnej oraz wolicjonalnej,

2) czy brak jest możliwości zapewnienia osobie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę,

3) dokumenty w sprawie o umieszczenie w domu pomocy społecznej, zebrane zgodnie z przepisami wykonawczymi do ustawy o pomocy społecznej.

2. Powiatowy zespół występuje do ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby o udostępnienie dokumentów, o których mowa w ust. 1 pkt 3.

§ 18.[Treść wniosku o wydanie opinii] 1.Wniosek osoby lub jej przedstawiciela ustawowego o wydanie opinii, o której mowa w § 17, powinien zawierać:

1) imię i nazwisko osoby, datę i miejsce urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu oraz numer PESEL,

2) uzasadnienie konieczności pobytu w domu pomocy społecznej,

3) miejscowość, datę i podpis osoby lub jej przedstawiciela ustawowego.

2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, osoba lub jej przedstawiciel ustawowy powinien dołączyć zaświadczenia:

1) o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką osoba się znajduje,

2) lekarza psychiatry - w przypadku wystąpienia choroby psychicznej,

3) psychologa - w przypadku wystąpienia upośledzenia umysłowego.

§ 19.[Rozpatrzenie wniosku] 1. Wniosek o wydanie opinii, o której mowa w § 15 i 17, przewodniczący powiatowego zespołu kieruje do rozpatrzenia przez skład opiniujący, o którym mowa w § 27, oraz ustala termin posiedzenia tego składu.

2. Przewodniczący składu opiniującego sporządza ocenę stanu zdrowia dziecka lub osoby na podstawie bezpośredniego badania oraz zebranego materiału dowodowego, z zastrzeżeniem ust. 5.

3. Przewodniczący powiatowego zespołu zawiadamia o konieczności przeprowadzenia badania lekarskiego:

1) osobę ubiegającą się o zasiłek stały w przypadku badania dziecka,

2) osobę ubiegającą się o skierowanie do domu pomocy społecznej,

informując o terminie i miejscu badania.

4. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na badanie lekarskie dziecka lub osoby, przewodniczący powiatowego zespołu zawiadamia na piśmie strony postępowania o odstąpieniu od wydania opinii.

5. Przewodniczący składu opiniującego może wydać ocenę stanu zdrowia bez bezpośredniego badania, jeżeli uzna posiadaną dokumentację za wystarczającą do wydania tej oceny.

6. Psycholog lub pedagog - członek składu opiniującego sporządza ocenę dotyczącą zakresu opieki i pielęgnacji sprawowanej nad dzieckiem przez osobę ubiegającą się o zasiłek stały, na podstawie bezpośredniej rozmowy z tą osobą.

7. Pracownik socjalny - członek składu opiniującego sporządza ocenę dokumentacji określonej w § 17 w celu wydania opinii.

8. Z posiedzenia składu opiniującego sporządza się protokół, który podpisują przewodniczący i członkowie tego składu.

§ 20.[Treść postanowienia zawierającego opinię] 1. Postanowienie powiatowego zespołu zawierające opinię, o której mowa w § 15, zawiera:

1) oznaczenie powiatowego zespołu, który je wydał,

2) numer sprawy,

3) datę wydania postanowienia,

4) podstawę prawną,

5) nazwisko i imię wnioskodawcy,

6) nazwisko i imię osoby ubiegającej się o zasiłek stały, datę i miejsce jej urodzenia, adres zamieszkania oraz numer PESEL,

7) imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia dziecka,

8) treść opinii wraz z uzasadnieniem,

9) pouczenie, iż na postanowienie zażalenie nie przysługuje,

10) pieczątki i podpisy przewodniczącego i członków składu opiniującego.

2. Postanowienie powiatowego zespołu zawierające opinię, o której mowa w § 17, zawiera:

1) oznaczenie powiatowego zespołu, który je wydał,

2) numer sprawy,

3) datę wydania postanowienia,

4) podstawę prawną,

5) nazwisko i imię osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej,

6) stwierdzenie spełniania lub niespełniania przesłanek określonych w art. 19 ust. 1a ustawy o pomocy społecznej,

7) określenie typu domu pomocy społecznej w przypadku spełnienia przez osobę przesłanek, o których mowa w pkt 6,

8) uzasadnienie,

9) pouczenie, iż na postanowienie zażalenie nie przysługuje,

10) pieczątki i podpisy przewodniczącego i członków składu opiniującego.

§ 21.[Termin wydania postanowienia] 1. Powiatowy zespół wydaje postanowienie zawierające opinię:

1) w terminie 14 dni, licząc od dnia złożenia wniosku o wydanie opinii wraz z kompletem wymaganych dokumentów,

2) w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia wniosku wraz z kompletem wymaganych dokumentów, jeżeli wydanie opinii wymaga przeprowadzenia badania przez lekarza - członka składu opiniującego,

3) w terminie 14 dni, licząc od dnia nadesłania uzupełniających dokumentów - w przypadku konieczności ich dostarczenia.

2. Przewodniczący powiatowego zespołu przesyła postanowienie, o którym mowa w:

1) § 20 ust. 1 - wnioskodawcy,

2) § 20 ust. 2 - osobie ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy lub jej przedstawicielowi ustawowemu.

§ 23.[Skład zespołów] W skład powiatowych zespołów oraz wojewódzkich zespołów wchodzą:

1) przewodniczący,

2) sekretarz,

3) lekarze,

4) psycholodzy i pedagodzy,

5) doradcy zawodowi,

6) pracownicy socjalni.

§ 24.[Uprawnienia przewodniczącego zespołu] 1. Przewodniczący powiatowego zespołu:

1) reprezentuje powiatowy zespół na zewnątrz,

2) organizuje pracę powiatowego zespołu,

3) organizuje obsługę administracyjno-biurową powiatowego zespołu.

2. Przewodniczący wojewódzkiego zespołu:

1) reprezentuje wojewódzki zespół na zewnątrz,

2) organizuje pracę wojewódzkiego zespołu,

3) organizuje obsługę administracyjno-biurową wojewódzkiego zespołu.

§ 25.[Skład orzekający] 1. Powiatowy zespół oraz wojewódzki zespół orzeka co najmniej w trzyosobowych składach orzekających, z zastrzeżeniem ust. 4.

2. Skład orzekający i przewodniczącego składu orzekającego wyznacza, spośród członków powiatowego zespołu lub wojewódzkiego zespołu, przewodniczący tego zespołu.

3. Przewodniczącym składu orzekającego jest lekarz.

4. Orzeczenie o umorzeniu postępowania wydaje powiatowy zespół, a także wojewódzki zespół w składzie przewodniczący zespołu i wyznaczony przez niego członek zespołu.

§ 26.[Udział specjalistów w posiedzeniu] 1. Wydanie orzeczenia zawierającego wskazania co do rehabilitacji zawodowej i odpowiedniego zatrudnienia wymaga udziału w posiedzeniu składu orzekającego doradcy zawodowego.

2. Wydanie orzeczenia zawierającego wskazania co do rehabilitacji społecznej, korzystania ze świadczeń, usług socjalnych i opiekuńczych oraz ulg i uprawnień wymaga udziału w posiedzeniu składu orzekającego pracownika socjalnego.

3. W przypadku gdy orzekanie dotyczy osób objętych ustawą z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 oraz z 2000 r. Nr 120, poz. 1268), w posiedzeniu składu orzekającego bierze udział psycholog.

4. Specjaliści, o których mowa w § 23 pkt 4-6, biorący udział w posiedzeniu składu orzekającego sporządzają oceny zgodnie ze specjalnością.

§ 27.[Skład opiniujący] 1. Postanowienia, o których mowa w § 20 ust. 1 i 2, powiatowy zespół wydaje co najmniej w dwuosobowym, wyznaczonym przez przewodniczącego powiatowego zespołu, składzie opiniującym, złożonym z lekarza i właściwego specjalisty.

2. Przewodniczącym składu opiniującego jest lekarz.

§ 30.[Tryb rozpatrywania spraw] Sprawy, które zostały wszczęte, a nie zakończone przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, rozpatrywane są według przepisów tego rozporządzenia.

§ 31.[Wejście w życie] [1] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z tym że § 28 wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki

Społecznej z dnia 12 stycznia 2001 r. (poz. 60)

WZÓR LEGITYMACJI DOKUMENTUJĄCEJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ