Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
Gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie i przechowywanie materiałów archiwalnych	34
Podstawy prawnoustrojowe państwa polskiego	10
Podstawy informacji naukowej i informatyka	7
Zagadnienia społeczno-ekonomiczne	7
Języki obce	12
Razem	70**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla

dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 30% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK: GROMADZENIE, OPRACOWYWANIE, UDOSTĘPNIANIE l PRZECHOWYWANIE MATERIAŁÓW ARCHIWALNYCH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawowymi pojęciami obowiązującymi w archiwistyce polskiej,

2) posługiwać się podstawowymi normami obowiązującymi w metodyce archiwalnej,

3) stosować obowiązujące przepisy regulujące organizację i zadania archiwum zakładowego,

4) wykorzystywać znajomość dziejów archiwów polskich w prowadzeniu prac z zakresu gromadzenia, opracowywania i udostępniania materiałów archiwalnych,

5) wykonywać prace z zakresu gromadzenia materiałów archiwalnych w archiwum,

6) rozpoznawać przynależność zespołową materiałów archiwalnych sporządzonych na różnych nośnikach informacji,

7) przeprowadzać segregację oraz systematyzację materiałów archiwalnych, sporządzonych na różnych nośnikach informacji w obrębie zespołu,

8) wybierać właściwe metody i opracowywać materiały archiwalne sporządzone na różnych nośnikach informacji,

9) porządkować i opisywać jednostki archiwalne,

10) nadawać sygnatury archiwalne,

11) sporządzać inwentarz archiwalny (kartkowy, ciągły) ze wstępem,

12) sporządzać ewidencję właściwą dla określonego typu archiwum,

13) oceniać prawidłowość prowadzenia dokumentacji w registraturze:

a) posługiwać się instrukcją kancelaryjną,

b) posługiwać się rzeczowym wykazem akt,

c) oceniać wartość archiwalną dokumentacji,

d) przygotowywać dokumentację do przekazania do archiwum zakładowego lub składnicy akt,

14) organizować i prowadzić archiwum zakładowe i składnicę akt,

15) oceniać prawidłowość przekazania dokumentacji do archiwum zakładowego i składnicy akt, w tym udzielać komórkom organizacyjnym konsultacji w zakresie przygotowania dokumentacji do przekazania,

16) przygotowywać materiały archiwalne do przekazania archiwum państwowemu,

17) udostępniać zasób archiwum,

18) popularyzować zasób archiwum,

19) wykorzystywać w działaniach praktycznych archiwalne systemy informacyjne,

20) rozpoznawać potrzeby informacyjne użytkowników archiwów,

21) instruować użytkowników archiwów w zakresie korzystania ze środków ewidencyjnych i informacyjnych w pracowniach naukowych archiwów,

22) udostępniać informację archiwalną w różnych formach,

23) upowszechniać informacje o zasobie archiwalnym,

24) przeprowadzać kontrolę prawidłowości organizacji i działania archiwum zakładowego,

25) posługiwać się podstawowymi urządzeniami stosowanymi w archiwach (czytniki, kserokopiarki, faksy, urządzenia kontrolno-pomiarowe),

26) kontrolować warunki przechowywania i zabezpieczenia zasobu archiwalnego,

27) przeprowadzać proste zabiegi konserwatorskie,

28) przedstawiać losy i dzieje najważniejszych archiwów i zasobów archiwalnych od początku ich dziejów do czasów współczesnych,

29) charakteryzować współczesną organizację państwowej służby archiwalnej oraz innych struktur archiwalnych,

30) nawiązywać kontakty zawodowe z archiwami znajdującymi się w różnych strukturach organizacyjnych,

31) nawiązywać kontakty zawodowe z innymi instytucjami gromadzącymi materiały archiwalne,

32) organizować pracę własną,

33) organizować pracę niewielkich zespołów pracowniczych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) przedmiot, zakres, podział i dzieje archiwistyki,

2) podstawowe pojęcia, zasady i normy archiwalne, ustawodawstwo archiwalne,

3) materiały archiwalne i ich klasyfikacja,

4) archiwalna ocena dokumentacji,

5) opracowanie zasobu archiwalnego (opracowanie zespołu dokumentacji aktowej, audiowizualnej, geodezyjno-kartograficznej, technicznej i czytanej maszynowo, obejmujące wszystkie etapy opracowywania - do sporządzenia inwentarza włącznie, z uwzględnieniem specyfiki wymienionej dokumentacji),

6) system informacji w archiwach,

7) sporządzanie pomocy ewidencyjno-informacyjnych w archiwach (cechy systemu informacyjno-wyszukiwawczego, tradycyjnego i zautomatyzowanego),

8) udostępnianie i popularyzacja zasobu archiwalnego,

9) narastający zasób archiwalny (kształtowanie i gromadzenie),

10) obieg i narastanie dokumentacji (instrukcja kancelaryjna, wykaz akt),

11) przechowywanie i zabezpieczanie materiałów archiwalnych,

12) dzieje archiwów polskich do końca l wojny światowej,

13) organizacja i zadania służby archiwalnej w II Rzeczypospolitej Polskiej,

14) archiwa polskie w okresie II wojny światowej,

15) organizacja, zadania i działalność służby archiwalnej w latach 1945-1989,

16) archiwa polskie po 1989 r.,

17) organizacja archiwów zagranicznych i międzynarodowych organizacji archiwalnych,

18) organizacja i zadania archiwum zakładowego i składnicy akt (instrukcja o prowadzeniu archiwum, przejmowanie dokumentacji, przechowywanie i zabezpieczanie, środki ewidencyjno-informacyjne, brakowanie, porządkowanie, udostępnianie),

19) lokal i wyposażenie oraz personel archiwum zakładowego i składnicy akt,

20) współdziałanie archiwów zakładowych z państwową służbą archiwalną sprawującą nadzór (w szczególności przekazywanie materiałów archiwalnych do archiwów państwowych).

BLOK: PODSTAWY PRAWNOUSTROJOWE PAŃSTWA POLSKIEGO

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) operować wiedzą na temat podstawowych zasad ustroju oraz struktury organizacyjnej władz na ziemiach polskich w aspekcie historycznym i współczesnym w okresach:

a) od rozbiorów państwa polskiego w 1772 r. do narodzin niepodległego państwa polskiego w 1918 r.,

b) II Rzeczypospolitej Polskiej,

c) okupacji niemieckiej i radzieckiej (1939- 1944/45),

d) od 1944 r. do 1989 r.,

2) określać wpływ przemian administracyjnych i terytorialnych państwa na funkcjonowanie służby archiwalnej,

3) posługiwać się pojęciami z zakresu prawa konstytucyjnego i administracyjnego,

4) wyszukiwać i posługiwać się źródłami z zakresu prawa konstytucyjnego i administracyjnego,

5) charakteryzować podstawy organizacji i działania administracji rządowej i samorządowej oraz podziały terytorialno-administracyjne państwa po 1989 r.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) zasady ustrojowe ziem polskich w latach 1772/1795-1918:

a) ustrój ziem polskich pod zaborem pruskim (1772/1795-1805),

b) ustrój Księstwa Warszawskiego (1806-1815),

c) ustrój Królestwa Polskiego (1815-1864),

d) ustrój ziem polskich zaboru i państwa pruskiego (1815-1848),

e) ustrój Wolnego Miasta Krakowa (1815-1846),

f) ustrój ziem zaboru austriackiego (1772-1846),

g) ustrój Królestwa Polskiego (1864-1918),

h) ustrój ziem polskich zaboru i państwa pruskiego (1849-1918/1920),

i) ustrój Galicji po roku 1860,

2) odzyskanie przez Polskę niepodległości i podstawowe zasady ustroju politycznego II Rzeczypospolitej Polskiej,

3) ziemie polskie w okresie okupacji (1939-1944/45),

4) ustrój państwa polskiego w latach 1944-1989:

a) zdobycie władzy przez komunistów i budowa podstaw nowego ustroju,

b) ustrój polityczny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1953-1989 oraz upadek systemu komunistycznego w Polsce,

5) zmiany ustrojowe w Polsce po 1989 r.,

6) podstawowe zasady ustroju politycznego Polski po 1989 r., na gruncie obowiązującego prawa,

7) kształtowanie się struktury administracji publicznej na ziemiach polskich: samorządowej (w latach 1918-1950 oraz po 1990 r.) oraz państwowej (w latach 1918-1945, w tym w okresie okupacji w latach 1939-1944/45, władze polskie na uchodźstwie w latach 1944-1990),

8) zasady organizacji i funkcjonowania administracji rządowej i samorządowej po 1990 r.

BLOK: PODSTAWY INFORMACJI NAUKOWEJ l INFORMATYKI

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się pojęciem informacji naukowej oraz pojęciami bibliotekoznawstwa i naukoznawstwa,

2) opisywać i interpretować systemy wytwarzające informację, w szczególności naukę, administrację i gospodarkę, jako systemy informacyjne,

3) charakteryzować krajową infrastrukturę informacyjną,

4) charakteryzować, rozpoznawać i klasyfikować (zgodnie z różnymi kryteriami) źródła informacji,

5) interpretować zasady gromadzenia i opracowywania różnego rodzaju źródeł informacji,

6) charakteryzować typy języków informacyjno-wyszukiwawczych,

7) posługiwać się językami deskryptorowymi,

8) sporządzać charakterystyki wyszukiwawcze,

9) sporządzać informatory,

10) posługiwać się archiwalnym systemem ewidencyjno-informacyjnym,

11) udostępniać informację w różnych formach,

12) wyjaśniać zasady działania komputera,

13) stosować systemy operacyjne i wykonywać w nich podstawowe czynności,

14) posługiwać się edytorami tekstów i arkuszami kalkulacyjnymi,

15) tworzyć bazy danych i posługiwać się nimi,

16) wprowadzać i modyfikować informacje,

17) sortować i przeszukiwać bazy danych,

18) korzystać z sieci komputerowych, lokalnych i rozległych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) pojęcia: informacji, dokumentacji, komunikacji społecznej, rola informacji w procesie decyzyjnym (w zarządzaniu i administracji),

2) pojęcie źródła informacji, klasyfikacje źródeł informacji, kryteria klasyfikacji,

3) zbiory informacyjne (pierwotnych źródeł informacji), między innymi zbiory ogólne, zbiory specjalistyczne, zbiory narastające genetycznie, w szczególności zespoły archiwalne a zbiory tworzone przez służby informacyjne,

4) języki informacyjne prekoordynowane i postkoordynowane,

5) opracowania informacyjne i ich systematyka,

6) metodyka tworzenia opracowań informacyjnych (dla wybranych typów źródeł informacji),

7) archiwalny system ewidencyjno-informacyjny i jego elementy,

8) procedura wyszukiwania informacji z zastosowaniem archiwalnego systemu ewidencyjno-informacyjnego,

9) różne formy udostępniania informacji,

10) organizacja działalności informacyjnej w kraju, organizacje i systemy informacyjne międzynarodowe,

11) podstawowe terminy informatyki,

12) zasady budowy i funkcjonowania komputera,

13) podstawowe systemy operacyjne,

14) nakładki na systemy operacyjne,

15) arkusze kalkulacyjne - zastosowanie do zadań statystycznych, graficzne przedstawianie wyników,

16) edytory tekstów - wykorzystywanie edytorów tekstów dla działalności informacyjnej,

17) bazy danych - zasady budowy baz danych,

18) administrowanie bazami danych,

19) wprowadzanie i modyfikowanie danych,

20) sortowanie i przeszukiwanie baz danych, przetwarzanie baz danych,

21) sieci komputerowe (lokalne LAN i rozległe WAN) i poczta elektroniczna.

BLOK: ZAGADNIENIA SPOŁECZNO-EKONOMICZNE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawowymi pojęciami psychologicznymi,

2) charakteryzować potrzeby i motywy działania człowieka,

3) charakteryzować sposoby zaspokajania potrzeb indywidualnych i ogólnospołecznych,

4) wyjaśniać podstawowe pojęcia ekonomiczne,

5) podać zasady funkcjonowania gospodarki rynkowej,

6) stosować aktywne metody poszukiwania pracy,

7) interpretować prawa i obowiązki pracownika,

8) określać miejsce i rolę własnej komórki organizacyjnej i zajmowanego stanowiska w strukturze przedsiębiorstwa,

9) charakteryzować warunki podejmowania działalności gospodarczej na własny rachunek,

10) określać i stosować zasady efektywnego planowania czasu pracy,

11) interpretować i stosować zasady skutecznego komunikowania się,

12) współdziałać w grupowym wykonywaniu zadań,

13) kierować pracą małego zespołu,

14) realizować zasady skutecznego uczenia się, samokształcenia i doskonalenia umiejętności zawodowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) wprowadzenie do psychologii, przedmiot i dziedziny psychologii, podstawowe pojęcia psychologiczne,

2) mechanizmy napędowe aktywności człowieka - potrzeby, wartości, motywy,

3) rola przedsiębiorstw w zaspokajaniu potrzeb ludzkich,

4) istota gospodarki rynkowej,

5) przedsiębiorcy, klasyfikacje przedsiębiorstw, ich struktura organizacyjna,

6) zasady i cele prywatyzacji przedsiębiorstw,

7) rynek pracy, popyt i podaż pracy, bezrobocie,

8) poszukiwanie pracy, agencje pracy, oferta pracy, rozmowa kwalifikacyjna,

9) umowa o pracę i umowa zlecenia,

10) obowiązki i prawa pracownika,

11) podatek dochodowy od osób fizycznych i od osób prawnych,

12) podejmowanie działalności gospodarczej - wybór rodzaju i miejsca działalności,

13) formalności związane z podejmowaniem działalności gospodarczej,

14) obowiązek ubezpieczenia społecznego pracowników,

15) psychologiczne zasady współdziałania społecznego,

16) komunikowanie się, kanały komunikacyjne, zasady efektywnego komunikowania się,

17) sprawne kierowanie zespołem,

18) psychologiczne zasady organizacji pracy i stanowiska pracy,

19) doskonalenie własnych umiejętności i podnoszenie kwalifikacji zawodowych, techniki skutecznego samokształcenia i uczenia się.

BLOK: JĘZYKI OBCE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) na poziomie podstawowym:

a) wychwytywać sens prostych wypowiedzi ustnych (również z taśmy magnetofonowej i wideo),

b) czytać ze zrozumieniem proste teksty ogólne i fachowe,

c) formułować proste własne wypowiedzi, ustnie i pisemnie,

d) stosować podstawowe terminy fachowe,

e) korzystać ze słownika ogólnego i słowników fachowych,

f) wypełniać proste ankiety i formularze,

g) przeprowadzać kwerendy (na materiale w języku obcym),

2) na poziomie średnio zaawansowanym:

a) wychwytywać wszystkie wątki w dłuższych wypowiedziach ustnych,

b) podtrzymywać rozmowę,

c) udzielać prostych informacji fachowych, ustnie lub pisemnie,

d) czytać ze zrozumieniem teksty ogólne i fachowe, współczesne i dziewiętnastowieczne,

e) pisać proste listy nieformalne i urzędowe,

f) streszczać lektury dłuższych tekstów, literackich i fachowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) poziom podstawowy:

a) zwroty grzecznościowe, przywitanie, pożegnanie, nawiązywanie rozmów,

b) przedstawianie siebie i innych, pytanie o nazwisko, narodowość, język, zawód, adres, telefon (alfabet, liczby),

c) określanie wieku, pytanie o wiek, porównanie wieku,

d) określanie miejsca,

e) określanie czasu (wiek, rok, miesiąc, dzień tygodnia, godzina, pytanie o godzinę),

f) opis osób i przedmiotów (wygląd zewnętrzny, porównanie, podobieństwa, różnice, kolory, ocena),

g) informacja o czynnościach i stanach (jednoczesność i kolejność wydarzeń),

h) wyrażanie prośby, przypuszczenia, propozycji, zgody, sprzeciwu, odmowy,

i) wyrażanie prośby o informację, pomoc, ratunek,

j) wyrażanie życzenia, zamiaru,

k) omówienie terminu,

l) odszukanie w tekście konkretnej informacji,

ł) uporządkowanie (według ważności informacji zawartych w tekście),

m) wypełnianie prostych formularzy, ankiet,

n) napisanie krótkiego listu, kartki,

o) napisanie krótkiej notatki, opisu, opowiadania,

p) napisanie podania o pracę, życiorysu (curriculum vitae - c.v.),

r) przekazanie treści wysłuchanej prostej wypowiedzi,

s) przekazanie ogólnego sensu przeczytanego tekstu,

2) poziom średnio zaawansowany:

a) porównywanie alfabetu współczesnego i alfabetów wcześniejszych, różne rodzaje pisma, zasady transliteracji, rozpoznawanie wieku dokumentu na podstawie pisma,

b) porównywanie tekstów współczesnych i historycznych na ten sam temat, rozpoznawanie wieku dokumentu na podstawie używanej leksyki i stylu,

c) wymiana informacji ogólnych,

d) wyrażanie prośby, życzenia, konieczności, powinności, oczekiwania,

e) określanie własności, przynależności,

f) wyrażanie propozycji, opinii, zgody, odmowy, sprzeciwu, akceptacji, zawodu, zadowolenia, oczekiwania,

g) wyrażanie przeprosin, wyjaśnianie nieporozumień,

h) uzyskiwanie i przekazywanie informacji telefonicznej,

i) uzgadnianie spotkania, terminu, warunków wykonania zadania (dni tygodnia, miesiące, relacje czasowe, pieniądze, ceny, transakcje),

j) wyrażanie opinii (ocenianie przydatności, określanie preferencji),

k) wypełnianie bardziej skomplikowanych ankiet i formularzy,

l) sporządzanie notatki (konspektu) z przeczytanego tekstu,

ł) wyszukiwanie w tekście fachowym konkretnej informacji,

m) pisanie listów nieformalnych i urzędowych (przestrzeganie form grzecznościowych i wymogów formalnych, różnice między językiem formalnym i nieformalnym, odpowiedź na ogłoszenie, potwierdzenie zamówienia),

n) redagowanie notatek z wysłuchanej i przeczytanej informacji,

o) terminologia archiwalna,

p) napisanie abstraktu artykułu fachowego.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawody: murarz, betoniarz-zbrojarz, malarz-tapeciarz, posadzkarz, dekarz, technolog robót wykończeniowych w budownictwie, monter konstrukcji budowlanych	podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące
Podstawy budownictwa	54	54	54
Proces budowlany	16	16	16
Dokumentacja techniczna	6	6	6
Eksploatacja obiektów budowlanych oraz podstawy działalności gospodarczej	4	4	4
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK: PODSTAWY BUDOWNICTWA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) dobierać materiały, narzędzia, maszyny i urządzenia do typowych robót budowlanych,

2) nadzorować składowanie, magazynowanie i konserwację powszechnie stosowanych środków produkcji budowlanej,

3) przeprowadzać kontrolne badania laboratoryjne materiałów i wyrobów budowlanych oraz interpretować wyniki tych badań,

4) klasyfikować grunty budowlane i określać ich przydatność do celów budowlanych,

5) wykonywać prace pomiarowe w terenie,

6) określać rodzaje i wielkości naprężeń powstających w gruncie pod wpływem obciążeń zewnętrznych,

7) ustalać wymiary podstawy fundamentu i głębokość jego posadowienia,

8) rozpoznawać podstawowe elementy budynków,

9) rozpoznawać rodzaje typowych systemów technologiczno-konstrukcyjnych obiektów budowlanych,

10) rozwiązywać belki statycznie wyznaczalne, tzn. obliczać wartości reakcji podpór, sił poprzecznych, podłużnych i momentów zginających, sporządzać wykresy obliczonych sił,

11) obliczać wartości sił w prętach prostych kratownic statycznie wyznaczalnych,

12) obliczać wielkości charakteryzujące przekrój elementu budowlanego, w szczególności wyznaczać współrzędne środka ciężkości, obliczać momenty bezwładności, promienie bezwładności i wskaźniki wytrzymałości,

13) określać i obliczać naprężenia, odkształcenia i nośność elementów konstrukcji,

14) ustalać wielkości obciążeń stałych i zmiennych działających na elementy konstrukcyjne,

15) organizować wykonawstwo różnych rodzajów konstrukcji budowlanych,

16) sporządzać kosztorysy typowych robót budowlanych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) ogólne wiadomości o budownictwie:

a) zarys historii budownictwa,

b) podstawowe pojęcia,

c) wymagania stawiane budynkom,

d) ekologia w budownictwie,

2) grunty budowlane i roboty ziemne:

a) klasyfikacja, właściwości i badanie gruntów,

b) roboty ziemne,

3) prace pomiarowe w terenie,

4) elementy budynków i ich funkcje:

a) elementy konstrukcyjne budynków,

b) podstawowe elementy budynków i ich funkcje:

fundamenty, ściany, stropy, schody, dachy i stropodachy, stolarka i ślusarka budowlana,

5) zasady wykonywania elementów żelbetowych,

6) roboty dekarskie,

7) roboty wykończeniowe w budynku,

8) roboty remontowe i rozbiórkowe,

9) materiały budowlane:

a) podstawowe właściwości techniczne materiałów budowlanych,

b) materiały i wyroby kamienne i ceramiczne,

c) wyroby ze szkła i stopów metali,

d) zaczyny i zaprawy budowlane,

e) betony cementowe,

f) drewno i materiały drewnopochodne,

g) metale i ich stopy,

h) tworzywa sztuczne,

i) materiały izolacyjne,

j) szkło budowlane,

k) materiały wykończeniowe,

10) konstrukcje budowlane:

a) murowe, drewniane, stalowe, żelbetowe i sprężone,

b) obciążenia konstrukcji budowlanych,

c) praca elementów konstrukcji,

11) projektowanie konstrukcji:

a) statyka sił,

b) układy prętowe statycznie wyznaczalne,

c) belki statycznie niewyznaczalne,

d) obliczanie konstrukcji,

e) rysunki konstrukcji.

BLOK: PROCES BUDOWLANY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) organizować produkcję budowlaną w sposób zgodny z wymogami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz obowiązującymi normami,

2) organizować stanowiska robocze do prac budowlanych,

3) stosować różne technologie robót budowlanych,

4) wykorzystywać podstawowe narzędzia i sprzęt budowlany,

5) wytyczać budynki o nieskomplikowanym obrysie,

6) organizować pracę zespołów budowlanych z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, a także z uwzględnieniem koordynacji z robotami instalacyjnymi,

7) dokonywać obmiarów i odbiorów typowych robót budowlanych,

8) wykonywać rysunki elementów konstrukcyjnych budowli,

9) określać i wykonywać izolacje elementów budowlanych,

10) organizować roboty budowlane i kierować ich wykonaniem,

11) posługiwać się podstawowym sprzętem i przyrządami mierniczymi,

12) stosować środki ochrony przeciwporażeniowej na placu budowy i w budynkach,

13) stosować zasady dotyczące wykonywania pomieszczeń dla urządzeń i instalacji sanitarnych oraz elektrycznych,

14) chronić budynki, sieci elektroenergetyczne oraz rusztowania i maszyny budowlane przed wyładowaniami atmosferycznymi,

15) integrować wykonawstwo instalacji budowlanych z innymi robotami,

16) ekonomicznie wykorzystywać urządzenia, maszyny i sprzęt,

17) wykonywać proste roboty z zakresu budownictwa,

18) wykonywać proste roboty ziemne sposobem ręcznym,

19) wykonywać proste roboty pomocnicze,

20) wykonywać mieszanki zaprawowe i betonowe,

21) wykonywać proste roboty wykończeniowe,

22) wykonywać podstawowe roboty zabezpieczające budowlę,

23) wykonywać prace naprawcze, remontowe i rozbiórkowe,

24) przeprowadzać odbiór robót budowlanych,

25) normować roboty budowlane,

26) chronić środowisko podczas prowadzenia robót,

27) przeprowadzać szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,

28) udzielać pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) wykonawstwo i organizacja robót budowlanych:

a) ziemnych i fundamentowych,

b) ciesielskich i deskowań,

c) betoniarskich i zbrojarskich,

d) murarskich i dekarskich,

e) wykończeniowych,

f) instalacyjnych: sanitarnych i elektrycznych,

g) związanych z budową rusztowań,

2) organizacja placu budowy:

a) przygotowanie placu budowy,

b) zagospodarowanie placu budowy,

c) podział i zabezpieczenie frontu robót,

d) uruchamianie i eksploatacja maszyn oraz wykorzystywanie sprzętu,

e) organizacja transportu poziomego i pionowego,

f) ochrona przeciwpożarowa i przeciwporażeniowa,

g) likwidacja placu budowy,

3) prace pomiarowe:

a) przyrządy pomiarowe,

b) pomiary poziome i pionowe,

c) przenoszenie danych oraz tyczenie budynku,

4) organizacja stanowisk roboczych na budowie,

5) ochrona pracowników i szkolenie bhp na budowie,

6) ochrona środowiska przy robotach budowlanych.

BLOK: DOKUMENTACJA TECHNICZNA

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rozróżniać style architektoniczne i rozpoznawać obiekty architektury historycznej,

2) sporządzać, wymiarować i opisywać rysunki techniczne w różnych skalach w zależności od stadium dokumentacji technicznej,

3) charakteryzować obiekty budowlane i ich elementy,

4) wykonywać rysunki odręczne detali budowlanych,

5) czytać i analizować dokumentację architektoniczno-budowlaną i techniczną w zakresie sieci i instalacji sanitarnych oraz elektrycznych,

6) projektować elementy budowli zgodnie z przepisami prawa budowlanego, w szczególności nieskomplikowane pod względem konstrukcji i schematu statycznego: fundamenty, słupy, belki, płyty lub elementy drogi,

7) posługiwać się dokumentacją techniczną w fazie prac przygotowawczych do rozpoczęcia procesu budowlanego,

8) prowadzić dokumentację budowy,

9) posługiwać się dokumentacją techniczną przy wykonywaniu zadań produkcyjnych,

10) dokonywać wzrokowej oceny prawidłowości geometrycznej brył i figur płaskich, ich orientacyjnych wymiarów i usytuowania w przestrzeni,

11) posługiwać się komputerem w pracy zawodowej,

12) korzystać ze źródeł informacji techniczno-ekonomicznej i literatury zawodowej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) zarys historii architektury i rozwoju budownictwa:

a) charakterystyka stylów architektonicznych,

b) budownictwo mieszkaniowe,

c) budownictwo usługowe, przemysłowe i inwentarskie; mała architektura,

2) zasady urbanistyki,

3) zasady wykonywania rysunku technicznego; podstawy geometrii wykreślnej:

a) podstawowe pojęcia,

b) rzutowanie, przekroje i rozwinięcia brył,

4) sporządzanie, wymiarowanie i opisywanie rysunków technicznych,

5) posługiwanie się dokumentacją w różnych fazach procesu budowlanego:

a) dokumentacją w fazie prac przygotowawczych do rozpoczęcia robót budowlanych,

b) dokumentacją budowy,

c) dokumentacją techniczną przy robotach budowlanych,

d) dokumentacją kosztorysową,

e) dokumentacją sporządzaną z wykorzystaniem komputera,

6) inwentaryzacja obiektów budowlanych.

BLOK: EKSPLOATACJA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rozróżniać podstawowe formy własności obiektów budowlanych i rodzaje zarządzania nieruchomościami,

2) prowadzić książkę obiektu, przechowywać dokumenty dotyczące stanu i kontroli nieruchomości oraz posługiwać się nimi w pracy,

3) wykorzystywać podstawy wiedzy ekonomicznej w działalności organizacyjno-technicznej,

4) obliczać koszty utrzymania budynku,

5) przygotowywać materiały do zawierania umów z najemcami lokali,

6) organizować, nadzorować i rozliczać typowe pod względem rodzaju i zakresu roboty remontowe,

7) sporządzać zlecenia robocze i obliczać wynagrodzenia robotników,

8) przygotowywać materiały do przetargów na roboty budowlane i do sporządzania umów na roboty budowlane,

9) przeprowadzać inwentaryzację istniejących obiektów,

10) kontrolować stan techniczny obiektów budowlanych oraz prowadzić prace konserwacyjne, remontowe i rozbiórkowe oraz związane z modernizacją,

11) dokonywać odbioru robót,

12) stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy robotach budowlanych i chronić środowisko naturalne,

13) sporządzać kosztorysy powykonawcze,

14) prowadzić własną firmę,

15) organizować działalność gospodarczą,

16) wykorzystywać przepisy prawa pracy i prawa budowlanego,

17) składać oferty i dokumentacje przetargowe.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) utrzymywanie zasobów mieszkaniowych:

a) zarządzanie budynkami,

b) techniczne warunki eksploatacji budynków,

c) przygotowywanie dokumentacji remontowej i modernizacji obiektu,

2) organizacja robót remontowych:

a) rodzaje remontów,

b) roboty remontowe,

c) konserwacja elementów budowli,

d) naprawy tynków, izolacji i ocieplanie budynków,

3) organizacja robót rozbiórkowych:

a) inwentaryzacja obiektów budowlanych,

b) metody wykonywania rozbiórek,

c) bezpieczeństwo i higiena pracy przy robotach rozbiórkowych,

4) przepisy prawa budowlanego, prawa pracy i cywilnego:

a) prawo budowlane i przepisy wykonawcze,

b) odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy przy robotach budowlanych,

c) certyfikaty i normy budowlane,

d) Kodeks pracy i przepisy wykonawcze,

5) nadzór budowlany:

a) organizacja nadzoru budowlanego,

b) samodzielne funkcje techniczne w budownictwie,

c) uprawnienia budowlane,

6) prowadzenie działalności gospodarczej:

a) podejmowanie działalności gospodarczej,

b) podstawy prawne działalności ekonomicznej,

c) wybrane przepisy podatkowe w działalności gospodarczej,

d) przetargi i umowy,

7) własna firma remontowo-budowlana:

a) obowiązki pracodawcy i pracownika,

b) dokumentacja działalności,

c) sprawozdawczość,

d) księgowość,

8) dokumentacja odbioru obiektu budowlanego:

a) inwentaryzacja obiektu,

b) odbiór poszczególnych robót budowlanych.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
Techniki i technologie prac geodezyjnych	40
Metody i narzędzia opracowań geodezyjno-kartograficznych	20
Zagadnienia prawne i ekonomiczno-techniczne	5
Nauka przez pracę	15
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na zapoznanie uczniów (słuchaczy) z nowoczesnymi technikami prac geodezyjno-kartograficznych, wycieczki dydaktyczne oraz dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK: TECHNIKI l TECHNOLOGIE PRAC GEODEZYJNYCH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rejestrować (inwentaryzować) stan zagospodarowania terenu, wytyczać projekty nowego zagospodarowania terenu oraz prowadzić geodezyjną obsługę budowy dowolnego obiektu budowlanego, stosując w tym celu nowoczesne metody, techniki i narzędzia pomiarowe,

2) sporządzać graficzne zobrazowanie stanu zagospodarowania terenu, czyli opracowywać mapy terenu w różnych skalach, w różnym zakresie treści i różnymi metodami (tradycyjną, fotogrametryczną, numeryczną), stosownie do potrzeb gospodarczych i społecznych,

3) przetwarzać wyniki pomiarów terenu, tworząc zbiory danych numerycznych, niezbędnych do dalszych opracowań geodezyjno-kartograficznych,

4) tworzyć odpowiednią dokumentację opracowań geodezyjno-kartograficznych (terenową, obliczeniową, graficzną),

5) gromadzić dane państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (mapy, współrzędne punktów osnów geodezyjnych, dokumentację geodezyjną), prowadzić, aktualizować i udostępniać dane z zasobu różnym użytkownikom,

6) prowadzić ewidencję gruntów i budynków oraz kontrolę zgodności technicznej i prawnej dokumentacji geodezyjnej, przekazywanej przez różnych wykonawców, wykonywać zadania związane z obsługą klientów w urzędach administracji rządowej i samorządowej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe wiadomości o geodezji,

2) pomiary liniowe,

3) sporządzanie mapy sytuacyjnej,

4) podstawy optyki instrumentalnej,

5) pomiary wysokościowe,

6) instrumenty do pomiarów wysokościowych,

7) pośrednie pomiary liniowe,

8) instrumenty do pomiaru kątów poziomych i pionowych,

9) pomiar kątów poziomych i pionowych,

10) orientacja pomiarów,

11) geodezyjne osnowy szczegółowe i pomiarowe,

12) podstawy teorii błędów i wyrównanie spostrzeżeń bezpośrednich,

13) sieci niwelacyjne i ich obliczanie,

14) instrumenty elektromagnetyczne do pomiaru odległości,

15) poligonizacja techniczna,

16) obliczanie pola powierzchni,

17) niwelacja trygonometryczna,

18) tachimetria,

19) rachunek wyrównawczy,

20) elementy astronomii geodezyjnej,

21) podstawy geodezji satelitarnej,

22) podstawy geodezji wyższej,

23) odwzorowania kartograficzne,

24) niwelacja precyzyjna,

25) podstawowe poziome osnowy geodezyjne,

26) nowe technologie zakładania osnów geodezyjnych,

27) podstawowe wiadomości z rolnictwa i leśnictwa,

28) podstawowe wiadomości z gleboznawstwa i klasyfikacji gruntów,

29) ustrój rolny Polski i związki z geodezyjnymi zagadnieniami urządzeniowo-rolnymi,

30) podstawowe pojęcia geodezji urządzeniowo-rolnej,

31) mapy urządzeniowo-rolne,

32) ewidencja gruntów,

33) prowadzenie ewidencji gruntów i budynków,

34) podstawowe wiadomości z planowania przestrzennego,

35) tereny budowlane,

36) ochrona gruntów rolnych i leśnych,

37) księgi wieczyste,

38) rozgraniczenie i podział nieruchomości,

39) obrót nieruchomościami rolnymi,

40) wywłaszczenie nieruchomości,

41) rynek nieruchomości,

42) scalenie i wymiana gruntów,

43) geodezyjne opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

44) geodezyjne osnowy realizacyjne,

45) elementy pomiarów realizacyjnych,

46) metodyka tyczenia tras,

47) geodezja w budownictwie drogowym i kolejowym,

48) geodezja w budownictwie wodnym,

49) podstawowe elementy geodezji miejskiej,

50) geodezyjne projektowanie i lokalizacja przewodów podziemnych, naziemnych i nadziemnych w miastach,

51) geodezyjna inwentaryzacja uzbrojenia podziemnego, naziemnego i nadziemnego,

52) geodezja w budownictwie przemysłowym,

53) geodezyjna obsługa budynków wznoszonych metodami przemysłowymi,

54) geodezyjne pomiary przemieszczeń budowli,

55) prace geodezyjne w budownictwie podziemnym,

56) geodezja górnicza,

57) zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac geodezyjnych i kartograficznych.

BLOK: METODY l NARZĘDZIA OPRACOWAŃ GEODEZYJNO-KARTOGRAFICZNYCH

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykorzystywać metody i narzędzia fotogrametryczne oraz metody i narzędzia informatyczne, stosowane do opracowywania wielkoskalowych map zasadniczych, map topograficznych i map tematycznych,

2) posługiwać się sprzętem do opracowywania zdjęć fotogrametrycznych, fotointerpretacyjnych i teledetekcyjnych,

3) dostrzegać możliwości wykorzystania fotogrametrii i fotointerpretacji w różnych dziedzinach gospodarki, nauki i techniki,

4) wykorzystywać sprzęt komputerowy i odpowiednie oprogramowanie w pracach geodezyjnych,

5) wprowadzać dane do systemów informacji o terenie oraz obsługiwać te systemy,

6) wykorzystywać pierworysy i czystorysy map, z uwzględnieniem tematyki, przeznaczenia i skali mapy, oraz dokonywać w tym celu właściwego doboru znaków kartograficznych, zapewniających jednoznaczną interpretację treści mapy,

7) rozwiązywać zagadnienia przestrzenne na płaszczyźnie za pomocą wybranych odwzorowań kartograficznych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) wstęp do fotogrametrii,

2) fotogrametria naziemna,

3) fotogrametria lotnicza,

4) fotointerpretacja i teledetekcja,

5) podstawowe zasady działania i obsługi komputera,

6) oprogramowanie użytkowe komputerów,

7) rozwiązywanie problemów geodezyjnych z zastosowaniem komputera,

8) systemy informacji przestrzennej,

9) podstawowe elementy rysunku geodezyjnego i kartograficznego,

10) rysowanie mapy: sytuacyjnej, sytuacyjno-wysokościowej, zasadniczej,

11) reprodukcja rysunków geodezyjnych i map,

12) rysowanie map topograficznych,

13) geometria wykreślna,

14) elementy kartografii.

BLOK: ZAGADNIENIA PRAWNE l EKONOMICZNO-TECHNICZNE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać podstawowe pojęcia i definicje prawne,

2) stosować w praktyce podstawowe przepisy prawa dotyczące wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych, a także przepisy techniczne (instrukcje, wytyczne techniczne),

3) objaśniać podstawowe pojęcia związane z mieniem, nieruchomościami, własnością i władaniem,

4) opisywać treść ksiąg wieczystych oraz ich związki z ewidencją gruntów i budynków,

5) charakteryzować organizację i zadania Służby Geodezyjnej i Kartograficznej,

6) stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

7) określać pojęcia: potrzeby, dobra, usługi, produkcja, obrót towarowy, konsumpcja, środki pracy, przedmioty pracy, siła robocza, towar, popyt, podaż, cena, przedsiębiorstwo, działalność gospodarcza,

8) charakteryzować schemat struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa,

9) korzystać z Kodeksu pracy i regulaminów wewnętrznych,

10) załatwiać formalności związane z podjęciem działalności gospodarczej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe wiadomości z prawoznawstwa,

2) prawo administracyjne,

3) prawo cywilne i księgi wieczyste,

4) normalizacja i miary,

5) organizacja służby geodezyjnej,

6) organizacja wykonawstwa geodezyjnego i ośrodków naukowo-badawczych,

7) podstawowe przepisy prawa dotyczące wykonywania typowych prac geodezyjnych i kartograficznych,

8) przepisy techniczne (instrukcje, wytyczne techniczne),

9) rozgraniczanie i podziały nieruchomości,

10) nazewnictwo ulic i placów oraz numeracja porządkowa nieruchomości,

11) prawo budowlane, czynności geodezyjne obowiązujące w budownictwie i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,

12) prawo wodne i drogi publiczne,

13) ochrona środowiska naturalnego,

14) wycena nieruchomości,

15) prawo pracy,

16) ergonomia i higiena pracy,

17) podstawy fizjologii, psychologii pracy, zasady zdrowego stylu życia,

18) zasady bezpiecznej pracy w geodezji i kartografii,

19) wiadomości wstępne o gospodarce,

20) przedsiębiorstwo i jego pracownicy,

21) podejmowanie działalności gospodarczej.

BLOK: NAUKA PRZEZ PRACĘ

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać podstawowe prace geodezyjne terenowe, obliczeniowe i graficzne,

2) zastosować właściwe metody pomiaru do określonych zadań geodezyjnych,

3) wykorzystywać istniejące materiały geodezyjne i kartograficzne w prowadzonych przez siebie pracach geodezyjnych,

4) organizować w zespole prace terenowe, obliczeniowe i graficzne,

5) rozróżniać procesy technologiczne przedsiębiorstwa geodezyjnego, z uwzględnieniem nowoczesnych technologii i nowoczesnych narzędzi,

6) wykonywać terminowo zadania geodezyjne.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) pomiar sytuacji i sporządzanie map w skali 1:500 i w skali 1:1000,

2) niwelacja reperów,

3) niwelacja siatkowa,

4) niwelacja trasy,

5) pomiar i sporządzenie mapy zasadniczej (z rzeźbą) w skali 1:500 terenu płaskiego,

6) pomiar tachimetryczny i sporządzenie mapy zasadniczej (z rzeźbą) w skali 1: 1000 terenu o wyraźnych deniwelacjach,

7) pomiar ciągu niwelacji precyzyjnej,

8) przeniesienie współrzędnych niedostępnego punktu poziomej osnowy podstawowej lub szczegółowej,

9) prace geodezyjne wykonywane do celów projektowych,

10) geodezyjna obsługa budownictwa,

11) prace fotogrametryczne z zakresu fotogrametrii naziemnej do różnych potrzeb,

12) fotogrametryczne metody opracowania i aktualizacji mapy zasadniczej lub map topograficznych,

13) numeryczne opracowania map topograficznych, tematycznych, a w szczególności mapy zasadniczej,

14) systemy informacji o terenie,

15) ewidencja gruntów metodą tradycyjną i numeryczną,

16) szacowanie nieruchomości i obrót nimi,

17) opracowania kartograficzne,

18) opracowania kartograficzno-reprodukcyjne.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawód: sprzedawca	podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące
Działalność przedsiębiorstwa handlowego	22	22	22
Finansowo-księgowy	20	20	20
Ogólnoekonomiczny	16	16	16
Informacja w przedsiębiorstwie	22	22	22
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK: DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWEGO

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu handlu i towaroznawstwa (również w języku obcym),

2) dokonać klasyfikacji przedsiębiorstw funkcjonujących w handlu i określać zadania organów tych przedsiębiorstw,

3) określać zadania komórek zarządu,

4) określać funkcje obiektów handlowych,

5) przeprowadzać wstępną rozmowę kwalifikacyjną,

6) urządzać stanowisko pracy i organizować własną pracę,

7) stosować zasady racjonalnej organizacji pracy i zarządzania,

8) stosować (w typowych sytuacjach) zasady prowadzenia negocjacji,

9) sprawnie liczyć i szacować wyniki,

10) dokonywać rozliczeń inwentaryzacji towarów i materiałów,

11) kalkulować ceny na różnych etapach obrotu towarowego,

12) stosować miary: zapasów, zatrudnienia, kosztów, majątku i kapitału, rentowności, wykorzystania powierzchni, poziomu kosztów,

13) przeliczać waluty z zastosowaniem tabeli kursów,

14) interpretować i analizować typowe zdarzenia gospodarcze,

15) kształtować właściwy poziom zapasów towarowych,

16) organizować na niewielką skalę działalność handlową (w tym opracowywać uproszczony biznes-plan, sporządzać dokumenty oraz wykonywać czynności niezbędne do podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek),

17) organizować proces sprzedaży w handlu detalicznym i hurtowym, z uwzględnieniem specjalnych form sprzedaży:

a) urządzać wnętrze punktu sprzedaży detalicznej,

b) kształtować asortyment towarowy,

c) dokonywać wyboru dostawcy,

d) zamawiać towary zgodnie z zapotrzebowaniem poprzez wykorzystanie bilansu zakupu i sprzedaży,

e) dokonywać odbioru ilościowego towarów,

f) przeprowadzać skuteczne rozmowy sprzedażowe,

g) przyjmować zapłatę w różnych formach, w tym kartami płatniczymi i czekiem, a także dokonywać innych rozliczeń bezgotówkowych,

h) załatwiać reklamacje, stosując obowiązujące przepisy w zakresie rękojmi i gwarancji,

i) odprowadzać utargi,

j) rejestrować sprzedaż i wypełniać dowody sprzedaży i dowody korygujące,

18) organizować na niewielką skalę działalność usługową i produkcyjną,

19) rozróżniać poszczególne elementy majątku i stosować zasady właściwego nim gospodarowania,

20) rozliczać się z tytułu podatków, opłat i ubezpieczeń społecznych,

21) współpracować i prowadzić korespondencję z bankami, agencjami, izbami gospodarczymi, instytucjami ubezpieczeniowymi, instytucjami zajmującymi się transportem, łącznością, organizowaniem targów, giełd i wystaw,

22) posługiwać się urządzeniami i nowoczesnym sprzętem technicznym (kasy fiskalne, wagi samo-obliczające) oraz urządzeniami biurowymi,

23) określać korzyści wynikające ze stosowania postępu technicznego,

24) stosować zasady analizy ekonomicznej przy użyciu różnych wskaźników,

25) rozstrzygać korzyści wynikające z różnych form pozyskiwania kapitału,

26) ustalać wysokość wyniku finansowego,

27) określać rodzaje i zakres kontroli finansowej i pozafinansowej przedsiębiorstwa handlowego,

28) wykorzystywać prawidłowości związane z motywacjami zachowań konsumentów,

29) klasyfikować towary zgodnie z obowiązującymi zasadami,

30) określać czynniki wpływające na jakość towarów,

31) aktualizować wiedzę o towarach,

32) korzystać z informacji o towarach z prospektów, norm, ulotek, poradników oraz kodów informacyjnych w oparciu o posiadaną wiedzę towaroznawczą,

33) udzielać porad na temat sprzedawanego towaru zgodnie z wiedzą towaroznawczą oraz znajomością czynników mających wpływ na decyzje konsumenta, a także zaoferować towary komplementarne i substytucyjne,

34) informować o składzie surowcowym produktu, właściwościach, wartości odżywczej, sposobie użytkowania,

35) odczytywać i interpretować oznaczenia na towarach,

36) wykorzystywać wiedzę o towarach, z zakresu normalizacji i certyfikacji przy zakupie towarów, przy redagowaniu ofert towarowych, promocji towarów,

37) oceniać funkcjonalność opakowania,

38) rozróżniać niezgodności i wady towarów, określać przyczyny ich powstawania,

39) rozpoznawać podstawowe właściwości wybranych artykułów żywnościowych i nieżywnościowych,

40) stosować odpowiednie metody konserwacji towarów,

41) przestrzegać przepisów prawa i innych ustaleń obowiązujących w handlu detalicznym w celu zapewnienia jakości towarów,

42) przestrzegać warunków racjonalnego przechowywania i transportu towarów,

43) dokonywać oceny jakościowej produktów z zastosowaniem odpowiednich metod, wykorzystaniem przepisów, norm i wzorów jakości,

44) stosować i odpowiednio interpretować podstawowe przepisy prawa pracy,

45) przestrzegać przepisów: bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych oraz ochrony środowiska.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) handel detaliczny,

2) handel hurtowy,

3) wybrane problemy handlu zagranicznego,

4) inne formy działalności gospodarczej prowadzone przez przedsiębiorstwa handlowe,

5) instytucje wspomagające i uzupełniające działalność handlową,

6) gospodarowanie zasobami ludzkimi i rzeczowymi:

a) zatrudnienie,

b) szkolenie zawodowe,

c) wydajność pracy,

d) płace,

e) ubezpieczenia społeczne,

f) opodatkowanie wynagrodzeń,

g) amortyzacja,

h) inwestycje,

i) krążenie środków obrotowych,

7) system finansowy przedsiębiorstwa handlowego:

a) koszty i wynik finansowy,

b) wartość pieniądza w czasie,

c) kapitały przedsiębiorstwa,

d) rozliczenie przedsiębiorstwa z kontrahentami,

e) podatki i formy ustalania obciążeń podatkowych,

f) współpraca z bankiem,

8) planowanie i analiza w przedsiębiorstwie handlowym,

9) zarządzanie w przedsiębiorstwie handlowym,

10) wiadomości ogólne z towaroznawstwa:

a) klasyfikacja rodzajowa towarów,

b) normalizacja,

c) użyteczność, jakość, czynniki warunkujące,

d) działalność organizacji konsumenckich,

e) właściwości towarów i metody ich badania,

f) oznakowanie towarów,

g) czynniki wpływające na jakość przechowywanych towarów,

h) logistyka towarów,

11) wybrane zagadnienia z towaroznawstwa artykułów żywnościowych,

12) wybrane zagadnienia z towaroznawstwa artykułów nieżywnościowych.

BLOK FINANSOWO-KSIĘGOWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się terminologią z zakresu finansów i rachunkowości,

2) rozróżniać elementy rachunkowości i ich wzajemne powiązania,

3) korzystać w szczególności z przepisów o rachunkowości, przepisów podatkowych, celnych,

4) sprawnie obliczać i szacować wyniki,

5) identyfikować składniki majątku i kapitałów,

6) projektować zakładowy plan kont,

7) projektować obieg dowodów księgowych,

8) sporządzać, kontrolować i dekretować dokumenty związane z działalnością przedsiębiorstwa handlowego,

9) przechowywać dowody księgowe,

10) ewidencjonować i interpretować typowe operacje gospodarcze,

11) prowadzić ewidencję analityczną właściwą dla poszczególnych składników majątku i kapitałów,

12) poprawiać błędy księgowe,

13) analizować i interpretować zapisy księgowe,

14) obliczać zużycie składników majątku trwałego,

15) ustalać i rozliczać odchylenia,

16) wyceniać składniki majątku,

17) wybrać właściwy wariant budowy rachunku kosztów,

18) rozliczać koszty w czasie,

19) ustalać wynik finansowy przedsiębiorstwa przy zastosowaniu różnych wariantów oraz dokonać ewidencji jego podziału,

20) przeprowadzać i rozliczać inwentaryzację,

21) posługiwać się różnymi technicznymi formami ewidencji,

22) stosować komputerowe programy finansowo-księgowe,

23) sporządzać i analizować podstawowe sprawozdania finansowe.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) istota, funkcje i znaczenie rachunkowości,

2) majątek i kapitały (fundusze) przedsiębiorstw,

3) bilans, operacje gospodarcze,

4) dokumentacja księgowa,

5) konta bilansowe i wynikowe,

6) kierunki uszczegółowienia ewidencji,

7) techniczne formy księgowości,

8) organizacja rachunkowości w przedsiębiorstwie,

9) majątek trwały,

10) środki pieniężne i krótkoterminowe papiery wartościowe,

11) rozrachunki i roszczenia,

12) obrót towarowy,

13) inwentaryzacja,

14) ewidencja i rozliczanie kosztów handlowych,

15) pozostała sprzedaż,

16) pozostałe przychody i koszty operacyjne,

17) przychody i koszty operacji finansowych,

18) wyniki nadzwyczajne,

19) ustalanie i podział wyniku działalności przedsiębiorstwa handlowego,

20) kapitały (fundusze),

21) sprawozdania finansowe i ich analiza,

22) wybrane zagadnienia ewidencji księgowej działalności wytwórczej.

BLOK OGÓLNOEKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać podstawowe kategorie ekonomiczne,

2) charakteryzować zasady działania mechanizmu rynkowego,

3) odróżniać podstawowe rodzaje przedsiębiorstw i ich formy,

4) określać podstawy podejmowania decyzji przez konsumentów,

5) charakteryzować rolę budżetu państwa,

6) określać rolę banków w gospodarce,

7) odróżniać rodzaje bezrobocia i określać ich przyczyny,

8) charakteryzować powiązania polskiej gospodarki z handlem zagranicznym,

9) określać istotę i rodzaje wykładni prawa,

10) korzystać z różnych źródeł prawa,

11) określać rolę i znaczenie marketingu w gospodarce rynkowej,

12) objaśniać główne strategie marketingowe,

13) określać zakres i typy badań marketingowych,

14) sporządzać plan marketingowy,

15) organizować i prowadzić działania reklamowe.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe kategorie ekonomiczne:

a) potrzeby,

b) rynek,

c) przedsiębiorstwo,

d) płace,

e) rynek kapitałowy,

f) państwo - gospodarka,

g) Unia Europejska a Polska,

2) elementy prawa:

a) podstawowe pojęcia prawne,

b) rodzaje i przykłady zdarzeń prawnych,

c) wybrane działy prawa:

- cywilnego, handlowego i finansowego,

- prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,

- prawa rodzinnego i opiekuńczego,

3) marketing w działalności gospodarczej:

a) podstawowe pojęcia,

b) badania marketingowe,

c) strategia produktu,

d) strategia ceny,

e) dystrybucja towarów,

f) promocja,

4) reklama:

a) rodzaje i środki reklamy,

b) wystawiennictwo,

c) kampania reklamowa,

d) agencje reklamowe,

e) prawo, etyka i estetyka w reklamie.

BLOK: INFORMACJA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu informatyki, technik biurowych, statystyki, w tym klasyfikować te pojęcia,

2) korzystać z literatury i innych źródeł informacji, w tym z rocznika statystycznego,

3) rozwiązywać problemy komunikacji interpersonalnej w pracy,

4) wykorzystywać w pracy biurowej środki techniczne i materiały biurowe,

5) wykonywać typowe czynności kancelaryjne,

6) redagować pisma w sprawach osobowych i sprawach związanych z obrotem towarowym, w szczególności z wykorzystaniem formularzy,

7) redagować w języku obcym pisma dotyczące sytuacji typowych,

8) uczestniczyć w przepływie informacji w formie kontaktów bezpośrednich (zorganizowanie zebrania, przyjmowanie interesantów),

9) przygotowywać i przeprowadzać proste badanie statystyczne, w tym dobierać jednostki do prób statystycznych,

10) opracowywać i prezentować zebrany materiał statystyczny,

11) biegle posługiwać się wskaźnikami natężenia, wskaźnikami struktury, indeksami indywidualnymi i średnią arytmetyczną,

12) obliczać i interpretować: dominantę, medianę, miary rozproszenia (w tym współczynniki zmienności), indeksy agregatowe, współczynnik korelacji i współczynnik korelacji rang,

13) wybrać miarę statystyczną najlepszą w danej sytuacji,

14) obsługiwać klawiaturę maszyny do pisania ( komputera),

15) korzystać z systemu operacyjnego, nakładki systemowej, arkusza kalkulacyjnego i bazy danych przy rozwiązywaniu problemów ekonomicznych,

16) wykonywać typowe czynności związane z konserwacją maszyny do pisania i sprzętu komputerowego,

17) posługiwać się wybranym edytorem tekstu przy sporządzaniu korespondencji,

18) obsługiwać programy użytkowe: kadrowo-płacowe, magazynowo-zaopatrzeniowe, komputerowe księgi przychodów i rozchodów, system finansowo-księgowy i inne systemy ekonomiczno-finansowe,

19) wypełniać obowiązki pracownicze oraz kształtować pozytywną opinię o przedsiębiorstwie handlowym,

20) panować nad negatywnymi emocjami, unikać konfliktów, dokonywać samooceny, łatwo nawiązywać kontakty i porozumiewać się w grzecznej formie ze współpracownikami i innymi osobami, w tym także prowadzić dyskusje i negocjacje,

21) dbać o właściwy wygląd zewnętrzny i stosować zasady odpowiedniego zachowania,

22) organizować własne stanowisko pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) bariery w komunikacji,

2) środki techniczne i materiały pomocnicze,

3) przepływ informacji w przedsiębiorstwie,

4) zasady redagowania pisma,

5) korespondencja w sprawach osobowych i korespondencja handlowa,

6) badania statystyczne,

7) analiza statystyczna,

8) czynności operatorskie związane z obsługą klawiatury,

9) użytkowe programy komputerowe,

10) rozwiązywanie problemów ekonomicznych za pomocą komputera,

11) zasady kształtowania stosunków międzyludzkich w miejscu pracy,

12) wygląd zewnętrzny pracownika,

13) organizacja stanowiska pracy.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawody: operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
Eksploatacyjny	32	44
Technologiczny	43	35
Społeczno-ekonomiczny	6	2
Razem	81**	81**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 19% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK EKSPLOATACYJNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wykonywać szkice części maszyn, odwzorowując, z zachowaniem proporcji, kształty zewnętrzne i wewnętrzne,

2) wykonywać rysunki techniczne części maszyn, wymiarować je i podawać oznaczenia zgodnie z obowiązującymi normami rysunku technicznego,

3) czytać Dokumentację Techniczno-Ruchową (DTR) i instrukcje obsługi maszyn i urządzeń,

4) wyznaczać warunki równowagi punktu materialnego i ciała sztywnego,

5) wyznaczać siłę i moment tarcia,

6) wyznaczać środek ciężkości figury płaskiej,

7) rozróżniać rodzaje ruchu na podstawie jego parametrów oraz obliczać prędkości: obwodową, kątową i obrotową,

8) obliczać pracę, moc, energię oraz sprawność urządzenia,

9) wykonywać proste obliczenia wytrzymałościowe elementów maszyn (zginanie, skręcanie, rozciąganie, zginanie ze skręcaniem, wyboczenie),

10) rozróżniać konstrukcje i zasady działania: połączeń, osi, watów, łożysk, sprzęgieł, hamulców i mechanizmów oraz określać ich zastosowanie w budowie maszyn,

11) określać na podstawie dokumentacji technicznej (rysunki złożeniowe i zespołowe) elementy składowe maszyn lub urządzeń oraz ustalać ich działanie,

12) wykonywać projekty elementów maszyn oraz uzasadniać poprawność przedstawionych rozwiązań,

13) planować przebieg procesu montażu i demontażu maszyn i urządzeń,

14) klasyfikować i charakteryzować elementy obwodów prądu stałego i przemiennego,

15) obliczać proste obwody elektryczne oraz analizować schematy elektryczne,

16) klasyfikować i charakteryzować elementy półprzewodnikowe (diody, tranzystory, tyrystory, układy scalone),

17) analizować schematy podstawowych układów elektronicznych,

18) dobierać przyrządy pomiarowe i dokonywać pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych w obwodach prądu stałego i przemiennego,

19) charakteryzować maszyny i urządzenia elektryczne prądu stałego i przemiennego oraz interpretować zasady ich rozruchu,

20) identyfikować elementy zabezpieczające obwody elektryczne,

21) klasyfikować podstawowe elementy instalacji elektrycznej i analizować proste schematy,

22) klasyfikować i charakteryzować układy i elementy automatycznej regulacji oraz interpretować schematy blokowe układów sterowania procesami technologicznymi,

23) rozróżniać urządzenia pomiarowe i regulacyjne w obwodach automatyki,

24) dobierać do zadanych warunków proste układy sterowania, sygnalizacji i zabezpieczeń,

25) określać funkcje poszczególnych układów robota oraz planować zastosowanie robotów przemysłowych w hutnictwie,

26) wyjaśniać budowę i zasady działania napędów hydraulicznych i pneumatycznych oraz analizować schematy ich układów,

27) klasyfikować sprężarki i wentylatory, określać ich podstawowe parametry oraz przewidywać wykorzystanie w procesach technologicznych huty,

28) charakteryzować urządzenia transportu wewnętrznego oraz dobierać odpowiednie środki transportu w zależności od rodzaju materiału,

29) określać związki między procesami produkcyjnymi a organizacją transportu wewnątrz wydziału i między wydziałami,

30) klasyfikować i charakteryzować urządzenia grzewcze i przewidywać ich zastosowanie w hutnictwie,

31) klasyfikować i charakteryzować maszyny oraz urządzenia podstawowe i pomocnicze wykorzystywane w procesach technologicznych,

32) rozróżniać podstawowe pojęcia związane z eksploatacją maszyn i urządzeń hutniczych,

33) określać podstawowe pojęcia i wskaźniki niezawodności i trwałości maszyn i urządzeń hutniczych,

34) interpretować zjawiska fizykochemiczne towarzyszące procesom destrukcyjnym w eksploatacji maszyn i urządzeń hutniczych,

35) charakteryzować zużycie maszyn i urządzeń hutniczych oraz metody zapobiegające nadmiernemu zużyciu,

36) rozpoznawać stan techniczny maszyn i urządzeń hutniczych,

37) oceniać prawidłowość użytkowania maszyn i urządzeń hutniczych, zespołów pomiarowych oraz wpływ obsług technicznych na wyniki produkcji,

38) określać zakres prac wykonywanych podczas przeglądu technicznego i napraw,

39) charakteryzować gospodarkę materiałową i elektroenergetyczną w zakładach przemysłu hutniczego,

40) stosować rachunek ekonomiczny w podejmowaniu decyzji o charakterze technicznym i organizacyjnym w sferze eksploatacji,

41) użytkować urządzenia komputerowe w zakresie wspomagania projektowania, organizacji i zarządzania eksploatacją środków trwałych, automatycznej regulacji biegu procesów technologicznych,

42) posługiwać się dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń hutniczych, polskimi normami, literaturą techniczną i czasopismami,

43) stosować zalecenia Urzędu Dozoru Technicznego dotyczące bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe i ochrony środowiska naturalnego podczas użytkowania i obsługiwania maszyn i urządzeń hutniczych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) rysunek techniczny,

2) tolerancje, pasowania i chropowatości powierzchni,

3) mechanika techniczna,

4) wytrzymałość materiałów,

5) elementy maszyn,

6) montaż i demontaż,

7) podstawy elektrotechniki,

8) podstawy elektroniki,

9) podstawy miernictwa elektrycznego,

10) maszyny elektryczne,

11) instalacje elektryczne i odbiorniki energii elektrycznej,

12) układy i elementy automatycznej regulacji,

13) układy zasilania, sterowania, zabezpieczenia i sygnalizacji,

14) roboty przemysłowe,

15) napędy hydrauliczne i pneumatyczne,

16) sprężarki i wentylatory,

17) urządzenia transportu wewnętrznego,

18) urządzenia grzejne,

19) podstawowe i pomocnicze maszyny i urządzenia technologiczne,

20) niezawodność oraz trwałość maszyn i urządzeń,

21) zmiany stanu technicznego maszyn i urządzeń,

22) diagnostyka techniczna,

23) użytkowanie maszyn i urządzeń, obsługa techniczna,

24) gospodarka materiałowa i elektroenergetyczna,

25) organizacja, zarządzanie i ekonomika eksploatacji maszyn i urządzeń.

BLOK TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować właściwości, rodzaje, zakres stosowania materiałów niemetalowych oraz przewidywać ich wykorzystanie w przemyśle maszynowym i hutniczym,

2) dobierać materiały ogniotrwałe w zależności od charakteru procesu technologicznego, z uwzględnieniem warunków eksploatacji oraz ich wpływu na trwałość urządzenia cieplnego,

3) charakteryzować wodę technologiczną, określać sposoby jej uzdatniania oraz oceniać wpływ jej zanieczyszczenia na przebieg procesów technologicznych i środowisko naturalne,

4) badać właściwości fizyczne i chemiczne paliw,

5) obliczać zapotrzebowanie tlenu, powietrza do spalania paliwa oraz ilość spalin i ich skład objętościowy,

6) charakteryzować wykorzystanie ciepła spalin w piecach koksowni, metalurgicznych i grzewczych oraz do produkcji pary wodnej i wody gorącej,

7) wykonywać pomiary ciśnienia i temperatury mediów energetycznych w hutnictwie,

8) sporządzać bilans energetyczny i materiałowy oraz wykorzystywać go do sterowania procesami produkcyjnymi w hutnictwie,

9) obliczać sprawność termiczną hutniczego procesu cieplnego,

10) charakteryzować materiały hutnicze i określać ich dobowe obroty,

11) charakteryzować krystalizację pierwotną i wtórną oraz wykazywać wpływ warunków wytopu i krzepnięcia na właściwości stali,

12) analizować układy równowagi stopów oraz sporządzać na ich podstawie krzywe chłodzenia i schematy struktur,

13) korzystać z wykresu Fe-C podczas projektowania i wykonywania procesów technologicznych,

14) charakteryzować typowe struktury stopów Fe-C oraz wyjaśniać wpływ węgla i domieszek na strukturę i właściwości tych stopów, a także pojęcia: postać stali, stan stali, jakość stali,

15) określać gatunek stopów Fe-C i metali nieżelaznych na podstawie podanego oznaczenia oraz dobierać z norm hutniczych stopy przeznaczone na określone części maszyn, narzędzia, odlewy i wyroby,

16) rozróżniać i objaśniać metody badania metali i stopów oraz wskazywać na ich zastosowanie do określania stanu materiału i wykrywania wad,

17) badać właściwości mechaniczne i technologiczne stali, żeliw, metali nieżelaznych i ich stopów,

18) oznaczać zawartość węgla i dodatków stopowych w stalach i w stopach metali nieżelaznych oraz wykonywać próby w celu oznaczenia struktury, wielkości ziarna, stopnia zanieczyszczenia wtrąceniami niemetalicznymi, w tym rozkładu zanieczyszczeń fosforem i siarką,

19) wykrywać wady w wyrobach hutniczych,

20) rozpoznawać zjawiska korozyjne i ich skutki oraz dobierać powłoki antykorozyjne w zależności od przeznaczenia i rodzaju wyrobu,

21) planować procesy technologiczne obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej do żądanych właściwości po obróbce,

22) oceniać wpływ szybkości chłodzenia na strukturę i właściwości stali oraz porównywać uzyskane wyniki z wykresem CTP,

23) przeprowadzać podstawowe procesy obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej oraz oceniać ich wpływ na strukturę i właściwości stopu,

24) charakteryzować procesy metalurgiczne,

25) planować procesy technologiczne wytopu surówki i stali,

26) wyjaśniać metody wytwarzania części maszyn przez odlewanie,

27) wyjaśniać zjawiska zachodzące podczas odkształcania plastycznego i określać wpływ przeróbki plastycznej na właściwości i strukturę metalu,

28) charakteryzować metody plastycznego kształtowania metali: walcowanie, kucie, prasowanie, ciągnienie, wyciskanie, tłoczenie,

29) planować procesy technologiczne obróbki plastycznej,

30) wykonywać nieskomplikowane części maszyn metodami obróbki plastycznej,

31) sporządzać i analizować statystyczne wyniki kontroli jakości produkcji,

32) planować procesy produkcyjne, w tym:

a) sporządzać dokumentację procesów hutniczych,

b) obliczać wsad do procesów hutniczych,

c) obliczać podstawowe wymiary urządzeń hutniczych,

d) sporządzać bilans cieplny,

e) szacować podstawowe koszty produkcji,

33) określać cechy charakterystyczne typowych metod spajania: spawania, zgrzewania, lutowania, klejenia oraz rozróżniać spawalnicze metody cięcia,

34) charakteryzować spawalnicze metody regeneracji części maszyn i nanoszenia powłok ochronnych,

35) lutować, kleić i wykonywać podstawowe operacje spawania elektrycznego i gazowego (pod nadzorem),

36) wyjaśniać zasady pracy narzędzi skrawających, geometrię ostrza oraz wykazywać wpływ zjawisk fizycznych towarzyszących procesowi skrawania na ostrze noża i obrabiany materiał,

37) wykonywać podstawowe operacje obróbki ręcznej,

38) wykonywać podstawowe operacje obróbki mechanicznej oraz dobierać parametry obróbki, narzędzia i oprzyrządowanie,

39) wykonywać czynności konserwacyjne, drobne naprawy, wymianę części, regulację poszczególnych zespołów i całego urządzenia oraz przeprowadzać próby po naprawie,

40) przygotowywać stanowisko do pracy i wykonywać podstawowe czynności, obliczenia oraz analizować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski,

41) dobierać narzędzia, przyrządy i materiały w zależności od wykonywanej pracy,

42) wydawać, przyjmować i ewidencjonować narzędzia, przyrządy, materiały i wykonane prace,

43) użytkować urządzenia komputerowe w zakresie: planowania procesów produkcyjnych, kontroli jakości, sterowania procesami technologicznymi,

44) posługiwać się dokumentacją technologiczną, normami: polskimi, branżowymi, zakładowymi oraz czasopismami i literaturą techniczną,

45) przeprowadzać kontrolę jakości i stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe i ochrony środowiska naturalnego na stanowisku pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) materiały niemetalowe,

2) woda w technice,

3) paliwa hutnicze i ich spalanie,

4) podstawy gospodarki energetycznej huty,

5) materiały i ich magazynowanie,

6) krystalizacje, układy równowagi fazowej,

7) stopy żelaza z węglem,

8) metale nieżelazne i ich stopy,

9) badanie metali i stopów,

10) korozja,

11) obróbka cieplna i cieplno-chemiczna,

12) metalurgia żelaza i metali nieżelaznych,

13) metalurgia proszków,

14) odlewnictwo,

15) obróbka plastyczna,

16) kontrola jakości wyrobów hutniczych,

17) planowanie procesów hutniczych,

18) spajanie,

19) obróbka ręczna i mechaniczna skrawaniem,

20) konserwacja i naprawa urządzeń hutniczych.

BLOK SPOŁECZNO-EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określić podstawowe prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) stosować przepisy dotyczące ochrony pracowników w miejscu pracy i przewidywać konsekwencje prawne i inne z tytułu naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie realizacji zadań zawodowych,

3) wykazywać wpływ rodzaju konstrukcji oraz warunków eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych na bezpieczne warunki pracy,

4) dostrzegać zagrożenia życia i zdrowia związane z obsługą i naprawą maszyn, funkcjonowaniem transportu wewnątrzzakładowego oraz wskazywać sposoby ich usuwania,

5) objaśnić zasady zachowania się pracownika w przypadku zaistnienia wypadku przy pracy, pożaru i w innych sytuacjach zagrożeń,

6) udzielić pomocy przedmedycznej,

7) organizować stanowiska pracy i proces pracy zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zasadami ergonomii,

8) oceniać wpływ czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników oraz na lokalne środowisko pracy,

9) wykazać społeczne i zdrowotne skutki nałogów,

10) oceniać przyczyny zmęczenia fizycznego i psychicznego w czasie pracy i jego wpływ na wypadkowość,

11) uzasadnić wpływ racjonalnego odżywiania i wypoczynku na zdrowie pracownika i efekty pracy,

12) charakteryzować podstawowe systemy kontroli i nadzoru nad stanem bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego,

13) wyjaśniać rolę związków zawodowych w ochronie interesów pracownika oraz przyczyny i skutki bezrobocia,

14) określać podstawowe źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego, produkowanych przez huty żelaza i metali nieżelaznych, oraz wykazywać ich wpływ na człowieka i środowisko,

15) planować sposoby wykorzystania lub neutralizacji odpadów przemysłowych oraz ograniczenia ich powstawania w procesach technologicznych,

16) oceniać wpływ zużycia surowców, wody i energii w procesie produkcyjnym na ochronę środowiska naturalnego,

17) charakteryzować system ekonomiczny w Polsce i rodzaje przedsiębiorstw,

18) opisać istotę mechanizmu rynkowego,

19) wskazywać wpływ organizacji pracy na efekty ekonomiczne działania przedsiębiorstw,

20) aktywnie poszukiwać pracy,

21) oceniać oferty pracy pod kątem własnych możliwości i dążeń do zrealizowania kariery zawodowej,

22) wypełniać odpowiednie dokumenty związane z podjęciem pracy najemnej lub działalności gospodarczej,

23) obliczać wynik finansowy prowadzonej działalności,

24) korzystać z kredytów oferowanych na rynku,

25) wyjaśniać różnice między sposobami rozliczeń finansowych,

26) obliczać wysokość wynagrodzenia według różnych systemów płac,

27) rozliczać się z urzędem skarbowym z tytułu podatków.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) prawo pracy,

2) bezpieczeństwo i higiena pracy a wyposażenie techniczne,

3) zagrożenia występujące w środowisku pracy,

4) ergonomia,

5) elementy socjologii i psychologii pracy,

6) organizacja pracy i czas wolny,

7) działania na rzecz bezpieczeństwa i zdrowia,

8) ochrona środowiska w zakładzie przemysłowym i na stanowisku pracy,

9) podstawowe kategorie ekonomiczne,

10) systemy ekonomiczne,

11) pracownik a rynek pracy,

12) podejmowanie działalności gospodarczej.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawód: monter instrumentów muzycznych	podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące
Technologiczny	35	50	35
Muzyczny	20	20	20
Organizacja pracy	25	10	25
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) sporządzać rysunki w oparciu o obowiązujące normy,

2) rysować i czytać rysunki zawodowe oraz schematy przekrojów podzespołów, zespołów i wyrobów,

3) oznaczać tolerancję i odchyłki w wymiarach oraz gładkość powierzchni,

4) wykonywać opisy techniczne,

5) opisywać budowę materiałów stosowanych do produkcji instrumentów muzycznych,

6) oceniać jakość materiałów do produkcji,

7) posługiwać się obowiązującymi normami przy ocenie materiałów przyjmowanych do magazynów,

8) ustalać warunki składowania i magazynowania materiałów i półfabrykatów pochodzących z kooperacji,

9) prowadzić korespondencję reklamacyjną,

10) dobierać podstawowe maszyny i urządzenia elektryczne,

11) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych na danym stanowisku pracy,

12) obsługiwać urządzenia automatycznej kontroli i sterowania,

13) posługiwać się podstawowymi miernikami elektrycznymi,

14) obsługiwać w podstawowym zakresie maszyny elektryczne,

15) zastosować przyrządy elektroniczne przy strojeniu instrumentów muzycznych,

16) posługiwać się pojęciami z zakresu wytrzymałości materiałów,

17) wykonywać podstawowe operacje na obrabiarkach skrawających,

18) dobierać środki transportu,

19) ustalać zasady linii produkcyjnych dla wybranych oddziałów produkcyjnych,

20) przygotowywać materiały właściwe dla danego procesu produkcyjnego,

21) wyposażyć stanowisko robocze,

22) montować obudowy (pianina i fortepiany),

23) montować mechanizmy do obudowy instrumentów,

24) korygować współdziałanie elementów instrumentu,

25) montować elementy instrumentów,

26) eliminować wady surowców,

27) stosować sprawdziany oraz zasady tolerancji i pa-sowań elementów,

28) dobierać złącza w zależności od konstrukcji wyrobu i rodzaju materiału,

29) wykańczać precyzyjnie powierzchnię wyrobu,

30) ustalać normatyw zapasów dla robót w toku,

31) opracować kartę kalkulacyjną wyrobu,

32) projektować detale, podzespoły i zespoły instrumentów muzycznych,

33) opracować harmonogram prac związanych z budową wzorca,

34) prowadzić dozór techniczny i artystyczny przy produkcji instrumentu muzycznego.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) rysunki techniczne, z uwzględnieniem Polskich Norm i norm branżowych,

2) szkice techniczne, schematy, przekroje elementów, podzespołów, zespołów i wyrobów,

3) połączenia konstrukcyjne,

4) podstawowe wiadomości o materiałach stosowanych do budowy instrumentów muzycznych,

5) zasady określania jakości materiałów,

6) racjonalne stosowanie materiałów w toku produkcji,

7) magazynowanie surowców i półfabrykatów,

8) budowa, eksploatacja i konserwacja podstawowych urządzeń, obrabiarek i maszyn specjalistycznych,

9) zasady pracy na obrabiarkach i maszynach w toku produkcji,

10) budowa i działanie podstawowych maszyn i urządzeń elektrycznych,

11) urządzenia regulacji i automatyki,

12) konstrukcje i wymagania techniczne instrumentów,

13) technologia wytwarzania instrumentów muzycznych,

14) obróbka materiałów i tworzyw sztucznych do budowy instrumentów,

15) organizacja produkcji, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych,

16) dokumentacja technologiczno-produkcyjna,

17) kontrola i ocena jakości wyrobów,

18) strojenie i intonacja instrumentów,

19) teoretyczne podstawy projektowania i konserwowania instrumentów.

BLOK MUZYCZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) stosować w zapisie i realizować na instrumencie notację muzyczną,

2) wydobywać dźwięki różną artykulacją,

3) posługiwać się przebiegami rytmicznymi,

4) taktować,

5) rozróżniać odmiany majoru i minoru,

6) grać gamy i pasaże oraz czterodźwięki dur i moll do 7 znaków chromatycznych,

7) rozróżniać biegle interwały i dudnienia w obrębie oktawy,

8) zapisywać interwały, w tym rozwiązania dysonansów,

9) śpiewać gamy durowe i mollowe w skali c¹ do c²,

10) śpiewać trójdźwięki i czterodźwięki na wszystkich stopniach gamy,

11) zastosować praktycznie elementy chromatyki i enharmonii,

12) rozróżniać i stosować elementy tempa i dynamiki,

13) stosować technikę gry właściwą dla wybranego instrumentu muzycznego,

14) wykonywać utwory muzyczne zgodnie z określeniami tempa,

15) posługiwać się zróżnicowaną dynamiką muzyczną,

16) rozróżniać rodzaje trójdźwięków i czterodźwięków oraz ich postacie,

17) wykorzystywać możliwości techniczne danego instrumentu muzycznego,

18) wykazać się znajomością teoretyczną i praktyczną kadencji,

19) grupować wartości rytmiczne w taktach,

20) wykonywać ozdobniki muzyczne,

21) realizować frazę zgodnie z zapisem,

22) wykonywać utwory muzyczne o umiarkowanym stopniu trudności,

23) zapisywać nieskomplikowane przykłady muzyczne ze słuchu,

24) powtarzać głosem lub na instrumencie muzycznym krótkie przykłady muzyczne,

25) czytać a vista głosem teksty muzyczne,

26) czytać a vista utwory instrumentalne,

27) określać różne elementy dzieła muzycznego,

28) stosować praktycznie wiadomości ogólnomuzyczne (tonacja, faktura, budowa formalna),

29) rozróżniać muzykę homofoniczną i polifoniczną,

30) rozróżniać formy muzyczne: wokalne i instrumentalne,

31) analizować utwór pod względem stylu, formy i harmonii,

32) klasyfikować instrumenty muzyczne,

33) rozróżniać rodzaje instrumentów muzycznych w ramach tej samej grupy,

34) opisać budowę instrumentów muzycznych,

35) przedstawiać sposób wydobywania dźwięków z instrumentów,

36) wskazać skale i rejestry brzmieniowe, możliwości techniczno-wyrazowe w instrumentach,

37) rozróżniać słuchem barwę instrumentów muzycznych,

38) rozpoznawać system lub skalę dźwiękową w instrumentach samobrzmiących,

39) określać ogólny stan techniczny instrumentu,

40) rozpoznawać dawne instrumenty muzyczne,

41) odczytywać metryczki instrumentów,

42) wymienić aktualnych producentów instrumentów muzycznych w kraju i na świecie.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) materiał dźwiękowy,

2) podstawowe elementy notacji muzycznej,

3) rytm muzyczny,

4) metrum muzyczne,

5) skale, gamy, tonacja,

6) interwały,

7) diatonika, chromatyka, enharmonia,

8) agogika i dynamika,

9) artykulacja i frazowanie,

10) akordy, kadencje,

11) elementy dzieła muzycznego,

12) homofonia i polifonia,

13) interpretacja i style muzyczne,

14) klasyfikacja instrumentów muzycznych:

a) instrumenty strunowe - smyczkowe,

b) instrumenty strunowe - szarpane,

c) instrumenty strunowe - klawiszowe,

d) instrumenty dęte - drewniane,

e) instrumenty dęte - blaszane,

f) organy,

g) instrumenty języczkowe,

h) instrumenty membranowe,

i) instrumenty samobrzmiące,

j) instrumenty elektronowe.

BLOK: ORGANIZACJA PRACY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami przeciwpożarowymi,

2) posługiwać się Kodeksem pracy i regulaminem organizacyjnym przedsiębiorstwa,

3) obliczać wydajność pracy,

4) dobierać urządzenia zabezpieczające,

5) wykrywać i eliminować czynniki szkodliwe dla zdrowia, występujące na danym stanowisku pracy,

6) wyznaczać podstawowe parametry warunków pracy, w szczególności: poziom hałasu, wilgotność powietrza, natężenie oświetlenia,

7) stosować podstawowe wiadomości z zakresu ergonomii,

8) wdrażać przepisy prawa i normy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegać przepisów przeciwpożarowych na stanowisku pracy,

9) dobierać najkorzystniejsze warunki ekonomiczne pracy przedsiębiorstwa,

10) analizować pod względem ekonomicznym dobór środków trwałych i ruchomych,

11) kalkulować amortyzację środków trwałych,

12) dobierać czynniki wpływające na poprawę wydajności pracy - system płac, normowanie,

13) posługiwać się dokumentacją technologiczną w podstawowym zakresie,

14) planować wyposażenie stanowisk roboczych w maszyny, urządzenia i przyrządy w poszczególnych oddziałach produkcyjnych,

15) dobierać i oceniać jakość materiałów i półfabrykatów przeznaczonych do produkcji,

16) obsługiwać w podstawowym zakresie obrabiarki i urządzenia, zgodnie z instrukcjami,

17) oceniać stan instrumentów muzycznych przeznaczonych do renowacji lub remontu,

18) wykonywać podstawowe operacje technologiczne związane z obróbką drewna i metali,

19) obsługiwać aparaturę kontrolno-pomiarową,

20) dobierać podstawowe parametry techniczne materiałów do produkcji,

21) eliminować wady surowców,

22) przeprowadzać korektę instrumentu,

23) stroić instrumenty,

24) montować elementy instrumentu,

25) korygować współdziałanie elementów instrumentu,

26) wykonywać opis techniczny instrumentu przeznaczonego do renowacji,

27) naprawiać uszkodzone instrumenty,

28) oceniać jakość wykonanych instrumentów.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) organizacja stanowiska roboczego,

2) bezpieczeństwo i higiena pracy w przedsiębiorstwie,

3) przepisy Kodeksu pracy z zakresu ochrony pracy,

4) zagrożenia w pracy i ich eliminacja,

5) rola profilaktyki w ochronie zdrowia,

6) podstawowe wiadomości z zakresu ergonomii,

7) podstawowe pojęcia ekonomiczne,

8) zagadnienia związane z poszukiwaniem pracy,

9) zasady prowadzenia działalności gospodarczej,

10) środki trwałe i ruchome przedsiębiorstwa,

11) układ kosztów w przedsiębiorstwie,

12) rynek pracy,

13) systemy płac,

14) obróbka wstępna surowca,

15) ręczna obróbka surowca - narzędzia,

16) maszynowa obróbka materiałów- maszyny i urządzenia,

17) montaż obudowy instrumentów,

18) montaż mechanizmu do obudowy - narzędzia,

19) regulacja mechanizmów instrumentów,

20) strojenie wstępne - narzędzia i przyrządy,

21) korekta i montaż elementów instrumentu,

22) strojenie końcowe,

23) renowacja instrumentów,

24) odbiór jakościowy na podstawie warunków technicznych.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
Ogólny	25
Prawny	25
Zawodowy	40
Razem	90**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 10% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK OGÓLNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) stosować podstawowe pojęcia dotyczące wykonywania zadań z zakresu ochrony osób i mienia,

2) określać tryb tworzenia i prowadzenia ewidencji obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie,

3) sporządzać plan ochrony jednostki organizacyjnej,

4) określać zasady, tryb tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania wewnętrznych służb ochrony oraz ich uzbrojenie, wyposażenie i umundurowanie,

5) prowadzić dokumentację ochronną,

6) prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia,

7) kontrolować wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony,

8) kontrolować uprawnienia pracowników ochrony w zakresie użycia środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej,

9) przestrzegać przepisów dotyczących odpowiedzialności karnej pracownika ochrony,

10) współpracować z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi),

11) przygotowywać odpowiednie stanowiska pracy, zatrudniać i szkolić podległych pracowników ochrony,

12) organizować i nadzorować wykonywanie usług w zakresie ochrony osób i mienia,

13) wykorzystywać procesy poznawcze z zakresu psychologii i socjologii pracy,

14) stosować w działaniach metody oparte na wiedzy z zakresu psychologii osobowości,

15) analizować procesy społeczne,

16) oceniać rozwój i charakter oraz dynamikę i geografię współczesnej przestępczości,

17) analizować zjawiska społeczne o potencjale kryminogennym,

18) stosować profilaktykę kryminologiczną i kryminalistyczną,

19) ustalać źródła informacji o działalności przestępczej,

20) dokonywać w podstawowym zakresie identyfikacji człowieka i rzeczy na podstawie śladów kryminalistycznych,

21) stosować właściwe metody i środki zabezpieczenia miejsca zdarzenia (przestępstwa),

22) wykorzystywać informacje uzyskane z dowodów osobowych,

23) podejmować decyzje w sytuacjach konfliktowych,

24) stosować pojęcia ekonomiczne, opisujące zjawiska społeczne,

25) oceniać rynek kapitałowy,

26) analizować rolę państwa i samorządu terytorialnego w działaniach na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego,

27) chronić informacje niejawne,

28) określać motywy działań terrorystycznych,

29) sporządzać portret pamięciowy i odtwarzać wygląd osób na podstawie zeznań świadków,

30) prowadzić negocjacje ze sprawcami przestępstw,

31) reagować na zachowania agresywne i eliminować stres,

32) postępować w pracy rzetelnie i profesjonalnie, z poszanowaniem godności innych osób.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy prawne wykonywania zadań ochrony osób i mienia,

2) obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie,

3) zasady sporządzania planu ochrony jednostki organizacyjnej i tryb jego uzgadniania,

4) wewnętrzne służby ochrony - zasady i tryb tworzenia, struktura organizacyjna, zakres działania, uzbrojenie, wyposażenie i umundurowanie,

5) zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia,

6) kwalifikacje pracowników ochrony,

7) uprawnienia pracowników ochrony osób i mienia w zakresie użycia środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej,

8) odpowiedzialność karna pracownika ochrony,

9) zakres i tryb sprawowania przez Policję nadzoru nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi,

10) wybrane zagadnienia z zakresu organizacji i zarządzania:

a) system kierowania jednostką organizacyjną,

b) organizacja stanowiska pracy,

c) polityka kadrowa,

d) system motywacji i kontroli,

11) wybrane zagadnienia z zakresu psychologii i socjologii pracy:

a) procesy poznawcze,

b) psychologia osobowości,

c) analiza procesów społecznych,

12) wybrane zagadnienia z zakresu kryminologii:

a) ogólna charakterystyka współczesnej przestępczości,

b) zjawiska społeczne o potencjale kryminogennym,

c) profilaktyka kryminologiczna,

13) wybrane zagadnienia z zakresu kryminalistyki:

a) zasadnicze źródła informacji,

b) oględziny miejsca zdarzenia (przestępstwa) i ślady kryminalistyczne,

c) metody identyfikacji człowieka i rzeczy (ekspertyzy kryminalistyczne),

d) postępowanie po uzyskaniu informacji o przestępstwie do czasu przybycia Policji,

14) wybrane zagadnienia z zakresu ekonomii:

a) system gospodarczy i przedsiębiorcy,

b) przedsiębiorstwo a rynek,

15) organizacja administracji publicznej i jej rola w zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku publicznego,

16) pojęcie terroryzmu oraz cele i metody działań terrorystycznych,

17) motywy i formy działań terrorystycznych,

18) ochrona informacji niejawnych,

19) etyka zawodowa pracownika ochrony.

BLOK PRAWNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować system prawa w Rzeczypospolitej Polskiej,

2) stosować podstawowe pojęcia z zakresu prawa w codziennej praktyce,

3) określać rodzaje norm prawnych oraz zasady ich obowiązywania,

4) odróżniać podstawowe rodzaje stosunków prawnych,

5) określać rodzaje i istotę wykładni prawa,

6) charakteryzować poszczególne rodzaje aktów normatywnych,

7) zawierać umowy cywilnoprawne, w szczególności umowę o dzieło i umowę zlecenia,

8) przestrzegać przepisów prawa dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej,

9) przestrzegać przepisów prawa karnego w zakresie odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa,

10) interpretować okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną (obrona konieczna i stan wyższej konieczności),

11) odróżniać wykroczenia od przestępstw,

12) rozróżniać źródła prawa administracyjnego,

13) prowadzić rozliczenia finansowe, w tym z tytułu podatków, zgodnie z przepisami prawa,

14) przestrzegać przepisów prawa pracy (nawiązanie, rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy, wynagrodzenie za pracę, czas pracy),

15) stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

16) interpretować poszczególne akty prawne.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe wiadomości i pojęcia z zakresu prawa,

2) system prawa w Rzeczypospolitej Polskiej,

3) wybrane zagadnienia z zakresu prawa cywilnego:

a) zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych,

b) osoba fizyczna i osoba prawna,

c) rodzaje zobowiązań,

d) instytucja spółki cywilnej,

e) własność i posiadanie oraz ich ochrona prawna,

4) wybrane zagadnienia z zakresu prawa karnego materialnego i prawa wykroczeń:

a) źródła i podział prawa karnego i prawa wykroczeń,

b) formy popełniania przestępstw i wykroczeń oraz zasady odpowiedzialności karnej,

c) okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną,

d) rodzaje przestępstw,

5) wybrane zagadnienia z zakresu prawa karnego procesowego:

a) podmioty procesu karnego,

b) czynności procesowe,

c) środki dowodowe,

d) postępowanie przygotowawcze,

6) wybrane zagadnienia z zakresu prawa handlowego:

a) podmioty prawa handlowego,

b) pojęcie firmy,

c) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - struktura, organizacja, odpowiedzialność,

d) spółka akcyjna - struktura, organizacja, odpowiedzialność,

7) wybrane zagadnienia z zakresu prawa finansowego:

a) podstawy prawne rachunkowości,

b) podatek dochodowy od osób fizycznych, od osób prawnych oraz od towarów i usług,

8) wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy:

a) źródła prawa pracy,

b) nawiązanie, rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy,

c) wynagrodzenie za pracę,

d) regulamin i czas pracy,

e) badania lekarskie pracowników oraz bezpieczeństwo i higiena pracy,

f) odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

BLOK ZAWODOWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się terminologią fachową,

2) organizować i prowadzić ochronę fizyczną i zabezpieczenie techniczne osób,

3) organizować i prowadzić ochronę fizyczną i zabezpieczenie techniczne obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie,

4) dokonywać analizy zaistniałych i potencjalnych zagrożeń,

5) ustalać niezbędne wyposażenie pracowników ochrony w środki przymusu bezpośredniego i uzbrojenie,

6) opracowywać plany ochrony obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie,

7) opracowywać założenia taktyczno-techniczne przeciwdziałania atakom,

8) organizować grupy ochronne,

9) zabezpieczać miejsce zdarzenia (przestępstwa) i podejmować pierwsze czynności po zaistnieniu przestępstwa,

10) stosować chwyty z zakresu samoobrony,

11) stosować techniki interwencyjne,

12) organizować nadzór i kontrolę nad wykonywaniem zadań przez pracowników ochrony,

13) organizować i realizować konwój wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych,

14) planować trasy konwoju,

15) prowadzić dokumentację związaną z konwojem,

16) opracowywać instrukcje o systemie regulacji i kontroli ruchu osobowego oraz materiałowego w chronionym obiekcie lub na chronionym obszarze,

17) dokonywać oceny rodzajów i metod zagarnięcia mienia występujących w zakładach produkcyjnych, przyczyn sprzyjających dokonywaniu zagarnięcia mienia oraz zadań pracowników ochrony w zakresie zapobiegania zagarnięciu mienia i jego wykrywania,

18) wykorzystywać techniczne środki zabezpieczania obiektów,

19) opracowywać zasady współpracy z Policją w zakresie ochrony obszarów, obiektów i urządzeń oraz sposoby zapobiegania przestępczości,

20) określać zadania pracowników ochrony w związku z zagrożeniem zamachami przestępczymi i terrorystycznymi,

21) prowadzić dokumentację ochronną,

22) prowadzić szkolenia pracowników ochrony,

23) organizować i realizować szkolenie strzeleckie oraz używać broni palnej,

24) udzielać pomocy przedlekarskiej,

25) przyswajać bieżące piśmiennictwo zawodowe.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) ogólne zasady przygotowywania i prowadzenia ochrony:

a) analiza zaistniałych i potencjalnych zagrożeń,

b) organizacja, struktura i wykonywanie ochrony,

c) kalkulacja i dyslokacja sił i środków,

d) niezbędne wyposażenie i uzbrojenie pracowników ochrony,

e) przydzielanie zadań pracownikom ochrony,

2) podstawowe formy realizowania fizycznej ochrony osób i mienia:

a) ochrona stała,

b) ochrona doraźna,

c) dozór sygnałów alarmowych,

d) konwój,

3) warunki psychofizyczne niezbędne do wykonywania poszczególnych zadań pracownika ochrony,

4) opracowywanie planów ochrony oraz procedur bezpieczeństwa,

5) opracowywanie instrukcji w zakresie ochrony osób i mienia,

6) wyszkolenie strzeleckie:

a) budowa i zasady działania broni,

b) zasady bezpiecznego obchodzenia się z bronią,

c) technika posługiwania się bronią,

d) instrukcja szkolenia strzeleckiego pracowników ochrony,

7) samoobrona,

8) techniki interwencyjne,

9) nadzór i kontrola nad wykonywaniem zadań przez podległych pracowników ochrony,

10) przepisy prawa związane z ochroną wartości pieniężnych,

11) zasady organizacji konwoju,

12) planowanie tras konwoju,

13) prowadzenie dokumentacji związanej z konwojem,

14) opracowywanie instrukcji o systemie regulacji i kontroli ruchu osobowego oraz materiałowego w granicach chronionego obiektu i obszaru,

15) rodzaje i metody zagarnięcia mienia występujące w zakładach produkcyjnych, przyczyny sprzyjające dokonywaniu zagarnięcia mienia oraz zadania pracowników ochrony w zakresie zapobiegania zagarnięciu mienia i jego wykrywania,

16) techniczne środki zabezpieczania obiektów:

a) budowlane,

b) mechaniczne,

c) elektroniczne,

17) współpraca z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) w zakresie ochrony obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie oraz przeciwdziałania przestępczości,

18) zadania pracowników ochrony w związku z zagrożeniem zamachami przestępczymi i terrorystycznymi,

19) prowadzenie dokumentacji ochrony,

20) zasady, formy i metody szkolenia pracowników ochrony,

21) udzielanie pomocy przedlekarskiej.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
Ekonomiczny	15
Organizacja reklamy	20
Plastyczny	20
Techniki reklamy	25
Razem	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawowymi kategoriami ekonomicznymi,

2) wyjaśniać istotę mechanizmów rynkowych,

3) określać decyzje producenta i konsumenta na rynku,

4) charakteryzować działalność producenta w różnych rodzajach konkurencji,

5) posługiwać się pojęciami efektywności ekonomicznej,

6) stosować zasady racjonalnego działania,

7) charakteryzować funkcjonowanie rynku finansowego, w szczególności system pieniężno-kredytowy, pozyskiwanie kapitałów, podatki i sposób ich rozliczania,

8) charakteryzować gospodarkę w skali makro,

9) określać rolę rynku pracy w gospodarce, z uwzględnieniem problematyki bezrobocia,

10) określać znaczenie inflacji w gospodarce,

11) uwzględniać cykliczny rozwój gospodarki w działalności firmy,

12) posługiwać się podstawowymi pojęciami dotyczącymi handlu zagranicznego,

13) określać istotę ekonomiki i organizacji przedsiębiorstw,

14) charakteryzować podstawowe formy działalności przedsiębiorstw,

15) rozróżniać i określać główne rodzaje struktur organizacyjnych przedsiębiorstw,

16) organizować działalność firmy, w szczególności określać podstawy prawne, wymagane dokumenty, źródła finansowania,

17) określać zakres przemysłowej działalności gospodarczej,

18) charakteryzować zagadnienia związane z obrotem towarowym,

19) wykonywać typowe prace związane z planowaniem i analizą ekonomiczną,

20) korzystać z materiałów statystycznych i właściwie je interpretować,

21) charakteryzować pojęcie marketingu i strategii marketingowej,

22) określać miejsce marketingu w działalności gospodarczej (planowanie, organizowanie i kontrola działalności marketingowej),

23) charakteryzować produkt, cenę, dystrybucję towarów i aktywizację sprzedaży jako elementy marketingu,

24) posługiwać się typowymi metodami badań marketingowych,

25) przeprowadzać analizę i interpretować rezultaty badań rynku,

26) stosować główne rodzaje strategii marketingowych,

27) gromadzić i wykorzystywać informacje o konkurencji,

28) określać miejsce reklamy w strategii marketingowej firmy,

29) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu prawa i etyki,

30) interpretować i stosować podstawowe przepisy prawa pracy,

31) korzystać z różnych źródeł prawa,

32) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu towaroznawstwa,

33) klasyfikować towary zgodnie z obowiązującymi zasadami,

34) odczytywać i interpretować oznaczenia na towarach, opakowaniach i w publikacjach reklamowych,

35) wykorzystywać wiedzę o towarach z zakresu normalizacji i certyfikacji przy zakupie towarów, redagowaniu oferty towarowej i reklamie towarów,

36) dokonywać oceny jakościowej produktu z zastosowaniem odpowiednich metod, wykorzystaniem przepisów, norm i wzorów jakości,

37) przestrzegać warunków racjonalnego przechowywania i transportu towarów,

38) aktualizować na bieżąco wiedzę o towarach i materiałach stosowanych w reklamie,

39) stosować aktywne metody poszukiwania pracy,

40) korzystać z literatury fachowej i innych źródeł informacji.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe kategorie ekonomiczne,

2) rynek i jego elementy,

3) gospodarka w skali makro,

4) system finansowy,

5) funkcjonowanie przedsiębiorstw,

6) organizowanie działalności gospodarczej,

7) planowanie i analiza ekonomiczna,

8) przemysłowa działalność gospodarcza,

9) obrót towarowy,

10) istota marketingu,

11) badania marketingowe,

12) produkt jako element marketingu,

13) kształtowanie cen,

14) dystrybucja towarów,

15) aktywizacja sprzedaży,

16) strategie marketingowe,

17) elementy prawa:

a) podstawowe pojęcia prawne,

b) rodzaje i przykłady zdarzeń prawnych,

c) wybrane działy prawa,

18) wybrane zagadnienia z towaroznawstwa:

a) klasyfikacja rodzajowa towarów,

b) normalizacja,

c) oznakowanie towarów,

d) logistyka towarów.

BLOK: ORGANIZACJA REKLAMY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) urządzić i wyposażyć stanowisko pracy organizatora i twórcy reklamy,

2) zorganizować w sposób estetyczny własne stanowisko pracy,

3) przeprowadzać konkursy, loterie, pokazy, degustacje, demonstracje próbek towarów w ramach promocji sprzedaży,

4) organizować działalność informacyjną przedsiębiorstwa (public relations) poprzez współpracę ze środkami masowego przekazu,

5) opracowywać skuteczne plany reklamowe,

6) wykorzystywać wzajemne powiązania elementów marketingu mix w podejmowaniu określonych działań reklamowych,

7) dobierać środki reklamowe w zależności od celu (funkcji), podmiotu, przedmiotu, sposobów finansowania, środków przekazu i metod oddziaływania reklamy na klientów,

8) stosować zasady tworzenia środków reklamowych i procesów komunikowania się z nabywcami za pośrednictwem reklamy,

9) odczytywać i oceniać znaki firmowe oraz inne elementy systemu identyfikacji firmy,

10) projektować i wykonywać kompozycję wystawy sklepowej,

11) aranżować miejsce sprzedaży,

12) oceniać reklamową funkcję opakowań i ich walory estetyczne,

13) organizować działalność wystawienniczą na targach i wystawach branżowych,

14) opracowywać nowoczesny przekaz reklamowy, posługując się wiedzą o komunikacji werbalnej (język reklamy),

15) łączyć tekst i elementy graficzne w druku reklamowym,

16) odpowiednio wybierać medium, w którym ma się ukazać publikacja reklamowa,

17) testować projekty i przekazy reklamowe przed ich publikacją,

18) tworzyć konstrukcję różnych form reklamy radiowej,

19) organizować produkcję dźwiękowych nagrań reklamowych,

20) organizować sesje fotograficzne na potrzeby reklamy,

21) stworzyć założenia scenariusza filmu reklamowego,

22) przygotowywać produkcję filmów reklamowych,

23) określać wielkość środków przeznaczonych na reklamę i promocję,

24) oceniać wpływ reklamy na wielkość sprzedaży,

25) oceniać skuteczność i efektywność kampanii reklamowej,

26) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu psychologii, z uwzględnieniem psychologii społecznej, psycholingwistyki i psychologii procesów poznawczych,

27) określać mechanizmy rządzące ludzkimi zachowaniami,

28) określać sposoby oddziaływania twórców reklamy na postawy, emocje i zachowania ludzi, do których reklama dociera,

29) oceniać wpływ zjawisk demograficznych, kulturowych i socjologicznych na prawa rządzące rynkiem,

30) wzbudzać, ukierunkowywać i utrzymywać uwagę odbiorcy przekazem reklamowym,

31) określać relacje między wielkością reklamy a jej zauważalnością,

32) oceniać możliwości i ograniczenia reklamy,

33) skutecznie przeciwstawiać się stereotypom w reklamie,

34) tworzyć pozytywny wizerunek środowiska reklamowego,

35) rozróżniać i stosować normy społeczne (prawne, etyczne, estetyczne, zwyczajowe) obowiązujące w przedsiębiorstwie,

36) utożsamiać się z firmą i kształtować pozytywne o niej opinie poprzez rozumienie celów firmy i wiązanie ich z celami własnymi,

37) porozumiewać się zgodnie z zasadami kultury języka,

38) stosować zasady prowadzenia negocjacji,

39) wykorzystywać znajomość języka angielskiego do realizacji zadań zawodowych, w szczególności przy współpracy z klientem zagranicznym oraz kooperacji z firmami zagranicznymi,

40) dokonywać autoprezentacji, panować nad negatywnymi emocjami, unikać konfliktów, dokonywać samooceny w celu korygowania takich cech charakteru, które utrudniają kształtowanie prawidłowych stosunków interpersonalnych (złość, agresja),

41) stosować ogólne zasady i przepisy dotyczące reklamy postrzeganej jako instrument oddziaływania na społeczeństwo,

42) stosować się do zakazów zawartych w przepisach o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,

43) wykorzystywać literaturę fachową i inne źródła informacji,

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) reklama w systemie marketingu:

a) promocja sprzedaży,

b) sprzedaż osobista,

c) działalność informacyjna przedsiębiorstwa (public relations),

d) sponsorowanie,

e) reklama jako działanie promocyjne,

2) plan reklamowy:

a) cele reklamy,

b) wybór adresatów reklamy,

c) wybór środków reklamowych,

d) budżet reklamowy,

3) tworzenie środków reklamowych:

a) znak jako nośnik reklamy wizualnej,

b) szyld (reklama świetlna),

c) wystawa sklepowa (witryna, gablota),

d) reklama wewnątrz sklepu,

e) opakowanie, etykieta, papier pakowy, torba reklamowa,

f) plansza reklamowa (billboard),

g) reklama na środkach komunikacji,

h) przestrzenne formy reklamowe,

i) targi,

j) ogłoszenia reklamowe,

k) ulotka reklamowa,

l) prospekt,

m) katalog,

n) plakat, afisz,

o) reklama radiowa,

p) reklama telewizyjna, film reklamowy,

r) reklama komputerowa,

s) reklama rzeczowa (gadżety),

t) reklama alternatywna,

4) kampania reklamowa,

5) psychologia reklamy (język reklamy),

6) skuteczność i efektywność reklamy,

7) prawo i etyka w reklamie,

8) zasady kształtowania stosunków międzyludzkich w pracy.

BLOK PLASTYCZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu sztuk plastycznych,

2) posługiwać się pojęciami z zakresu formy istnienia dzieła plastycznego (oryginał, kopia, reprodukcja, odbitka),

3) operować środkami wypowiedzi plastycznej (kreska, plama, bryła),

4) określać genezę i funkcję sztuki,

5) dostrzegać i określać istotę piękna w malarstwie, rzeźbie i sztuce użytkowej,

6) charakteryzować poszczególne style chronologicznie w oparciu o ich podłoże oraz warunki rozwoju,

7) odróżniać i określać najbardziej charakterystyczne dzieła sztuki w poszczególnych stylach,

8) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu kompozycji,

9) tworzyć różne typy i rodzaje układów kompozycyjnych,

10) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu koloru,

11) tworzyć kompozycje barwne,

12) wykorzystywać działanie barw i ich symbolikę dla celów reklamy,

13) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu formy, proporcji, perspektywy,

14) wychwytywać najbardziej charakterystyczne cechy przedmiotów i zjawisk,

15) sprawnie i jasno przedstawiać własne wyobrażenia rzeczy, stosując różne środki wyrazu plastycznego,

16) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu liternictwa,

17) tworzyć różne rodzaje układów literniczych,

18) stosować różne techniki wykonywania napisów,

19) dostosowywać różne rodzaje pisma do treści i przeznaczenia wizualnych środków reklamy handlowej,

20) posługiwać się krojem i wielkością pisma, odpowiednią interlinią i długością wiersza w celu tworzenia prawidłowych kompozycji typograficznych,

21) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu historii reklamy,

22) wykorzystywać w reklamie najnowsze trendy i nowinki sztuki współczesnej,

23) określać i oceniać treść i formę wizualnych przekazów reklamowych,

24) aktualizować na bieżąco wiedzę o sztuce.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawowe wiadomości z zakresu sztuk plastycznych,

2) historia sztuki i reklamy,

3) rysunek,

4) kompozycja,

5) kolor,

6) liternictwo:

a) systematyka krojów pisma,

b) budowa liter i cyfr,

c) układy liternicze,

d) techniki wykonywania napisów,

e) liternictwo w reklamie.

BLOK: TECHNIKI REKLAMY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) organizować stanowiska pracy własnej oraz kierowanego zespołu,

2) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu informatyki,

3) obsługiwać komputer: korzystać z systemu operacyjnego, bazy danych,

4) posługiwać się wybranym edytorem tekstu w tworzeniu ogłoszeń reklamowych,

5) opracowywać na komputerze wydawnicze środki reklamowe,

6) opracowywać na komputerze znaki firmowe i towarowe, stanowiące element systemu identyfikacji firmy,

7) opracowywać na komputerze plansze reklamowe zawierające znaki firmowe, korzystając z programów graficznych i skanerów,

8) przygotowywać publikacje reklamowe do druku przy użyciu techniki komputerowej,

9) opracowywać na komputerze projekty stoisk targowych i wystaw sklepowych w aksonometrii i perspektywie zbieżnej,

10) posługiwać się urządzeniami i nowoczesnym sprzętem technicznym (powiększalnik, kserokopiarka, komputer, ploter, skaner, kamera wideo),

11) wykorzystywać podstawowe pojęcia z zakresu optyki i fotografii,

12) stosować sprzęt i materiały fotograficzne,

13) stosować technikę wideo w oparciu o wiadomości i umiejętności z fotografii,

14) stosować wybrane programy do grafiki wektorowej i obróbki zdjęć,

15) posługiwać się kadrowaniem, kompozycją, stylizacją, perspektywą fotograficzną, oświetleniem w celu budowania obrazu fotograficznego,

16) stosować rastrowanie i kolaż,

17) oceniać wartość techniczną zdjęć przeznaczonych do reprodukcji w poligrafii,

18) posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu grafiki i poligrafii,

19) dobierać odpowiednią technikę druku dla określonej publikacji reklamowej,

20) przygotowywać publikację reklamową do druku,

21) dobierać odpowiedni rodzaj i gatunek papieru do zamierzonego efektu druku,

22) wykorzystywać różne techniki uszlachetniania druku,

23) klasyfikować podstawowe maszyny i urządzenia wykorzystywane w drukarstwie,

24) oceniać jakość publikacji na podstawie otrzymanych próbek (cromalin lub matchprint),

25) pozyskiwać informacje o nowościach technicznych i technologicznych w reklamie, o dostępnych materiałach, sprzęcie i ich producentach,

26) określać korzyści wynikające ze stosowania postępu technicznego,

27) odpowiednio używać i konserwować narzędzia pracy,

28) stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe i ochrony środowiska.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) organizacja stanowiska pracy,

2) obsługa komputera:

a) czynności operatorskie,

b) obsługa programów graficznych,

c) opracowywanie na komputerze publikacji reklamowych,

d) rozwiązywanie problemów projektowych za pomocą komputera,

3) obsługa środków technicznych, takich jak: powiększalnik, kserokopiarka, stół podświetlany, kamera wideo,

4) fotografika,

5) techniki wydawnicze,

6) bezpieczeństwo i higiena pracy.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawody: stolarz, tapicer	podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące
Materiałowo-laboratoryjny	15	15	15
Konstrukcyjno-technologiczny	25	25	25
Eksploatacyjno-wytwórczy	30	30	30
Społeczno-ekonomiczny	10	10	10
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK MATERIAŁOWO-LABORATORYJNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) rozpoznawać i określać charakterystyczne cechy budowy drewna,

2) określać funkcje poszczególnych elementów anatomicznej budowy drewna,

3) rozróżniać gatunki drewna,

4) rozpoznawać wady i określać ich wpływ na jakość drewna,

5) określać fizyczne, chemiczne i mechaniczne właściwości drewna,

6) określać użytkowe i technologiczne właściwości drewna,

7) rozróżniać sortymenty drewna okrągłego i materiałów tartych,

8) określać jakość i klasyfikować tarcicę i półfabrykaty drzewne,

9) rozpoznawać okleiny naturalne i sztuczne, określać ich właściwości i zastosowanie,

10) rozpoznawać tworzywa drzewne, określać ich jakość i zastosowanie,

11) rozróżniać materiały pomocnicze i określać ich zastosowanie,

12) rozpoznawać metale i stopy oraz określać ich zastosowanie,

13) rozpoznawać rodzaje i typy okuć,

14) rozróżniać łączniki i inne elementy z tworzyw sztucznych,

15) rozpoznawać kleje naturalne i syntetyczne,

16) rozpoznawać materiały wykończeniowe,

17) określać czynniki powodujące niszczenie drewna i wyrobów,

18) rozróżniać środki zabezpieczające drewno i wyroby oraz określać ich właściwości i zastosowanie,

19) rozpoznawać i określać właściwości materiałów tapicerskich,

20) rozpoznawać półfabrykaty tapicerskie oraz określać ich właściwości,

21) korzystać z norm przedmiotowych z zakresu badań laboratoryjnych,

22) określać rodzaje badań laboratoryjnych,

23) rozróżniać i obsługiwać urządzenia do badań laboratoryjnych,

24) określać i wykonywać badania materiałów stosowanych w procesje produkcyjnym,

25) oceniać jakość materiałów i wyrobów,

26) kontrolować materiały przeznaczone do produkcji,

27) prowadzić podstawowe badania wody i ścieków,

28) interpretować wyniki badań.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) budowa drewna,

2) wady drewna,

3) właściwości drewna,

4) drewno okrągłe,

5) materiały tarte,

6) okleiny i obłogi,

7) sklejka,

8) płyty stolarskie,

9) płyty pilśniowe i MDF,

10) płyty wiórowe,

11) lignofon i lignoston,

12) wyroby hutnicze,

13) łączniki, okucia i akcesoria,

14) tworzywa sztuczne,

15) kleje,

16) materiały wykończeniowe,

17) materiały impregnacyjne,

18) materiały tapicerskie,

19) normalizacja i kontrola jakości,

20) badania materiałów i wyrobów,

21) kontrola parametrów procesów produkcyjnych.

BLOK KONSTRUKCYJNO-TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) stosować zasady wykonywania rysunków technicznych,

2) stosować zasady rzutowania, wymiarowania i wykonywania przekrojów,

3) wykonywać i czytać rysunki techniczne wyrobów, podzespołów i elementów,

4) odczytywać i stosować uproszczenia rysunkowe,

5) sporządzać szkice wyrobów,

6) rozróżniać i klasyfikować wyroby z drewna i tworzyw drzewnych, według funkcji i konstrukcji,

7) rozróżniać style w meblarstwie i w innych wyrobach,

8) rozróżniać podstawowe części wyrobów i ich połączenia,

9) określać czynniki wpływające na mechaniczne właściwości połączeń, w zależności od konstrukcji wyrobów,

10) dobierać materiały podstawowe do konstrukcji wyrobów, z uwzględnieniem optymalnych fizycznych i mechanicznych właściwości materiałów oraz jakości produkowanych wyrobów,

11) ustalać zasady łączenia materiałów podstawowych i pomocniczych w wyrobie,

12) dobierać materiały pomocnicze do konstrukcji i przeznaczenia wyrobów (łączniki, okucia i akcesoria, kleje, materiały tapicerskie i wykończeniowe),

13) projektować i konstruować wyroby drzewne, z uwzględnieniem zasad funkcjonalności, technologiczności i estetyki,

14) posługiwać się układem tolerancji i pasowań,

15) określać wytrzymałość projektowanych konstrukcji,

16) określać organizację pracy przy manipulacji drewna okrągłego, ustalać metody przetarcia i składowania tarcicy,

17) określać i stosować metody suszenia oraz kontrolować przebieg procesu,

18) ustalać i stosować metody zabezpieczania drewna,

19) wykonywać trasowanie i manipulację materiałów, z uwzględnieniem nadmiarów na obróbkę,

20) rozróżniać sposoby i kolejność operacji obróbki skrawaniem,

21) określać i dokonywać pomiarów parametrów narzędzi oraz dobierać je do rodzaju obróbki,

22) określać sposoby i parametry technologiczne gięcia i wykonywania elementów giętoklejonych,

23) określać receptury roztworów roboczych materiałów malarsko-lakierniczych,

24) określać sposoby i materiały do wykonania układów tapicerskich,

25) określać układy tapicerskie oraz ich jakość,

26) dobierać materiały wykończeniowe w zależności od przeznaczenia wyrobu,

27) dobierać sposoby wykańczania, parametry nakładania i utwardzania powłok,

28) określać receptury roztworów klejowych, dobierać parametry klejenia i oklejania,

29) określać i stosować sposoby montażu wyrobów,

30) określać parametry technologiczne produkcji tworzyw drzewnych,

31) dobierać sposoby uszlachetniania powierzchni tworzyw drzewnych,

32) określać kolejność i parametry operacji technologicznych,

33) kontrolować przebieg procesu technologicznego dla elementów, podzespołów i wyrobów,

34) korzystać z dokumentacji konstrukcyjnej, technologicznej, norm i literatury technicznej,

35) organizować stanowiska pracy, z uwzględnieniem zasad ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy,

36) wykonywać szkice rozmieszczenia obrabiarek i urządzeń,

37) określać czynniki wpływające na wydajność obrabiarek, urządzeń i linii produkcyjnych,

38) kontrolować jakość obróbki i usuwać wady produkcyjne,

39) określać zasady oceny materiałów i wyrobów,

40) określać zasady składowania i pakowania materiałów, elementów, podzespołów i wyrobów,

41) ustalać zasady i techniki napraw, renowacji i konserwacji wyrobów,

42) posługiwać się podstawowymi programami komputerowymi,

43) posługiwać się programami komputerowymi wspomagającymi projektowanie.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) zasady wykonywania rysunku technicznego - rzuty, widoki, przekroje, wymiarowanie,

2) rysunek techniczny wyrobów,

3) rysunek techniczny maszynowy,

4) szkicowanie,

5) podział wyrobów drzewnych,

6) style meblarstwa i innych wyrobów,

7) konstrukcje wyrobów,

8) projektowanie wyrobów,

9) suszenie i konserwacja drewna,

10) obróbka skrawaniem,

11) hydrotermiczna i plastyczna obróbka drewna,

12) technologia klejenia i oklejania,

13) metody wytwarzania wyrobów tapicerowanych,

14) technologia wykańczania powierzchni,

15) montaż,

16) produkcja tworzyw drzewnych,

17) proces technologiczny wyrobów,

18) dokumentacja techniczna,

19) wyposażenie stanowisk pracy i ich rozmieszczenie,

20) jakość wyrobów,

21) pakowanie, magazynowanie i transport,

22) naprawa, renowacja i konserwacja wyrobów,

23) techniki komputerowe w produkcji wyrobów.

BLOK EKSPLOATACYJNO-WYTWÓRCZY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać sposoby obróbki metali i stopów,

2) rozpoznawać silniki i określać ich przeznaczenie,

3) dokonywać obliczeń siły, mocy i sprawności maszyn,

4) dokonywać obliczeń z zakresu termodynamiki i energetyki cieplnej,

5) dokonywać obliczeń wytrzymałości materiałów,

6) rozpoznawać pompy, określać ich przeznaczenie i dokonywać obliczeń ich wydajności,

7) rozróżniać i dobierać narzędzia do operacji technologicznych,

8) określać stan przygotowania narzędzi do pracy, zasady ich konserwacji i zabezpieczania,

9) mocować narzędzia w zespołach roboczych,

10) rozróżniać maszyny, urządzenia oraz określać ich parametry techniczne,

11) rozpoznawać i obsługiwać maszyny i urządzenia do produkcji tworzyw drzewnych,

12) rozróżniać zespoły obrabiarek do drewna, określać ich przeznaczenie i zadania,

13) określać zasady działania, budowę i przygotowanie do pracy obrabiarek,

14) określać sposób obsługi i ustawiać zespoły obrabiarek,

15) obsługiwać maszyny i urządzenia sterowane numerycznie,

16) wykonywać obróbkę skrawaniem,

17) kontrolować parametry technologiczne pracy maszyn i urządzeń,

18) określać i stosować zasady konserwacji maszyn i urządzeń,

19) określać zakres pracy i wydajność maszyn przez zastosowanie urządzeń pomocniczych,

20) rozpoznawać rodzaje oraz typy suszarń i określać ich przeznaczenie,

21) układać materiały do suszenia i kontrolować przebieg procesu,

22) rozróżniać i obsługiwać urządzenia stosowane w procesach zabezpieczania drewna i wyrobów,

23) wykonywać obróbkę hydrotermiczną i plastyczną,

24) ustalać dobór giętarek i określać sposób ich obsługi,

25) określać sposób obsługi urządzeń do przygotowania i nanoszenia klejów oraz pras,

26) dokonywać klejenia i oklejania,

27) określać sposób obsługi i konserwacji oklejarek wąskich powierzchni oraz spajarek forniru,

28) określać sposób obsługi maszyn i urządzeń do łączenia elementów,

29) określać przeznaczenie i obsługiwać urządzenia tapicerskie,

30) rozróżniać i obsługiwać maszyny i urządzenia do wykańczania powierzchni,

31) przygotowywać roztwory robocze materiałów malarsko-lakierniczych,

32) określać typy urządzeń do okuwania elementów przed montażem,

33) rozpoznawać, określać przeznaczenie i obsługiwać urządzenia montażowe,

34) oceniać jakość obróbki,

35) określać czynniki wpływające na wydajność obrabiarek i urządzeń,

36) obliczać wydajność maszyn i urządzeń na podstawie danych technicznych,

37) określać wydajność linii produkcyjnych,

38) rozróżniać obrabiarki przenośne i narzędzia zmechanizowane, określać sposób obsługi i konserwacji,

39) określać i dobierać sposoby transportu międzyoperacyjnego elementów i podzespołów,

40) posługiwać się przyrządami kontrolno-pomiarowymi.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy maszynoznawstwa i elektrotechniki,

2) narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej,

3) maszyny i urządzenia,

4) obrabiarki do drewna, oprzyrządowanie,

5) suszarnie,

6) urządzenia do hydrotermicznej i plastycznej obróbki drewna,

7) maszyny i urządzenia do przygotowania i nakładania klejów,

8) maszyny i urządzenia do klejenia,

9) maszyny i urządzenia tapicerskie,

10) maszyny i urządzenia do wykańczania powierzchni,

11) urządzenia do okuwania,

12) urządzenia montażowe,

13) linie produkcyjne,

14) obrabiarki przenośne,

15) urządzenia transportu wewnętrznego.

BLOK SPOŁECZNO-EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać zasady organizacji poszczególnych stanowisk pracy,

2) określać wpływ oprzyrządowania na prawidłowość operacji technologicznych oraz bezpieczeństwo pracy,

3) rozróżniać i stosować urządzenia ochronne i zabezpieczające,

4) analizować, organizować miejsce i proces pracy z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,

5) określać i stosować przepisy bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń,

6) określać i stosować przepisy ochrony przeciwpożarowej w zakładach drzewnych,

7) oceniać wpływ czynników fizycznych, biologicznych i chemicznych na organizm ludzki w środowisku pracy,

8) określać i stosować sposoby zagospodarowania lub neutralizacji odpadów technologicznych,

9) określać źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego powodowane przez przedsiębiorstwa,

10) określać i wdrażać ekologiczne technologie produkcji wyrobów,

11) oceniać wpływ zużycia surowców, wody i energii w procesie produkcyjnym na ochronę środowiska,

12) stosować zasady ochrony środowiska naturalnego,

13) wykorzystywać wyniki badań surowców i materiałów do efektywnej produkcji,

14) określać przyczyny zagrożeń wypadkowych i sposoby zabezpieczeń,

15) udzielać w razie potrzeby pomocy przedlekarskiej,

16) posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

17) interpretować kategorie i mechanizmy gospodarki rynkowej,

18) korzystać z ekonomicznych i prawnych źródeł informacji,

19) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy,

20) sporządzać dokumenty oraz stosować procedury związane z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej,

21) posługiwać się Kodeksem pracy, przestrzegać praw i obowiązków pracownika,

22) stosować zasady sporządzania ofert handlowych,

23) badać zapotrzebowanie na wyroby, prowadzić reklamę, marketing,

24) stosować działania w celu zmniejszenia kosztów produkcji wyrobu,

25) ustalać zapotrzebowanie materiałów podstawowych i pomocniczych na wyroby,

26) obliczać wskaźniki wydajności materiałów,

27) ustalać normy czasu na wykonanie operacji i wyrobu,

28) obliczać koszty produkcji wyrobów,

29) określać zużycie energii w procesie produkcyjnym,

30) obliczać wydajność maszyn, urządzeń i linii produkcyjnych,

31) analizować energochłonność, stosować energooszczędne technologie,

32) wykorzystywać normy przedmiotowe do opracowywania dokumentacji technologicznej,

33) korzystać ze źródeł informacji, gromadzić i przetwarzać dane.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) prawa i obowiązki pracownika i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

3) ochrona zdrowia,

4) świadczenia przysługujące z tytułu warunków pracy,

5) zasady organizacji miejsca pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

6) zasady ochrony środowiska pracy i środowiska naturalnego,

7) zasady zapobiegania szkodliwemu wpływowi czynników środowiska pracy na zdrowie pracowników,

8) zagrożenia wypadkowe i metody zapobiegania,

9) ochrona przeciwpożarowa,

10) źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego,

11) sposoby ograniczania emisji zanieczyszczeń,

12) wykorzystanie produktów ubocznych i odpadów przemysłowych,

13) podstawowe kategorie ekonomiczne - elementy systemu bankowego, marketing, rentowność przedsiębiorstwa, popyt, podaż,

14) prawo pracy, zatrudnienie, wynagrodzenie,

15) zasady funkcjonowania gospodarki - mechanizmy rynkowe,

16) przedsiębiorstwa,

17) działalność gospodarcza.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawód: krawiec	podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące
Surowcowo-projektowy	18	18	18
Techniczno-technologiczny	46	46	46
Organizacyjno-ekonomiczny	16	16	16
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK SUROWCOWO-PROJEKTOWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) określać parametry klimatu w pomieszczeniu za pomocą urządzeń kontrolno-pomiarowych,

2) obsługiwać podstawową aparaturę laboratoryjną, służącą do badania surowców włókienniczych i materiałów odzieżowych,

3) wykonywać badania laboratoryjne surowców i materiałów odzieżowych,

4) stosować normy dotyczące badań właściwości włókien i materiałów odzieżowych,

5) opracowywać wyniki badań laboratoryjnych,

6) stosować do identyfikacji włókien badania mikroskopowe, chemiczne i organoleptyczne,

7) rozpoznawać włókna naturalne i materiały z nich wykonane,

8) rozpoznawać włókna chemiczne i materiały z nich wykonane,

9) rozpoznawać mieszanki włókiennicze i materiały z nich wykonane,

10) określać właściwości nitek na podstawie badań laboratoryjnych,

11) wykazywać wpływ właściwości nitek na właściwości materiałów odzieżowych,

12) określać parametry splotów tkackich,

13) określać parametry struktury tkaniny i jej wymiary liniowe,

14) wykazywać wpływ budowy tkaniny i sposobu wykończenia na jej właściwości użytkowe,

15) określać parametry splotów dziewiarskich,

16) określać parametry struktury dzianiny i jej wymiary liniowe,

17) wykazywać wpływ budowy dzianiny i sposobu wykończenia na jej właściwości użytkowe,

18) identyfikować wyroby plecione,

19) identyfikować materiały odzieżowe wytwarzane nowymi technikami,

20) wykazywać zastosowanie materiałów wytwarzanych nowymi technikami,

21) dobierać nici szwalnicze do materiałów odzieżowych,

22) dobierać zapięcia do wyrobu odzieżowego,

23) dobierać podszewkę do wyrobu odzieżowego,

24) dobierać materiały usztywniające, konstrukcyjno-nośne i termoizolacyjne,

25) dobierać dodatki zdobnicze do wyrobu odzieżowego,

26) oceniać na podstawie badań laboratoryjnych właściwości higieniczne, estetyczne i wytrzymałościowe materiałów odzieżowych,

27) wykazywać właściwości konfekcyjne materiałów odzieżowych,

28) objaśniać zasady konfekcjonowania materiałów odzieżowych,

29) dobierać materiał odzieżowy i dodatki krawieckie do asortymentu odzieży,

30) objaśniać zasady konserwacji materiałów i wyrobów odzieżowych,

31) planować rodzaj i zakres badań, które są niezbędne do oceny właściwości materiałów odzieżowych,

32) wykonywać rysunki techniczne prostych wyrobów odzieżowych,

33) interpretować rysunki żurnalowe,

34) wykonywać rysunki modelowe wyrobów odzieżowych na sylwetkach podstawowych,

35) dobierać zestawienia kolorystyczne w projekcie odzieży,

36) dobierać materiały odzieżowe i dodatki do modeli odzieży,

37) projektować wyroby odzieżowe dla typowych sylwetek, zgodnie z tendencjami mody i przeznaczeniem,

38) projektować wyroby odzieżowe dla nietypowych sylwetek, zgodnie z tendencjami mody i przeznaczeniem,

39) projektować wyroby odzieżowe inspirowane sztuką i strojami historycznymi,

40) projektować wyroby odzieżowe inspirowane strojami regionalnymi.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) metody przeprowadzania badań warunków klimatycznych w pomieszczeniach laboratoryjnych,

2) podstawowe metody badań włókien i materiałów odzieżowych,

3) metody opracowania wyników badań laboratoryjnych,

4) rodzaje i właściwości włókien,

5) nitki odzieżowe,

6) budowa tkaniny,

7) sposoby wykończenia tkanin,

8) budowa dzianiny,

9) sposoby wykończenia dzianin,

10) wyroby plecione,

11) materiały odzieżowe wytwarzane nowymi technikami,

12) dodatki krawieckie,

13) właściwości użytkowe materiałów odzieżowych,

14) podstawowe wiadomości o normowaniu w przemyśle odzieżowym,

15) konserwacja materiałów i wyrobów odzieżowych,

16) podstawy rysunku technicznego,

17) podstawy kolorystyki,

18) dobór materiałów odzieżowych i dodatków do modeli odzieży,

19) zasady projektowania odzieży,

20) inspiracja sztuką i strojami historycznymi w projektowaniu odzieży,

21) inspiracja strojami regionalnymi w projektowaniu ubiorów współczesnych.

BLOK TECHNICZNO-TECHNOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) definiować pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania form odzieży,

2) wykonywać pomiary krawieckie na wyroby odzieżowe,

3) stosować zasady obliczania odcinków konstrukcyjnych,

4) stosować zasady ustalania dodatku konstrukcyjnego,

5) stosować zasady wyprowadzania linii modelowych,

6) rysować siatki konstrukcyjne elementów wyrobów odzieżowych,

7) rysować kształty elementów wyrobów odzieżowych,

8) stosować zasady modelowania wtórnego,

9) stosować zasady modelowania przestrzennego,

10) wykonywać modelowanie form odzieży fantazyjnej,

11) pobierać wymiary z nietypowej sylwetki,

12) wykonywać modelowanie form wyrobów odzieżowych na najczęściej spotykane nietypowe sylwetki,

13) ustalać wielkość dodatku na szwy i podwinięcia,

14) wykonywać szablony elementów wyrobów odzieżowych,

15) wykonywać stopniowanie szablonów podstawowych elementów wyrobów odzieżowych,

16) wykonywać układ szablonów na materiale odzieżowym,

17) kroić elementy wyrobu odzieżowego,

18) dobierać odpowiednie maszyny i urządzenia,

19) stosować podstawowe maszyny szwalnicze,

20) stosować odpowiednie parametry obróbki termicznej,

21) organizować własne stanowisko pracy, zgodnie z przepisami przeciwpożarowymi, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,

22) stosować właściwe połączenie elementów wyrobu odzieżowego,

23) wykonywać podstawowe wyroby odzieżowe,

24) wykonywać fantazyjne wyroby odzieżowe,

25) przeprowadzać kontrolę jakości w kolejnych fazach procesu technologicznego,

26) przeprowadzać kontrolę jakości gotowego wyrobu odzieżowego,

27) stosować zasady składowania i przechowywania materiałów i wyrobów gotowych,

28) stosować zasady ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy,

29) stosować środki zapobiegające wypadkom w środowisku pracy,

30) wyjaśniać zasady zachowania się w razie wypadku przy pracy,

31) udzielać pomocy przedlekarskiej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) zasady konstrukcji i modelowania form odzieży,

2) metody otrzymywania form odzieży,

3) modelowanie form podstawowych wyrobów odzieżowych,

4) modelowanie form wyrobów zgodnie z projektem plastycznym,

5) modelowanie przestrzenne,

6) modelowanie form odzieży dla figur nietypowych,

7) wykonanie szablonów wyrobów odzieżowych,

8) stopniowanie szablonów,

9) etapy wytwarzania odzieży:

a) krojenie elementów odzieży,

b) łączenie elementów odzieży,

c) obróbka termiczna,

d) kontrola jakości,

e) przechowywanie materiałów i wyrobów gotowych,

10) ergonomia i higiena pracy.

BLOK ORGANIZACYJNO-EKONOMICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) czytać schematy kinematyczne podstawowych maszyn i urządzeń odzieżowych,

2) dobierać maszyny i urządzenia odzieżowe do odpowiednich faz procesu technologicznego,

3) identyfikować mechanizmy w maszynach i urządzeniach odzieżowych,

4) określać zasady przekazywania napędów w maszynach i urządzeniach odzieżowych,

5) charakteryzować zasady tworzenia ściegu maszynowego,

6) określać zastosowanie maszyn i urządzeń odzieżowych,

7) wyjaśniać wpływ konstrukcji i metod eksploatacji maszyn i urządzeń na bezpieczeństwo pracy,

8) opracowywać podstawową dokumentację techniczno-technologiczną,

9) określać kolejne czynności wynikające z graficznego zapisu węzłów technologicznych w wyrobie odzieżowym,

10) stosować zasady normowania materiałów w produkcji miarowo-usługowej i przemysłowej,

11) wykazywać różnice między przemysłowym a usługowym normowaniem materiałów,

12) stosować zasady składowania i przechowywania materiałów i wyrobów gotowych,

13) charakteryzować zasady organizowania transportu wewnątrzzakładowego,

14) objaśniać zasady organizowania stanowiska pracy, zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ergonomii,

15) objaśniać zasady organizowania procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie odzieżowym, zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ergonomii,

16) objaśniać zasady organizowania procesu wytwórczego w zakładzie miarowo-usługowym, zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ergonomii,

17) wykazywać różnice między miarowo-usługowym a przemysłowym wytwarzaniem odzieży,

18) stosować zasady organizowania procesu technologicznego w szwalni,

19) określać kryteria klasyfikacji wielkości wyrobów odzieżowych,

20) stosować zasady kontroli materiałów i wyrobów odzieżowych w kolejnych fazach procesu produkcyjnego,

21) przewidywać konsekwencje z tytułu naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie realizacji zadań zawodowych,

22) oceniać przyczyny zmęczenia w czasie pracy,

23) stosować zasady współdziałania w zespole,

24) posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

25) wyjaśnić istotę mechanizmów rynkowych,

26) wykazać relacje między popytem, podażą a ceną,

27) stosować zasady obliczania progu rentowności wyrobu i jego ceny,

28) klasyfikować przedsiębiorstwa,

29) porównywać systemy zarządzania przedsiębiorstwami,

30) przedstawiać czynniki wpływające na strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa,

31) sporządzić zawiadomienie o podjęciu działalności gospodarczej,

32) zawierać umowę o pracę i umowę zlecenia,

33) zaproponować formy aktywnego poszukiwania pracy.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) maszyny i urządzenia odzieżowe,

2) organizowanie procesów wytwarzania odzieży:

a) krojenie elementów odzieży,

b) łączenie elementów odzieży,

c) obróbka termiczna,

d) kontrola jakości,

e) przechowywanie materiałów i wyrobów gotowych,

3) normowanie materiałów,

4) ergonomia i higiena pracy,

5) zasady bezpiecznej pracy,

6) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne,

7) gospodarka rynkowa,

8) podejmowanie działalności gospodarczej,

9) organizacja i zarządzanie własną firmą,

10) prawo pracy,

11) poszukiwanie pracy.

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %*
	podbudowa programowa: szkoła podstawowa	podbudowa programowa: szkoła zasadnicza; zawód: operator maszyn w przemyśle włókienniczym	podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące
Materiałoznawczo-pomiarowy	15	15	15
Technologiczno-organizacyjny	45	45	45
Eksploatacyjno-maszynowy	15	15	15
Ekonomiczno-ekologiczny	5	5	5
Razem	80**	80**	80**

* Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK MATERIAŁOZNAWCZO-POMIAROWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) charakteryzować surowce włókiennicze,

2) klasyfikować pod względem surowcowym półprodukty oraz liniowe i płaskie wyroby włókiennicze,

3) charakteryzować właściwości użytkowe surowców, półproduktów, liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

4) charakteryzować techniki wytwarzania i strukturę liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

5) rozróżniać podstawowe parametry charakteryzujące nitkę,

6) rozróżniać parametry charakteryzujące tkaninę,

7) rozróżniać parametry charakteryzujące dzianinę,

8) rozróżniać parametry charakteryzujące włókniny, przędziny oraz inne wyroby włókiennicze,

9) charakteryzować środki pomocnicze stosowane we włókiennictwie,

10) wyjaśniać zasady pobierania i formowania próbek liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

11) wykonywać pomiary warunków klimatycznych pomieszczeń laboratoryjnych i produkcyjnych,

12) wykonywać pomiary wilgotności surowców, liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

13) wykonywać pomiary parametrów struktury liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

14) wykonywać pomiary parametrów wytrzymałości liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

15) wykonywać badania określające jakość środków pomocniczych,

16) wykonywać badania parametrów jakości odpadów i ścieków przemysłowych,

17) opracowywać wyniki wykonanych pomiarów,

18) identyfikować rodzaj surowca w wyrobach włókienniczych i odzieżowych,

19) określać skład ilościowy i jakościowy składników w wyrobie włókienniczym o wskazanym przeznaczeniu użytkowym,

20) rysować sploty typowych wyrobów włókienniczych,

21) wykonywać pomiary parametrów właściwości użytkowych wyrobu włókienniczego,

22) określać zastosowanie danego wyrobu włókienniczego,

23) określać wpływ sposobu i technik wytwarzania na funkcje użytkowe wyrobu gotowego,

24) analizować wpływ zastosowanego surowca w wyrobie włókienniczym na rodzaj obróbki konserwacyjnej wyrobów odzieżowych.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) klasyfikowanie i charakterystyka surowców i wyrobów włókienniczych,

2) warunki wykonywania badań w laboratoriach włókienniczych,

3) surowce włókiennicze,

4) nitki,

5) tkaniny,

6) dzianiny,

7) włókniny i przędziny,

8) inne wyroby włókiennicze,

9) wyznaczanie podstawowych parametrów charakteryzujących wyroby włókiennicze,

10) klasyfikacja wyrobów włókienniczych ze względu na ich przeznaczenie,

11) środki pomocnicze stosowane we włókiennictwie,

12) badanie odpadów i ścieków przemysłowych.

BLOK TECHNOLOGICZNO-ORGANIZACYJNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) dobierać surowce włókiennicze do wytworzenia określonego wyrobu gotowego,

2) przedstawiać zasady projektowania płaskich wyrobów włókienniczych,

3) wyznaczać parametry budowy podstawowych wyrobów włókienniczych,

4) przedstawiać procesy wytwarzania nitki,

5) przedstawiać procesy wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych,

6) przedstawiać procesy chemicznej obróbki wyrobów włókienniczych,

7) przedstawiać procesy konserwacji wyrobów włókienniczych i odzieżowych,

8) charakteryzować zjawiska fizykochemiczne zachodzące podczas obróbki technologicznej,

9) proponować sposób kontroli poszczególnych etapów procesu technologicznego,

10) objaśniać normy techniczne, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska stosowane w procesie technologicznym,

11) obliczać ilość środków podstawowych i pomocniczych wymaganych w technologiach włókienniczych,

12) przedstawiać zasady tworzenia dokumentacji techniczno-technologicznej,

13) odczytywać informacje zawarte w dokumentacji techniczno-technologicznej,

14) planować etapy procesu technologicznego,

15) odtwarzać w oparciu o dostarczone instrukcje cykl produkcyjny zapewniający synchronizację maszyn i urządzeń dla podstawowego asortymentu wyrobów włókienniczych,

16) opracowywać instrukcje wykonawcze do poszczególnych etapów procesu technologicznego typowego asortymentu,

17) obliczać ilość odpadów produkcyjnych powstałych w wyniku zastosowanej technologii,

18) przedstawiać opinie dotyczące efektywności wybranej technologii;

19) ustawiać parametry maszyn i urządzeń, zgodnie z założeniami dokumentacji techniczno-technologicznej,

20) charakteryzować poszczególne etapy pracy maszyny i urządzenia włókienniczego,

21) przedstawiać sposób wykonania kontroli procesu obróbczego,

22) wykazywać związki między planowaniem, normami i metodami pomiaru a kontrolą rzeczywistych osiągnięć,

23) charakteryzować właściwości chemiczne i fizyczne środków pomocniczych stosowanych w technologiach włókienniczych,

24) uzasadniać wpływ zastosowanego środka pomocniczego na właściwości wyrobu gotowego,

25) ustalać parametry wody stosowanej w technologiach włókienniczych,

26) przedstawiać wymagania użytkowe stawiane wyrobom przez dostawców i odbiorców,

27) przedstawiać projekt organizacji miejsca pracy, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

28) opracowywać plan produkcyjny typowego asortymentu włókienniczego,

29) stosować zasady skutecznej komunikacji interpersonalnej,

30) stosować zasady rozwiązywania konfliktów interpersonalnych, powstających w typowych warunkach produkcyjnych,

31) rozwiązywać proste problemy ekonomiczne za pomocą arkusza kalkulacyjnego,

32) odczytywać informacje zawarte w bazie danych dotyczące procesu technologicznego,

33) obliczać masę legalną i handlową magazynowanych surowców i wyrobów włókienniczych,

34) ustalać warunki magazynowania i przechowywania surowców, wyrobów i środków pomocniczych,

35) rozróżniać rodzaje magazynów i środki transportu stosowane we włókiennictwie.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) klasyfikacja liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

2) wartość użytkowa liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

3) technologia nitek,

4) technologia tkanin,

5) technologia dzianin,

6) technologia włóknin, przędzin i innych wyrobów,

7) chemiczna obróbka wyrobów włókienniczych,

8) konserwacja wyrobów włókienniczych,

9) jakość liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

10) środki podstawowe i pomocnicze stosowane w technologiach włókienniczych,

11) dokumentacja techniczno-technologiczna,

12) magazynowanie surowców i wyrobów włókienniczych,

13) organizowanie procesu produkcyjnego,

14) gospodarka odpadami włókienniczymi,

15) gospodarka wodno-ściekowa w zakładzie włókienniczym.

BLOK EKSPLOATACYJNO-MASZYNOWY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) odczytywać rysunki złożeniowe i wykonawcze mechanizmów i podzespołów typowych maszyn i urządzeń stosowanych we włókiennictwie,

2) przedstawiać zasady pracy typowych układów mechanicznych znajdujących się w maszynach i urządzeniach włókienniczych,

3) przedstawiać zasady pracy typowych układów hydraulicznych znajdujących się w maszynach i urządzeniach włókienniczych,

4) przedstawiać zasady pracy typowych układów pneumatycznych znajdujących się w maszynach i urządzeniach włókienniczych,

5) klasyfikować poszczególne układy robocze w typowych maszynach i urządzeniach stosowanych w danej technologii włókienniczej,

6) objaśniać rolę podstawowych mechanizmów typowej maszyny i urządzenia,

7) sporządzać na podstawie modelu rysunek wykonawczy prostego elementu z naniesieniem wymiarów,

8) identyfikować podstawowe elementy składowe mechanizmów i podzespołów maszyn i urządzeń stosowanych we włókiennictwie,

9) przedstawiać symbole graficzne stosowane w schematach obwodów elektrycznych i elektronicznych w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny i urządzenia włókienniczego,

10) stosować zasady bezpiecznej pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń włókienniczych,

11) rozróżniać układy elektryczne, elektroniczne i automatyki przemysłowej w maszynach i urządzeniach włókienniczych,

12) przedstawiać cele stosowania poszczególnych układów elektrycznych, elektronicznych i automatyki przemysłowej w maszynach i urządzeniach włókienniczych,

13) odczytywać wskazania urządzeń kontrolno-pomiarowych układów regulacji automatycznej,

14) przedstawiać przeznaczenie, typowej maszyny i urządzenia włókienniczego,

15) odczytywać z dokumentacji techniczno-ruchowej składowe elementy robocze maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle włókienniczym,

16) wyjaśniać zasady współdziałania poszczególnych elementów roboczych maszyny i urządzenia włókienniczego,

17) ustawiać parametry poszczególnych elementów roboczych uczestniczących w wykonaniu zadania technologicznego,

18) zaplanować czynności zabezpieczające przed wypadkiem podczas pracy przy maszynie włókienniczej,

19) sprawdzać gotowość maszyny i urządzenia do podjęcia pracy,

20) wybrać właściwe środki ochrony osobistej wymagane w pracy przy maszynie włókienniczej.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) podstawy rysunku technicznego maszynowego,

2) materiały konstrukcyjne,

3) części maszyn,

4) elektrotechnika,

5) maszyny i urządzenia transportowe,

6) maszyny i urządzenia energetyczne,

7) wentylacja i klimatyzacja,

8) eksploatacja maszyn i urządzeń,

9) podstawy automatyki przemysłowej.

BLOK EKONOMICZNO-EKOLOGICZNY

1. Cele kształcenia

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) stosować przepisy dotyczące ochrony pracownika w miejscu pracy,

2) przewidywać konsekwencje prawne i inne z tytułu naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie realizacji zadań zawodowych,

3) organizować miejsce pracy i proces pracy pod względem wymagań bezpieczeństwa pracy i ergonomii,

4) oceniać wpływ czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie człowieka w środowisku pracy,

5) przewidywać zagrożenia występujące w środowisku pracy,

6) stosować środki zapobiegające wypadkom i chorobom związanym z czynnikami środowiska pracy,

7) oceniać przyczyny zmęczenia fizycznego i psychicznego w czasie pracy,

8) stosować odpowiednie proporcje czasu pracy i wypoczynku,

9) stosować zasady zdrowego stylu życia,

10) przedstawiać zasady zachowania się w razie wypadku przy pracy, pożaru i w innych sytuacjach zagrożenia,

11) wyjaśniać wpływ konstrukcji i metod eksploatacji maszyn na bezpieczeństwo i higienę pracy,

12) charakteryzować zagrożenia związane z transportem magazynowym i wewnątrzmagazynowym,

13) udzielać pomocy przedlekarskiej,

14) opisywać źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego powodowanych przez technologie włókiennicze,

15) przedstawiać wymagania ochrony środowiska dotyczące zasobów wodnych i odprowadzanych ścieków,

16) opisać główne rodzaje produktów ubocznych i odpadów włókienniczych oraz sposoby ich wykorzystania lub neutralizacji,

17) stosować zasady ustalania rentowności wyrobu i usługi,

18) charakteryzować koszty w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym oraz koszty zmienne i stałe wyrobu włókienniczego,

19) objaśniać zasady tworzenia kalkulacji kosztów wyrobu i usługi,

20) określać w przybliżeniu cenę sprzedaży wyrobu włókienniczego,

21) klasyfikować rodzaje przedsiębiorstw,

22) przedstawiać cele działalności gospodarczej,

23) przedstawiać zasady działania przedsiębiorstw,

24) charakteryzować poszczególne etapy tworzenia przedsiębiorstwa,

25) wykonywać spis z natury towarów na koniec roku kalendarzowego,

26) wypełnić wniosek o otwarcie rachunku bankowego i uzyskanie numeru REGON,

27) sporządzić zawiadomienie o podjęciu działalności gospodarczej,

28) objaśniać różnice między rodzajami umów o pracę,

29) przedstawić drogi własnego rozwoju zawodowego,

30) napisać list motywacyjny i życiorys w celu otrzymania pracy,

31) przedstawić na piśmie zakres obowiązków pracownika na określonym stanowisku w danej branży włókienniczej,

32) wypełnić kwestionariusz osobowy,

33) zawrzeć umowę o pracę i umowę zlecenia,

34) przedstawić prawa i obowiązki pracownika wynikające z kodeksu pracy i innych przepisów prawa pracy,

35) przedstawić sposób postępowania przy ubieganiu się o zasiłek dla bezrobotnych,

36) przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną związaną z ubieganiem się o pracę.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:

1) prawo pracy,

2) ergonomia i higiena pracy,

3) zasady zdrowego stylu życia,

4) zasady bezpiecznej pracy,

5) ochrona środowiska,

6) potrzeby ludzkie i środki ich zaspokajania,

7) ogniwa cyklu gospodarczego,

8) rynek i gospodarka rynkowa,

9) przedsiębiorstwa,

10) organizacja przedsiębiorstwa,

11) rynek kapitałowy.