Na podstawie art. 24 ust. 8 i 9 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 1995 r. Nr 57, poz. 299 i Nr 101, poz. 504, z 1996 r. Nr 59, poz. 268, Nr 106, poz. 496 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 54, poz. 349 i Nr 79, poz. 484, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 49, poz. 484 oraz z 2000 r. Nr 6, poz. 70 i Nr 12, poz. 136) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa warunki i tryb zawierania umów zamiany nieruchomości, na mocy których rolnicy przenoszą na Skarb Państwa własność nieruchomości w zamian za przeniesienie przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, zwaną dalej „Agencją”, własności nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, zwanego dalej „Zasobem”, na tych rolników.

§ 2.[Definicje] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) gospodarstwie rolnym - rozumie się przez to gospodarstwo rolne, określone w przepisach o podatku rolnym, którego właścicielem lub współwłaścicielem jest wyłącznie rolnik,

2) rolniku - rozumie się przez to osobę podlegającą ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,

3) ustawie - rozumie się przez to ustawę z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 1995 r. Nr 57, poz. 299 i Nr 101, poz. 504, z 1996 r. Nr 59, poz. 268, Nr 106, poz. 496 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 54, poz. 349 i Nr 79, poz. 484, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 49, poz. 484 oraz z 2000 r. Nr 6, poz. 70 i Nr 12, poz. 136),

4) hektarze przeliczeniowym - rozumie się przez to hektar przeliczeniowy ustalany na podstawie przepisów o podatku rolnym.

§ 3.[Przedmiot zamiany] Zamianą mogą być objęte wyłącznie nieruchomości wolne od wszelkich obciążeń, z wyjątkiem służebności gruntowych.

§ 4.[Warunki dokonania zamiany] 1. Agencja może dokonać zamiany:

1) jeżeli w jej wyniku ulegnie likwidacji gospodarstwo rolne stanowiące własność rolnika co najmniej przez 5 lat, położone na terenie województw, w których średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego jest mniejsza niż 5 ha, i zostanie utworzone przez tego rolnika gospodarstwo rolne na terenie innych województw oraz nastąpi odpowiednia zmiana stałego miejsca zamieszkania rolnika,

2) na wniosek rolnika, jeżeli w jej wyniku zapobiegnie się zmniejszeniu powierzchni gospodarstwa rolnego w związku z przeznaczeniem nieruchomości wchodzących w skład tego gospodarstwa na cele publiczne w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami.

2. Powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego w wyniku zamiany, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nie może być mniejsza niż średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego w danym województwie i nie większa niż 10-krotność tej średniej, ustalanej według danych Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującej w dniu zawarcia umowy zamiany.

3. Do pięcioletniego okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, zalicza się rolnikowi okres, w którym gospodarstwo rolne stanowiło własność:

1) jego spadkodawcy lub

2) osoby, która przekazała swoje gospodarstwo rolne rolnikowi w związku z nabyciem prawa do rolniczej emerytury lub renty.

4. Warunek, o którym mowa w ust. 3 pkt 2, uważa się za spełniony, jeżeli przed nabyciem prawa własności gospodarstwa rolnego rolnik pracował w tym gospodarstwie i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

§ 5.[Wartość zamienianych nieruchomości] 1. Wartość zamienianych nieruchomości ustala się według zasad określonych w art. 30 ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Przy ustalaniu wartości nieruchomości stanowiącej własność rolnika objętej zamianą, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, nie uwzględnia się jej przeznaczenia na cele publiczne.

§ 6.[Zamiana ekwiwalentna] 1. Zamianę, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 1, uważa się za ekwiwalentną, jeżeli w zamian za przeniesienie własności 1 ha przeliczeniowego gruntu rolnego na Skarb Państwa Agencja przenosi 10 ha przeliczeniowych gruntu rolnego na własność rolnika.

2. Zamianę, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, uważa się za ekwiwalentną, jeżeli wartość zamienianych nieruchomości jest równa.

3. Wartość hektara przeliczeniowego ustala się, dzieląc wartość gruntów rolnych podlegających zamianie przez liczbę hektarów przeliczeniowych.

§ 7.[Dopłata] 1. Różnica wartości zamienianych nieruchomości podlega dopłacie, do której uiszczenia obowiązani są odpowiednio rolnik albo Agencja.

2. Przy ustalaniu wysokości dopłaty z tytułu różnicy wartości nieruchomości zamienianych zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1, bierze się pod uwagę wyłącznie wartość nadwyżki powierzchni tych nieruchomości wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ponad powierzchnię uznaną za ekwiwalentną stosownie do § 6 ust. 1 oraz wartość części składowych zamienianych nieruchomości.

3. W wypadku sprzedaży nieruchomości lub jej części otrzymanej w wyniku zamiany, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 1, przed upływem 5 lat od dnia zawarcia umowy zamiany, rolnik jest zobowiązany do wpłaty na rzecz Agencji 9/10 ceny uzyskanej za każdy hektar przeliczeniowy. Wpłata ta nie może być niższa niż 9/10 wartości tej nieruchomości ustalonej zgodnie z ust. 2, z zastrzeżeniem ust. 4.

4. Obowiązek wpłacenia na rzecz Agencji części ceny, o której mowa w ust. 3, nie obejmuje sprzedaży części nieruchomości objętej dopłatą.

§ 8.[Koszty ustalenia wartości zamienianych nieruchomości] Koszty ustalenia wartości zamienianych nieruchomości ponoszą ich właściciele.

§ 9.[Uiszczanie dopłaty] 1. Dopłatę na rzecz Agencji z tytułu różnicy wartości zamienianych nieruchomości można rozłożyć na roczne lub półroczne raty, na okres nie przekraczający 15 lat od dnia zawarcia umowy zamiany.

2. Wysokość oprocentowania niespłaconej należności z tytułu dopłaty ustala się według zasad obowiązujących przy sprzedaży nieruchomości rolnych Zasobu.

3. Dopłatę na rzecz rolnika z tytułu różnicy wartości zamienianych nieruchomości Agencja uiszcza w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy zamiany.

§ 10.[Ogłoszenie wykazu] 1. Dla nieruchomości przeznaczonych do zamiany Agencja sporządza wykaz zawierający dane, o których mowa w art. 28 ust. 2 ustawy, i ogłasza go w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.

2. Po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia wykazu, o którym mowa w ust. 1, Agencja ogłasza w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości, w której położona jest nieruchomość, o zamiarze zamiany tej nieruchomości. W wypadku zamiany, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 1, o zamiarze zamiany nieruchomości ogłasza się także w prasie obejmującej swym zasięgiem województwa, w których średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego jest mniejsza niż 5 ha, oraz w siedzibach ośrodków doradztwa rolniczego obejmujących zasięgiem działania te województwa.

3. Ogłoszenie, o którym mowa w ust. 2, powinno zawierać w szczególności:

1) oznaczenie i powierzchnię nieruchomości oraz rodzaj użytków i ich klasy, według danych z ewidencji gruntów,

2) oznaczenie księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości,

3) opis budynków i innych części składowych nieruchomości,

4) wartość nieruchomości,

5) wskazanie rodzaju zamiany,

6) termin oględzin oferowanych nieruchomości,

7) wymogi, jakie powinny spełniać oferty rolników, oraz miejsce i termin ich składania, nie krótszy niż 30 dni, licząc od dnia ogłoszenia,

8) kryteria wyboru oferty.

4. W wypadku zamiany, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 1, ogłoszenie powinno również zawierać:

1) określenie powierzchni nieruchomości w hektarach przeliczeniowych,

2) wartość jednego hektara przeliczeniowego,

3) wskazanie województw, z których rolnicy mogą składać oferty.

§ 11.[Treść oferty rolnika] 1. Oferta rolnika, o której mowa w § 10 ust. 3 pkt 7, powinna zawierać:

1) imię, nazwisko i adres rolnika,

2) oznaczenie i powierzchnię nieruchomości oferowanej do zamiany oraz rodzaj użytków i ich klasy, według danych z ewidencji gruntów,

3) opis budynków i innych części składowych nieruchomości,

4) proponowany termin oględzin oferowanej do zamiany nieruchomości.

2. Do oferty należy dołączyć:

1) dokument potwierdzający prawo własności nieruchomości, a jeśli jest dla niej założona księga wieczysta - odpis księgi wieczystej,

2) aktualny wypis z rejestru ewidencji gruntów i wyrys z mapy ewidencyjnej.

§ 12.[Komisja dokonująca wyboru oferty] 1. W razie złożenia kilku ofert na te same nieruchomości, Agencja powołuje komisję w celu dokonania wyboru oferty, na podstawie kryteriów, o których mowa w § 10 ust. 3 pkt 8.

2. W wypadku zamiany, o której mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, Agencja zaprasza do udziału w komisji przedstawiciela podmiotu właściwego do pozyskiwania gruntów na realizację celów publicznych, a w pozostałych wypadkach - przedstawiciela gminy, ośrodka doradztwa rolniczego i izby rolniczej.

3. W razie złożenia jednej oferty o jej przyjęciu decyduje Agencja.

§ 13.[Umowa zamiany] 1. Agencja zatwierdza kandydata wybranego przez komisję, o której mowa w § 12 ust. 1.

2. Agencja ustala termin zawarcia umowy zamiany, który nie może być dłuższy niż 30 dni od dnia zatwierdzenia wyboru oferty.

3. W umowie określa się termin przekazania nieruchomości.

4. W wypadku gdy rolnik bez uzasadnionej przyczyny nie stawił się w wyznaczonym terminie i miejscu zawarcia umowy, Agencja może odstąpić od zawarcia umowy zamiany nieruchomości.

§ 14.[Protokół] Z przekazania nieruchomości sporządza się protokół zdawczo-odbiorczy.

§ 15.[Wejście w życie] [1] Rozporządzenie wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia.