ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ
z dnia 6 września 1999 r.
w sprawie leczenia substytucyjnego
(ostatnia zmiana: Dz.U. z 2004 r., Nr 128, poz. 1349)
Na podstawie art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75, poz. 468 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 715) zarządza się, co następuje:
§ 1.Leczenie substytucyjne polegające na stosowaniu, w ramach programu leczenia uzależnienia, środka odurzającego lub substancji psychotropowej, zwanych dalej „środkami substytucyjnymi”, ma na celu:
1) poprawę stanu somatycznego i psychicznego,
2) readaptację osób uzależnionych, zwanych dalej „pacjentami”,
3) ograniczenie rozprzestrzeniania zakażeń HIV i innych.
§ 2.1. Pacjentów do leczenia substytucyjnego kwalifikuje kierownik programu leczenia uzależnienia, zwanego dalej „programem”, jeśli spełniają łącznie następujące warunki:
1) są uzależnieni co najmniej od 3 lat,
2) [1] ukończyli 18 lat,
3) podejmowane próby leczenia konwencjonalnymi metodami okazały się nieskuteczne,
4) wyrażą zgodę na przetwarzanie danych osobowych w zakresie określonym rozporządzeniem.
2. Kierownik programu może zakwalifikować do leczenia substytucyjnego pacjentów nie spełniających warunków, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3, jeśli przemawiają za tym ważne względy zdrowotne.
3. [2] Kierownik programu może wyłączyć z leczenia substytucyjnego pacjenta, jeżeli trzykrotne kolejne lub pięciokrotne wykonane w ciągu 6 miesięcy badanie moczu potwierdza przyjmowanie innych niż stosowane w leczeniu środków odurzających lub substancji psychotropowych. Kierownik może wyłączyć również pacjenta, który nie przestrzega innych ważnych wymogów określonych programem.
§ 3.[3] 1. Podstawowymi środkami substytucyjnymi stosowanymi w leczeniu substytucyjnym są metadon i sole metadonu.
2. Kierownik programu może, po zawiadomieniu konsultanta wojewódzkiego i konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii, zastosować w leczeniu substytucyjnym inny środek substytucyjny niż wymienione w ust. 1, jeżeli jest to podyktowane względami zdrowotnymi.
§ 4.1. Pacjenci uczestniczący w programach podlegają, celem uniknięcia ewentualnego uczestnictwa w więcej niż jednym programie, wpisowi do centralnego wykazu osób poddanych leczeniu substytucyjnemu, prowadzonego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
2. Kierownik programu powiadamia niezwłocznie Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie o poddaniu pacjenta leczeniu substytucyjnemu, wyłączeniu z tego leczenia lub zakończeniu leczenia substytucyjnego.
§ 5.[4] 1. Środek substytucyjny jest podawany pacjentowi przez lekarza lub pielęgniarkę w jednorazowych dawkach dziennych i przyjmowany przez pacjenta w ich obecności; metadon i sole metadonu podaje się w postaci roztworu.
2. Środek substytucyjny może być przyjmowany przez pacjenta w miejscu jego zamieszkania bez obecności lekarza lub pielęgniarki w przypadku wystąpienia przemijającej przeszkody uniemożliwiającej przybycie pacjenta do publicznego zakładu opieki zdrowotnej, prowadzącego program, zwanego dalej „zakładem”, a w szczególności:
1) konieczności pozostania pacjenta w miejscu jego zamieszkania ze wskazań zdrowotnych; w takim przypadku metadon i sole metadonu mogą być wydane pacjentowi w dawkach zapewniających leczenie substytucyjne przez okres nie dłuższy niż 4 dni,
2) zdarzenia losowego lub innego zdarzenia uniemożliwiającego zgłoszenie się pacjenta w celu przyjęcia środka substytucyjnego; w takim przypadku metadon i sole metadonu mogą być wydane pacjentowi w dawkach zapewniających leczenie substytucyjne przez okres nie dłuższy niż 2 dni,
3) innych uzasadnionych przyczyn, jeżeli pacjent spełnia łącznie następujące warunki:
a) uczestniczy w programie co najmniej 6 miesięcy,
b) całkowicie zachowuje abstynencję od substancji psychoaktywnych,
c) regularnie uczestniczy w przewidzianych programem zajęciach terapeutycznych
- w takim przypadku metadon i sole metadonu mogą być wydane pacjentowi w dawkach zapewniających leczenie substytucyjne przez okres nie dłuższy niż 4 dni.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, decyzję o wydaniu pacjentowi środka substytucyjnego do osobistego stosowania podejmuje kierownik programu.
4. W przypadku gdy czas trwania przemijającej przeszkody uniemożliwiającej osobiste przybycie pacjenta do zakładu jest dłuższy niż czas, na który wydany został środek substytucyjny, kierownik programu może podjąć decyzję o przedłużeniu pacjentowi tego czasu na okres nieprzekraczający łącznie 14 dni przyjmowania przez pacjenta środka substytucyjnego bez obecności lekarza lub pielęgniarki.
5. Leczenie substytucyjne osoby hospitalizowanej w zakładzie opieki zdrowotnej jest kontynuowane na podstawie porozumienia zawartego przez kierownika programu z zakładem opieki zdrowotnej, w którym aktualnie przebywa pacjent.
6. Pacjent przyjmujący środek substytucyjny jest badany, co najmniej raz w miesiącu, na obecność w moczu innych środków odurzających lub substancji psychotropowych niż podawane w ramach leczenia substytucyjnego; odmowa pacjenta poddania się badaniu może stanowić podstawę do wyłączenia pacjenta z leczenia substytucyjnego.
7. Pacjentowi objętemu leczeniem substytucyjnym zakład wydaje kartę identyfikacyjną leczenia substytucyjnego.
8. Karta, o której mowa w ust. 7, zawiera:
1) imię i nazwisko, adres pacjenta,
2) nazwę, adres oraz numer telefonu zakładu oraz
3) informację o udziale w programie leczenia substytucyjnego, uaktualnianą przez zakład raz na trzy miesiące.
9. Wydanie środka substytucyjnego na własne potrzeby lecznicze osobom wyjeżdżającym za granicę następuje na podstawie przepisów art. 25 ust. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
§ 6.Pacjenci uczestniczący w programie w warunkach ambulatoryjnych powinni być jednocześnie poddawani oddziaływaniu psychoterapeutycznemu i rehabilitacyjnemu w wymiarze co najmniej dwóch godzin tygodniowo, a zakład powinien prowadzić współpracę z ich rodzinami.
§ 7.[5] 1. Środek substytucyjny przechowuje się w aptece zakładu.
2. Apteka wydaje środek substytucyjny zgodnie z zapotrzebowaniem, podpisanym przez kierownika programu, w indywidualnych dawkach dziennych umieszczonych w opakowaniach zaopatrzonych w etykiety apteczne.
3. Środek substytucyjny wydawany jest z apteki osobie upoważnionej przez kierownika programu.
4. Środek substytucyjny jest wydawany pacjentowi, w indywidualnych dawkach dziennych, na podstawie recepty lub zapotrzebowania podpisanego przez kierownika programu.
5. Kopia recepty lub zapotrzebowania dziennego pozostaje u kierownika programu.
6. Wydanie i odbiór środka substytucyjnego powinno być potwierdzone przez wydającego i odbierającego na egzemplarzu zapotrzebowania lub recepty pozostających w aptece.
7. Ilość środka substytucyjnego wydanego z apteki kierownik apteki lub farmaceuta przez niego upoważniony wpisuje do książki kontroli, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
8. Transport środka substytucyjnego powinien być zorganizowany w sposób zabezpieczający przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub kradzieżą.
9. Ilość środka substytucyjnego przechowywanego w zakładzie nie może przekraczać ilości niezbędnej na trzydniowe leczenie pacjentów poddanych leczeniu substytucyjnemu w tym zakładzie.
10. W zakładzie środek substytucyjny należy przechowywać w pomieszczeniach uniemożliwiających dostęp osobom nieupoważnionym, w zamkniętych metalowych szafkach lub żelaznych kasetach przymocowanych w sposób trwały do ściany lub podłogi pomieszczenia.
11. Zakład prowadzi dzienną ewidencję rozchodu środka substytucyjnego zawierającą następujące dane:
1) imię i nazwisko pacjenta objętego leczeniem substytucyjnym,
2) nazwę zastosowanego wobec pacjenta środka substytucyjnego, jego stężenie i dawkę dobową.
12. Każde wydanie środka substytucyjnego należy na bieżąco zapisywać w ewidencji.
13. Niewykorzystany środek substytucyjny podlega zwrotowi do apteki w terminie 3 dni, licząc od zaplanowanej daty jego podania lub wydania pacjentowi.
14. Kierownik apteki lub upoważniony przez niego farmaceuta wspólnie z kierownikiem programu lub wyznaczonym przez niego lekarzem, raz na kwartał, przeprowadzają kontrolę w zakresie prowadzenia prawidłowego przychodu i rozchodu środka substytucyjnego oraz stanu zapasów.
15. Dopuszcza się możliwość dozowania środka substytucyjnego przez dozowniki elektroniczne. W takim przypadku apteka rozlicza wydawanie metadonu według listy dziennego rozchodu środka substytucyjnego z uwzględnieniem indywidualnych dawek dziennych.
§ 8.1. Zakład ubiegający się o zezwolenie na leczenie substytucyjne, zwany dalej „zakładem ubiegającym się”, powinien zatrudniać, jako kierownika programu, lekarza psychiatrę posiadającego co najmniej 3-miesięczny staż pracy w zakładach opieki zdrowotnej prowadzących leczenie osób uzależnionych. W razie braku możliwości zatrudnienia lekarza psychiatry jako kierownika programu, programem kierować może lekarz innej specjalności, który powinien posiadać co najmniej dwuletni staż pracy w zakładach opieki zdrowotnej prowadzących leczenie osób uzależnionych. Jeżeli kierownikiem programu nie jest lekarz psychiatra, zakład musi zatrudnić lekarza psychiatrę.
2. Zakład ubiegający się powinien zatrudniać pielęgniarki i pracowników pomocniczych, tj. pracowników biorących udział w programie nie będących pracownikami medycznymi.
3. Liczba pielęgniarek i pracowników pomocniczych powinna być odpowiednia do liczby pacjentów, przy przyjęciu, że na 50 pacjentów powinny być co najmniej 2 pielęgniarki i 2 pracowników pomocniczych.
4. Kierownik programu jest obowiązany przeszkolić w zakresie realizowanego programu wszystkich pracowników biorących w nim udział.
§ 9.[6] 1. Zakład może prowadzić leczenie substytucyjne, jeżeli spełnia następujące warunki:
1) posiada aptekę szpitalną lub zawarł umowę z apteką w zakresie zaopatrzenia w środek substytucyjny oraz
2) posiada pomieszczenia odpowiednio przystosowane do:
a) wydawania środka substytucyjnego,
b) prowadzenia terapii grupowej,
c) pracy lekarza, terapeuty i pracownika socjalnego,
d) pobierania próbek moczu oraz jego zbadania na obecność środków substytucyjnych, środków odurzających i substancji psychotropowych,
e) przechowywania i przygotowania środków substytucyjnych w sposób uniemożliwiający dostęp osób nieupoważnionych.
§ 10.1. Warunkiem niezbędnym do rozpoczęcia przez zakład ubiegający się leczenia substytucyjnego jest uzyskanie od wojewody właściwego ze względu na siedzibę zakładu zezwolenia na leczenie substytucyjne.
2. Wniosek o wydanie zezwolenia powinien zawierać:
1) liczbę i ogólną charakterystykę osób, które będą poddawane leczeniu,
2) szczegółowy opis programu,
3) dane o kwalifikacjach i liczbie pracowników, którzy będą uczestniczyć w programie,
4) opis warunków lokalowych i posiadanego wyposażenia technicznego.
§ 11.Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
[1] § 2 ust. 1 pkt 2 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 maja 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie leczenia substytucyjnego (Dz.U. Nr 128, poz. 1349). Zmiana weszła w życie 19 czerwca 2004 r.
[2] § 2 ust. 3 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 maja 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie leczenia substytucyjnego (Dz.U. Nr 128, poz. 1349). Zmiana weszła w życie 19 czerwca 2004 r.
[3] § 3 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 maja 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie leczenia substytucyjnego (Dz.U. Nr 128, poz. 1349). Zmiana weszła w życie 19 czerwca 2004 r.
[4] § 5 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 maja 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie leczenia substytucyjnego (Dz.U. Nr 128, poz. 1349). Zmiana weszła w życie 19 czerwca 2004 r.
[5] § 7 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 maja 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie leczenia substytucyjnego (Dz.U. Nr 128, poz. 1349). Zmiana weszła w życie 19 czerwca 2004 r.
[6] § 9 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 maja 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie leczenia substytucyjnego (Dz.U. Nr 128, poz. 1349). Zmiana weszła w życie 19 czerwca 2004 r.
Konsultanci pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 - 17:00