Na podstawie art. 32 ust. 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 30, poz. 163 i Nr 43, poz. 241, z 1991 r. Nr 103, poz. 446, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 54, poz. 349, Nr 115, poz. 741 i Nr 121, poz. 770 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1126) zarządza się, co następuje:

§ 2.[Definicje] Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) właściwym organie - rozumie się przez to wójta, burmistrza, prezydenta miasta,

2) geodecie - rozumie się przez to geodetę, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 30, poz. 163 i Nr 43, poz. 241, z 1991 r. Nr 103, poz. 446, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 54, poz. 349, Nr 115, poz. 741 i Nr 121, poz. 770 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1126),

3) punktach granicznych - rozumie się przez to punkty określające przebieg granicy nieruchomości,

4) znaku granicznym - rozumie się przez to znak z trwałego materiału umieszczony w punkcie granicznym lub trwały element zagospodarowania terenu znajdujący się w tym punkcie,

5) tymczasowym utrwaleniu - rozumie się przez to jednoznaczne oznaczenie położenia punktu granicznego w terenie,

6) stabilizacji - rozumie się przez to utrwalenie punktu granicznego przez umieszczenie w nim znaku granicznego lub jednoznaczne oznaczenie jego położenia na istniejącym trwałym elemencie zagospodarowania terenu usytuowanym na granicy nieruchomości,

7) operacie rozgraniczeniowym - rozumie się przez to zbiór dokumentów postępowania rozgraniczeniowego, składający się z dokumentacji rozgraniczenia nieruchomości i dokumentacji technicznej,

8) ośrodku dokumentacji - rozumie się przez to właściwy miejscowo powiatowy ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.

§ 4.[Dokumenty stwierdzające stan prawny nieruchomości] Dokumentami, o których mowa w § 3 pkt 1, są:

1) odpisy z ksiąg wieczystych lub odpisy dokumentów znajdujących się w zbiorze dokumentów,

2) wypisy aktów notarialnych,

3) prawomocne orzeczenia sądu i ugody sądowe,

4) ostateczne decyzje administracyjne.

§ 5.[Dokumenty określające położenie punktów granicznych i przebieg granic nieruchomości] 1. Dokumentami, o których mowa w § 3 pkt 2, są:

1) dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe do ustalenia przebiegu granic:

a) szkice graniczne, protokoły graniczne, akty ugody,

b) zarysy pomiarowe z pomiaru granic,

c) szkice wyznaczenia granic działek wydzielonych w wyniku scalenia, wymiany gruntów lub w wyniku podziału nieruchomości,

d) inne dokumenty pomiarowe, obliczeniowe i opisowe pozwalające na ustalenie przebiegu granic,

2) w razie braku dokumentów, o których mowa w pkt 1, mapy i plany obejmujące granice albo inne elementy pozwalające na odtworzenie lub analizę przebiegu granic, w szczególności:

a) mapy jednostkowe nieruchomości,

b) mapy katastralne,

c) mapy scalenia i wymiany gruntów,

d) plany parcelacyjne,

e) mapa ewidencji gruntów,

f) mapa zasadnicza.

2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, stanowią podstawę ustalania przebiegu granic nieruchomości, jeżeli zostały przyjęte do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, z uwzględnieniem § 6 ust. 1.

3. Za podstawę ustalania przebiegu granic nieruchomości mogą służyć uwierzytelnione przez ośrodek dokumentacji kopie, wyrysy, odrysy, wypisy lub odpisy dokumentów przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, jeżeli zawierają dane o ich rodzaju, dacie powstania i wykonawcy.

§ 6.[Dokumenty nie znajdujące się w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym] 1. Dokumenty nie znajdujące się w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym mogą stanowić podstawę ustalania przebiegu granic nieruchomości, jeżeli:

1) stanowią całość lub część operatu pomiarowego lub katastralnego,

2) zawierają podpis wykonawcy i datę sporządzenia dokumentu lub istnieje możliwość ustalenia wykonawcy i takiej daty,

3) można stwierdzić, że zostały one sporządzone w wyniku dokonania pomiarów na gruncie i użyte do opracowania mapy nieruchomości, której przebieg granic jest ustalany, lub nieruchomości bezpośrednio z nią sąsiadującej,

4) zostały sporządzone przez osoby i organy, których wykaz stanowi załącznik 1 do rozporządzenia.

2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, lub ich kopie, potwierdzone przez geodetę, podlegają włączeniu do operatu rozgraniczeniowego.

§ 7.[Zmiany w przypadku braku dokumentów] Jeżeli brak jest dokumentów, o których mowa w § 5 i 6, za podstawę ustalenia przebiegu granic nieruchomości można przyjąć dokumenty określone w § 4, jeżeli zawierają dane o przebiegu granicy.

§ 9.[Czynności wykonywane w trakcie ustalania przebiegu granic na gruncie] 1. W trakcie ustalania przebiegu granic na gruncie geodeta wykonuje następujące czynności:

1) sprawdza obecność i ustala tożsamość stron,

2) przyjmuje pełnomocnictwa udzielone przez strony,

3) przeprowadza wywiad terenowy.

2. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie osób uprawnionych do wystąpienia jako strona w postępowaniu rozgraniczeniowym, geodeta odracza wykonanie czynności ustalania przebiegu granic i zawiadamia o tym właściwy organ.

§ 10.[Wywiad terenowy] Podczas wywiadu terenowego geodeta odszukuje znaki graniczne, a także określa położenie przesuniętych, uszkodzonych lub zniszczonych znaków granicznych oraz punktów granicznych, jeżeli istnieją dokumenty pozwalające na określenie ich położenia.

§ 11.[Czynności wykonywane po ustaleniu przebiegu granicy] Jeżeli przebieg granicy został ustalony na podstawie zebranych dowodów, geodeta wykonuje następujące czynności:

1) wskazuje stronom przebieg granicy,

2) stabilizuje punkty graniczne,

3) sporządza protokół graniczny,

4) wykonuje pomiar granicy, a także trwałych elementów zagospodarowania terenu mających znaczenie dla określenia jej przebiegu.

§ 12.[Oświadczenia stron dotyczące przebiegu granicy] 1. W razie gdy ustalenia przebiegu granicy nie można wykonać na podstawie zebranych dowodów, geodeta przyjmuje oświadczenia stron dotyczące przebiegu granicy.

2. Jeżeli strony w zgodnych oświadczeniach wskazują przebieg granicy lub strona nie składająca oświadczenia nie kwestionuje jej przebiegu, geodeta wykonuje czynności, o których mowa w § 11 pkt 2-4.

§ 13.[Nakłanianie do zawarcia ugody] W razie sporu co do przebiegu granicy, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Podczas negocjacji geodeta przedstawia stronom wszystkie dowody i argumenty za proponowanym przebiegiem granicy, a także informuje, że w razie braku ugody do rozpatrzenia sprawy właściwy jest sąd.

§ 14.[Akt ugody] 1. Geodeta sporządza akt ugody, jeżeli doprowadzi do jej zawarcia. Akt ugody należy sporządzić oddzielnie dla każdej linii granicznej, która w całości lub na niektórych odcinkach była sporna. Obejmuje ona wyłącznie sporne odcinki granicy.

2. Treść ugody nie może wykraczać poza przedmiot związany z rozgraniczeniem.

3. Po sporządzeniu aktu ugody geodeta wykonuje czynności, o których mowa w § 11 pkt 2 i 4.

§ 15.[Czynności wykonywane przez geodetę w przypadku niezawarcia ugody] Jeżeli przebieg granicy nie może być ustalony na postawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron, a strony nie zawarły ugody, geodeta:

1) wykonuje tymczasowe utrwalenie i pomiar granic:

a) wskazanych przez strony,

b) określonych na podstawie dokumentów,

c) przebiegających według ostatniego spokojnego stanu posiadania, a w razie braku możliwości jego określenia - zgodnie ze stanem istniejącym na gruncie,

2) sporządza protokół graniczny,

3) opracowuje opinię dotyczącą przebiegu granic.

§ 16.[Wykonanie stabilizacji] Dla ustalonych bezspornie punktów granicznych oraz znaków granicznych przesuniętych, uszkodzonych lub zniszczonych, których położenie zostało wznowione, należy wykonać stabilizację w obecności stron.

§ 17.[Utrwalenie punktów granicznych i znaków naziemnych] 1. Punkty graniczne należy utrwalić znakami naziemnymi i podziemnymi. Znaki naziemne wykonuje się z betonu, kamienia naturalnego lub innego trwałego materiału. Jako znaki podziemne mogą być użyte rurki drenarskie, butelki, płytki betonowe lub inne podobne przedmioty.

2. Na terenach o utwardzonej nawierzchni nie jest wymagane umieszczanie znaków podziemnych. Jako znaki naziemne mogą być użyte: rurki, pręty, bolce i inne podobne przedmioty wykonane z trwałego materiału.

3. Utrwalenie punktów granicznych palami drewnianymi wykonuje się jedynie na terenach grząskich i podmokłych. Pale powinny być zaimpregnowane.

§ 18.[Umieszczanie znaków granicznych] 1. Znaki graniczne umieszcza się w odległości dobrej widoczności z punktu na punkt, w odstępach nie większych niż 200 m.

2. W przypadku granic naturalnych, nieregularnych, znaki graniczne osadza się w głównych punktach załamania granicy lub w ich pobliżu, z podaniem danych pozwalających na wyznaczenie wszystkich punktów granicznych.

§ 20.[Protokół graniczny] 1. Protokół graniczny powinien zawierać:

1) imię i nazwisko geodety oraz numer jego uprawnień zawodowych,

2) numer i datę postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego oraz upoważnienia dla geodety,

3) oznaczenia nieruchomości przez określenie ich położenia, numerów działek ewidencyjnych, numerów ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów,

4) informacje dotyczące stron i ich pełnomocników,

5) wykaz i ocenę dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic,

6) oświadczenia stron,

7) wyniki wywiadu terenowego,

8) szkic graniczny,

9) opis przebiegu granic,

10) opis utrwalenia punktów granicznych,

11) pouczenie strony o możliwości przekazania sprawy sądowi,

12) wzmiankę o odczytaniu dokumentu stronom przed podpisaniem,

13) omówienie skreśleń i poprawek,

14) datę sporządzenia dokumentu oraz podpisy stron i geodety.

2. Protokół graniczny sporządza się według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 21.[Dane zawarte w akcie ugody] 1. Akt ugody powinien zawierać dane, o których mowa w § 20 ust. 1 pkt 1-4, 8, 10 i 12-14, a ponadto:

1) opis przedmiotu sporu z podaniem granic wskazanych przez strony oraz wynikających z dokumentacji,

2) opis wzajemnych ustępstw,

3) szczegółowy opis granicy uznanej za obowiązującą po podpisaniu aktu ugody,

4) informację, że zawarta ugoda posiada moc ugody sądowej.

2. Akt ugody sporządza się według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do rozporządzenia.

§ 22.[Szkic graniczny] Szkic graniczny powinien zawierać:

1) rozmieszczenie linii i punktów granicznych, oznaczonych zgodnie z opisem znajdującym się w protokole granicznym lub akcie ugody,

2) rysunek rzutu poziomego trwałych elementów zagospodarowania terenu mających znaczenie dla określenia przebiegu granicy,

3) podstawowe miary określające położenie punktów granicznych względem siebie oraz elementów zagospodarowania terenu,

4) numery działek i oznaczenie ksiąg wieczystych, w których działki te zostały ujęte, lub zbiorów dokumentów oraz imiona i nazwiska właścicieli rozgraniczanych nieruchomości,

5) kierunek północy.

§ 23.[Opinia sporządzana przez geodetę] Opinia sporządzana przez geodetę powinna zawierać:

1) ocenę prawidłowości przebiegu granic wskazanych przez strony, określonych na podstawie dokumentów, przebiegających według ostatniego spokojnego stanu posiadania lub istniejących na gruncie,

2) opis proponowanego przez geodetę przebiegu granicy, wraz z uzasadnieniem jej przebiegu.

§ 24.[Dokumentacja techniczna] Dokumentacja techniczna zawiera:

1) szkice osnowy geodezyjnej i wykazy współrzędnych uzyskane w ośrodku dokumentacji,

2) opisy topograficzne punktów osnowy,

3) szkice polowe i dzienniki zawierające dane uzyskane w wyniku bezpośredniego pomiaru granic,

4) obliczenia i wykazy współrzędnych punktów granicznych,

5) obliczenia powierzchni rozgraniczonych nieruchomości lub obliczenia różnic powierzchni, w wypadku gdy rozgraniczenie dotyczyło niektórych granic nieruchomości, a pozostałe granice nie były pomierzone na osnowę geodezyjną,

6) wykaz zmian gruntowych oraz inne dokumenty uzasadniające wprowadzenie zmian do operatu ewidencji gruntów i budynków.

§ 26.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministrów Spraw Wewnętrznych
i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
z dnia 14 kwietnia 1999 r. (poz. 453)

Załącznik nr 1

WYKAZ OSÓB I ORGANÓW UPRAWNIONYCH DO SPORZĄDZANIA DOKUMENTÓW MOGĄCYCH STANOWIĆ PODSTAWĘ DO USTALENIA PRZEBIEGU GRANIC NIERUCHOMOŚCI, A NIE ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W PAŃSTWOWYM ZASOBIE GEODEZYJNYM I KARTOGRAFICZNYM

1) Główny Urząd Pomiarów Kraju i organy mu podległe,

2) organy pomiarowe władz ziemskich, które dokonały pomiarów na mocy przepisów o przebudowie ustroju rolnego do 17 maja 1952 r.,

3) byłe urzędy katastralne lub dawne organy katastru urzędów skarbowych,

4) organy pomiarowe przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe" dokonujące pomiarów na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 25 września 1932 r. o wpisywaniu do ksiąg hipotecznych na rzecz Skarbu Państwa prawa własności nieruchomości państwowych, będących w zarządzie przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. Nr 81, poz. 714),

5) osoby wymienione w art. 18 § 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1934 r. - Prawo o postępowaniu wywłaszczeniowym (Dz. U. Nr 86, poz. 776 i z 1939 r. Nr 31, poz. 205),

6) organy pomiarowe Ministerstw: Komunikacji, Przemysłu i Handlu, Rolnictwa i Reform Rolnych, Leśnictwa oraz Żeglugi, wykonujące pomiary stosowane i posiadające uprawnienia z mocy przepisów rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 1946 r. o uwierzytelnianiu planów i dokumentów mierniczych (Dz. U. Nr 26, poz. 167),

7) mierniczowie górniczy, którzy dokonali pomiarów w zakresie objętym przepisami prawa górniczego (Dz. U. z 1930 r. Nr 85, poz. 654, z 1938 r. Nr 91, poz. 627, z 1946 r. Nr 2, poz. 15 oraz z 1947 r. Nr 24, poz. 93 i Nr 65, poz. 383),

8) byłe organy pomiarowe zarządów miejskich działające do dnia 31 sierpnia 1939 r., jeżeli pozostawały wówczas pod kierownictwem mierniczych przysięgłych,

9) mierniczowie przysięgli, którzy dokonali pomiarów po dniu 24 września 1925 r. - do dnia 17 maja 1952 r.,

10) mierniczowie upoważnieni na mocy art. 25 ustawy z dnia 15 lipca 1925 r. o mierniczych przysięgłych (Dz. U. z 1928 r. Nr 46, poz. 454 i z 1932 r. Nr 19, poz. 130) przez Ministra Reform Rolnych do wykonywania prac pomiarowych związanych z przebudową ustroju rolnego, w okresie do dnia 31 grudnia 1930 r.,

11) geometrzy przysięgli na obszarze ziem byłego zaboru rosyjskiego w okresie do dnia 31 sierpnia 1915 r. oraz w okresie pomiędzy dniem 1 grudnia 1918 r. a dniem 23 września 1925 r.,

12) geometrzy przysięgli na obszarze byłego zaboru pruskiego i geometrzy cywilni, upoważnieni rządowo na obszarze ziem byłego zaboru austriackiego, w okresie do dnia 23 września 1925 r.

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3