Na podstawie art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1993 r. Nr 13, poz. 60, z 1994 r. Nr 62, poz. 265, z 1996 r. Nr 100, poz. 459 i Nr 147, poz. 687 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153) zarządza się, co następuje:

§ 2. Domy, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na domy dla:

1) osób starych,

2) osób przewlekle somatycznie chorych,

3) osób umysłowo upośledzonych,

4) osób przewlekle psychicznie chorych,

5) osób niepełnosprawnych fizycznie,

6) samotnych kobiet w ciąży oraz samotnych matek z małoletnimi dziećmi.

§ 3. 1. Dom działa na podstawie statutu określającego jego nazwę, siedzibę, typ domu, organizację i zasady działania, zakres i poziom świadczonych usług oraz prawa i obowiązki mieszkańca.

2. Statut nadaje wojewoda, rada gminy lub inny podmiot prowadzący dom.

§ 4. 1. Dom organizuje się w sposób, który zapewnia mieszkańcom warunki bezpiecznego i godnego życia, intymność, niezależność, umożliwia rozwój osobowości, a w miarę możliwości ich samodzielność.

2. Organizacja i zasady działania domu powinny uwzględniać stopień fizycznej i psychicznej sprawności mieszkańców.

3. W domu działają zespoły opiekuńczo-terapeutyczne składające się z pracowników domu, do których należy opracowanie indywidualnego planu opieki dla mieszkańca oraz jego realizacja. Plan ten powinien być uzgodniony, jeżeli jest to możliwe, z mieszkańcem.

4. Działania wynikające z indywidualnego planu opieki koordynuje pracownik domu, zwany pracownikiem pierwszego kontaktu, wskazany przez mieszkańca domu, jeżeli wybór ten jest możliwy ze względu na stan zdrowia mieszkańca.

5. Szczegółową organizację i działanie domu określa regulamin, ustalony przez dyrektora domu po zasięgnięciu opinii jego mieszkańców.

6. Obowiązki mieszkańców domu określone regulaminem nie mogą być nadmierne w stosunku do ich możliwości.

§ 5. Mieszkańcom domu nie posiadającym własnych dochodów dyrektor domu może przyznać, po uzgodnieniu z dyrektorem wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej, wsparcie finansowe w wysokości do 30% zasiłku stałego, o którym mowa w art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1993 r. Nr 13, poz. 60, z 1994 r. Nr 62, poz. 265, z 1996 r. Nr 100, poz. 459 i Nr 147 poz. 687 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153), zwanej dalej „ustawą”.

§ 6. Dom zapewnia mieszkańcom bezpieczne przechowywanie środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych.

§ 7. 1. Osobę skierowaną do domu stałego pobytu, posiadającą miejsce stałego zameldowania, melduje się w tym domu na pobyt czasowy na okres 6 miesięcy, chyba że osoba ta wystąpi z wnioskiem o skrócenie tego okresu.

2. Osoby przebywające w domu po okresie, o którym mowa w ust. 1, melduje się na pobyt stały.

3. Osobę skierowaną do domu okresowego pobytu melduje się na pobyt czasowy.

§ 9. 1. Dyrektor wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej powołuje zespół kontrolujący, zwany dalej „zespołem do spraw inspekcji”, który w celu:

1) kontroli wdrażania obowiązującego standardu usług, o którym mowa w § 8 ust. 1, oraz jego egzekwowania,

2) oceny stopnia realizacji programu naprawczego, o którym mowa w art. 20 ustawy,

dokonuje w czasie kontroli oceny poziomu usług świadczonych przez dom i występuje z wnioskiem o wpisanie domu prowadzonego przez wojewodę lub na jego zlecenie do rejestru domów.

2. Kontrola, o której mowa w ust. 1, jest dokonywana, według planu kontroli zatwierdzonego przez dyrektora wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej, co najmniej dwa razy w roku i obejmuje ocenę podstawowych usług świadczonych przez dom. W uzasadnionych przypadkach przeprowadza się doraźnie kontrolę, zarządzoną przez dyrektora wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej.

3. Termin kontroli oraz jej zakres określa się w zawiadomieniu o kontroli.

4. O terminie kontroli dyrektor wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej zawiadamia dyrektora domu lub podmiot prowadzący dom na 15 dni przed terminem kontroli. Obowiązek zawiadomienia o kontroli nie dotyczy kontroli przeprowadzanych doraźnie.

§ 10. 1. Kontrola usług świadczonych przez dom, o której mowa w § 9, obejmuje w szczególności:

1) zakres i jakość usług,

2) przestrzeganie praw mieszkańca oraz dostępności do informacji o tych prawach,

3) współdziałanie pracowników domu z rodziną lub przedstawicielem ustawowym,

4) załatwianie skarg i wniosków.

2. Kontrola zakresu i jakości usług, o której mowa w ust. 1 pkt 1, polega na:

1) ocenie warunków życia mieszkańców oraz realizacji przez dom indywidualnych planów opieki,

2) badaniu struktury zatrudnienia, kwalifikacji zatrudnionych pracowników oraz podnoszenia przez nich kwalifikacji zawodowych,

3) ocenie organizacji działania domu przy uwzględnieniu typu domu i uzasadnionych potrzeb mieszkańców.

3. Kontrola usług świadczonych przez dom jest dokonywana przez, zespół do spraw inspekcji poprzez:

1) przeprowadzanie wizji lokalnych w celu ustalenia warunków życia mieszkańców,

2) zasięganie informacji u mieszkańców, ich rodzin oraz pracowników domu, w celu ustalenia warunków życia w domu,

3) sprawdzanie kwalifikacji zawodowych pracowników.

§ 11. 1. Zespół do spraw inspekcji sporządza protokół kontroli, zawierający ocenę wykonania zaleceń pokontrolnych, określenie zakresu kontroli, wyniki kontroli oraz zalecenia pokontrolne i termin ich realizacji.

2. Protokół kontroli otrzymuje dyrektor domu, podmiot prowadzący dom oraz wojewoda.

3. W wypadku gdy dyrektor domu lub podmiot prowadzący dom nie zgadza się z ustaleniami i zaleceniami pokontrolnymi zawartymi w protokole, może złożyć w terminie 14 dni od daty jego otrzymania pisemne wyjaśnienia.

4. Jeżeli złożone wyjaśnienia nie zostały uwzględnione w całości lub w części, protokół wraz z wyjaśnieniami jest przesyłany dyrektorowi wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej w celu zatwierdzenia.

§ 13. Zezwolenie wydaje się po stwierdzeniu, że statut domu jest zgodny z przepisami prawa, a zakres i poziom świadczonych usług będzie zgodny z obowiązującym standardem usług.

§ 14. 1. W zezwoleniu określa się:

1) prowadzącego dom,

2) nazwę domu i jego siedzibę,

3) typ domu,

4) ilość miejsc przeznaczonych dla mieszkańców.

2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na czas nie określony.

§ 15. Wydanie zezwolenia na prowadzenie domu, „odmowa jego wydania oraz cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.

§ 16. 1. Wojewoda może cofnąć zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej na podstawie wyników kontroli przeprowadzonej przez zespół do spraw inspekcji; cofnięcie zezwolenia może również nastąpić na wniosek tego zespołu.

2. Złożenie wniosku o cofnięcie zezwolenia następuje po dwukrotnie przeprowadzonej kontroli domu, jeżeli zespół do spraw inspekcji stwierdzi, że nie zostały wykonane zalecenia pokontrolne, których niewykonania nie można uzasadnić przyczynami obiektywnymi.

3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien zawierać:

1) wskazania występujących w domu odstępstw od standardu usług, które uniemożliwiają właściwą realizację zadań statutowych domu,

2) wniosek o wykreślenie domu z rejestru prowadzonego przez wojewodę.

§ 17. 1. Wojewoda prowadzi rejestr domów mających siedzibę na obszarze województwa, prowadzonych przez:

1) wojewodę lub na jego zlecenie,

2) gminy,

3) inne podmioty, o których mowa w art. 12 pkt 10 ustawy.

2. Do rejestru wpisuje się domy spełniające standard usług, o którym mowa w § 8, oraz domy prowadzone przez gminę lub inne podmioty legitymujące się zezwoleniem na prowadzenie domu.

3. Rejestr domów ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

4. Dyrektor wojewódzkiego zespołu pomocy społecznej oraz kierownicy ośrodków pomocy społecznej udostępniają na tablicy ogłoszeń w siedzibie jednostki listę domów znajdujących się w rejestrze domów.

§ 19. 1. Decyzję o skierowaniu do określonego typu domu, właściwego ze względu na rodzaj schorzenia lub niepełnosprawności, wydaje się osobie ubiegającej się o skierowanie do domu – jeżeli spełnia kryteria określone w art. 19 ust. 1 ustawy – pomimo braku miejsca, jeżeli czas oczekiwania na miejsce w tym domu nie przekracza 3 miesięcy od dnia wydania decyzji.

2. Dyrektor domu zawiadamia pisemnie osobę, o której mowa w ust. 1, o terminie przyjęcia do domu.

3. O przyjęciu do domu osoby, o której mowa w ust. 1, dyrektor domu zawiadamia właściwy organ prowadzący dom.

§ 20. W decyzji ustala się kwotowo wysokość opłaty za pobyt w domu, stosownie do art. 35 ustawy.

§ 21. Decyzję o skierowaniu do domu dla samotnych kobiet w ciąży oraz samotnych matek z małoletnimi dziećmi wydaje się po pisemnym uzgodnieniu przez dyrektora domu z osobą ubiegającą się o skierowanie warunków pobytu w domu, w szczególności zakresu usług świadczonych przez dom, uzależnionych od zgłoszonych potrzeb, oraz obowiązków osoby ubiegającej się o skierowanie. Uzgodnienie to stanowi podstawę do ustalenia wysokości opłaty za pobyt w domu.

§ 22. 1. Osobę, która otrzymała odmowną decyzję w sprawie skierowania do domu z powodu braku miejsca w okresie dłuższym niż trzy miesiące, wpisuje się na listę osób oczekujących, prowadzoną przez wojewódzki zespół pomocy społecznej lub ośrodek pomocy społecznej. Osobę tę informuje się o kolejności na liście i przewidywanym terminie wydania decyzji o skierowaniu do domu.

2. Osobie zainteresowanej udostępnia się do wglądu listę, o której mowa w ust. 1.

3. Przewidywany termin wydania decyzji o skierowaniu do domu nie może ulec przesunięciu o więcej niż 6 miesięcy.

4. Osobie oczekującej na skierowanie do domu ośrodek pomocy społecznej właściwy ze względu na miejsce jej zamieszkania zapewnia usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze w niezbędnym zakresie zależnie od potrzeb.

§ 23. W nagłych wypadkach wynikających ze zdarzeń losowych skierowanie do domu może nastąpić poza kolejnością.

§ 24. W sytuacji szczególnej, wynikającej z przejściowych trudności w zapewnieniu osobie niepełnosprawnej opieki w miejscu zamieszkania, może być ona skierowana do domu stałego pobytu na czas określony, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy.

§ 25. Czas przebywania w domu okresowego pobytu ustala się w zależności od potrzeb, nie może on jednak być dłuższy niż jeden rok. W uzasadnionych wypadkach, w szczególności w razie kontynuowania nauki, zdobywania kwalifikacji zawodowych lub z powodu zdarzeń losowych – okres pobytu może być przedłużony.

§ 27. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 23 kwietnia 1997 r. (poz. 277)

Załącznik nr 1

STANDARD OBOWIĄZUJĄCYCH PODSTAWOWYCH USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ

I. Usługi zaspokajające potrzeby bytowe

1. Dom pomocy społecznej powinien spełniać następujące warunki:

1) budynek i jego otoczenie powinny być bez barier architektonicznych,

2) w budynkach wielokondygnacyjnych powinna być winda,

3) budynek powinien być wyposażony w system przyzywowo-alarmowy i system alarmowo-przeciwpożarowy,

4) liczba miejsc w nowo projektowanych domach nie powinna być większa niż 100.

2. Dom pomocy społecznej zapewnia:

1) pokoje mieszkalne jednoosobowe i wieloosobowe.

2) jadalnię,

3) gabinet zabiegowo-pielęgniarski,

4) czytelnię – pokój ciszy,

5) salę dziennego pobytu,

6) pokój telewizyjny – kawiarnię,

7) pomieszczenie do terapii i rehabilitacji,

8) kuchenkę na każdej kondygnacji,

9) podręczne pomieszczenie do prania i suszenia,

10) palarnię,

11) pokój gościnny,

12) kaplicę,

13) pokój pro morte.

3. Pokój mieszkalny powinien spełniać następujące warunki:

1) jednoosobowy powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 9 m²,

2) wieloosobowy powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 6 m² na osobę,

3) wieloosobowy:

a) w wypadku osób nie leżących – powinien być przeznaczony dla nie więcej niż trzech osób,

b) w wypadku osób leżących – powinien być przeznaczony dla nie więcej niż czterech osób,

4) powinien być wyposażony w łóżko lub tapczan, szafę, stół, krzesła, szafkę nocną oraz odpowiednią liczbę wyprowadzeń elektrycznych.

4. Dom pomocy społecznej powinien zapewnić następujące warunki sanitarne:

1) liczba łazienek powinna zapewnić możliwość korzystania z nich przez nie więcej niż pięć osób, a w przypadku toalet – przez nie więcej niż cztery osoby,

2) pomieszczenia, o których mowa w pkt 1, powinny być przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych,

3) w nowo projektowanych domach na pokój powinna przypadać jedna toaleta oraz łazienka zapewniająca możliwość korzystania z wanny lub prysznica.

5. Wyżywienie i organizacja posiłków powinny spełniać następujące warunki:

1) osobom dorosłym zapewnia się 3 posiłki dziennie, a dzieciom 4 posiłki,

2) możliwość wyboru zestawu posiłków lub otrzymania posiłku dodatkowego oraz dietetycznego, zgodnie ze wskazaniem lekarza,

3) posiłki spożywane są w ustalonym dla domu, dwugodzinnym przedziale czasowym, z tym że ostatni posiłek nie powinien być podany wcześniej niż o godz. 17⁰⁰,

4) podstawowe produkty żywnościowe, w szczególności chleb, masło, ser, dżem oraz napoje (kawa, herbata), powinny być dostępne przez całą dobę,

5) mieszkaniec może spożywać posiłki w pokoju mieszkalnym.

6. Mieszkaniec powinien mieć stale zapewnione odzież i obuwie odpowiedniego rozmiaru, dostosowane do pory roku, wymieniane w razie potrzeby:

1) odzież całodzienną – co najmniej dwa zestawy,

2) odzież zewnętrzną (płaszcze, kurtki) – co najmniej jeden zestaw,

3) bieliznę dzienną – co najmniej 4 komplety,

4) bieliznę nocną – co najmniej 2 komplety,

5) co najmniej jedną parę obuwia oraz pantofle domowe.

7. Mieszkaniec powinien mieć zapewnione osobiste środki czystości, przybory toaletowe i inne przedmioty niezbędne do higieny osobistej:

1) otrzymywane w miarę potrzeby: mydło, pastę do zębów, szczotkę, dla mężczyzny przybory do golenia, oraz środki piorące wydawane na życzenie mieszkańca,

2) ręczniki (dwie sztuki), zmieniane w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie,

3) pościel, zmieniana w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie.

8. Pomieszczenia mieszkalne domu powinny być sprzątane w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz dziennie.

II. Usługi opiekuńcze i wspomagające

1. Dom pomocy społecznej zapewnia:

1) organizację terapii zajęciowej w warsztatach terapii zajęciowej lub w pracowniach terapii,

2) możliwość korzystania przez mieszkańców z biblioteki oraz prasy codziennej,

3) organizację świąt, uroczystości okazjonalnych oraz umożliwia udział w imprezach kulturalnych i turystycznych,

4) możliwość kontaktu z kapłanem i udział w praktykach religijnych zgodnie z wyznaniem mieszkańca.

2. Warunki realizacji usług opiekuńczych i wspomagających są następujące:

1) w zależności od typu domu wskaźnik zatrudnienia personelu opiekuńczo-terapeutycznego i medyczno-rehabilitacyjnego w przeliczeniu na pełne etaty, przypadający na jedno miejsce, powinien wynosić od 0,4 do 0,7; w domach dla samotnych kobiet w ciąży oraz samotnych matek z małoletnimi dziećmi wielkość zatrudnienia ustala podmiot prowadzący dom w zależności od zakresu świadczonych usług,

2) na stu mieszkańców domu powinno być zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy (pełny etat) nie mniej niż dwóch pracowników socjalnych, jeden psycholog i jeden pracownik kulturalno-oświatowy,

3) personel opiekuńczo-terapeutyczny powinien uczestniczyć co najmniej raz na dwa lata w szkoleniach dotyczących problematyki oraz kierunków prowadzonej terapii, a także metod pracy z mieszkańcami.

Załącznik nr 2

WNIOSEK O ZEZWOLENIE NA PROWADZENIE DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ

Załącznik nr 3

OPINIA DOTYCZĄCA SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O SKIEROWANIE DO DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ

Załącznik nr 4

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE

Załącznik nr 5

ZAŚWIADCZENIE LEKARZA PSYCHIATRY

Załącznik nr 6

ZAŚWIADCZENIE PSYCHOLOGA