Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie:

przewodniczący: A. Zoll - prezes Trybunału Konstytucyjnego,

sędziowie Trybunału Konstytucyjnego: Z. Czeszejko-Sochacki, T. Dybowski, L. Garlicki, S. Jaworski (sprawozdawca), K. Kolasiński, W. Łączkowski, F. Rymarz, W. Sokolewicz, J. Trzciński, B. Wierzbowski, J. Zakrzewska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniach 20 września i 5 października 1994 r. w trybie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. z 1991 r. Nr 109, poz. 470 i z 1993 r. Nr 47, poz. 213) wniosku Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o ustalenie powszechnie obowiązującej wykładni przepisów art. 77 ust. 1 i 3, art. 85 ust. 1, art. 86, art. 90 ust. 1, art. 96 ust. 1 i 2, art. 97 ust. 1-3 i art. 98 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.), w związku z art. 99 ust. 1 tej ustawy oraz w związku z art. 2 ust. 1 i 2, art. 4 ust. 1 oraz art. 17,18 i 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej (Dz. U. Nr 21, poz. 123 z późn. zm.) oraz w związku z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. Nr 85, poz. 428 i z 1994 r. Nr 76, poz. 344), w szczególności przez wyjaśnienie:

1. czy zadania sejmiku samorządowego, o których mowa w art. 77 ust. 1 pkt 7-10 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.) oraz w art. 15 ust. 1 i 2 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. Nr 85, poz. 428 i z 1994 r. Nr 76, poz. 344), należą do działalności komunalnej objętej nadzorem w rozumieniu przepisów art. 85-99 rozdziału 10 ustawy o samorządzie terytorialnym;

2. czy uchwała sejmiku samorządowego w przedmiocie zgody na zbycie mienia komunalnego, podjęta na podstawie art. 77 ust. 1 pkt 5 i art. 45 ust. 2, oraz w przedmiocie rozwiązania zarządu gminy, podjęta na podstawie art. 77 ust. 1 pkt 6 i w trybie określonym w art. 96 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.), podlega nadzorowi, o jakim mowa w art. 85 tej ustawy;

3. czy środki nadzoru wymienione w art. 96 ust. 1 i 2 oraz art. 97 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.) mają zastosowanie do - odpowiednio - sejmiku samorządowego (art. 96 ust. 1) i do prezydium sejmiku samorządowego (art. 96 ust. 2 w zw. z art. 77 ust. 3 tej ustawy);

4. czy organem nadzoru nad działalnością komunalną sejmiku samorządowego w sprawach innych niż wymienione w art. 86 zdanie drugie, art. 96 ust. 1 i art. 97 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.) jest wojewoda czy Prezes Rady Ministrów;

5. czy uchwała Sejmu o rozwiązaniu rady gminy, podjęta w trybie określonym w art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.), jest rozstrzygnięciem organu nadzoru nad działalnością komunalną i podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego;

6. czy sejmikowi samorządowemu służy skarga do sądu administracyjnego na podstawie art. 98 ust. 1 w związku z art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.) na rozstrzygnięcie nadzorcze, podjęte w stosunku do czynności sejmiku samorządowego, w tym na uchwałę Sejmu o rozwiązaniu sejmiku samorządowego, podjętą w trybie art. 96 ust. 1 w zw. z art. 99 ust. 1 tej ustawy,

ustalił:

1. Działalność sejmiku samorządowego i jego organów podlega tylko nadzorowi sprawowanemu na podstawie kryterium zgodności z prawem, określonemu w art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95, Nr 32, poz. 191, Nr 34, poz. 199, Nr 43, poz. 253, Nr 89, poz. 518, z 1991 r. Nr 4, poz. 18 i Nr 110, poz. 473, z 1992 r. Nr 85, poz. 428 i Nr 100, poz. 499 oraz z 1993 r. Nr 17, poz. 78).

2. Organem nadzoru nad działalnością sejmiku samorządowego i jego organów jest Prezes Rady Ministrów.

3. Do sejmiku samorządowego mają odpowiednie zastosowanie określone w rozdziale 10 ustawy o samorządzie terytorialnym środki nadzorcze:

- obowiązek przedstawienia w ciągu 7 dni od daty podjęcia uchwały sejmiku lub jego organów (art. 90 ust. 1),

- stwierdzenie nieważności sprzecznej z prawem uchwały sejmiku lub jego organów (art. 91 ust. 1),

- wstrzymanie wykonania uchwały objętej postępowaniem nadzorczym (art. 91 ust. 2),

- skarga do sądu administracyjnego o stwierdzenie nieważności uchwały sejmiku samorządowego lub jego organów (art. 93 ust. 1),

- orzeczenie o wydaniu uchwały z naruszeniem prawa (art. 91 ust. 4) bądź o niezgodności uchwały z prawem (art. 94 ust. 2).

4. W razie powtarzającego się naruszania przez sejmik konstytucji lub ustaw, Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów może w drodze uchwały rozwiązać sejmik samorządowy. Rozwiązanie sejmiku jest równoznaczne z rozwiązaniem jego organów. Uprawnienie Prezesa Rady Ministrów do wyznaczania osoby pełniącej funkcję rozwiązanych organów nie ma zastosowania.

5. Rozstrzygnięcia nadzorcze Prezesa Rady Ministrów wobec sejmiku samorządowego i jego organów podlegają zaskarżaniu do sądu administracyjnego.

6. Uchwała Sejmu o rozwiązaniu sejmiku samorządowego nie podlega zaskarżeniu.