Art. 1. W ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 35, poz. 192, z 1990 r. Nr 34, poz. 198 i z 1991 r. Nr 75, poz. 332) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 4 w ust. 1 pkt 5 i 6 otrzymują brzmienie:

"5) droga ekspresowa - drogę przeznaczoną wyłącznie dla ruchu pojazdów samochodowych i nie obsługującą przyległego terenu:

a) wyposażoną w jedną lub dwie jezdnie,

b) posiadającą wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami komunikacji, z dopuszczeniem wyjątkowo jednopoziomowych skrzyżowań z drogami publicznymi,

c) wyposażoną w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi,

6) autostrada - drogę przeznaczoną wyłącznie dla ruchu pojazdów samochodowych i nie obsługującą przyległego terenu:

a) wyposażoną przynajmniej w dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie,

b) posiadającą wielopoziomowe skrzyżowania ze wszystkimi przecinającymi ją drogami komunikacji,

c) wyposażoną w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników autostrady,";

2) art. 13 otrzymuje brzmienie:

"Art. 13. 1. Korzystanie z dróg publicznych może być uzależnione, w przypadkach określonych w ust. 2, od wniesienia opłat drogowych.

2. Opłaty mogą być pobierane za:

1) przejazdy po autostradach i drogach ekspresowych, jeżeli istnieje możliwość korzystania z innej, ogólnodostępnej drogi publicznej,

2) przeprawy promowe na drogach publicznych,

3) przejazdy po drogach publicznych pojazdów samochodowych o gabarytach i ciężarze przekraczających dopuszczalne normy,

4) parkowanie pojazdów samochodowych na drogach.

3. Od opłat, o których mowa w ust. 2, zwolnione są przejazdy pojazdów:

1) Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, pogotowia ratunkowego, służby więziennej, urzędów celnych oraz kolumny pojazdów w rozumieniu przepisów Prawa o ruchu drogowym,

2) zarządów dróg albo jednostek, którym powierzono eksploatację autostrady lub drogi ekspresowej.

4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady wprowadzania opłat, o których mowa w ust. 2 i w art. 16c ust. 6 niniejszej ustawy, organ administracji państwowej właściwy do ustalania stawek opłat urzędowych oraz organy właściwe do ich pobierania.";

3) w art. 14:

a) skreśla się ust. 4,

b) ust. 6 otrzymuje brzmienie:

"6. Budowa, modernizacja i utrzymanie dróg publicznych mogą być realizowane przy udziale środków rzeczowych i pieniężnych świadczonych przez osoby fizyczne i prawne, krajowe lub zagraniczne.";

4) po rozdziale 1 dodaje się rozdział 1a w brzmieniu:

"Rozdział 1a

Budowa autostrad i dróg ekspresowych

Art. 16a. Zadania w zakresie budowy i eksploatacji autostrad i dróg ekspresowych mogą być realizowane:

1) na zasadach ogólnych określonych w ustawie,

2) na zasadach szczególnych określonych w niniejszym rozdziale,

3) na zasadach określonych w odrębnych ustawach regulujących realizację konkretnych zadań.

Art. 16b. Budowa, modernizacja i utrzymanie autostrad i dróg ekspresowych mogą być finansowane z:

1) części środków finansowych z budżetu państwa przeznaczonych na drogi krajowe,

2) wpływów z opłat za przejazdy po autostradach i drogach ekspresowych,

3) wpływów z opłat za udzielanie koncesji na budowę i eksploatację miejsc obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek zlokalizowanych przy autostradach i drogach ekspresowych,

4) innych źródeł.

Art. 16c. 1. Koncesja na budowę i eksploatację autostrad i dróg ekspresowych oraz zlokalizowanych przy nich miejsc obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek może być udzielona podmiotowi gospodarczemu, który spełnia następujące warunki:

1) posiada środki własne lub gwarancje bankowe,

2) przedstawi program finansowania przedsięwzięcia,

3) przedstawi program budowy i eksploatacji autostrady, drogi ekspresowej oraz miejsc obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek,

4) zapewni w maksymalnym zakresie zatrudnienie wykonawców oraz wykorzystanie materiałów i wyrobów krajowych.

2. Przedstawione programy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powinny zabezpieczać interesy Skarbu Państwa oraz powinny być zgodne z ustaloną siecią autostrad i dróg ekspresowych.

3. Organem właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia i cofnięcia koncesji jest Minister Transportu i Gospodarki Morskiej.

4. Udzielenie koncesji jest uzależnione od wyników przetargów.

5. Koncesji udziela się podmiotowi krajowemu lub zagranicznemu na czas określony.

6. Za udzielenie koncesji na budowę i eksploatację miejsca obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, zlokalizowanego przy autostradzie lub drodze ekspresowej, pobiera się opłatę.

7. Do koncesji, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy o działalności gospodarczej.

Art. 16d. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia:

1) określi organy właściwe w sprawach przygotowania budowy i eksploatacji autostrad i dróg ekspresowych,

2) na wniosek Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej ustala sieć autostrad i dróg ekspresowych.";

5) w art. 23 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

"2a. Budowa, modernizacja, utrzymanie i ochrona dróg wojewódzkich mogą być przekazywane organom gminy jako zadanie zlecone.";

6) art. 26 otrzymuje brzmienie:

"Art. 26. Budowa, modernizacja, utrzymanie i ochrona przepraw promowych w ciągu drogi, łącznie z jednostkami przeprawowymi, należy do zarządu tej drogi.";

7) skreśla się art. 27;

8) po art. 40 dodaje się art. 40a w brzmieniu:

"Art. 40a. 1. Opłaty pochodzące ze źródeł, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2-4, oraz opłaty i kary, określone w art. 40 ust. 4, stanowią dochody środka specjalnego zarządów dróg, przeznaczone na utrzymanie dróg.

2. Opłaty pochodzące ze źródeł, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 1 i art. 16c ust. 6, stanowią dochody środka specjalnego Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych i przeznaczone są na budowę, modernizację i utrzymanie autostrad i dróg ekspresowych.

3. Opłaty pochodzące ze źródeł, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 1, w przypadku koncesjonowania budowy i eksploatacji autostrad i dróg ekspresowych stanowią dochody podmiotów gospodarczych posiadających koncesję."

Art. 2. W ustawie z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1989 r. Nr 17, poz. 99, Nr 34, poz. 178 i Nr 35, poz. 192 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 198 i Nr 87, poz. 505) w art. 43 dodaje się ust. 6 w brzmieniu:

"6. W przypadku autostrad i dróg ekspresowych termin określony w ust. 3 wynosi 5 lat."

Art. 3. W ustawie z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127, Nr 103, poz. 446 i Nr 107, poz. 464) w art. 49 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

"3. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego może nastąpić po bezskutecznym upływie trzymiesięcznego terminu, który rejonowy organ rządowej administracji ogólnej wyznaczy na piśmie właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości do zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1."

Art. 4. W ustawie z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324, z 1990 r. Nr 26, poz. 149, Nr 34, poz. 198 i Nr 86, poz. 504, z 1991 r. Nr 31, poz. 128, Nr 41, poz. 179, Nr 73, poz. 321, Nr 105, poz. 452, Nr 106, poz. 457 i Nr 107, poz. 460 oraz z 1993 r. Nr 28, poz. 127) w art. 11 w ust. 1 dodaje się pkt 7a w brzmieniu:

"7a) budowy i eksploatacji autostrad i dróg ekspresowych oraz zlokalizowanych przy nich miejsc obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek,".

Art. 5. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej ogłosi w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej jednolity tekst ustawy o drogach publicznych, z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem wydania jednolitego tekstu.

Art. 6. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.