1. Na podstawie § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 lipca 1990 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 54, poz. 315) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 19, poz. 97), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych:

1) rozporządzeniami Rady Ministrów zmieniającymi rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych: z dnia 27 stycznia 1982 r. (Dz. U. Nr 5, poz. 34), z dnia 16 stycznia 1984 r. (Dz. U. Nr 3, poz. 15) i z dnia 1 października 1984 r. (Dz. U. Nr 51, poz. 261), objętych jednolitym tekstem ustalonym obwieszczeniem Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 2 stycznia 1985 r. (Dz. U. Nr 2, poz. 10),

2) rozporządzeniami Rady Ministrów zmieniającymi rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych: z dnia 23 kwietnia 1985 r. (Dz. U. Nr 18, poz. 80), z dnia 19 grudnia 1985 r. (Dz. U. Nr 59, poz. 302), z dnia 6 marca 1986 r. (Dz. U. Nr 9, poz. 48), z dnia 12 stycznia 1987 r. (Dz. U. Nr 3, poz. 21), z dnia 30 marca 1987 r. (Dz. U. Nr 10, poz. 64), z dnia 1 lutego 1988 r. (Dz. U. Nr 3, poz. 14), z dnia 6 lipca 1989 r. (Dz. U. Nr 46, poz. 247), z dnia 23 lutego 1990 r. (Dz. U. Nr 12, poz. 77) i z dnia 31 lipca 1990 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 315)

oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem wydania niniejszego jednolitego tekstu i z zastosowaniem ciągłej numeracji paragrafów, ustępów i punktów.

2. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst nie obejmuje następujących przepisów:

1) § 25, 26, 28 i 29 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 19, poz. 97) w brzmieniu:

"§ 25. Przepisy rozporządzenia stosuje się także:

1) do pracownic korzystających w dniu wejścia w życie rozporządzenia z bezpłatnego urlopu na podstawie przepisów wymienionych w § 28,

2) odpowiednio do pracownic oraz innych osób korzystających w dniu wejścia w życie rozporządzenia z bezpłatnego urlopu, jeżeli - w myśl rozporządzenia - są uprawnione do urlopu wychowawczego.

§ 26. 1. Zasiłek wychowawczy na zasadach określonych w § 5-8 przysługuje od dnia wejścia w życie rozporządzenia również pracownicom lub innym osobom, które w tym dniu korzystały z urlopu bezpłatnego w myśl § 25 albo nie korzystały z takiego urlopu, lecz spełniały warunki do urlopu wychowawczego w myśl rozporządzenia i zaczną korzystać z takiego urlopu.

2. Zasiłku wychowawczego nie wypłaca się jednak osobom, o których mowa w ust. 1, jeżeli okres wypłaty zasiłku byłby krótszy niż 3 miesiące."

"§ 28. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1975 r. w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi (Dz. U. Nr 43, poz. 219).

§ 29. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 lipca 1981 r.";

2) § 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1982 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 5, poz. 34) w brzmieniu:

"§ 2. 1. Zasiłek wychowawczy na zasadach określonych w § 5-8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 19, poz. 97), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych niniejszym rozporządzeniem, przysługuje za okres od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia również pracownicom, które w dniu tym korzystały z urlopu wychowawczego, a także pracownicom, które nie korzystały z urlopu wychowawczego, lecz spełniały warunki do jego otrzymania i zaczną z takiego urlopu korzystać.

2. Pracownicom, o których mowa w ust. 1, nie wypłaca się jednak zasiłku wychowawczego, jeżeli okres wypłaty zasiłku byłby krótszy niż 1 miesiąc.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 lutego 1982 r.";

3) § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1984 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 3, poz. 15) w brzmieniu:

"§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lutego 1984 r.";

4) §3 rozporządzenia Rady Ministrów z dniał października 1984 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 51, poz. 261) w brzmieniu:

"§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 października 1984 r., z tym że przepis § 1 pkt 2 lit. a) wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1985 r.";

5) § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 kwietnia 1985 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 18, poz. 80) w brzmieniu:

"§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 maja 1985 r.";

6) § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1985 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 59, poz. 302) w brzmieniu:

"§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";

7) § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6marca 1986 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 9, poz. 48) w brzmieniu:

"§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 marca 1986 r.";

8) § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 1987 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 3, poz. 21) w brzmieniu:

"§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1987 r.";

9) § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 marca 1987 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 10, poz. 64) w brzmieniu:

"§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 1987 r.";

10) § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lutego 1988 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 3, poz. 14) w brzmieniu:

"§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 lutego 1988 r.";

11) § 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 lipca 1989 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 46, poz. 247) w brzmieniu:

"§ 2. Zasiłek wychowawczy na zasadach i w wysokości określonych w rozporządzeniu przysługuje za okres poczynając od dnia 1 maja 1989 r.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";

12) § 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1990 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 12, poz. 77) w brzmieniu:

"§ 2. Kwoty zasiłków wychowawczych ustalone w rozporządzeniu obejmują dodatki z tytułu wzrostu cen, określone w uchwale nr 111 Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1989 r. w sprawie dodatków z tytułu wzrostu cen artykułów żywnościowych do świadczeń emerytalno-rentowych i innych pieniężnych świadczeń ubezpieczenia społecznego (Monitor Polski Nr 24, poz. 187, Nr 30, poz. 230 i Nr 35 poz. 273 oraz z 1990 r. Nr 2, poz. 11).

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.";

13) § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 lipca 1990 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. Nr 54, poz. 315) w brzmieniu:

"§ 2. Przepisy rozporządzenia stosuje się także do pracownic zwolnionych z pracy z przyczyn, o których mowa w ustawie powołanej w § 1, po dniu 26 stycznia 1990 r., a przed dniem wejścia w życie rozporządzenia."

"§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia."

Załącznik do obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 6 października 1890 r. (poz. 454)

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW

z dnia 17 lipca 1981 r.

w sprawie urlopów wychowawczych.

Na podstawie art. 186 § 2 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. Pracownica zatrudniona co najmniej 6 miesięcy może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad swoim dzieckiem, najdłużej jednak do ukończenia przez nie 4 lat życia.

2. Do 6-miesięcznego okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1, wlicza się wszystkie poprzednie okresy pracy.

3. Z urlopu wychowawczego na zasadach określonych w rozporządzeniu może również skorzystać:

1) pracownica, która przyjęła dziecko na wychowanie albo której sąd powierzył opiekę nad dzieckiem, oraz pracownica, która sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem męża albo wychowuje dziecko w rodzinie zastępczej,

2) ojciec dziecka, jeżeli matka dziecka uprawniona do urlopu wychowawczego nie korzysta z tego urlopu i wyrazi zgodę na korzystanie z urlopu wychowawczego przez ojca; przepis stosuje się odpowiednio do małżonka pracownicy w wypadkach, o których mowa w pkt 1,

3) ojciec lub inny członek rodziny dziecka, który - w związku ze śmiercią matki dziecka albo jej chorobą uniemożliwiającą sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, stwierdzoną zaświadczeniem zakładu społecznego służby zdrowia, lub w związku z ograniczeniem bądź pozbawieniem matki dziecka władzy rodzicielskiej przez sąd opiekuńczy - sprawuje osobiście opiekę nad dzieckiem.

4. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o "pracownicy", rozumie się przez to osobę uprawnioną do urlopu wychowawczego bądź korzystającą z tego urlopu, a ilekroć jest mowa o "pracownicy samotnie wychowującej dziecko", rozumie się pracownicę stanu wolnego: pannę, rozwiedzioną i wdowę.

5. Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach.

§ 2. 1. W razie stwierdzenia przez zakład społeczny służby zdrowia przewlekłej choroby, kalectwa lub opóźnienia w rozwoju umysłowym dziecka, wymagających sprawowania nad nim osobistej opieki przez pracownicę, może ona - po wykorzystaniu urlopu wychowawczego w wymiarze określonym w § 1 ust. 1 - wystąpić o udzielenie jej dalszego urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 lat życia. Przepisy § 1 ust. 5 oraz § 3 ust. 1 zdanie 1-3 i ust. 2 mają zastosowanie.

2. W razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19, Nr 10, poz. 59 i Nr 51, poz. 298), zwanej dalej "ustawą", pracownica może wystąpić o dalszy urlop wychowawczy równocześnie z wnioskiem o urlop wychowawczy, przewidziany w § 1 ust. 1, lub później do czasu rozwiązania stosunku pracy.

3. Przepis ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do pracownicy, która nie korzystała z urlopu wychowawczego określonego w § 1 ust. 1.

§ 3. 1. Z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego pracownica powinna wystąpić co najmniej na dwa tygodnie przed wskazanym przez siebie terminem rozpoczęcia tego urlopu. Zakład pracy obowiązany jest udzielić pracownicy urlopu wychowawczego w terminie przez nią wskazanym. W razie późniejszego zgłoszenia wniosku urlop wychowawczy może być udzielony w terminie wskazanym przez pracownicę, jeżeli nie zakłóci to normalnego toku pracy zakładu. Z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego pracownica może wystąpić jeszcze przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego.

2. Pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy udziela się urlopu wychowawczego nie dłużej niż do końca okresu, na który umowa ta została zawarta.

§ 4. 1. Zakład pracy nie może wypowiedzieć umowy o pracę po złożeniu przez pracownicę wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, jeżeli termin rozpoczęcia tego urlopu przypadałby w czasie trwania stosunku pracy.

2. Rozwiązanie umowy o pracę nie może nastąpić w razie złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po wypowiedzeniu umowy przez zakład pracy, jeżeli termin rozpoczęcia tego urlopu przypadałby w czasie trwania stosunku pracy.

3. W razie wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem ust. 1 i 2 pracownica może wnieść odwołanie od wypowiedzenia w trybie art. 44 Kodeksu pracy.

4. Jeżeli pracownica wystąpiła z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego po wypowiedzeniu jej umowy o pracę w takim czasie, że termin rozpoczęcia urlopu wychowawczego przypadłby po rozwiązaniu stosunku pracy, zakład pracy może udzielić, na jej wniosek tego urlopu w terminie wcześniejszym, jednak na okres nie dłuższy niż do rozwiązania umowy o pracę.

5. Przepisów ust. 1-3 niestosuje się, jeżeli wypowiedzenie stosunku pracy następuje z przyczyn, o których mowa w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy. Zakład pracy na wniosek pracownicy udziela urlopu wychowawczego, jeżeli termin rozpoczęcia tego urlopu przypadałby w czasie trwania stosunku pracy.

§ 5. 1. Pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego przysługuje, z zastrzeżeniem § 7, zasiłek wychowawczy:

1) w okresie 24 miesięcy kalendarzowych, licząc od dnia zakończenia urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo urlopu wypoczynkowego przypadającego bezpośrednio po tych urlopach,

2) do ukończenia urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli pracownica sprawuje osobistą opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym przy jednym porodzie albo samotnie wychowuje dziecko,

3) do ukończenia urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli pracownica sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem, o którym mowa w § 2.

2. W razie przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku powyżej 1 roku 24-miesięczny okres uprawniający do zasiłku wychowawczego, określonego w ust. 1 pkt 1, liczy się od dnia, w którym zakończony byłby urlop macierzyński, jaki przysługiwałby pracownicy w razie urodzenia dziecka.

§ 6. 1. Zasiłek wychowawczy przysługuje w kwocie odpowiadającej wysokości 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej za ubiegły kwartał.

2. Pracownicy samotnie wychowującej dziecko zasiłek wychowawczy przysługuje w kwocie odpowiadającej wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej za ubiegły kwartał.

3. Kwoty zasiłku wychowawczego, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się na okres trzech miesięcy, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

4. Zasiłek wychowawczy, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje, jeżeli dochód na osobę w rodzinie pracownicy nie przekracza kwoty odpowiadającej wysokości 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej za rok ubiegły.

5. Zasiłek wychowawczy przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 zasiłku miesięcznego za każdy dzień.

6. Stawkę zasiłku wychowawczego przypadającą do wypłaty zaokrągla się do pełnego tysiąca w górę.

7. Prawo do zasiłku wychowawczego ustala się na okres do ostatniego dnia lutego, a jeżeli zasiłek jest wypłacany dłużej - na kolejne okresy roczne od dnia 1 marca do ostatniego dnia lutego roku następnego.

8. Przy ustalaniu prawa do zasiłku wychowawczego uwzględnia się przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie w ubiegłym roku kalendarzowym, ustalony według zasad określonych w załączniku do rozporządzenia.

§ 7. 1. Zasiłek wychowawczy nie przysługuje:

1) w razie korzystania z urlopu wychowawczego krótszego niż 3 miesiące,

2) jeżeli dochód na osobę w rodzinie jest wyższy od kwoty odpowiadającej wysokości 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej w roku ubiegłym, z zastrzeżeniem ust. 2,

3) jeżeli pracownica lub jej małżonek osiąga dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub podatkami dochodowym i obrotowym, chyba że dochód na osobę w rodzinie nie przekroczył kwoty odpowiadającej wysokości 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej w roku ubiegłym, z uwzględnieniem ust. 2,

4) w razie umieszczenia dziecka w żłobku, zakładzie specjalnym, domu dziecka lub innej placówce opiekuńczo-wychowawczej albo w innych wypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem - od dnia zaprzestania opieki nad dzieckiem, z wyjątkiem czasowego pobytu matki lub dziecka w okresie do 6 miesięcy w szpitalu albo sanatorium,

5) w razie pobierania przez pracownicę emerytury lub renty inwalidzkiej,

6) w razie podjęcia w okresie urlopu wychowawczego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w wymiarze przekraczającym połowę dotychczasowego wymiaru czasu pracy - od dnia podjęcia zatrudnienia,

7) w razie wykonywania w okresie urlopu wychowawczego pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli dochód z tych tytułów przekracza miesięcznie kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej w roku ubiegłym, z uwzględnieniem ust. 3.

2. Zasiłek wychowawczy przysługuje, chociaż dochód na osobę w rodzinie przekracza kwotę, o której mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, jeżeli kwota tego przekroczenia przypadająca na wszystkich członków rodziny nie równoważy kwoty zasiłku.

3. Zasiłek wychowawczy przysługuje bez względu na wysokość wynagrodzenia osiąganego w okresie urlopu wychowawczego za pracę wykonywaną przez:

1) pielęgniarki, położne i salowe na podstawie umowy zlecenia w stacjonarnej opiece zdrowotnej i stacjonarnej opiece społecznej w dni powszednie na zmianach popołudniowych i nocnych, a w niedziele, święta i dodatkowe dni wolne od pracy na wszystkich zmianach; przepis ten stosuje się do dnia 31 grudnia 1990 r.,

2) inne pracownice na podstawie umowy o pracę nakładczą lub w ramach zakładowych zespołów gospodarczych.

4. Pracownica pobierająca zasiłek wychowawczy jest obowiązana zawiadomić o okolicznościach, o których mowa w ust. 1 pkt 3-7.

§ 8. 1. Zasiłki wychowawcze wypłaca się z funduszy przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne.

2. Zasiłek wychowawczy wypłaca na wniosek pracownicy zakład pracy, który udzielił jej urlopu wychowawczego, a jeżeli zakład ten nie jest upoważniony do wypłacania zasiłków z ubezpieczenia społecznego - właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

3. Zasiłek wychowawczy wypłaca się miesięcznie z dołu, w terminach ustalonych dla wypłaty zasiłków rodzinnych.

4. W sprawach nie unormowanych rozporządzeniem, a dotyczących ustalania uprawnień do zasiłku wychowawczego, postępowania w sprawie tego zasiłku, jego wypłaty oraz zwrotu nieprawnie pobranych zasiłków, stosuje się odpowiednio przepisy o zasiłkach rodzinnych.

§ 9. 1. Pracownicy, która w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko lub przyjęła na wychowanie dziecko w wieku uprawniającym do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, zamiast zasiłku wychowawczego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach przewidzianych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Po wyczerpaniu zasiłku macierzyńskiego pracownicy przysługuje zasiłek wychowawczy na zasadach określonych w § 5-8, z tym że w razie zbiegu prawa do dwóch zasiłków wychowawczych wypłacasię zasiłek wychowawczy korzystniejszy.

2. W razie urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego, o którym mowa w § 2 ust. 1, pracownica może skorzystać z urlopu wychowawczego na młodsze dziecko bezpośrednio po wyczerpaniu zasiłku macierzyńskiego na to dziecko. Pozostałą część nie wykorzystanego urlopu wychowawczego na starsze dziecko pracownica może wykorzystać na zasadach określonych w § 2.

§ 10. W okresie urlopu wychowawczego pracownica:

1) zachowuje dla siebie i dla członków rodziny prawo do świadczeń zakładów społecznych służby zdrowia oraz prawo do zasiłków rodzinnych,

2) korzysta ze świadczeń z zakładowego funduszu socjalnego i mieszkaniowego na zasadach przewidzianych dla pracowników danego zakładu pracy,

3) zachowuje prawo do korzystania z ulgi taryfowej przy przejazdach kolejami,

4) może korzystać z hotelu pracowniczego.

§ 11. 1. Zakład pracy może skierować pracownicę korzystającą z urlopu wychowawczego do szkoły średniej lub na studia wyższe, podyplomowe albo doktoranckie w trybie określonym odrębnymi przepisami. W takim wypadku pracownicy nie przysługują świadczenia przewidziane dla pracowników skierowanych do szkół lub na studia wyższe, podyplomowe albo doktoranckie, z wyjątkiem zwrotu kosztów przejazdu do siedziby szkoły (szkoły wyższej), jeżeli świadczenie takie jest przewidziane dla pracowników skierowanych do danego rodzaju szkoły lub na dany rodzaj studiów.

2. Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego może być na jej wniosek lub za jej zgodą skierowana przez zakład pracy na kurs podnoszący jej kwalifikacje zawodowe, odbywający się w miejscu zamieszkania, jak również poza miejscem zamieszkania, jeżeli kurs nie ma charakteru stacjonarnego.

§ 12. 1. Na wniosek pracownicy uprawnionej do urlopu wychowawczego lub korzystającej z tego urlopu zakład pracy, w którym jest ona zatrudniona, może zatrudnić ją w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umowy o pracę nakładczą albo umowy agencyjnej bądź umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

2. Jeżeli zakład pracy, w którym pracownica jest zatrudniona, nie uwzględnił jej wniosku o zatrudnienie, o którym mowa w ust. 1, pracownica może w okresie urlopu wychowawczego podjąć takie zatrudnienie w innym zakładzie pracy, zawiadamiając o tym macierzysty zakład pracy.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli pracownica nie może podjąć pracy w macierzystym zakładzie pracy z przyczyn od niej niezależnych.

4. W razie zbiegu uprawnień z tytułu zatrudnienia wykonywanego na zasadach określonych w ust. 1 i 2 i uprawnień przewidzianych w rozporządzeniu dla pracownic nie zatrudnionych w okresie urlopu wychowawczego, przysługują uprawnienia korzystniejsze lub wybrane przez pracownicę.

5. Pracownica, która podjęła zatrudnienie w okresie urlopu wychowawczego, uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego z tytułu tego zatrudnienia na zasadach określonych w art. 156 Kodeksu pracy w wymiarze, jaki przysługiwałby jej w tym czasie z tytułu zatrudnienia, w którym korzysta z urlopu wychowawczego.

6. Podjęcie przez pracownicę zatrudnienia w wymiarze przekraczającym połowę obowiązującego czasu pracy lub niezgodnie z warunkami przewidzianymi w ust. 2 stanowi podstawę dla zakładu pracy do odwołania pracownicy z urlopu wychowawczego.

7. Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego z tytułu zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy może podjąć zatrudnienia w wymiarze nie przekraczającym połowy jej dotychczasowego wymiaru czasu pracy.

§ 13. 1. W razie zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem pracownica obowiązana jest zawiadomić o tym zakład pracy w terminie nie przekraczającym 30 dni. Zakład pracy obowiązany jest zatrudnić pracownicę na warunkach, o których mowa w § 17, w ciągu 30 dni od daty tego zawiadomienia.

2. W razie niezawiadomienia zakładu pracy o zaprzestaniu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w terminie wskazanym w ust. 1 pracownica traci prawo do nie wykorzystanej części urlopu wychowawczego.

3. W stosunku do pracownicy, która nie zawiadomiła zakładu pracy o zaprzestaniu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w terminie określonym w ust. 1, zakład pracy stosuje środki za nieprzestrzeganie dyscypliny pracy, przewidziane w Kodeksie pracy lub w innych ustawach bądź w przepisach wydanych na podstawie art. 298 Kodeksu pracy. Niedopełnienia przez pracownicę tego obowiązku nie uważa się jednak za porzucenie pracy.

§ 14. Pracownica może zrezygnować z udzielonego jej urlopu wychowawczego:

1) w każdym czasie - za zgodą zakładu pracy,

2) po uprzednim zawiadomieniu zakładu pracy, najpóźniej na 30 dni przed zamierzonym terminem podjęcia pracy.

§ 15. 1. W okresie urlopu wychowawczego zakład pracy nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownicą, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownicy lub wypowiedzenie umowy o pracę następuje z przyczyn i na warunkach określonych w ustawie.

2. Okres, na który pracownicy udzielono urlopu wychowawczego, przypadający po rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn określonych w ustawie, a także okres przerwy w zatrudnieniu odpowiadający okresowi urlopu wychowawczego, do którego pracownica byłaby uprawniona, gdyby stosunek pracy nie został rozwiązany z tych przyczyn, traktuje się jak okres urlopu wychowawczego w zakresie uprawnień przewidzianych w i 5, 9 i 10 pkt 1 oraz w § 19. W zakresie przewidzianym w § 18 okres ten traktuje się jak okres urlopu wychowawczego - w wymiarze do 6 lat.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego ustalają i świadczenia te wypłacają byłe zakłady pracy, a po likwidacji zakładu pracy - oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

4. W razie rozwiązania z pracownicą korzystającą z urlopu wychowawczego stosunku pracy z przyczyn określonych w ustawie, zakład pracy jest obowiązany stwierdzić w świadectwie pracy okres udzielonego jej urlopu wychowawczego. Jeżeli rozwiązanie stosunku pracy z powyższych przyczyn nastąpiło w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego pracownicy, zakład pracy - na żądanie pracownicy - jest obowiązany w świadectwie pracy stwierdzić ten fakt.

§ 16. W razie odbywania przez pracownicę kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania pracownicy w okresie korzystania przez nią z urlopu wychowawczego, mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 53 § 1 pkt 2 i art. 66 Kodeksu pracy.

§ 17. Zakład pracy jest obowiązany zatrudnić pracownicę po zakończeniu urlopu wychowawczego na stanowisku równorzędnym lub na innym stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom za wynagrodzeniem nie niższym od pobieranego przed tym urlopem.

§ 18. 1. Okres urlopu wychowawczego traktuje się - z zastrzeżeniem ust. 2 - jak okres zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym pracownica korzystała z tego urlopu.

2. Okresu urlopu wychowawczego nie wlicza się do okresu pracy:

1) wymaganego do zajmowania określonego stanowiska pracy zgodnie z obowiązującym taryfikatorem kwalifikacyjnym lub innymi przepisami,

2) przewidzianego w przepisach o zatrudnianiu absolwentów szkół wyższych,

3) pedagogicznej, wymaganej od nauczycieli i wychowawców przy nabywaniu przez nich uprawnień przewidzianych w przepisach szczególnych,

4) na stanowiskach asystenta i starszego asystenta w szkole wyższej.

§ 19. Okresy urlopu wychowawczego w wymiarze nie przekraczającym 6 lat uważa się za okres równorzędny z okresem zatrudnienia w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin oraz przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

§ 20. 1. Urlop wychowawczy trwający nie dłużej niż 1 miesiąc nie ogranicza uprawnień pracownicy do urlopu wypoczynkowego.

2. W razie korzystania z urlopu wychowawczego dłuższego niż 1 miesiąc pracownica nabywa z dniem podjęcia pracy prawo do urlopu wypoczynkowego za dany rok kalendarzowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca roku, z zaokrągleniem w górę części dnia urlopu.

3. W razie rozwiązania stosunku pracy w okresie urlopu wychowawczego lub z jego upływem za wypowiedzeniem dokonanym przez pracownicę lub na mocy porozumienia stron:

1) pracownicy nie przysługuje prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu nie wykorzystanego urlopu wypoczynkowego przewidzianego za rok kalendarzowy, w którym stosunek pracy został rozwiązany, chyba że nabyła ona prawo do tego urlopu przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego,

2) pracownicy, która podjęła pracę w danym zakładzie pracy w ciągu 3 miesięcy od ustania poprzedniego zatrudnienia, przysługuje w tym zakładzie pracy prawo do urlopu wypoczynkowego na zasadach określonych w ust. 1 i 2, chyba że pracownica nabyła prawo do tego urlopu przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego.

§ 21. Do nauczycielek zatrudnionych w szkołach, w których organizacja pracy przewiduje ferie szkolne, oraz do nauczycielek akademickich objętych przepisami u-stawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19. Nr 25, poz. 187 i Nr 31, poz. 214, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 35, poz. 182 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 197 i 198 i Nr 36, poz. 206) oraz ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385), zwanych dalej nauczycielkami, przepisy rozporządzenia stosuje się ze zmianami wynikającymi z § 22 do 24.

§ 22. 1. Z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego nauczycielka występuje do organu, który ją mianował lub zawarł z nią umowę o pracę.

2. Termin zakończenia urlopu wychowawczego powinien przypadać na dzień poprzedzający rozpoczęcie roku szkolnego.

3. Jeżeli jest to uzasadnione terminem zakończenia urlopu wychowawczego, jego wymiar i okres ulegają odpowiedniemu skróceniu, a na wniosek nauczycielki - odpowiedniemu przedłużeniu.

4. Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego powinien być zgłoszony przez nauczycielkę co najmniej na miesiąc przed wskazanym terminem rozpoczęcia urlopu.

5. Przepisy ust. 2 i 3 nie mają zastosowania, jeżeli urlop wychowawczy został udzielony nauczycielce w wymiarze nie przekraczającym miesiąca.

6. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio w wypadkach przewidzianych w § 1 ust. 5 i § 2.

§ 23. 1. Nauczycielka może zrezygnować z udzielonego jej urlopu wychowawczego:

1) w każdym czasie za zgodą organu określonego w § 22 ust. 1,

2) z początkiem roku szkolnego - po uprzednim zawiadomieniu organu określonego w § 22 ust. 1 co najmniej na 3 miesiące przed zamierzonym terminem podjęcia pracy.

2. Zasady i terminy określone w ust. 1 stosuje się do nauczycielek w wypadku, o którym mowa w § 13 ust. 1 zdanie drugie.

§ 24. 1. Nauczycielka nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z dniem rozpoczęcia ferii szkolnych (czasu wolnego od zajęć dydaktycznych), przypadających po zakończeniu urlopu wychowawczego; przepis § 20 ust. 1 i 2 nie ma zastosowania.

2. Nauczycielce, która w związku z przejściem na urlop wychowawczy nie mogła wykorzystać przypadającego w okresie letnich ferii szkolnych urlopu wypoczynkowego, do którego nabyła prawo - termin zakończenia urlopu wychowawczego powinien przypadać na koniec zajęć szkolnych.

§ 25. Przepis § 22 ust. 1 oraz § 23 ust. 1 pkt 1 stosuje się także do nauczycielek zatrudnionych w szkołach i w innych placówkach oświatowych i szkoleniowych, wychowawczych oraz opiekuńczo-wychowawczych, w których nie są przewidziane ferie szkolne.

§ 26. Przepisy § 18 i 19 stosuje się od dnia wejścia w życie rozporządzenia także:

1) do pracownic, które w okresie od dnia 8 czerwca 1968 r. do dnia wejścia w życie rozporządzenia korzystały z urlopu bezpłatnego, udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek opiekujących się małymi dziećmi,

2) odpowiednio do pracownic oraz innych osób, które korzystały z urlopu bezpłatnego w okresie od dnia 8 czerwca 1968 r. do dnia wejścia w życie rozporządzenia, jeżeli w myśl rozporządzenia byłyby uprawnione do urlopu wychowawczego.

Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 17 lipca 1981 r.

ZASADY USTALANIA WYSOKOŚCI DOCHODU RODZINY, OD KTÓREGO ZALEŻY PRAWO DO ZASIŁKU WYCHOWAWCZEGO

§ 1. 1. Przy ustalaniu prawa do zasiłku wychowawczego uwzględnia się dochody małżonka pracownicy i dzieci pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

2. Przeciętny miesięczny dochód rodziny stanowi sumę przeciętnych miesięcznych dochodów poszczególnych członków rodziny, o których mowa w ust. 1.

3. Jeżeli członek rodziny osiąga dochody z różnych źródeł, przeciętny miesięczny jego dochód stanowi sumę przeciętnych miesięcznych dochodów z poszczególnych źródeł.

§ 2. 1. Dochód przypadający na jedną osobę w rodzinie ustala się dzieląc łączną kwotę przeciętnego miesięcznego dochodu małżonka pracownicy oraz dzieci, które pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, przez liczbę członków rodziny: pracownicę, jej małżonka oraz dzieci i innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

2. Przez dzieci, o których mowa w ust. 1, rozumie się:

1) dzieci własne pracownicy, dzieci małżonka i dzieci przysposobione,

2) wnuki, rodzeństwo oraz inne dzieci, których opiekunem prawnym została ustanowiona pracownica lub jej małżonek,

3) dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej.

3. Przez innych członków rodziny, o których mowa w ust. 1, rozumie się osoby nie posiadające żadnych własnych dochodów i utrzymywane wyłącznie z dochodów rodziny, z którą pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.

4. Za członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym uważa się także:

1) małżonka przebywającego w domu pomocy społecznej, jeżeli za jego pobyt jest ponoszona odpłatność,

2) dzieci, o których mowa w ust. 2, przebywające:

a) w internacie szkolnym lub domu studenckim,

b) w zakładzie specjalnym, domu dziecka lub innej placówce opiekuńczo-wychowawczej nie zapewniających całkowitej opieki dziecku.

§ 3. 1. Do dochodu rodziny, od którego zależy prawo do zasiłku wychowawczego, wlicza się:

1) wynagrodzenia uzyskiwane:

a) w ramach stosunku pracy, w tym również spółdzielczego stosunku pracy oraz z tytułu umowy o pracę nakładczą,

b) z tytułu umowy agencyjnej, zlecenia i na warunkach zlecenia, umowy o dzieło, z tytułu wynajmu pokoi gościnnych oraz z tytułu współpracy przy wykonywaniu tych umów - w wysokości stanowiącej podstawę opodatkowania podatkiem od wynagrodzeń lub podatkiem wyrównawczym,

2) dochody z tytułu:

a) członkostwa spółdzielni, inne niż określone w pkt 1,

b) działalności twórczej lub artystycznej podlegającej podatkowi od wynagrodzeń - w wysokości stanowiącej podstawę opodatkowania tym podatkiem,

c) działalności gospodarczej, w tym również w zakresie wolnych zawodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, oraz współpracy przy prowadzeniu takiej działalności,

d) inne niż określone pod lit. c) dochody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym,

3) zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, z wyjątkiem zasiłków porodowych, pogrzebowych i wychowawczych,

4) zasiłki z Funduszu Pracy,

5) emerytury i renty wraz ze wszystkimi wzrostami i dodatkami, z wyjątkiem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych,

6) stypendia, z wyjątkiem wypłat za pozytywne wyniki w nauce,

7) zasiłki dla absolwentek szkół wyższych wychowujących dzieci,

8) alimenty i świadczenia z funduszu alimentacyjnego,

9) zasiłki stałe z pomocy społecznej.

2. Do dochodu rodziny nie wlicza się:

1) wynagrodzenia za pracę i zasiłków z ubezpieczenia społecznego, które pracownica otrzymywała przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego,

2) wynagrodzenia i zasiłków z ubezpieczenia społecznego z tytułu pracy wykonywanej w okresie urlopu wychowawczego na podstawie umowy o pracę nakładczą lub w ramach zakładowych zespołów gospodarczych,

3) wynagrodzenia lub innych dochodów z tytułu zatrudnienia wykonywanego w okresie urlopu wychowawczego w ramach stosunku pracy - w wymiarze nie przekraczającym połowy dotychczasowego wymiaru czasu pracy pracownicy,

4) dochodów z tytułu działalności zarobkowej wykonywanej w okresie urlopu wychowawczego na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o dzieło - jeżeli dochody te nie przekraczają przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej w roku ubiegłym,

5) wynagrodzenia pielęgniarek, położnych i salowych za pracę wykonywaną w okresie urlopu wychowawczego na podstawie umowy zlecenia w stacjonarnej opiece zdrowotnej i stacjonarnej opiece społecznej w dni powszednie na zmianach popołudniowych i nocnych, a w niedziele, święta i dodatkowe dni wolne od pracy - na wszystkich zmianach; przepis ten stosuje się do dnia 31 grudnia 1990 r.,

6) zasiłków:

a) dla członków rodzin żołnierzy i osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej, wypłacanych na podstawie przepisów o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej,

b) na utrzymanie członków rodzin kandydatów na żołnierzy zawodowych, wypłacanych na podstawie przepisów o uposażeniu żołnierzy,

7) zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz porodowych i pogrzebowych,

8) pomocy materialnej udzielanej przez państwo na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej,

9) alimentów świadczonych na rzecz członków rodziny nie pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

§ 4. 1. Za wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w uspołecznionym zakładzie pracy uważa się składniki wynagrodzenia uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zgodnie z przepisami o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, z tym że:

1) uwzględnia się również:

a) składniki wynagrodzenia (premie, dodatki) o charakterze periodycznym, które w myśl obowiązujących w zakładzie pracy przepisów o ich wypłacaniu przysługują w całości lub w części pod warunkiem nieopuszczenia przez pracownika pracy z powodu choroby,

b) dodatek transportowy (premię) dla pracowników Przedsiębiorstwa Państwowego "Polskie Koleje Państwowe",

c) wypłaty z funduszu załogi tworzonego z zysku do podziału,

d) wypłaty z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach,

e) honoraria,

f) świadczenia w naturze lub ekwiwalent za te świadczenia,

g) świadczenia wyrównawcze wypłacane ze środków zakładu pracy pracownikom, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,

2) nie uwzględnia się całkowitego wynagrodzenia za pracę: w niedziele, inne dni ustawowo wolne od pracy, a także w dodatkowe dni wolne od pracy.

2. Za dochód członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej uważa się dochód z tytułu pracy w spółdzielni i dochód za dostarczane produkty rolne oraz inne dochody członka spółdzielni i członków jego rodziny, osiągnięte w poprzednim roku obrachunkowym.

3. Za dochód z tytułu własności lub użytkowania indywidualnego gospodarstwa rolnego uważa się dochód ustalony w trybie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. Nr 52, poz. 268, z 1986 r. Nr 46, poz. 225, z 1988 r. Nr 1, poz. 1 oraz z 1989 r. Nr 7, poz. 45, Nr 10, poz. 53, Nr 35, poz. 192 i Nr 74, poz. 443).

4. Za dochód z tytułu własności lub prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej uważa się dochód ustalony w myśl przepisów o podatku rolnym od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej.

§ 5. 1. Za wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia oraz pracy nakładczej w nie uspołecznionym zakładzie pracy uważa się wynagrodzenie w wysokości stanowiącej podstawę opodatkowania podatkiem od wynagrodzeń lub podatkiem wyrównawczym.

2. Dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowych lub podatkami dochodowym i obrotowym przyjmuje się na podstawie oświadczenia.

3. Za dochód osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność zarobkową na własny rachunek uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.

§ 6. Jeżeli na cele ubezpieczenia społecznego jest przyjmowane wynagrodzenie zryczałtowane, wynagrodzenie takie przyjmuje się również przy ustalaniu dochodu rodziny.

§ 7. Za wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia za granicą na podstawie oddelegowania lub skierowania do pracy uważa się wynagrodzenie w dewizach lub w dewizach i w złotych.