Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie:

przewodniczący: M. Tyczka - prezes Trybunału Konstytucyjnego;

sędziowie: C. Bakalarski - sprawozdawca, T. Dybowski, A. Filcek, H. Groszyk, W. Łączkowski, M. Łabor-Soroka, L. Łukaszuk, R. Orzechowski, J. Zakrzewska, A. Zoll - sprawozdawca

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 2 maja 1990 r., w trybie art. 11a ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, Nr 73, poz. 436 oraz z 1990 r. Nr 3, poz. 16 i Nr 6, poz. 35) wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 29 listopada 1989 r. o powszechnie obowiązującą wykładnię przepisów art. 1 pkt 4 i art. 3 ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć niektórych przestępstw i wykroczeń (Dz. U. Nr 34, poz. 179) - dotyczącego wątpliwości:

1) jak należy rozumieć "zakres czasowy" dokonania występków przewidzianych w art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 maja 1 989 r., popełnionych przy przeciwdziałaniu strajkom lub akcjom protestacyjnym albo innym naruszeniom bezpieczeństwa lub porządku publicznego z powodów politycznych?

2) czy użyte w art. 1 pkt 4 powołanej ustawy wyrażenie "z powodów politycznych" odnosi się do naruszeń bezpieczeństwa lub porządku publicznego, czy też motywów podjęcia przeciwdziałania strajkom, akcjom protestacyjnym albo innym naruszeniom bezpieczeństwa lub porządku publicznego?

3) czy na podstawie art. 3 powołanej ustawy jest dopuszczalne umorzenie postępowania karnego, mimo że sprawcy występków podlegających umorzeniu na mocy tego przepisu nie zostali wykryci?

ustalił:

1. Art. 1 pkt 4 powołanej ustawy obejmuje tylko występki popełnione bądź przy przeciwstawianiu się strajkom lub akcjom protestacyjnym albo innym naruszeniom bezpieczeństwa lub porządku publicznego z powodów politycznych, bądź przy bezpośrednim zapobieganiu tym zdarzeniom. Art. 1 pkt 4 nie obejmuje występków popełnionych po ustaniu zdarzeń, o których mowa w tym przepisie, występków popełnionych na szkodę uczestnika tych zdarzeń po uniemożliwieniu mu dalszego w nich uczestnictwa, a także popełnionych przy okazji tych przeciwdziałań.

2. Powody polityczne, o których mowa w art. 1 pkt 4 powołanej ustawy, odnoszą się do innych niż strajki lub akcje protestacyjne naruszeń bezpieczeństwa lub porządku publicznego, którym przeciwdziałali sprawcy występków objętych abolicją.

3. Do zastosowania abolicji (art. 3) konieczne jest ustalenie zarówno znamion przedmiotowych, jak i podmiotowych występków, o których mowa w art. 1 powołanej ustawy. W szczególności niezbędne jest ustalenie powodów politycznych naruszenia porządku prawnego, przy czym ustalenie to w przypadku przestępstw określonych w art. 1 pkt 1 część pierwsza lub w pkt 2 zależne jest od konkretnych motywów, którymi kierował się sprawca występku. Natomiast w przypadku występków określonych w art. 1 pkt 1 część druga oraz w pkt 3 i 4 motywy polityczne wynikają z charakteru określonych w tych przepisach występków. W konsekwencji więc umorzenie postępowania na podstawie art. 3 powołanej ustawy jest możliwe bez ustalenia sprawcy, gdy dotyczy występków określonych w art. 1 pkt 1 tejże ustawy popełnionych w związku ze strajkiem lub akcją protestacyjną oraz w art. 1 pkt 3 i 4, chyba że z okoliczności sprawy wynika, że sprawca nie działał z powodów politycznych. Gdy umorzenie dotyczy pozostałych występków objętych art. 1, wymagane jest ustalenie sprawcy, chyba że z okoliczności sprawy wynika, iż popełnił on występek z powodów politycznych.