Akt prawny
archiwalny
Wersja archiwalna od 2002-12-20 do 2003-01-01
Wersja archiwalna od 2002-12-20 do 2003-01-01
archiwalny
USTAWA
z dnia 12 czerwca 1975 r.
o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
z dnia 12 czerwca 1975 r. (Dz.U. z 1975 r., Nr 20, poz. 105)
t.j. z dnia 1 czerwca 1983 r. (Dz.U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144)
(ostatnia zmiana: M.P. z 2002 r., Nr 60, poz. 844) Pokaż wszystkie zmiany
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. [Zakres regulacji] [1] Świadczenia określone ustawą przysługują pracownikom, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej oraz członkom rodzin pracowników zmarłych wskutek takiego wypadku lub choroby.
Art. 2. [Rodzaje świadczeń] Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych obejmują:
1) jednorazowe odszkodowanie - dla pracownika, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
2) jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty,
3) świadczenia wyrównawcze - dla pracownika, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
4) rentę inwalidzką - dla pracownika, który stał się inwalidą,
41) rentę szkoleniową dla pracownika, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie,
5) rentę rodzinną - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty,
6) odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy - dla pracownika lub dla członków rodziny,
7) nieodpłatne świadczenia lecznicze, położnicze i rehabilitacyjne, zaopatrzenie w leki bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością na zasadach i w zakresie określonych w odrębnej ustawie, przedmioty ortopedyczne, protezy, środki pomocnicze oraz prawo do przysposobienia zawodowego i innych świadczeń w naturze - dla pracownika lub rencisty oraz dla członków rodzin tych osób.
Art. 3. [Związek z zatrudnieniem] 1. Świadczenia określone ustawą przysługują z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w związku z zatrudnieniem pracownika na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
2. Świadczenia określone ustawą przysługują również z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w związku z zatrudnieniem za granicą obywateli polskich delegowanych lub skierowanych do pracy za granicą w polskich misjach dyplomatycznych, urzędach konsularnych lub w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach.
Art. 4. [Wyłączenie stosowania przepisów ustawy] Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) obywateli państw obcych zatrudnionych w obcych misjach dyplomatycznych, urzędach konsularnych lub w międzynarodowych instytucjach i nie mających w Polsce stałego pobytu, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej,
2) osoby zatrudnionej w zakładzie pracy prowadzonym przez jej małżonka,
3) osób zatrudnionych w zakładzie pracy prowadzonym przez ich najbliższego krewnego lub powinowatego na własny lub wspólny rachunek, jeżeli podlegają jako osoby współpracujące -ubezpieczeniu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników lub innych przepisów o ubezpieczeniu osób współpracujących.
Art. 5. [Osoby zatrudnione u krewnych lub powinowatych] 1. Osoby zatrudnione przez najbliższego krewnego lub powinowatego i nie podlegające ubezpieczeniu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników lub innych przepisów o ubezpieczeniu osób współpracujących mają prawo do świadczeń określonych ustawą, jeżeli:
1) nie pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym,
2) zgłoszone zostały do ubezpieczenia społecznego przed wypadkiem przy pracy lub przed stwierdzeniem choroby zawodowej,
2. Za najbliższego krewnego lub powinowatego w rozumieniu ust. 1 uważa się dziecko własne, przysposobione, dziecko obce przyjęte na wychowanie, pasierba, rodziców, osobę przysposabiającą, ojczyma, macochę, wnuki, dziadków, rodzeństwo, teściów, zięcia, synową, szwagra i szwagierkę.
Art. 6. [Definicja wypadku przy pracy] 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia,
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
2. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się - w zakresie uprawnień do świadczeń - wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie trwania podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w związku z wykonaniem powierzonych mu zadań,
2) w związku z odbywaniem służby w zakładowych i resortowych formacjach samoobrony albo w związku z przynależnością do obowiązkowej lub ochotniczej straży pożarnej działającej w zakładzie pracy,
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie pracy organizacje polityczne lub zawodowe lub uczestnicząc w organizowanych przez nie czynach społecznych.
3. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
4. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
5. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Art. 7. [Choroby zawodowe] Za choroby zawodowe uprawniające do świadczeń przewidzianych w ustawie uważa się choroby określone przepisami wydanymi na podstawie art. 231 pkt 2 Kodeksu pracy.
Art. 8. [Wyłączenie prawa do świadczeń] 1. Świadczenia określone w ustawie nie przysługują pracownikowi, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione przez zakład pracy naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
2. Świadczenia określone w ustawie nie przysługują również pracownikowi, który będąc w stanie nietrzeźwości przyczynił się w znacznym stopniu do wypadku przy pracy.
3. Jeżeli z okoliczności wypadku wynika, że pracownik znajdował się w stanie nietrzeźwości, zakład pracy lub inny właściwy organ kieruje pracownika na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie. Pracownik jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie się uniemożliwiające jego przeprowadzenie zostaną przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku ocenione z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy.
Rozdział 2
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
Art. 9. [Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu] 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne.
2. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy.
3. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający sześć miesięcy, mogące jednak ulec poprawie.
4. Nie uznaje się za długotrwały uszczerbek następstw chorób zawodowych powodujących uszczerbek na zdrowiu poniżej 10 %, jeżeli upośledzenie czynności organizmu może ulec poprawie.
Art. 10. [Wysokość odszkodowania] 1. Odszkodowanie przysługuje w wysokości 445,20 zł [2] za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, nie mniej jednak niż 1 664,40 zł [3] .
2. Odszkodowanie ustalone w myśl ust. 1 zwiększa się o kwotę 8 237,50 zł [4] , jeżeli pracownik wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej został zaliczony do I grupy inwalidów.
Art. 11. [Zwiększenie odszkodowania] 1. Odszkodowanie ulega proporcjonalnemu zwiększeniu, jeżeli stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 % w stosunku do tego, który był podstawą przyznania odszkodowania.
2. Odszkodowanie ulega ponadto zwiększeniu o kwotę 8 237,50 zł [5] , jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej pracownik lub rencista został zaliczony do I grupy inwalidów.
Rozdział 3
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika lub rencisty
Art. 12. [Uprawnieni członkowie rodziny] 1. Członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty pobierającego rentę inwalidzką na podstawie niniejszej ustawy.
2. Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są:
1) małżonek, z zastrzeżeniem ust. 3,
2) dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo, spełniające w dniu śmierci pracownika warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej,
3) rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci pracownika lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli pracownik przyczyniał się w znacznym stopniu do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.
3. Odszkodowanie nie przysługuje małżonkowi, jeżeli ze względu na odrębne prowadzenie gospodarstwa domowego i długotrwały brak wspólności małżeńskiej przyznanie odszkodowania byłoby społecznie nieuzasadnione.
4. Odszkodowanie przysługuje niezależnie od zasiłku pogrzebowego, odprawy oraz innych świadczeń przysługujących na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 13. [Wysokość odszkodowania] 1. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego pracownika lub rencisty, przysługuje ono w wysokości:
1) 41 163,00 zł [6] - gdy uprawnionym jest małżonek lub dziecko,
2) 21 327,30 zł [7] - gdy uprawnionym jest inny członek rodziny.
2. Jeżeli do odszkodowania uprawnieni są równocześnie:
1) małżonek i jedno lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 8 237,50 zł [8] na każde dziecko,
2) dwoje lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 8 237,50 zł [9] na drugie i każde następne dziecko.
3. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w wysokości 8 237,50 zł [10] , niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom w myśl ust. 1 pkt 1 lub ust. 2.
4. Jeżeli do odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w ust. 1 pkt 2, zwiększonej o 8 237,50 zł [11] na drugiego i każdego następnego uprawnionego.
5. Kwotę odszkodowania ustaloną w myśl ust. 2 lub 4 dzieli się w równych częściach między uprawnionych.
Art. 14. [Zmniejszenie odszkodowania] Odszkodowanie należne rodzinie zmniejsza się o kwotę odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wypłaconego pracownikowi.
Rozdział 4
Świadczenia wyrównawcze
Art. 15. [Prawo do świadczenia wyrównawczego] 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu co najmniej w 20 % i osiąga wynagrodzenie zmniejszone co najmniej o 10 %, przysługuje świadczenie wyrównawcze.
2. Świadczenie wyrównawcze nie przysługuje, jeżeli z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu pracownik pobiera rentę inwalidzką.
Art. 16. [Wysokość świadczenia wyrównawczego] 1. Świadczenie wyrównawcze stanowi różnicę między wynagrodzeniem z okresu przed powstaniem stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu a wynagrodzeniem z okresu po powstaniu tego uszczerbku; nie może jednak przekraczać 30 % wynagrodzenia z okresu przed powstaniem uszczerbku na zdrowiu.
2. Podstawę wymiaru świadczenia wyrównawczego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu sześciu miesięcy, obliczone w sposób określony przepisami o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Art. 17. [Okres wypłaty] 1. Świadczenie wyrównawcze wypłaca się przez okres pracy nie dłuższy niż trzy lata.
2. Do okresu trzyletniego, o którym mowa w ust. 1, wlicza się okresy pobierania:
1) dodatku wyrównawczego na podstawie art. 217 § 3 Kodeksu pracy,
2) zasiłku wyrównawczego na podstawie przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Rozdział 5
Renta inwalidzka
Art. 18. [Rodzaje rent] 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stał się niezdolny do pracy, przysługuje:
1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,
2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.
2. Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.
3. Pracownikowi, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przez 6 miesięcy; okres ten ulega wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej niż o 30 miesięcy.
4. Przedłużenie prawa do renty, o którym mowa w ust. 3, następuje na podstawie wniosku starosty.
Art. 19. [Wysokość renty] Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustala się zgodnie z zasadami przewidzianymi dla rent z tytułu niezdolności do pracy w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że:
1) renta nie może być niższa niż:
a) 80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
b) 60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
2) renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy jej wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowana jest skutkami wypadku lub choroby zawodowej,
3) renta, o której mowa w pkt 1 i 2, nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 22. [Świadczenia wypadkowe] 1. Osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej przysługują:
1) dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.
2) nieodpłatne świadczenia lecznicze, położnicze i rehabilitacyjne, zaopatrzenie w leki bezpłatnie za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością na zasadach i w zakresie określonych w odrębnej ustawie, przedmioty ortopedyczne, protezy, środki pomocnicze oraz pobyt w domu pomocy społecznej na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin; świadczenia te przysługują również członkom rodziny osoby uprawnionej do renty inwalidzkiej,
3) prawo do przysposobienia zawodowego na zasadach określonych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w drodze rozporządzenia.
2. Pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy lub zapadł na chorobę zawodową, a nie jest uprawniony do renty inwalidzkiej, ma prawo do świadczeń określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 w zakresie niezbędnym do leczenia następstw tego wypadku lub choroby.
Art. 24. [Zbieg prawa do świadczeń] 1. Osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej na podstawie niniejszej ustawy oraz do emerytury na podstawie innych przepisów wypłaca się zależnie od jej wyboru:
1) przysługującą rentę inwalidzką powiększoną o połowę emerytury albo
2) emeryturę powiększoną o połowę renty inwalidzkiej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby, która nabyła prawo do renty w zamian za gospodarstwo rolne przekazane na własność Państwa.
2a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby pobierającej uposażenie w stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek.
3. W przypadkach nie wymienionych w ust. 1 i 2 osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej na podstawie niniejszej ustawy oraz do innych świadczeń o charakterze rentowym wypłaca się jedno świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane.
3a. Przepisy ust. 3 stosuje się odpowiednio do osoby pobierającej uposażenie w stanie spoczynku przyznane z powodu choroby lub utraty sił albo uposażenie rodzinne.
Art. 25. [Stosowanie odrębnych przepisów] W sprawach renty inwalidzkiej, nie uregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się odpowiednio przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin dotyczące:
1) postępowania w sprawach rent,
2) orzekania o inwalidztwie,
3) powstania i ustania prawa do rent oraz zasad ich wypłaty,
4) zwrotu nieprawnie pobranych rent i potrąceń,
5) zawieszania prawa do rent na czas pobytu za granicą,
6) zasiłku pogrzebowego.
Art. 25a. [Wyłączenie zawieszalności] 1. Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie ulega zawieszeniu ani zmniejszeniu w razie osiągania przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1-4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118).
2. Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu, o którym mowa w ust. 1, bez względu na wysokość tego przychodu.
Rozdział 6
Renta rodzinna
Art. 26. [Prawo do renty] 1. Członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje renta rodzinna. Renta ta przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty pobierającego rentę inwalidzką na podstawie niniejszej ustawy.
2. Członkami rodziny pracownika lub rencisty uprawnionymi do renty rodzinnej są małżonek, dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo, rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha, jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej (wdowiej) w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, które miały zastosowanie do pracownika przed jego śmiercią.
Art. 27. [Wysokość renty] 1. Wysokość renty rodzinnej ustala się zgodnie z zasadami przewidzianymi dla rent rodzinnych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że renta rodzinna nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej renty rodzinnej ustalonej i podwyższonej zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2. Przepisy art. 25a stosuje się odpowiednio.
Art. 28. [Śmierć rencisty] Członkom rodziny rencisty pobierającego rentę inwalidzką na podstawie niniejszej ustawy, który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, przysługuje renta rodzinna w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, które miały zastosowanie do pracownika przed jego śmiercią.
Art. 29. [Stosowanie odrębnych przepisów] W sprawach renty rodzinnej nie uregulowanych niniejszą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin:
1) wymienione w art. 25 niniejszej ustawy,
2) (skreślony).
Rozdział 7
Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy
Art. 30. [Prawo do odszkodowania] 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy doznał uszczerbku na zdrowiu, uzasadniającego prawo do świadczeń określonych w ustawie lub do świadczeń z tytułu czasowej niezdolności do pracy, przysługuje odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy.
2. W razie śmierci pracownika wskutek wypadku przy pracy odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje członkom rodziny uprawnionym do jednorazowego odszkodowania.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do pojazdów mechanicznych.
Art. 31. [Wysokość odszkodowania] 1. W razie utraty lub całkowitego zniszczenia przedmiotów odszkodowanie ustala się według ceny zakupu obowiązującej w czasie ustalania odszkodowania z uwzględnieniem stopnia zużycia przedmiotów.
2. W razie uszkodzenia przedmiotów odszkodowanie stanowi równowartość przywrócenia ich do stanu sprzed wypadku. Jeżeli jednak stopień uszkodzenia jest znaczny albo koszt naprawy przekroczyłby wartość uszkodzonego przedmiotu, wypłaca się odszkodowanie w wysokości określonej w ust. 1.
3. Wysokość odszkodowania, o którym mowa w ust. 1, ustala kierownik zakładu pracy w porozumieniu z zakładową organizacją związkową.
Rozdział 8
Postępowanie w sprawie świadczeń i ich wypłata
Art. 32. [Podmioty wypłacające odszkodowanie] 1. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci przysługuje:
1) [12] (utracił moc).
2) [13] pracownikom nie uspołecznionych zakładów pracy i członkom ich rodzin - od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
2. Za zakład pracy, od którego przysługuje odszkodowanie, uważa się:
1) w razie wypadku przy pracy - zakład zatrudniający pracownika w czasie wypadku przy pracy,
2) w razie choroby zawodowej - zakład zatrudniający pracownika w czasie, kiedy stwierdzono stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu. Jeżeli w czasie pracy w tym zakładzie pracownik nie był narażony na powstanie lub nawrót choroby zawodowej, świadczenia te przysługują od ostatniego zakładu pracy, w którym narażenie takie występowało.
Art. 33. [Wypłata rent] Renty inwalidzkie i renty rodzinne przysługują od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a osobom objętym przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin - od kolejowych jednostek organizacyjnych właściwych do spraw rent.
Art. 34. [Wypłata świadczeń i odszkodowań] Świadczenia wyrównawcze i odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy przysługują od zakładu pracy, o którym mowa wart. 32 ust. 2 .
Art. 35. [Wniosek uprawnionego] 1. Świadczenia przyznaje się na wniosek pracownika, a w razie śmierci pracownika lub rencisty - na wniosek członków rodziny uprawnionych do tych świadczeń.
2. Wniosek może zgłosić w imieniu uprawnionego również jego pełnomocnik lub przedstawiciel związku zawodowego.
Art. 36. [Ustalenia dotyczące wypadku przy pracy, stwierdzenie choroby zawodowej] Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy oraz stwierdzenie choroby zawodowej następuje w trybie określonym przepisami wydanymi na podstawie art. 231 Kodeksu pracy.
Art. 37. [Komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia] Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustalają komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia. Komisje te ustalają również inwalidztwo oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, a także związek śmierci pracownika lub rencisty z takim wypadkiem lub chorobą.
Art. 38. [Delegacja] Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Minister Zdrowia i Opieki Społecznej określą w porozumieniu z Ministrem Finansów w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu oraz tryb postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku,
2) szczegółowe zasady i tryb wypłacania świadczeń określonych wart. 9, 12, 15 i 30.
Art. 39. [Rozstrzyganie sporów o świadczenia] 1. Spory o świadczenia przysługujące od zakładów pracy rozpatrują organy właściwe do rozstrzygania sporów ze stosunku pracy.
2. Spory o świadczenia przysługujące od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz od właściwych do spraw zaopatrzenia emerytalnego kolejowych jednostek organizacyjnych podlegają rozpatrzeniu w trybie określonym dla rozpatrywania odwołań od decyzji w sprawach emerytur i rent.
Rozdział 9
Przepisy szczególne
Art. 41. [Wypadek w drodze do lub z pracy] 1. Pracownikowi, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, przysługuje:
1) jednorazowe odszkodowanie - w razie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
2) renta inwalidzka - w razie zaliczenia do jednej z grup inwalidów.
2. Członkom rodziny pracownika lub rencisty pobierającego rentę z tytułu wypadku określonego w ust. 1, który zmarł wskutek takiego wypadku przysługuje:
1) jednorazowe odszkodowanie,
2) renta rodzinna.
3. Świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługują na warunkach i w wysokości określonych przepisami niniejszej ustawy.
4. Świadczenia z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy przysługują od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
5. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych określi w drodze rozporządzenia zasady uznawania wypadków za wypadki w drodze do pracy lub z pracy oraz tryb przyznawania i wypłaty świadczeń z tytułu tych wypadków.
Art. 42. [Stosowanie przepisów ustawy] Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio również do:
1) osób wykonujących pracę nakładczą, które spełniają warunki wymagane do uznania ich za pracowników w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin,
2) adwokatów z tytułu pracy w zespołach adwokackich,
3) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz innych osób zatrudnionych w tych spółdzielniach i wynagradzanych według zasad dotyczących członków spółdzielni.
Art. 43. [Delegacja] Rada Ministrów może określić w drodze rozporządzenia zasady przyznawania wszystkich lub niektórych świadczeń przewidzianych w ustawie:
1) pracownikom, którzy ulegli wypadkowi w okolicznościach innych niż określone wart. 6,
2) pracownikom, którzy ulegli wypadkowi lub zachorowali na chorobę zawodową w innym zatrudnieniu za granicą niż określone wart. 3 ust. 2,
3) niektórym grupom osób nie będących pracownikami.
Art. 45. [Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków] 1. Uspołecznione zakłady pracy mogą zawierać umowy ubezpieczenia w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków, jak też ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone wypadkiem przy pracy.
2. (skreślony).
Art. 46. [Delegacja] Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady i tryb pokrywania przez zakłady pracy wydatków na świadczenia określone ustawą.
Art. 47. [Delegacja] Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia podwyższać świadczenia określone w ustawie.
Rozdział 10
Przepisy przejściowe
Art. 49. [Stosowanie przepisów ustawy] 1. Przepisy ustawy stosuje się do spraw o świadczenia z tytułu wypadków przy pracy oraz wypadków w drodze do pracy lub z pracy, które nastąpiły począwszy od dnia wejścia w życie ustawy. Dotyczy to także świadczeń z tytułu chorób zawodowych, jeżeli uszczerbek na zdrowiu spowodowany taką chorobą został stwierdzony począwszy od daty wejścia w życie ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Do spraw o świadczenia z tytułu wypadków, które nastąpiły przed dniem wejścia w życie ustawy, oraz z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego chorobą zawodową, a stwierdzonego przed tą datą, stosuje się, z uwzględnieniem art. 50, przepisy obowiązujące w dniu, w którym nastąpił wypadek lub w którym stwierdzono uszczerbek na zdrowiu spowodowany chorobą zawodową.
3. Do spraw o świadczenia z tytułu uszczerbku na zdrowiu stwierdzonego po wejściu w życie ustawy, a spowodowanego chorobą zawodową powstałą w zatrudnieniu narażającym na tę chorobę, które ustało przed wejściem w życie ustawy, stosuje się przepisy obowiązujące w dniu ustania tego zatrudnienia.
Art. 50. [Świadczenia przyznane na podstawie dotychczasowych przepisów] 1. Renty inwalidzkie i renty rodzinne, przyznane na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 8 i z 1972 r. Nr 27, poz. 191), podlegają podwyższeniu z urzędu w myśl przepisów niniejszej ustawy.
2. Przepis art. 24 stosuje się również do osób uprawnionych do rent inwalidzkich na podstawie ustawy powołanej w ust. 1 na wniosek tych osób.
3. Prawo do rent rodzinnych przyznanych na podstawie ustawy powołanej w ust. 1, zawieszone wskutek osiągania przez osoby uprawnione zarobków z tytułu zatrudnienia lub dochodów z innych źródeł, podlega przywróceniu na wniosek tych osób.
4. Odszkodowania przyznane na podstawie ustawy powołanej w ust. 1 podlegają podwyższeniu tylko w razie takiego pogorszenia się stanu zdrowia, o jakim jest mowa w art. 11. Proporcjonalne zwiększenie odszkodowania z powodu zwiększenia się stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje w wysokości 445,20 zł [14] za każdy procent uszczerbku przewyższający procent, według którego ustalone było odszkodowanie.
Rozdział 11
Przepisy końcowe
Art. 51. [Przepisy uchylone] Traci moc ustawa z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 8 oraz z 1972 r. Nr 27, poz. 191).
[1] Ustawa traci moc 1 stycznia 2003 r. na podstawie art. 61 pkt 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673).
[2] Kwota ustalona na podstawie pkt 1 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[3] Kwota ustalona na podstawie pkt 1 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[4] Kwota ustalona na podstawie pkt 2 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[5] Kwota ustalona na podstawie pkt 2 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[6] Kwota ustalona na podstawie pkt 4 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[7] Kwota ustalona na podstawie pkt 5 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[8] Kwota ustalona na podstawie pkt 6 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[9] Kwota ustalona na podstawie pkt 6 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[10] Kwota ustalona na podstawie pkt 6 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[11] Kwota ustalona na podstawie pkt 6 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
[12] Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 kwietnia 2002 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 713) art. 32 ust. 1 pkt 1 jest niezgodny z art. 2 oraz z art. 32 Konstytucji RP przez to, że wprowadza nierówne traktowanie pracodawców oraz osób uprawnionych do odszkodowania. Art. 32 ust. 1 pkt 1 utracił moc 19 czerwca 2002 r.
[13] Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 kwietnia 2002 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 713) art. 32 ust. 1 pkt 2 w części, w której ogranicza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych tylko do pracowników nieuspołecznionych zakładów pracy i członków ich rodzin, jest niezgodny z art. 2 oraz z art. 32 Konstytucji RP.
[14] Kwota ustalona na podstawie pkt 3 obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie podwyższenia kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (M.P. Nr 60, poz. 844). Obowiązuje od 20 grudnia 2002 r.
