Komentarz do VAT 2024 - Art. 88
I. Uwagi wstępne
[Sposób interpretacji] Komentowany artykuł zawiera przepisy określające przypadki, w których wyłączone jest prawo do obniżania kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego. Zważywszy, że przepisy te określają odstępstwa od fundamentalnej cechy VAT, jaką jest jego neutralność dla podatników, należy je interpretować ściśle. W szczególności nie jest dopuszczalna interpretacja przepisów art. 88 ustawy o VAT w sposób prowadzący do rozszerzania zakresu wyłączeń prawa do odliczenia, a tym samym ograniczająca zakres przysługującego podatnikom prawa do odliczenia.
II. Zakupy usług noclegowych i gastronomicznych [art. 88 ust. 1 pkt 4]
[Zakres wyłączenia] Na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych. Wyjątek stanowi:
1) nabycie gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób (zob. art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy o VAT),
2) nabycie usług noclegowych nabywanych w celu ich odprzedaży, opodatkowanych u tego podatnika na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT (zob. art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. c ustawy o VAT).
Zakres wyłączenia wynikającego z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT przez pewien czas budził wątpliwości. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 kwietnia 2017 r. (sygn. I FSK 1637/15) orzekł bowiem, że:
(...) implementujący art. 176 Dyrektywy Rady 2006/112/WE (...) art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (...), stanowiący zakaz odliczania podatku naliczonego od wydatków poniesionych na nabycie usług noclegowych i gastronomicznych (z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób), nie ma zastosowania w przypadku nabycia tych usług na cele „ściśle związane z działalnością gospodarczą” podatnika.
Stanowisko to zdezaktualizował wyrok TSUE z 2 maja 2019 r. w sprawie C-225/18, z którego wynika, że komentowane wyłączenie jest co do zasady zgodne z przepisami unijnymi. W konsekwencji wbrew stanowisku zajętemu przez NSA nabycie usług noclegowych na cele ściśle związane z działalnością gospodarczą podatnika nie uprawnia najczęściej tego podatnika do odliczania podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakupy usług noclegowych.