Komentarz do VAT 2023 - Art. 108a

I. Uwagi wstępne

[Zakres przedmiotowy] Komentowany artykuł został dodany 1 lipca 2018 r. Zawiera on przepisy określające tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Jego istotą jest rozdzielenie płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że część zapłaty odpowiadająca:

● wartości sprzedaży netto – jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy,

● kwocie VAT – jest płacona na specjalne konto dostawcy (tzw. rachunek VAT), którego środkami dostawca może dysponować w bardzo ograniczony sposób (więcej na temat rachunku VAT – zob. komentarz do art. 2 ustawy o VAT).

Dzięki temu dostawca – zważywszy, że nie otrzymuje całej kwoty brutto od nabywcy na swój „zwykły” rachunek bankowy – nie może w przypadku przeprowadzenia transakcji gospodarczej, mającej na celu wyłudzenie VAT, szybko zniknąć, zatrzymując dla siebie należny podatek.

[Zmiana od 1 lipca 2023 r.] Z dniem 1 lipca 2023 r. nowe brzmienie otrzymał art. 108a ust. 6 ustawy o VAT. Zmiana miała na celu uregulowanie kwestii uwolnienia się od odpowiedzialności solidarnej przez osoby trzecie w sytuacji otrzymania przez nie płatności na rachunek VAT.

II. Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności [art. 108a ust. 1 i 2–6]

[Prawo i obowiązek stosowania] Do 31 października 2019 r. korzystanie z mechanizmu podzielonej płatności było zawsze dobrowolne, tzn. było uprawnieniem podatników, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą VAT (zob. art. 108a ust. 1 ustawy o VAT). W istniejącym wówczas stanie prawnym podatnicy otrzymujący fakturę z wykazaną kwotą VAT zawsze mieli wybór, czy opłacić ją z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności, czy w inny sposób.

Z dniem 1 listopada 2019 r. częściowo się to zmieniło, gdyż dodane zostały przepisy określające obowiązkowe stosowanie mechanizmu podzielonej płatności. Od tego dnia stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest niekiedy obowiązkiem podatników otrzymujących fakturę z wykazaną kwotą VAT. Więcej na ten temat – zob. komentarz do dodanych art. 108a ust. 1a–1e, 7 i 8 ustawy o VAT.