Komentarz do ustawy o CIT 2023 - Art. 5

I. Uwagi wstępne

[Zakres przepisu] Komentowany artykuł dotyczy w rzeczywistości reguł alokowania przychodów i kosztów ze źródła prowadzenia działalności gospodarczej, które samo w sobie nie prowadzi do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w miejscu uzyskiwania przychodów. Przy tym jest to źródło, w którego powstaniu muszą uczestniczyć co najmniej dwa podmioty, a co najmniej jeden z nich musi być podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Przepis wyróżnia następujące źródła takich przychodów i kosztów:

a) spółki niebędące osobą prawną,

b) wspólna własność,

c) wspólne przedsięwzięcie,

d) wspólne posiadanie lub wspólne użytkowanie rzeczy lub praw majątkowych.

W punkcie III komentująca przedstawia podstawowe informacje o wymienionych formach prowadzenia działalności lub uczestniczenia w niej.

II. Źródła podmiotowo-przedmiotowe przychodów [art. 5 ust. 1 zd. 1]

[Spółki osobowe i umowy wspólnego przedsięwzięcia] Podatnik podatku dochodowego od osób prawnych może być uczestnikiem przedsięwzięć gospodarczych, które same nie tworzą podmiotów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych – nie są podatnikami w rozumieniu art. 1 ustawy o CIT. Jednakże prowadzenie działalności w tych formach prowadzi do uzyskiwania efektów zarobkowych – uzyskiwania przychodów i ponoszenia kosztów. W zależności od sposobu prowadzenia takiej działalności mogą przybierać one mniej lub bardziej sformalizowane postaci.

III. Spółki osobowe

Do kategorii spółek niebędących osobą prawną należą spółki inne niż określone w art. 4a pkt 21 ustawy o CIT, tj. spółki cywilne, określone spółki jawne oraz spółki partnerskie. Od 1 stycznia 2014 r. do tej kategorii nie należy zaliczać spółek komandytowo-akcyjnych, ponieważ stały się one od tej daty samodzielnymi podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Podobnie, od 1 stycznia 2021 r. (w niektórych przypadkach od 1 maja 2021 r.) do tej kategorii nie zaliczają się spółki komandytowe ani wybrane spółki jawne, które stały się podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. W przypadku tych ostatnich spółek mamy więc do czynienia z niespójnością ustawową, ponieważ w rozumieniu k.s.h. pozostały one spółkami osobowymi. Tymczasem w rozumieniu ustawy o CIT spółki komandytowo-akcyjne, spółki komandytowe i niektóre spółki jawne otrzymały cechy podmiotowości podatkowej – stały się podatnikami. W dalszej części działu III komentująca przedstawi najważniejsze postanowienia regulacji prawa handlowego odnoszące się do tych form działalności.