Komentarz do VAT 2022 - Art. 109

I. Uwagi wstępne

1

[Dwa rodzaje ewidencji] Komentowany artykuł nakłada na większość podatników VAT obowiązek prowadzenia ewidencji. Jego przepisy przewidują przy tym dwa rodzaje ewidencji, tj. ewidencję uproszczoną, prowadzoną przez podatników korzystających z tzw. zwolnienia podmiotowego (zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT) oraz ewidencję pełną, prowadzoną przez pozostałych podatników.

2

[Podatnicy, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji] Nie wszyscy podatnicy muszą prowadzić ewidencję. Obowiązku takiego nie mają:

● rolnicy ryczałtowi (wynika to wprost z art. 117 pkt 2 ustawy o VAT) oraz

● podatnicy wykonujący wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT lub rozporządzenia w sprawie zwolnień od VAT. Wniosek taki płynie z zestawienia przepisów art. 109 ustawy o VAT, które wyłączają obowiązek prowadzenia pełnej ewidencji VAT przez takich podatników (zob. art. 109 ust. 3 ustawy o VAT), a jednocześnie nakładają obowiązek prowadzenia ewidencji uproszczonej tylko na podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego (zob. art. 109 ust. 1 ustawy o VAT).

3

[Upoważnienia do wydania przepisów wykonawczych] Delegacje ustawowe określone przepisami art. 109 ust. 12 i 13 ustawy o VAT mają charakter fakultatywny. Dotychczas na ich podstawie nie zostały wydane przepisy wykonawcze.

Natomiast na podstawie art. 109 ust. 14 ustawy o VAT wydane zostało rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach VAT i w ewidencji VAT.

4

Z dniem 1 stycznia 2022 r. do art. 109 ustawy o VAT dodane zostały ust. 11f i ust. 15. Pierwszy z tych przepisów określił obowiązek prowadzenia szczególnej ewidencji przez podatników dokonujących dostaw towarów w systemie TAX FREE, natomiast drugi zawiera delegację ustawową do określenia szczegółowych danych, jakie powinna zawierać ta ewidencja oraz sposobu jej prowadzenia. Dodanie tych przepisów związane było z wprowadzonymi z początkiem 2022 r. zmianami w przepisach w zakresie systemu zwrotu podatku VAT podróżnym (zob. również komentarz do art. 126 i nast. ustawy o VAT).