VAT 2019/2020. Komentarz - Art. 86

I. Uwagi wstępne

[Neutralność podatku VAT] Jedną z cech konstrukcyjnych VAT jest jego neutralność dla podatników. Koszt tego podatku ponoszą - przynajmniej z założenia - konsumenci. Neutralność VAT jest osiągana przez przysługujące podatnikom prawo do obniżania kwot podatku należnego o poniesiony koszt podatku naliczonego. Komentowany artykuł określa najważniejsze zasady, na jakich prawo to przysługuje podatnikom.

[Kluczowy charakter instytucji prawa do odliczenia] Prawo do obniżania kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (w skrócie nazywane prawem do odliczania podatku naliczonego) jest instytucją kluczową dla całego systemu VAT. System odliczeń ma na celu całkowite uwolnienie podatnika od obciążeń z tytułu tego podatku, gwarantując tym samym neutralność opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej przez tych podatników (zob. wyrok TSUE z 14 lutego 1985 r. w sprawie 268/83). Powoduje to, między innymi, że:

· wszelkie ograniczenia muszą wynikać z przepisów wspólnotowych, tj. prawa członkowskie mogą ograniczyć prawo do odliczenia VAT wyłącznie w przypadkach wyraźnie przewidzianych w dyrektywie 2006/112 (zob. wyrok TSUE w wyroku z 21 października 2010 r. w sprawie C-385/09) oraz być stosowane w ten sam sposób we wszystkich państwach członkowskich (zob. wyrok TSUE z 21 września 1988 r. w sprawie 50/87),

· w przypadku niezgodności przepisów krajowych z przepisami unijnymi możliwe jest powoływanie się przez podatników bezpośrednio na przepisy unijne, jeśli są one dostatecznie jasne, dokładne i bezwarunkowe (zob. przykładowo wyrok TSUE z 18 stycznia 2001 r. w sprawie C-150/99).

[Transakcje stanowiące nadużycie lub oszustwo] Prawo do odliczania podatku naliczonego nie przysługuje, jeżeli transakcje, z których wynika to prawo, stanowią nadużycie lub oszustwo. Jak czytamy w wyroku TSUE z 13 lutego 2014 r. w sprawie C‑18/13:

TSUE

(...) zwalczanie oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i ewentualnych nadużyć jest uznanym celem, wspieranym przez dyrektywę 2006/112. W tym zakresie Trybunał orzekł, że podatnicy nie mogą w sposób oszukańczy lub stanowiący nadużycie powoływać się na przepisy prawa Unii. Tym samym to do krajowych organów i sądów należy odmówienie prawa do odliczenia, jeżeli w oparciu o obiektywne dowody ustalone zostanie, że na prawo to powołują się oni w sposób oszukańczy lub stanowiący nadużycie.