Vat 2019/2020. Komentarz - Art. 41

I. Uwagi wstępne

[Trzy grupy przepisów] Na komentowany artykuł składają się trzy grupy przepisów. Są to :

1) przepisy określające wysokość stawek podatku oraz - w przypadku stawek obniżonych - zakres i warunki ich stosowania (zob. art. 41 ust. 1-13 ustawy o VAT),

2)     przepisy przejściowe stosowane w okresach zmian w wysokości opodatkowania (zob. art. 41 ust. 14a-14h ustawy o VAT),

3)     upoważnienia ministra właściwego do spraw finansów publicznych do wydawania przepisów wykonawczych.

II. Stawki podatku

[Faktycznie obowiązujące stawki] Przepisy art. 41 ustawy o VAT wymieniają cztery stawki podatku - 22%, 7%, 5% oraz 0%. Tylko dwie ostatnie z tych stawek faktycznie obowiązują. Stawka 22% przejściowo została bowiem podwyższona do 23% (od 1 stycznia 2019 r. wynika to z art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT), zaś stawka 7% przejściowo została podwyższona do 8% (od 1 stycznia 2019 r. wynika to z art. 146aa ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). Zatem faktycznie obowiązujące stawki to obecnie 23% (stawka podstawowa), 8%, 5% oraz 0%.

[Podstawa prawna stosowania podwyższonych stawek] W latach 2011-2018 podwyższone do 23% i 8% stawki podatku obowiązywały na podstawie art. 146a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o VAT. Od 1 stycznia 2019 r. podwyższone stawki podatku obowiązują na podstawie art. 146aa ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o VAT. Więcej na ten temat - zob. komentarz do art. 146aa ustawy o VAT.

[Ciężar dowodowy] Stawki 8%, 5% oraz 0% są stawkami preferencyjnymi. W efekcie, to na podatniku ciąży obowiązek wykazania, że czynności, które wykonał, mogą korzystać z preferencyjnej stawki VAT. Jak orzekł NSA w wyroku z 3 października 2014 r. (sygn. I FSK 1495/13):

NSA

(...) podatnik, chcąc skorzystać z obniżonej stawki, musiałby wykazać, że wykonał właśnie te czynności, które tej stawce, w drodze wyjątku, podlegają.

III. Zmiany w zakresie stosowania obniżonych stawek VAT

Nowe przepisy wejdą w życie 1 listopada 2019 r., lecz - co do zasady - będą stosowane dopiero od 1 kwietnia 2020 r. (zob. art. 7 ust. 1 ustawy zmieniającej z 9 sierpnia 2019 r.). W okresie od 1 listopada 2019 r. do 31 marca 2020 r. stosowana będzie większość obecnie obowiązujących przepisów dotyczących używania obniżonych stawek podatku VAT (zob. art. 7 ust. 2 ustawy zmieniającej z 9 sierpnia 2019 r.). Wyjątek dotyczy przepisów określających nowy zakres stosowania obniżonych stawek podatku VAT dla książek, gazet, dzienników i czasopism (zob. tezę ).