Komentarz do VAT 2019 - Art. 119

I. Uwagi wstępne

1

[Istota procedury] Komentowany artykuł określa szczególną procedurę opodatkowania usług turystyki. Procedura ta polega na szczególnym sposobie ustalania podstawy opodatkowania, przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości korzystania z prawa do odliczenia (tj. wyłączeniu możliwości odliczania podatku naliczonego przy nabywaniu towarów i usług dla bezpośredniej korzyści turysty). Podstawą opodatkowania nie jest obrót, lecz marża, tj. różnica między kwotą, którą ma zapłacić nabywca usługi, a faktycznymi kosztami poniesionymi przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.

Określenie komentowanej procedury jest uzasadnione specyfiką działalności turystycznej. Usługi turystyki są często świadczone na terytorium dwóch lub więcej państw, a w konsekwencji podatnicy świadczący te usługi ponoszą koszty podatku w różnych państwach. Co prawda, najczęściej podatek ten mógłby zostać przez tych podatników odzyskany na zasadach ogólnych, lecz przeważnie wymagałoby to od nich składania w tym celu wniosków o zwrot podatku, a następnie oczekiwanie (często długie) na zwrot tego podatku. Jak wyjaśnił TSUE w wyroku z 25 października 2012 r. w sprawie C-557/11:

TSUE

(...) głównym celem wprowadzenia uregulowań składających się na szczególną procedurę opodatkowania podatkiem VAT biur podróży było uniknięcie trudności, jakie wynikałyby dla podmiotów gospodarczych ze stosowania ogólnych zasad dyrektywy o podatku VAT do transakcji obejmujących świadczenia nabywane od podmiotów trzecich (...). Zastosowanie zasad ogólnych w odniesieniu do miejsca i podstawy opodatkowania oraz odliczenia podatku naliczonego powodowałoby bowiem praktyczne trudności dla przedsiębiorstw z powodu wielości i lokalizacji świadczonych usług, co mogłoby stanowić dla nich przeszkodę w prowadzeniu działalności.

2

W przeciwieństwie do większości pozostałych szczególnych procedur, korzystanie ze szczególnej procedury przy świadczeniu usług turystyki jest obowiązkowe. Z art. 119 ust. 1 ustawy o VAT wynika bowiem, że podstawą opodatkowania przy wykonywaniu usług turystyki jest (a nie może być) kwota marży pomniejszona o kwotę należnego podatku (z zastrzeżeniem art. 119 ust. 5 ustawy o VAT). Jednocześnie przepisy nie przewidują możliwości rezygnacji ze stosowania tej procedury czy warunku, którego niespełnienie wyłączałoby jej stosowanie. Według mnie, inaczej było do końca 2007 r., kiedy to jednym z warunków stosowania procedury marży było prowadzenie ewidencji, z której wynikają kwoty wydatkowane na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (zob. art. 119 ust. 3 pkt 4 ustawy w brzmieniu obowiązującym do końca 2007 r.).