Rozdział 1

Postanowienia ogólne

§ 1

1. Na mocy niniejszego zarządzenia, zgodnie z harmonogramem, o którym mowa w załączniku nr 2, wskazuje się jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (dalej Lasy Państwowe lub LP) do realizacji pilotażowego projektu rozwojowego, obejmującego wykonywanie działań, zwanych dalej działaniami dodatkowymi w leśnictwie, mających na celu:

1) doprowadzanie do zmagazynowania dodatkowych ilości węgla organicznego,

2) zmniejszania uwalniania się gazów (w tym dwutlenku węgla) z gleb.

2. Oczekiwanym efektem dodatkowym będzie uzyskanie dodatkowej wielkości biomasy możliwej do uzyskania w przyszłości. Określenie jej wielkości zostanie oszacowane na koniec okresu prognostycznego.

3. Zasady sprzedaży materialnych produktów gospodarki leśnej, to znaczy surowca drzewnego, nie są przedmiotem niniejszego zarządzenia. Zasady sprzedaży materialnych produktów gospodarki leśnej są określone w stosownym zarządzeniu Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

4. Projektowi rozwojowemu, o którym mowa w ust. 1, nadaje się:

1) formę wspólnego przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych w zakresie gospodarki leśnej, oraz

2) nazwę „Leśne Gospodarstwa Węglowe”, przywoływaną za pomocą akronimu „LGW”.

§ 2

1. Definicje pojęć specjalistycznych z zakresu leśnictwa:

1) Ilość dwutlenku węgla (CO₂) pochłoniętego netto przez lasy i inne grunty - wyrażona w megagramach (Mg) różnica pomiędzy:

a) ilością dwutlenku węgla (CO₂), zaabsorbowaną w oznaczonym czasie przez lasy i inne grunty we władaniu podmiotu prowadzącego gospodarkę leśną w gospodarstwie leśnym, z ich atmosfery zewnętrznej w wyniku procesów fizjologicznych, w tym głównie procesu fotosyntezy, a

b) ilością:

- dwutlenku węgla (CO₂), która w tym czasie przedostała się z lasów oraz innych gruntów do ich atmosfery zewnętrznej w wyniku procesów fizjologicznych oraz procesów biodegradacji, w tym mineralizacji substancji organicznych wchodzących w skład tych lasów i gruntów,

- dwutlenku węgla (CO₂), zawartego w surowcu drzewnym oraz innych elementach lasów lub innych gruntów, jeżeli w tym czasie elementy te przestały być częściami składowymi lasów i gruntów, głównie w wyniku działalności człowieka.

3) Jednostka Dwutlenku Węgla (JDW) pochłaniana w leśnictwie - jeden megagram (1 Mg) dwutlenku węgla (CO₂) pochłonięty netto dodatkowo w wyniku działań dodatkowych realizowanych w projekcie przez określone lasy i inne grunty, wchodzące w skład gospodarstwa leśnego, objęte gospodarką leśną.

4) Poziom bazowy w leśnictwie - w oparciu o standardowy sposób prowadzenia gospodarki leśnej wynikający z odpowiednich zasad i przepisów, bilans (w tym ilość dwutlenku węgla (CO₂) pochłoniętego netto przez las i inne grunty w gospodarstwie leśnym), osiągany wskutek standardowych działań realizowanych lub przewidzianych do realizacji w planie urządzenia lasu.

5) Dodatkowa ilość pochłoniętego dwutlenku węgla (CO₂) w LGW - wyrażona w megagramach (tonach) ilość dwutlenku węgla (CO2) pochłoniętego netto przez lasy i inne grunty w gospodarstwie leśnym ponad poziom bazowy w leśnictwie wskutek realizacji działań dodatkowych.

6) Działania dodatkowe - czynności z zakresu gospodarki leśnej wykraczające poza standardowy tryb postępowania dla danych warunków w danej lokalizacji lub/i nie ujęte w aktualnie obowiązującym planie urządzenia lasu, mające na celu uzyskanie dodatkowej ilości pochłoniętego dwutlenku węgla w okresie prognostycznym w efekcie ich realizacji.

7) Pilotażowy projekt rozwojowy - projekt rozwojowy realizowany jest zgodnie z aktualnym zarządzeniem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych jako test metodyki mający na celu weryfikację przyjętych założeń oraz osiągnięcie, w wyniku podjętych działań mierzalnych efektów. Zakłada się wdrożenie wypracowanej w projekcie pilotażowym metodyki do praktyki leśnej.

8) Nadleśnictwa LGW - nadleśnictwa wymienione w załączniku nr 3 uczestniczące w projekcie LGW w celu realizacji w ich zasięgu terytorialnym działań dodatkowych i części prac badawczych.

9) Okres pilotażowy - dziesięcioletni (2017-2026) okres czasu od uruchomienia projektu do zakończenia etapu uruchamiania działań dodatkowych w nadleśnictwach LGW oraz opracowania podstawowych wyników projektu badawczego.

10) Okres prognostyczny - okres, dla którego za pomocą oprogramowania Carbon Budget Model of the Canadian Forest Sector (CBM-CFS3), szacuje się rozmiar efektu działań dodatkowych (uruchomionych w okresie pilotażowym) w postaci obliczenia dodatkowego pochłaniania dwutlenku węgla osiągniętego wskutek realizacji tych działań. Przyjmuje się okres 30 lat (2017-2046).

11) Rezerwa Jednostek Dwutlenku Węgla - część JDW nie ujęta w planie sprzedaży JDW w okresie prognostycznym. Celem pozostawienia rezerwy JDW jest zapewnienie trwałości efektu projektu w przypadku zmniejszenia przewidywanego rozmiaru pochłaniania wskutek nieprzewidzianych zjawisk na części powierzchni LGW (klęski żywiołowe, pożary, szkody od zwierzyny, itp.).

12) Program Węglowy (PW) - dokument mający na celu zestawienie projektowanych działań dodatkowych w nadleśnictwie LGW wraz z ich przewidywanym efektem dodatkowego pochłaniania, obliczonym za pomocą oprogramowania Carbon Budget Model of the Canadian Forest Sector, dla okresu prognostycznego.

13) Zbiorczy Program Węglowy (ZPW) - zbiorcze zestawienie danych z PW, jako łączne dla wszystkich nadleśnictw LGW, przedstawiające efekty projektu LGW.

14) Zbiorcze Sprawozdanie z Realizacji Programów Węglowych (ZSRPW) - informacja zawierająca dane (rzeczowe) umożliwiające potwierdzenie realizacji działań dodatkowych w danym okresie (dla danego roku lub w całości okresu pilotażowego).

15) Rejestr JDW - zestawienie zawierające dane dotyczące bilansu przychodu i rozchodu JDW dla całości projektu oparte na sformalizowanych źródłach jak wyniki szacowania dodatkowo pochłoniętego dwutlenku węgla za pomocą oprogramowania Carbon Budget Model of the Canadian Forest Sector.

16) Nabywca JDW - podmiot dokonujący zakupu JDW w określonym w zarządzeniu trybie bez względu na jego status (osoba fizyczna, podmiot prowadzący działalność gospodarczą).

17) Las inicjatyw - folder przedstawiający możliwości realizacji przedsięwzięć, finansowanych lub współfinansowanych ze środków uzyskanych ze sprzedaży JDW oraz środków nadleśnictw.

18) Portal LGW - platforma informatyczna służąca do obsługi projektu LGW, bazowym elementem portalu jest strona internetowa www.projkety-rozwojowe.lasy.gov.pl, na której umieszczane są informacje dla nadleśnictw i innych jednostek, serwer aukcyjny „e-klimat” oraz serwer bazy wyników projektu badawczego (wyszukiwarka tematów badawczych LP).

19) Plan Urządzenia Lasu (PUL) - jest podstawowym dokumentem sporządzanym dla każdego nadleśnictwa na okres 10 lat. Zawiera on szczegółowe informacje o aktualnym stanie lasu oraz o formie i zakresie prowadzenia gospodarki leśnej na całe 10 lecie. Zatwierdzany jest decyzją Ministra Klimatu i Środowiska, która określa maksymalną możliwą do pozyskania miąższość drewna w dziesięcioleciu, ustaloną szczegółowo na podstawie wyników inwentaryzacji zasobów leśnych. Plan określa także inne zadania gospodarcze, a także zalecenia z zakresu ochrony lasu, ochrony przeciwpożarowej i ochrony przyrody.

§ 3

1. Za integralną część składową LGW uznaje się projekt badawczy mający w szczególności na celu:

1) ustalenie działań w zakresie gospodarki leśnej mogących wywoływać efekt dodatkowej akumulacji węgla organicznego w poszczególnych elementach ekosystemu leśnego oraz opracowanie metod pomiaru efektu realizacji tych działań,

2) profesjonalizację (dostosowanie do warunków prowadzenia gospodarki leśnej w Polsce) aplikacji informatycznej Carbon Budget Model of the Canadian Forest Sector służącej do symulacji zmian zawartości węgla organicznego w ekosystemie leśnym wraz z zapewnieniem danych wejściowych niezbędnych dla optymalnego działania tej aplikacji.

2. Wszelkie działania w ramach projektu badawczego finansowane będą ze środków pochodzących z funduszu leśnego i/lub źródeł zewnętrznych.

3. Przyjmuje się, że projekt badawczy będzie wykonywany na podstawie oddzielnie zawartej umowy.

4. Przedmiot prac realizowanych określa umowa zawarta pomiędzy LP a podmiotem badawczym.

§ 4

1. Dla potrzeb realizacji projektu niniejsze zarządzenie określa:

1) listę podmiotów, będących uczestnikami projektu LGW oraz obszary realizacji działań dodatkowych,

2) metody i procedury mające na celu osiągnięcie mierzalnego i weryfikowalnego efektu dodatkowego pochłaniania dwutlenku węgla w ekosystemach leśnych oraz zasady prognozowania zmian zasobów oraz wytwarzania jednostek dwutlenku węgla w projekcie LGW,

3) katalog działań dodatkowych realizowanych w ramach projektu LGW, określony w załączniku nr 1,

4) sposób dokumentowania efektu działań dodatkowych poprzez założenie i utrzymywanie rejestru JDW,

5) sposób sporządzania listy przedsięwzięć finansowanych ze środków uzyskanych ze sprzedaży JDW,

6) sposób sprzedaży JDW,

7) rozrachunki finansowe, związane z realizacją projektu LGW,

8) katalog narzędzi informatycznych wspomagających realizację projektu LGW,

9) harmonogram realizacji projektu LGW, określony w załączniku nr 2.

§ 5

Cena jednostkowa JDW będzie ustalana w oparciu o średnią stawkę ceny jednostki unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) za pełen miesiąc kalendarzowy poprzedzający publikację ceny jednostkowej. Cena jednostkowa JDW będzie ustalana każdorazowo na 30 dni przed rozpoczęciem aukcji i publikowana na stronie www.projekty-rozwojowe.lasy.gov.pl.

§ 6

1. Sprzedaż JDW odbywa się z zachowaniem następujących zasad:

1) nabywanie jednostek dwutlenku węgla może się odbywać za pośrednictwem:

a) portalu aukcyjnego pn. „e-klimat” - dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą,

b) innej formy sprzedaży (np. sprzedaży bezpośredniej w formie dobrowolnych świadectw nabycia - tzw. „cegiełek”) - dla osób fizycznych.

2) warunkiem uczestnictwa w aukcji przeprowadzanej w ramach portalu „e-klimat” jest wcześniejsze zgłoszenie chęci uczestnictwa w aukcji,

3) nabywca JDW prowadzący działalność gospodarczą dokonuje zakupu JDW na podstawie umowy i otrzymuje uprawnienia do wskazywania przedsięwzięć do sfinansowania z uzyskanych z tej sprzedaży środków,

4) z mocy niniejszego zarządzenia środki związane ze zbywaniem jednostek dwutlenku węgla stanowią przychody własne nadleśnictw.

§ 7

JDW są wytwarzane w następstwie prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, mającej na celu uzyskanie zwiększonej zdolności do pochłaniania i magazynowania dwutlenku węgla przez obszary leśne. Osiągnięcie dodatkowej wielkości produktów tej gospodarki realizowane jest w ramach własnej działalności, a wytwarzanie JDW klasyfikuje się jako usługi związane z leśnictwem.

Rozdział 2

Podmioty będące uczestnikami projektu LGW

§ 8

1. Projekt jest realizowany przez następujące podmioty:

1) Ministerstwo Klimatu i Środowiska,

2) nabywców JDW, o których mowa w § 6,

3) wykonawcę (lub wykonawców) projektu badawczego, o którym mowa w § 3,

4) jednostki organizacyjne PGL LP.

§ 9

1. Lista nadleśnictw uczestniczących w LGW określona została w załączniku nr 3 do niniejszego zarządzenia.

2. Postanowienie ust. 1 nie wyklucza możliwości powiększania tej listy o kolejne nadleśnictwa.

Rozdział 3

Rozrachunki finansowe, związane z realizacją LGW, wykorzystywanie środków finansowych pozyskiwanych ze zbywania JDW

§ 10

1. Wszystkie działania związane z realizacją projektu LGW są wykazywane w procesie planowania PGL LP, ustalanym corocznie w formie zarządzeń i decyzji Dyrektora Generalnego dotyczących zasad sporządzania planu finansowego - gospodarczego.

2. W celu sfinansowania zadań związanych z realizacją działań dodatkowych w ramach realizacji projektu LGW, DGLP uwzględnia w rocznym planie finansowo-gospodarczym poziom dopłaty z funduszu leśnego dla nadleśnictw z tytułu wyrównywania niedoborów powstałych przy realizacji zadań gospodarki leśnej oraz zadań dot. administracji publicznej w zakresie leśnictwa.

3. Za element kosztów wytworzenia JDW uznaje się:

1) koszty ponoszone przez nadleśnictwa na opracowywanie PW oraz sporządzanie sprawozdań z realizacji projektu LGW,

2) koszty związane z realizacją zadań określonych w PW.

Rozdział 4

Programy Węglowe

§ 11

1. Wyniki szacowania efektu projektu dotyczące rozmiaru dodatkowego pochłaniania w efekcie projektowanych działań dodatkowych dla okresu prognostycznego zawierają PW, opracowywane w oparciu o wyniki modelowania przy pomocy oprogramowania CBM-CFS3 dla nadleśnictwa w rozbiciu na poszczególne wydzielenia.

2. Wzór PW dla nadleśnictwa zawiera załącznik nr 4.

3. Dane nadleśnictwo LGW, jako wytwórca, wytwarza JDW poprzez realizację działań dodatkowych w oparciu o PW.

4. Aktualnie obowiązujące PW będą zaktualizowane, zgodnie z załącznikiem nr 4, po zakończeniu realizacji działań dodatkowych we wszystkich nadleśnictwach.

§ 12

1. Na podstawie PW wydział właściwy ds. projektów rozwojowych sporządza ZPW

2. ZPW jest zatwierdzany przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

3. Wzór ZPW stanowi załącznik nr 5 do zarządzenia.

§ 13

1. Harmonogram działań realizacji działań dodatkowych podlegać korektom w następujących przypadkach:

1) w przypadku gdy będzie miało miejsce przystąpienie nowego nadleśnictwa do LGW (zgodnie z § 9 ust. 2),

2) wskutek nieprzewidzianych zdarzeń losowych, na przykład o charakterze klęskowym, uniemożliwiających realizację zaplanowanych działań dodatkowych w zaprojektowanym rozmiarze lub przyjętej metodzie,

3) na skutek zaprojektowania dodatkowych powierzchni do realizacji działań dodatkowych w już istniejących nadleśnictwach LGW.

2. Do korekty PW i ZPW postanowienia § 12 stosuje się odpowiednio.

§ 14

1. Nadleśnictwa będące wytwórcami JDW przygotowują raz do roku Sprawozdania z Realizacji Programu Węglowego w terminie do końca I kwartału roku następnego.

2. Sprawozdania, o których mowa w ust. 1, są poddawane ocenie nadzorczej dokonywanej przez właściwych dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, po czym podlegają przesłaniu do DGLP i weryfikacji przez wydział właściwy ds. projektów rozwojowych.

3. Sprawozdania z Realizacji Programów Węglowych powinny zostać przesłane do DGLP nie później niż do 15 maja.

4. Wzór Sprawozdania z Realizacji Programu Węglowego stanowi załącznik nr 6.

§ 15

1. Na wydział właściwy ds. projektów rozwojowych nakłada się obowiązek sporządzania, do końca II kwartału roku następnego po roku realizacji prac objętych sprawozdaniem, projektu ZSRPW.

2. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych zatwierdza ZSRPW.

3. Wzór ZSRPW stanowi załącznik nr 7.

Rozdział 5

Rezerwa jednostek dwutlenku węgla

§ 16

1. Mając na względzie ryzyko związane z możliwością występowania w okresie prognostycznym zdarzeń zakłócających wzrost i rozwój ekosystemów leśnych ograniczających rozmiar przewidywanego efektu (w następstwie m.in. takich zjawisk, jak wiatrołomy, pożary leśne, nadmierne wystąpienia organizmów owadzich itp.) - określona część JDW wytworzonych i planowanych do wytworzenia zostaje przeznaczona do tworzenia rezerwy JDW.

2. Rozmiar rezerwy jako określoną część planowanych do wytworzenia jednostek JDW ustala Dyrektor Generalny Lasów Państwowych po uzyskaniu i potwierdzeniu najaktualniejszych wyników szacowania całkowitej ilości planowanych do wytworzenia JDW.

3. W uzasadnionych przypadkach popartych względami merytorycznymi, rezerwa o której mowa może podlegać zmianie w ciągu okresu prognostycznego. Informacja o wysokości rezerwy umieszczona jest w rejestrze JDW i określana jest każdorazowo przed aukcją JDW.

Rozdział 6

Przedsięwzięcia realizowane według wskazań Nabywców JDW przez Lasy Państwowe

§ 17

Uruchomienie sprzedaży JDW powinno być poprzedzone zakrojoną na szeroką skalę kampanią promującą LGW, do przygotowania i prowadzenia której zobowiązuje się Centrum Informacyjne Lasów Państwowych (CILP) przy współpracy z Biurem Prasowym DGLP.

§ 18

1. Folder Las inicjatyw przedstawia możliwości realizacji przedsięwzięć, które Nabywca JDW może wskazać do realizacji.

2. Przedsięwzięcia wskazywane do realizacji powinny być ukierunkowane na następujące działania do podjęcia przez Lasy Państwowe:

1) gospodarka leśna, np. zalesienia,

2) realizacja pozaprodukcyjnych funkcji lasu, o charakterze społecznym np. stworzenie lub poprawa atrakcyjności turystycznej lub świadczeń wypoczynkowych,

3) realizacja działań w zakresie czynnej ochrony przyrody,

4) edukacja leśna i historyczna, promocja kulturotwórczej roli lasu,

5) przedsięwzięcia infrastrukturalne,

6) inne przedsięwzięcia promujące rolę lasów.

§ 19

1. Po ogłoszeniu wyników aukcji JDW, Nabywcy JDW mają prawo do wskazywania działań do wykonania z folderu Las inicjatyw proponowanych przez LP do sfinansowania i realizacji ze środków uzyskanych ze sprzedaży JDW.

2. Dopuszcza się przedsięwzięcia spoza folderu określonego w ust. 1 wskazane przez nabywców po zakończonej aukcji, o ile zawierają się w katalogu wskazanym w § 18 oraz można potwierdzić możliwość ich realizacji i ocenić efekty.

§ 20

1. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych akceptuje przedsięwzięcia do wykonania przez LP z uwzględnieniem nabywców JDW oraz przekazuje informacje o ich realizacji do właściwych dyrekcji regionalnych Lasów Państwowych. W informacji, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, określa się dane dotyczące wybranych przez nabywców JDW przedsięwzięć:

1) nazwę nabywcy,

2) lokalizację oraz termin wykonania działań,

3) koszt.

2. Komórka organizacyjna DGLP właściwa do spraw planowania uwzględnia przedsięwzięcia w planie funduszu leśnego, według możliwości finansowych tego funduszu.

§ 21

W ostatnim roku okresu prognostycznego, to znaczy 2046 r., Dyrektor Generalny Lasów Państwowych wyda zarządzenie aktualizujące postępowanie związane z JDW (stanowiącymi rezerwę JDW pozostałymi do sprzedaży).

Rozdział 7

Rozliczanie procesu wytwarzania i obrotu jednostkami dwutlenku węgla

§ 22

1. Realizacja celów projektu w części dotyczącej wygenerowania JDW jest dokumentowana w specjalnej aplikacji informatycznej w ramach Portalu LGW.

2. Ustala się, że źródłami danych dla rejestru JDW są:

1) rozmiar efektu działań dodatkowych oszacowany za pomocą oprogramowania Carbon Budget Model of the Canadian Forest Sector (CBM-CFS3),

2) umowy zbycia JDW,

3) inne dokumenty korygujące ilość JDW, np. wskutek nagłych zjawisk o charakterze klęskowym lub uzyskania dokładniejszych metod prognozowania.

3. Ilekroć zmiany w rejestrze JDW wymagają skorygowania zapisów dotyczących ilości pochłoniętego JDW przez poszczególnych wytwórców, dokonuje się tego zgodnie z zasadą proporcjonalności.

§ 23

1. W celu rozliczenia oraz udokumentowania realizacji zadań w projekcie LGW, na wydział właściwy ds. projektów nakłada się obowiązek sporządzenia trzech raportów:

1) pierwszego raportu - po upływie okresu pilotażowego (po 2026 r.),

2) drugiego raportu - każdorazowo po zakończeniu aukcji jednostek dwutlenku węgla niestanowiących rezerwy JDW, wzór raportu stanowi załącznik nr 8,

3) trzeciego raportu - zamykającego projekt po zakończeniu okresu prognostycznego (rok 2046) i rozliczeniu bilansu jednostek JDW z ujęciem w nim rezerwy tych jednostek.

Rozdział 8

Informatyczne wspomaganie realizacji LGW

§ 24

1. W ramach Systemu Informatycznego Lasów Państwowych tworzy się Portal LGW.

2. Ustala się, że Zakład Informatyki Lasów Państwowych w szczególności:

1) opracuje we własnym zakresie dokumentację analityczną i techniczną dla portalu,

2) przeprowadzi działania w zakresie instalacji i uruchomienia oprogramowania,

3) wykona niezbędne działania w zakresie testowania oraz pilotażowego sprawdzenia poprawności działania portalu,

4) opracuje instrukcję użytkownika portalu aukcyjnego „e-klimat”,

5) wykona wszystkie działania związane z upowszechnianiem Portalu LGW,

6) zapewni warunki dla funkcjonowania portalu na czas trwania projektu LGW.

Rozdział 9

Postanowienia końcowe

§ 25

1. Załączniki o których mowa w postanowieniach poprzedzających, mogą być wprowadzane w życie poprzez wydawanie decyzji zarządczych Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

2. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. Wraz z wejściem w życie niniejszego zarządzenia traci ważność zarządzenie nr 67 z dnia 14 września 2018 r. Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w sprawie realizacji projektu rozwojowego pod nazwą „Leśne Gospodarstwa Węglowe”.