Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach¹, w związku z § 6 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe², w wykonaniu zadania Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, o którym mowa w art. 33 ust. 3 pkt 1a³ ustawy o lasach, a także § 8 ust. 1 pkt 4⁴ i pkt 5⁵ oraz ust. 2 pkt 3⁶ i 7⁷ Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, zarządzam, co następuje:

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 25
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych
z dnia 16 lutego 2023 r.

Wytyczne w sprawie organizacyjnego usytuowania w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych, sposobu funkcjonowania i wymagań formalnych pracy brakarza regionalnego

I. USYTUOWANIE ORGANIZACYJNE STANOWISKA PRACY BRAKARZA REGIONALNEGO

§ 1

1. W regulaminie organizacyjnym poszczególnych regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych należy wykreować stanowisko pracy brakarza regionalnego.

2. Stanowisko pracy brakarza regionalnego jest usytuowane w ramach komórki organizacyjnej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych właściwej do spraw użytkowania głównego lasu lub/i obrotu drewnem. Wyklucza się odmienne usytuowanie stanowiska pracy brakarza regionalnego.

3. Obsada stanowiska pracy brakarza regionalnego może być jednoosobowa lub wieloosobowa - stosownie do decyzji zarządczej dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, przy stanowieniu której dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych powinien wziąć pod uwagę:

1) liczbę nadleśnictw funkcjonujących w zasięgu danej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych;

2) poziom pozyskania drewna w regionalnej dyrekcji LP;

3) strukturę drzewostanów, wyznaczającą stopnień złożoność sortymentów drewna pozyskiwanych w danej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych;

4) ilość drewna podlegający manipulacji lub innym działaniom prowadzonym przez zakłady LP o zasięgu regionalnym.

4. Decyzja zarządcza, o której mowa w ust. 2 powinna być przekazana, wraz z uzasadnieniem, do wiadomości Dyrektorowi Generalnego Lasów Państwowych celem jej oceny z uwzględnieniem § 7 Statutu Lasów Państwowych.

§ 2

1. Koszty funkcjonowania stanowiska pracy brakarza regionalnego finansowane są z narzutu na utrzymanie jednostek nadrzędnych.

§ 3

1. Pracownik (pracownicy) zajmujący stanowisko pracy brakarza regionalnego powinien być bezpośrednio podporządkowany (powinni bezpośrednio podlegać) służbowo osobie kierownika komórki organizacyjnej właściwej do spraw użytkowania głównego lasu lub/i obrotu drewnem - odbierając od niej polecenia i rozliczając się przed nią z wykonania zadań.

2. Dopuszcza się nadanie jednemu z pracowników wypełniającemu funkcję brakarza regionalnego lub innemu pracownikowi komórki organizacyjnej wymienionej w ust. 1 statusu koordynatora.

3. W przypadku wykreowania w regulaminie organizacyjnym danej Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych wieloosobowego stanowiska pracy brakarza regionalnego - należy w ślad za tym ustalić w tymże regulaminie tzw. obwody nadzoru brakarskiego. Przy czym jeden taki obwód powinien pokrywać się z zasięgiem terytorialnym określonej liczby nadleśnictw funkcjonujących w ramach tejże dyrekcji.

4. Jeden obwód nadzoru brakarskiego powinien być zadaniowo przyporządkowany jednemu pracownikowi zajmującemu stanowisko pracy brakarza regionalnego.

II. WYMAGANIA FORMALNE JAKIE POWIENIEN SPEŁNIAĆ PRACOWNIK PEŁNIĄCY FUNKCJĘ BRAKARZA REGIONALNEGO

§ 4

1. Kandydaci na pracowników pełniących funkcję brakarza regionalnego muszą spełnić następujące wymagania formalne:

1) Funkcję brakarza regionalnego może pełnić osoba legitymująca się umiejętnościami brakarskimi, odpowiadającymi co najmniej I klasie brakarskiej, przy czym respektuje się uzyskanie takich umiejętności w wykonaniu postanowień aktów ogólnego zarządu dotychczas obowiązujących w Lasach Państwowych.

2) Jeżeli w danej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych wystąpi brak możliwości zatrudnienia na stanowisku pracy brakarza regionalnego pracowników o wymaganych umiejętnościach, pełnienie funkcji brakarza regionalnego może zostać powierzone innym pracownikom, pod warunkiem posiadania uprawnień II klasy brakarskiej oraz złożenia przez nich do akt personalnych oświadczenia, że w ciągu 24 miesięcy, od zatrudnienia na stanowisku brakarza regionalnego uzyskają ww. wymagane umiejętności brakarskie.

3) W szczególnie uzasadnionych przypadkach Dyrektor Generalny Lasów Państwowych będzie mógł podjąć decyzję przedłużającą okres, o którym mowa w pkt 2).

2. Nabywanie umiejętności brakarskich, o których mowa w pkt 1, następuje w ramach kursów brakarskich, stanowiących przedmiot załącznika nr 2 do niniejszego zarządzenia.

III. ZAKRES OBOWIĄZKÓW CIĄŻĄCYCH NA STANOWISKU PRACY BRAKARZA REGIONALNEGO I SPOSÓB ICH WYPEŁNIANIA

§ 5

1. Osoby pracujące na stanowisku pracy brakarza regionalnego wykonują działania pomocnicze na rzecz dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych jako organu obowiązanego do:

1) Ustalania, na drodze działalności kontrolingowej, innej działalności analitycznej oraz nadzorczej, czy użytkowanie główne w nadleśnictwach przebiega w sposób prawidłowy z punktu widzenia obowiązujących w LP zasad, norm i warunków technicznych, w szczególności zaś, czy w zgodzie z kryteriami legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności odbywa się:

a) planowanie pozyskania, budowy planów pozyskania, sporządzanie szacunków brakarskich oraz budowanie ofert sprzedaży,

b) manipulacja i klasyfikacja surowca drzewnego,

c) koncentrowanie drewna w stosy, mygły i inne formy grupowania,

d) konserwowanie surowca drzewnego,

e) wydawanie surowca drzewnego nabywcom.

2) Ustalania na drodze działalności kontrolingowej, innej działalności analitycznej oraz nadzorczej, czy w zakładach o zasięgu regionalnym w sposób zgodny z kryteriami legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności odbywa się przyjmowanie surowca drzewnego na stan magazynowy, jego składowanie, konserwowanie lub/oraz manipulowanie lub/oraz przetwarzanie oraz wywóz do nabywców, w tym w postaci wyrobów z drewna.

3) Opracowywania projektów decyzji zarządczych, wytycznych i zaleceń mających na celu:

a) usunięcie ewentualnych nieprawidłowości:

- w użytkowaniu głównym, ustalonych w wyniku ww. działalności kontrolingowej (innej działalności analitycznej) oraz w trakcie kontroli funkcjonalnych prowadzonych w ramach ww. działalności nadzorczej,

- w gospodarowaniu surowcem drzewnym w zakładach LP o zasięgu regionalnym,

b) zapewnienie prowadzenia użytkowania głównego lasu w nadleśnictwach oraz gospodarowania surowcem drzewnym w zakładach o zasięgu regionalnym w sposób należycie zaplanowany i skoordynowany.

2. Osoby pracujące na stanowisku pracy brakarza regionalnego w imieniu dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych mogą wykonywać działania usługowe, w tym doradcze i instruktażowe:

1) Na rzecz nadleśnictw, jeżeli jest ona związana z:

a) problematyką sortymentacji, grupowania surowca drzewnego w stosy, mygły lub inne formy koncentrowania oraz klasyfikacji, manipulacji i wydawania surowca drzewnego,

b) ochroną mienia Skarbu Państwa w ramach reklamowania surowca drzewnego przez nabywców,

c) doskonaleniem zasobów pracy w Lasach Państwowych w drodze szkoleń w zakresie zasad użytkowania głównego w LP, a także w ramach kursów brakarskich.

2) Na rzecz zakładów o zasięgu regionalnym i krajowych, jeżeli wiąże się ona z problematyką gospodarowania surowcem drzewnym przez te zakłady, nie wyłączając procedur reklamacyjnych.

3) Na rzecz nadleśnictw i zakładów o zasięgu regionalnym i krajowym jeżeli związana jest ona z doskonaleniem zasobów pracy w Lasach Państwowych na drodze szkoleń w zakresie zasad użytkowania głównego w LP, a także w ramach kursów brakarskich.

3. Osoby pracujące na stanowisku pracy brakarza regionalnego wspomagają dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych przy wypełnianiu jego obowiązków:

1) Ustalonych w zarządzeniu dotyczącym sprzedaży surowca drzewnego w Lasach Państwowych w odniesieniu do aukcji i submisji drewna cennego.

2) W zakresie usług na rzecz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, dotyczących:

a) doskonalenia zasobów pracy w Lasach Państwowych na drodze szkoleń w zakresie zasad użytkowania głównego w LP, a także w ramach kursów brakarskich,

b) wprowadzania do praktyki gospodarczej nowych rozwiązań technologicznych i technicznych związanych z użytkowaniem głównym w Lasach Państwowych,

c) formułowania postulatów co do kierunków dalszej profesjonalizacji użytkowania głównego w Lasach Państwowych.

4. Osoby pracujące na stanowisku pracy brakarza regionalnego mogą wykonywać inne obowiązki, związane z użytkowaniem głównym lasu i obrotem surowca drzewnego zgodnie z poleceniem przełożonego.

§ 6

Głównymi formami działania stanowiska pracy brakarza regionalnego są:

1) Wyjazdy delegacyjne osób pełniących funkcje brakarza regionalnego na teren obwodu nadzoru brakarskiego w celu udzielenia in situ porad, instruktażu lub przeprowadzenia kontroli funkcjonalnej.

2) Bezpośredni lub wideokonferencyjny udział osób pełniących funkcje brakarza regionalnego w naradach gospodarczych i spotkaniach operacyjnych o tematyce dotyczącej użytkowania głównego lasu.

3) Kameralne prace analityczne wykonywane w ramach kontrolingu z wykorzystaniem wiedzy dostępnej w bazie danych Systemu Informatycznego Lasów Państwowych, zmierzające do generowania różnych raportów kontrolingowych, wskazujących na prawdopodobne nieprawidłowości w użytkowaniu głównym lasu, wymagające odpowiednio doradztwa, instruktażu lub kontroli funkcjonalnej.

4) Prace kameralne polegające w szczególności na projektowaniu decyzji zarządczych dyrektora regionalnego Lasów Państwowych.

5) Podstawą działania stanowiska pracy brakarza regionalnego powinien być roczny plan pracy, zatwierdzany przez dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych.

Załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 25
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych
z dnia 16 lutego 2023 r.

Ramowe wytyczne dotyczące kursów brakarskich

I. UWAGI WSTĘPNE

§ 1

1. Ustala się, że stały element szkoleń pracowniczych prowadzonych w Lasach Państwowych stanowią kursy brakarskie - z następującą ich funkcją celu:

1) Utworzenie w Lasach Państwowych i utrzymywanie odpowiednio licznej oraz w należytej strukturze quasi służby brakarskiej, obejmującej stanowiska pracy w nadleśnictwach, zakładach Lasów Państwowych, regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych oraz w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, zajmowane przez pracowników legitymujących się, oznaczonymi co do klasy brakarskiej:

a) umiejętnościami w zakresie ustalania wad surowca drzewnego, jego najbardziej racjonalnej klasyfikacji sortymentowej, konserwacji oraz prawidłowej, uwzględniającej wymogi ergonomii i bhp, koncentracji sztuk drewna w mygły, stosy i inne formy grupowania,

b) wiedzą o:

- systemach klasyfikacyjnych surowca drzewnego,

- normach oraz warunkach technicznych odnoszących się do surowca drzewnego,

- zasadach, technikach i technologiach dotyczącą użytkowania głównego lasu,

- systemie sprzedaży drewna w Lasach Państwowych,

- innej wiedzy fachowej, związanej z użytkowaniem głównym lasu i obrotem drewna.

2) Systematyczne doskonalenie zasobów pracy pod względem umiejętności i wiedzy, o których mowa w pkt 1 lit. a) i b).

2. Szkolenia zorganizowane i przeprowadzone niezgodnie z niniejszymi wytycznymi nie są traktowane w Lasach Państwowych jako kurs brakarski i nie umożliwiają zdobycia lub podwyższenia klasy brakarskiej.

II. KLASY BRAKARKIE

§ 2

1. Ustala się cztery klasy brakarskie stanowiące o profesjonalności pracownika z punktu widzenia posiadanych umiejętności i wiedzy, o których mowa w § 1 ust. 1 (tj. z punktu widzenia umiejętności brakarskich):

1) Klasę Instruktorską,

2) I klasę brakarską,

3) II klasę brakarską,

4) III klasę brakarską (najniższa).

§ 3

1. Z zastrzeżeniem ust. 2 - uprawnienie do legitymowania się w Lasach Państwowych umiejętnościami brakarskimi o określonej klasie brakarskiej nabywa się w następstwie odbycia z wynikiem pozytywnym kursu brakarskiego (tj. nie tylko po zaliczeniu kursu brakarskiego w wyniku egzaminu, lecz również po uzyskaniu przez kursanta wymaganej dla danej klasy brakarskiej liczby punktów z zajęć praktycznych i teoretycznych, określonych w regulaminie kursu), przy czym obowiązuje reguła, zgodnie z którą:

1) Pracownik, rozpoczynający nabywanie umiejętności brakarskich, po odbyciu z wynikiem pozytywnym kursu brakarskiego i otrzymaniu odpowiedniego poziomu punktacji zyskuje uprawnienie do legitymowania się umiejętnościami, określanymi jako umiejętności III klasy brakarskiej.

2) Pracownik legitymujący się umiejętnościami brakarskimi danej klasy brakarskiej może nabyć uprawnienie do legitymowania się umiejętnościami tylko o jedną klasę brakarską wyższymi po:

a) co najmniej dwuletnim okresie pracy z wykorzystaniem umiejętności brakarskich dla kandydatów na II i III klasę brakarską;

b) co najmniej dwuletnim okresie pracy w jednostkach organizacyjnych LP z wykorzystaniem umiejętności brakarskich dla kandydatów na I klasę brakarską oraz Klasę Instruktorską;

c) odbyciu z wynikiem pozytywnym kursu brakarskiego uprawniającego do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi o wyższej klasie brakarskiej i uzyskania odpowiedniego poziomu punktacji w stosunku do umiejętności aktualnie posiadanych.

2. Niezależnie od postanowień ust. 1, nabycie uprawnień do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi Klasy Instruktorskiej wymaga:

1) Wykazania, że pracownik zabiegający o nabycie prawa do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi klasy instruktorskiej (kandydat) samodzielnie prowadził zajęcia w ramach co najmniej dwóch kursów brakarskich (potwierdzenie przez kierownika kursu).

2) Przedłożenia opinii kierownika wyżej wymienionych kursów zawierającej pozytywną ocenę kandydata jako prowadzącego zajęcia dla kursantów, a w przypadku gdy kandydat sam wypełniał funkcję kierownika kursu brakarskiego - pozytywną opinię Przewodniczącego komisji egzaminacyjnej w ramach danego kursu brakarskiego.

§ 4

1. Wraz z nabyciem uprawnień brakarskich I klasy brakarskiej i Klasy Instruktorskiej wiążą się następujące prawa:

1) Z posiadaniem uprawnień do legitymowania się umiejętnościami I klasy brakarskiej wiąże się prawo do prowadzenia samodzielnie zajęć w ramach kursów brakarskich dla kursantów ubiegających się o uzyskanie prawa do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi II lub III klasy brakarskiej.

2) Z posiadaniem uprawnień do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi Klasy Instruktorskiej wiąże się prawo do prowadzenia samodzielnie zajęć (w tym prawo do samodzielnego prowadzenia instruktażu) w ramach kursów brakarskich dla kursantów ubiegających się o uzyskanie prawa do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi wszystkich klas brakarskich.

3) Prawo określone w ust. 1 i 2 wygasa jeżeli uprawniona osoba nie pełniła funkcji instruktora zajęć praktycznych na kursie brakarskim w okresie co najmniej 3 kolejnych lat. Ponowne nabycie praw możliwe jest na drodze weryfikacji, zgodnie z regulaminem kursu brakarskiego.

2. Zobowiązuje się komórkę organizacyjną Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwą w sprawach brakarstwa do prowadzenia wykazu instruktorów prowadzących zajęcia w ramach kursów brakarskich.

III. SPOSÓB PROWADZENIA KURSÓW BRAKARSKICH

§ 5

1. Komórka organizacyjna Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwa w sprawach brakarstwa, we współpracy z komórką organizacyjną Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwą ds. pracowniczych, korzystając z doradztwa pracowników zatrudnionych na stanowisku brakarzy regionalnych, przygotowuje oraz systematycznie doskonali projekty regulaminów organizacyjnych kursów brakarskich - odrębnie dla kursantów mających podlegać szkoleniu w celu uzyskania przez nich prawa do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi Klasy Instruktorskiej i I klasy brakarskiej oraz II klasy brakarskiej i III klasy brakarskiej. Projekty regulaminów, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, powinny:

1) przewidywać minimum 60 godzin zajęć z podziałem na zajęcia teoretyczne i praktyczne (z zastrzeżeniem, że zajęcia praktyczne dla osób ubiegających się o nabycie Klasy Instruktorskiej oraz I klasy brakarskiej mogą prowadzić wyłącznie czynne zawodowo osoby legitymujące się umiejętnościami brakarskimi Klasy Instruktorskiej);

2) ustalać:

a) szczegółową formę planowania, organizacji i prowadzenia kursu,

b) prawa i obowiązki kursantów,

c) prawa i obowiązki jednostki organizacyjnej prowadzącej kurs,

d) szczegółowe warunki ukończenia kursu,

e) sposób wyłaniania komisji egzaminacyjnej oraz scenariusz ww. egzaminu (z zastrzeżeniem, że funkcję przewodniczącego komisji egzaminacyjnej może pełnić wyłącznie czynna zawodowo osoba legitymująca się umiejętnościami brakarskimi Klasy Instruktorskiej),

f) wzór zaświadczenia potwierdzającego nabycie przez kursanta uprawnień do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi danej klasy brakarskiej,

g) formę dokumentacji określającej planowanie, przebieg, realizację zajęć oraz wyników egzaminów.

2. Regulaminy, o których mowa w ust. 1, zatwierdza w drodze decyzji zarządczej Dyrektor Generalny Lasów Państwowych. Regulaminy kursów brakarskich obowiązujące w dacie wejścia w życie zarządzenia, którego częścią składową jest niniejszy załącznik, zachowują moc do czasu zastąpienia regulaminami, o których mowa w zdaniu poprzedzającym - w takim zakresie, w jakim nie są sprzeczne z tymże zarządzeniem.

§ 6

Obowiązek planowania, organizowania i przeprowadzania kursów brakarskich na podstawie ww. regulaminów organizacyjnych, każdorazowo konkretyzowanych w programie kursu, spoczywa na regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych oraz na Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych poprzez jednostkę organizacyjną Lasów Państwowych realizującą kurs.

1) Regionalne dyrekcje Lasów Państwowych planują, organizują i przeprowadzają kursy brakarskie uprawniające przeszkolonych do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi II i III klasy brakarskiej. Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych mogą zlecić usługę zorganizowania i przeprowadzenia kursów brakarskich, o których mowa w zdaniu poprzedzającym Ośrodkowi Rozwojowo-Wdrożeniowemu Lasów Państwowych w Bedoniu. Zlecenie ww. usługi innym jednostkom organizacyjnym LP wymaga akceptacji Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

2) Dopuszcza się możliwość bezpośredniego planowania, organizacji i przeprowadzenia kursów brakarskich uprawniających przeszkolonych do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi II i III klasy brakarskiej przez Ośrodek Rozwojowo-Wdrożeniowemu Lasów Państwowych w Bedoniu. Organizacja ww. kursu wymaga akceptacji Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

3) Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych zleca i upoważnia do organizacji oraz przeprowadzenia kursów brakarskich uprawniających przeszkolonych do legitymowania się umiejętnościami brakarskimi I klasy brakarskiej i Klasy Instruktorskiej inne jednostki organizacyjne LP. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych sprawuje nadzór nad przebiegiem zlecanych przez siebie kursów.

§ 7

1. Kurs brakarski zostaje każdorazowo przeprowadzony na podstawie dokumentacji opracowanej przez organizatora kursu i zgodnej z niniejszymi zasadami:

1) Kurs brakarski posiada unikatową numerację, na którą składają się: nr jednostki (organizatora), numer kolejnego kursu w roku, rok organizacji kursu, np. 18/1/2021.

2) Organizator kursu prowadzi dokumentację potwierdzającą przebieg kursu, którą stanowi Dziennik Kursu i zawiera:

a) stronę tytułową (informację ogólną kursu) - organizator, numer kursu, miejsce, termin oraz inne uznane przez organizatora,

b) wykaz kadry - funkcja, imię i nazwisko, posiadana klasa brakarska, stanowisko pracy w LP lub inny status zawodowy,

c) plan kursu - tematyka zajęć, ilość godzin poszczególnych zajęć, osoby prowadzące zajęcia (dla ćwiczeń w terenie dopuszcza się informację zbiorczą),

d) plan dnia - przedziały czasowe w ciągu dnia określające pory prowadzenia zajęć dydaktycznych, posiłków i przerw,

e) lista obecności,

f) potwierdzenie realizacji zajęć dydaktycznych prowadzone na bieżąco w trakcie trwania kursu,

g) zbiorcze zestawienie wyników kursu.

3) Dyrektor Generalny Lasów Państwowych może zażądać od jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych będących organizatorami kursu przekazania dokumentacji kursu do weryfikacji i akceptacji.

4) Po zakończeniu kursu organizator kursu lub jednostka wykonującą zlecenie przekazuje do DGLP sprawozdanie z przebiegu kursu. Wzór sprawozdania zostanie określony w trybie roboczym przez komórkę organizacyjną Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwej w sprawach brakarstwa.

5) Przedstawiciele organizatora kursu lub/oraz pracownicy komórki organizacyjnej Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwej w sprawach brakarstwa mogą dokonać czynności sprawdzających przygotowanie i przebieg kursu i zgodności z dokumentacją (w zakresie formalnym i merytorycznym). Fakt taki odnotowuje się w dzienniku kursu.

2. Dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych składają do Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w terminie do 31 stycznia informację zbiorczą (miejsce, miesiąc, przybliżona ilość kursantów) na temat planowanych w roku bieżącym kursów brakarskich.