Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach¹, w związku z § 6 i § 10 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe² - w wykonaniu zadania Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, określonego m.in. w art. 33 ust. 3 pkt 3³ ustawy o lasach

- zarządzam, co następuje:

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 20
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych
z dnia 18 marca 2020 r.

SKŁAD OSOBOWY I LOKALIZACJA

Terenowych Stacji Ochrony Lasu (TSOL) oraz Punktów Obserwacyjnych (PO) w 2020 roku

Załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 20
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych
z dnia 18 marca 2020 r.

ZALECENIA

w zakresie postępowania ze szkodliwymi owadami liściożernymi w 2020 roku

W pierwszym kwartale każdego roku Instytut Badawczy Leśnictwa przygotowuje prognozę zagrożenia drzewostanów iglastych i liściastych przez różne czynniki szkodotwórcze w skali całego kraju. Szczególną uwagę poświęca się owadom liściożernym, ze względu na ich zdolność do występowania w formie gradacji na znacznych powierzchniach zagrażających trwałości drzewostanów. Sposób postępowania z foliofagami zależy m.in. od gatunku owada, jego biologii, ekologii, zdolności do ekspansji i fazy gradacji, wymaga więc corocznej modyfikacji.

Krótkoterminowa prognoza na 2020 rok oraz analiza danych za poprzednie lata wskazują, że wielkoobszarowe gradacje brudnicy mniszki i strzygoni choinówki na terenie większości RDLP uległy załamaniu wskutek wykonanych zabiegów ochronnych lub działania czynników oporu środowiska. Gradacyjne występowanie barczatki sosnówki ma charakter lokalny. Populacje pozostałych gatunków foliofagów sosny są w fazie retrogradacji, okresie między-gradacyjnym lub w stanie chronicznej gradacji na nieznacznej powierzchni. Wśród foliofagów drzew liściastych największe znaczenie będą miały chrabąszcze. W związku z powyższym zaleca się następujące postępowanie ochronne:

1. Wskazane jest wykonanie zabiegów ograniczających liczebność populacji brudnicy mniszki i barczatki sosnówki przy zagrożeniu silnym (+++) i średnim (++). Zaleca się włączenie do pól zabiegowych powierzchni zagrożonych w stopniu słabym (+) jedynie w przypadkach nadleśnictw, na terenie których, oprócz dużej powierzchni drzewostanów zagrożonych w stopniu ++ i +++, stwierdzono również znaczne powierzchnie drzewostanów zagrożonych w stopniu +, tworzące z poprzednimi zwarte obszary.

2. W 2020 roku powierzchnia zagrożenia drzewostanów sosnowych przez osnuję gwiaździstą ma nadal trend spadkowy, jednak ze względu na chroniczny charakter gradacji osnui powierzchnia zagrożenia na terenie niektórych nadleśnictw jest nadal względnie duża. W takich przypadkach decyzje o ograniczaniu liczebności tego gatunku owada należy podejmować indywidualnie, z uwzględnieniem aktualnych i lokalnych uwarunkowań, takich jak wiek drzewostanów, siedlisko, czas trwania i fazy gradacji, udział diapauzujących osobników, stopień defoliacji drzewostanów i tym podobnych czynników.

3. W zależności od okresu trwania diapauzy larw osnui gwiaździstej zabiegi ochronne można przeprowadzać jednorazowo lub w kolejnych dwóch/trzech latach. Preparat Dimilin 480 SC należy stosować na stadium jaja lub najmłodsze stadia rozwojowe larw.

4. Przy podobnym poziomie zagrożenia przez foliofagi sosny w pierwszej kolejności zabiegi ochronne należy stosować w kompleksach leśnych, w których występują drzewostany:

- z defoliacją powyżej 60%, ponieważ tempo obumierania drzew zależy od stopnia uszkodzenia aparatu asymilacyjnego: im bardziej jest uszkodzony, tym tempo obumierania jest szybsze;

- w wieku od 20 do 50 lat, gdyż przeżywalność młodszych drzewostanów jest mniejsza niż starszych;

- na żyźniejszych siedliskach, ponieważ po żerach może nastąpić intensywne wydzielanie się posuszu;

- z dużym udziałem drzew przygłuszonych oraz o podwyższonej liczebności populacji szkodników wtórnych.

5. Powierzchnia i poziom zagrożenia drzewostanów sosnowych przez pozostałe gatunki foliofagów nie wskazują na potrzebę wykonywania zabiegów ochronnych. Decyzję w tym zakresie należy podejmować na podstawie wyników obserwacji rozwoju populacji poszczególnych gatunków owadów różnymi metodami nadzwyczajnych kontroli, zgodnie z „Instrukcją ochrony lasu".

6. W związku ze spodziewaną intensywną rójką chrabąszczy na terenie wielu nadleśnictw, należy stosować zarówno agrolotnicze zabiegi ochronne, jak i inne metody ograniczania liczebności tych owadów.

7. W drzewostanach sosnowych z dużym udziałem gatunków liściastych w drugim piętrze lub w podszycie, oprócz zabiegów agrolotniczych ograniczających populację chrabąszczy, wskazane jest wykonanie także naziemnych zabiegów ochronnych na obrzeżach drzewostanów.

8. Na obszarach, gdzie metoda chemiczna nie może być stosowana, zaleca się przeprowadzenie ręcznego zbioru dorosłych postaci chrabąszczy w trakcie rójki, w zakresie ustalonym przez nadleśniczego. Dodatkowo należy rozważyć możliwość zastosowania różnych materiałów, np. agrowłókniny, siatki o drobnych oczkach itp., uniemożliwiających składanie jaj przez samice chrabąszczy do gleby w szkółkach lub świeżo zakładanych uprawach.

9. Decyzję o konieczności ograniczania liczebności populacji miernikowców i zwójek rozwijających się na dębach podejmuje nadleśniczy w porozumieniu z RDLP i ZOL. Przed podjęciem decyzji konieczne jest dokładne rozpoznanie głównych gatunków występujących w koronach drzew i śledzenie ich rozwoju w celu prawidłowego wyznaczenia terminu przeprowadzenia zabiegu ochronnego. Przy planowaniu zabiegów ochronnych należy zwrócić uwagę również na stan zdrowotny drzewostanów oraz liczebność populacji szkodników wtórnych, szczególnie opiętków.

10. Decyzję o konieczności ograniczania liczebności populacji innych szkodników liściożernych w drzewostanach liściastych podejmuje nadleśniczy po konsultacji i w porozumieniu z RDLP oraz ZOL.

11. W zabiegach ochronnych należy stosować środki ochrony roślin zalecane w leśnictwie (wykaz preparatów jest dostępny na stronie portalu pracowniczego LP).

12. Wyższe dawki zalecanych preparatów należy stosować w wypadku zagrożenia silnego (+++) i średniego (++), uwzględniając również fazę gradacji (progradacja lub kulminacja gradacji), zagrożenie przez szkodniki wtórne, a także defoliację drzewostanów w latach ubiegłych.

13. Po wykonaniu zabiegu ochronnego należy ocenić jego skuteczność, a wyniki wpisać do protokołu (formularz nr 32 „Instrukcji ochrony lasu"). Jeżeli liczba żywych larw szkodnika, pozostałych po zabiegu, nie przekracza 20% liczby krytycznej dla danego gatunku owada, zabieg należy uznać za skuteczny.

14. Chociaż niniejsze zalecenia dotyczą postępowania z owadami foliofagicznymi, ze względu na osłabienie drzewostanów spowodowane suszą w latach poprzednich oraz rozwój szkodników wtórnych w wielu regionach kraju, bardzo ważne jest prowadzenie ciągłych obserwacji stanu drzewostanów i populacji ww. owadów. Należy stosować wszelkie znane sposoby postępowania ochronnego, z uwzględnieniem zapisów „Instrukcji ochrony lasu" oraz zasad integrowanej ochrony lasu, w celu niedopuszczenia do namnożenia się i rozprzestrzenienia szkodników kambiofagicznych. Przedstawione zalecenia mają charakter ogólny. Szczegółowa strategia postępowania winna być dostosowana do każdego gatunku, z uwzględnieniem aspektów ekologicznych i ekonomicznych oraz zaakceptowana przez RDLP, ZOL i nadleśnictwo.

Załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 20
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych
z dnia 18 marca 2020 r.

Meldunek nr…….. z dnia …………. 2020 roku

Ograniczanie populacji szkodliwych owadów w 2020 roku techniką lotniczą i naziemną

* Rodzaj sprzętu: samolot, śmigłowiec, sprzęt naziemny (w wypadku chrabąszczowatych), zbiór ręczny (w wypadku chrabąszczowatych).

** Uwagi, np. jednorazowa zgoda MRiRW, zabieg w ramach doświadczeń IBL.