Artykuł
Ukraińcy tamtego września
Spośród ponad 100 tys. ukraińskich żołnierzy walczących w szeregach Wojska Polskiego podczas wojny obronnej śmierć poniosło 8 tys., a dwa razy tyle zostało rannych
Wspominając o roli Ukraińców w polskiej wojnie obronnej 1939 r., ukraińscy dyplomaci podkreślają służbę ponad 100 tys. żołnierzy tej narodowości w Wojsku Polskim. Środowiska antyukraińskie przypominają z kolei przede wszystkim przypadki dywersji w południowo-wschodnich województwach II Rzeczypospolitej.
Rzeczywisty obraz, jak pisze historyk Igor Hałagida, jest „daleko bardziej złożony i niewiele jest kwestii dotyczących tej problematyki, które możemy ocenić jako «białe» lub «czarne». Znacznie częściej należy się posługiwać różnymi odcieniami «szarości»”.
Lojalność wobec państwa
II RP była państwem wielonarodowym. W ostatnim przedwojennym spisie powszechnym z 1931 r. nie pytano o narodowość, lecz o język ojczysty. Jego wyniki w autorytaryzującej się wówczas Polsce zostały najpewniej podkoloryzowane, ale i tak 31 proc. respondentów zadeklarowało mowę inną niż polska. Niemal połowa z nich, bo 13,9 proc., podała język ukraiński bądź ruski (wytyczne nazewnicze w odniesieniu do Ukraińców różniły się w zależności od województwa, a czasem nawet powiatu). W istocie udział Ukraińców w populacji był najpewniej o 2–3 pkt proc. wyższy. Bardziej skrupulatnie sprawdzano narodowość poborowych. Z
