NIK o organizacji pracy nauczycieli w szkołach publicznych

Przydzielanie nadgodzin w wymiarze przekraczającym maksymalny limit, niepełne lub niewłaściwe wyposażanie stanowisk pracy, wadliwe opracowania dokumentów regulujących pracę szkół to - zdaniem Najwyższej Izby Kontroli - najczęstsze nieprawidłowości dotyczące organizacji pracy nauczycieli.

Temat czasu pracy nauczycieli od lat budzi liczne kontrowersje. Specyfika pracy nauczyciela dotyczy nie tylko samego charakteru, ale również czasu pracy. Polski system oświaty nakłada na nauczycieli obowiązek pracy 40 godzin tygodniowo, w tym tylko część tego czasu jest ewidencjonowana, czyli tzw. pensum (np. 18 godzin). Przepisy nie określają natomiast, w jaki sposób mają być realizowane godziny pracy poza pensum. Tymczasem, poza tzw. godzinami przy tablicy, nauczyciele wykonują liczne dodatkowe zadania, np. sprawdzanie prac klasowych, prowadzenie zebrań z rodzicami czy uroczystości szkolnych, przygotowanie do lekcji czy związane z samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Złożoność tego zjawiska powoduje, że nauczyciele narzekają na zwiększający się zakres obciążeń wykraczających poza stricte zajęcia dydaktyczno-wychowawcze, z drugiej strony - często w dyskursie publicznym - jako czas pracy - przyjmuje się tylko czas ewidencjonowany (owe 18 godzin) i podkreśla przywileje w postaci długich wakacji i okolicznościowych ferii. Dodatkowe emocje środowisk nauczycielskich budzą zmiany ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, w tym m.in. najpierw wprowadzenie, a później likwidację tzw. godzin karcianych, skutkujące zmianami w organizacji pracy nauczycieli.

Bezpośredni nadzór nad zagospodarowaniem i wykorzystaniem czasu pracy nauczycieli sprawuje, w rozumieniu prawa oświatowego i prawa pracy, dyrektor szkoły. Z kolei minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, jako odpowiedzialny za koordynację i realizację polityki oświatowej państwa, współdziała w tym zakresie z wojewodami oraz innymi organami i jednostkami organizacyjnymi w sprawach funkcjonowania systemu oświaty. Jest też obowiązany m.in. do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do działu, którym kieruje, a także przedkładania inicjatyw, projektów, założeń projektów ustaw i projektów aktów normatywnych na posiedzeniach Rady Ministrów.